KATETER%20ENFEKSIYONLARI%20VE%20BAKTERIYEMILER

1
KATETER ENFEKSIYONLARI VE BAKTERIYEMILER

• Doç.Dr. Yasemin Heper
• Enfeksiyon Hastaliklari ve Mikrobiyoloji Anabilim
  Dali

2
Kateterle Iliskili Enfeksiyonlar-KIE

• Septik tromboflebit
• Bakteriyemi (kan dolasimi enfeksiyonu)
• Endokardit
• Metastatik enfeksiyonlar
• Osteomiyelit
• Artrit
• Endoftalmit

3
KIE

• Mortalite 10-20 (özellikle bakteriyemi)
• Nosokomial primer bakteriyemilerin 85inde neden
  kateter
• Hastanede yatis süresi ? ( ort. 7 gün)
• Her yatis için 6000 ek maliyet
• Bakteriyemi oranlari
• Santral kateter 1000 güne 2-30
• Periferik kateter 1000 güne 0-2
• Hastane, servis, kateter tipi...

4
(No Transcript)
5
(No Transcript)
6
Tanimlar

• Kolonize kateter Klinik bir semptom olmaksizin
  subkutan kateter segmenti veya birlesme yerinin
  (hub) semikantitatif kültüründe 15 veya
  kantitatif kültüründe 1000 koloniden fazla
  bakteri üremesi
• Çikis yeri enfeksiyonu Kateter giris/çikis yeri
  ve lt2 cm çevresinde duyarlilik, eritem,
  endurasyon olmasi

7
Tanimlar

• Klinik kateter çikis yeri veya Tünel enfeksiyonu
  Kateter giris/çikis yerinden itibaren, kateter
  boyunca gt2 cm.lik alanda hassasiyet, eritem ve
  endurasyonun olmasi
• Cep enfeksiyonu Total implante (kalici) bir
  kateterin subkutan cebinde -üzerindeki ciltte
  eritem ve nekroz olsun veya olmasin- pürülan
  eksudatin olmasi 

8
Tanimlar

• Kateterle iliskili kan dolasimi enfeksiyonu
  (KiKDE) Kateteri olan bir hastada en az 1
  periferik kan kültürü ile saptanmis
  bakteremi/fungemi ve klinik enfeksiyon
  bulgularinin (ates, titreme, hipotansiyon) olmasi
  ve kateter disi bir odagin bulunmamasi
• (Laboratuvar konfirmasyonunun olmadigi
  durumlarda,
• bakteriyemi klinigi olan hastanin kateterinin
  çekilmesini
• takiben klinigin düzelmesi KIB için indirekt bir
  veridir)

9
Tanimlar

• Kateterle iliskili kan dolasimi enfeksiyonu
  (KiKDE) tanisi için asagidakilerden en az biri
  gerekli
• Periferik kan kültürü ve kateterden alinan
  semikantitatif (gt15 CFU) veya kantitatif (1000
  CFU) kültürden ayni mikroorganizmanin üremesi
• Es zamanli kantitatif kan kültürlerinde santral
  venöz kateter/periferik kan kültüründeki üreme
  oraninin ?5/1 olmasi
• Santral venöz kateterden alinan kan kültüründe es
  zamanli alinan periferik kan kültürüne oranla gt2
  saat erken üreme saptanmasi

10
Tanimlar

• Infusyon sivilarina bagli bakteriyemi Baska bir
  enfeksiyon kaynagi bulunmaksizin infüzyon sivisi
  ve perkütan alinan kan kültürlerinde ayni
  mikroorganizmanin üremesi

11
Tani

• Klinik tani yetersiz
• Ates-titreme özgüllügü ?
• Inflamasyon-pü duyarligi ?
• Kan kültüründe S. aureus, koagülaz negatif
  stafilokok veya Candida türlerinin üremesi baska
  odak yoksa KiKDE süphesini arttirir

Hastane enfeksiyonlari tani kriterleri mevcut
(surveyans amaçli)
12
Tani Kültür çok önemli!

• Kateter kültürü
• Semikantitatif, kantitatif
• Yöntem ? kateterin kalis süresi
• Cilt antisepsisi yapildiktan sonra kateter
  çekilmeli, 3-4 cm distal uç steril makasla
  kesilerek steril kapta laboratuvara gönderilmeli
• Kateterden alinan kan kültürü
• Pozitif ise yorum?, negatif ise ekarte
  ettirebilir
• Kantitatif (tünelli kateterde gt100 CFU/mL
  anlamli)
• Periferik damardan alinan kan kültürü
• En az 15 dak ara, farkli damardan, 2 adet

13
Tani Kültür çok önemli

• SVKden ve periferik kandan es zamanli alinan kan
  kültürlerinde pozitiflik saptama zamaninin
  karsilastirilmasi
• Kantitatif kültürden daha kolay
• Maliyet etkin
• Duyarlilik ve özgüllügü yüksek

KLINIK LABORATUVAR ISBIRLIGI ÖNEMLI !
14
Ne zaman kültür?

• Kateter kültürü sadece KiKDE kuskusu varsa
  yapilmali, çikartilan her kateter kültüre
  gönderilmemeli

15
Mikroorganizmanin girisi
16
Mikroorganizmanin girisi

• Cilde ve kateterin dis kismina kolonize olan
  bakteriler kateterin dis yüzeyi,
• Kisa süreli kateterde
• Kateteter ucunda kolonize olan bakteriler ise iç
  yüzeyi boyunca damar içine ilerler
• Kalici kateterlerde
• BAKTERILERIN KAYNAGI HER IKI YOLDA DA HEMEN DAIMA
  SAGLIK PERSONELININ ELLERIDIR!!!
• Nadiren hematojen yolla baska bir odaktan

17
(No Transcript)
18
Patogenez

• IV kateterin yüzeyine adsorbe olan konak
  glikoproteinleri mikroorganizma adheransini
  kolaylastirir
• Fibrinojen, fibronektin, kollagen, laminin
• Mikroorganizmanin adherans özelligi
• S. aureus, KNS, E. coli daha kolay yapisir
• Slime, biyofilim gibi bakteriyel ürünler
• S. epidermidis, P. aeruginosa, glikoz varliginda
  Candidalar

19
(No Transcript)
20
Etkenler

• Staphylococcus epidermidis
• Staphylococcus aureus
• Enterokoklar
• Candida albicans (C. parapsilosis)
• Acinetobacter ve Pseudomonas spp
• Enterobacter, Serratia spp

21
Kateter Enfeksiyonlarini Önlemeye Yönelik Genel
Önlemler

• Takarken ve her manüplasyonda
• EL ANTISEPSISI !!!
• Uygun antisepsi
• Yeterli süre
• 70 alkol
• 10 povidon iyodin
• 2 klorheksidin glukonat (SVK, arteriyel K)
• Damara girer gibi

22
Genel önlemler takarken

• PVKler için standart önlemler yeterli
• Eldiven steril olmak zorunda degil, yeni temiz
  eldiven yeterli
• SVKler için maksimal bariyer önlemleri
• Asepsi / antisepsiye uymak kosuluyla yatak basi
  veya ameliyathanede takilmasi arasinda fark yok

23
Genel önlemler

• Teknik Cut-down ?
• Takilma kosullari (acil?)
• Aseptik kosullara uyum açisindan kusku duyulan
  tüm kateterler 48 saat içinde degistirilmeli !
• Egitimli, özel IV kateter ekibi
• Hem takma, hem bakim için

24
Genel önlemler

• Takildigi bölge
• Alt eksremite ? Flebit
• Üst ekstremite ? El sirti
• Subclavian ? Enfeksiyon ?
• Juguler ? Kontaminasyon, hareket
• Femoral eriskinde tercih edilmemeli !

25
Genel önlemler

• Cilt/kateter bakimi
• Kapatma
• Steril gazli bez
• Seffaf örtücüler
• Kontrol (günlük)
• Gazli bezde palpasyon, hassasiyet veya ates varsa
  inspeksiyon
• Giris yerine el degmemeli

26
Genel önlemler

• Pansuman degistirirken uygun antisepsi
• Alkol, povidon iyodin
• 2 klorheksidin daha iyi (Bebeklerde?)
• Antibiyotikli kremler kullanilmamali
• Hemodiyaliz kateterlerinde povidon iyodinli
  pomadlar kullanilabilir

27
Genel önlemler

• Kateter giris yerinde sizinti olanlarda, çok
  terleyenlerde steril gazli bezle kapatma tercih
  edilmeli
• Pansuman nemlenmisse, gevsemisse, gözle görünür
  kirlenme varsa hemen degistirilmeli !!
• Rutin olarak santral kateterlerde gazli bez 2
  günde, seffaf örtücü en az 7 günde bir
  degistirilmeli

28
Genel önlemler

• IV setler
• 72 saatte bir
• Kan ve ürünleri, lipit solüsyonlar ? 24 saatte
  bir
• IV sivilar
• Kontaminasyon çok nadir
• Infüzyon süresi
• Lipitli karma solüsyonlar ? 24 saatte
• Lipit solüsyonlari ? 12 saatte
• Kan ürünleri ? 4 saatte

29
Genel önlemler

• Kateterlerin yikanmasi
• 0.9 NaCl, Heparin ?, EDTA ?
• Antibiyotikli kilit profilaksisi
• Sadece aseptik tekniklere en üst düzeyde
  uyulmasina ragmen sik sik KlKDE gelisen kalici
  veya port kateterli hastalarda önerilebilir
• In-line filtreler Ø
• Proflaktik antibiyotik Ø
• Antibiyotik/antiseptikli kateterler ?
• Klorheksidin/gümüs sulfadiyazin,
  Minosiklin/rifampin, Platin/gümüs
• Gümüs manset

30
Enfeksiyon riski

• Yapi Teflon, poliüretan, silikon
• Lümen sayisi
• Manüplasyon sikligi
• Kalis süresi

31
Kateterler

• KIE insidansi ve risk faktörleri kateterin
  cinsine ve kullanis sekline baglidir
• Kisa süreli
• Uzun süreli-kalici

32
Kisa süreli kateterler

• Kisa periferik venöz kateterler
• Flebit ? Enfeksiyon !
• Üst ekstremite tercih edilmeli
• 72-96 saatte bir degistirilmeli
• Pediatrik hastada ?
• Flebit ? Hemen çikart

33
Kisa süreli kateterler

• Periferik arteriyel kateterler
• Enfeksiyon ?
• 4 günden fazla kalmamali (Pediatrik ?)

34
Kisa süreli kateterler

• Orta boy kateterler (8-20 cm)
• Kisa periferik venöz kateterlere göre flebit,
  santral venöz kateterlere göre enfeksiyon riski
  ve maliyeti daha ?
• Kalis süresi ? (2 hafta 7-49 gün)

35
Kisa süreli kateterler

• Perkütan santral venöz kateterler
• KiKDElarinin 90indan sorumludur
• Lümen sayisi, takildigi bölge, baska bir
  enfeksiyon, bakteriyemi, süre, pansuman, deneyim
  önemli
• Rutin degistirme süresi Ø

36

• Periferik santral venöz kateterler
• Antekubital bölgeye takilir
• Mekanik komplikasyon, flebit, enfeksiyon ?
• Kalis süresi ? (uzun 10-73-300 gün)

37
Kisa süreli kateterler

• Santral arteriyel kateterler (Swan Ganz)
• Teflon introducer, heparinli, genelde 3 gün
• 4-5. günden sonra enfeksiyon riski

38
Kisa süreli kateterler

• Santral basinç izleme sistemleri
• Manometreler tek kullanimlik da olsa ELLER ile
  kontaminasyon sik !
• Glikozlu sivi Ø
• Transdüserler ve diger bilesenler 4 günde bir
  degismeli

39

• Umblikal kateterler
• Uygun antisepsi (Tentürdiyot Ø)
• Kolonizasyon sik
• Arter 5 günden fazla kalmasi önerilmez
• Ven Uygun bakimla 14 güne kadar

40
Kalici kateterler

• Rutin bir degisim araligi Ø.
• Kalabildigi kadar...
• Tünelli santral venöz kateterler (Hickman,
  Broviac, Grashong, Quinton)
• Subcutan tünel, dacron cuff
• Enfeksiyon ? ?? (nötropeni !)

41
Kalici kateterler

• Total implante kateterler
• Tamamen kapali (port)
• Enfeksiyon orani en düsük
• 4 yas alti çocukta tercih edilmeli

42
Kalici kateterler

• Hemodiyaliz kateterleri
• Geçici kateter 3 haftadan uzun kalacak ise
  mansetliler tercih edilmeli
• Takilacak bölge Venöz stenoz olmamasi için
  juguler veya femoral tercih edilmeli
• Her hemodiyalizde pansuman, povidon iyot içeren
  antiseptikli krem
• Sadece egitimli personel manüple etmeli !!!
• Diyaliz disi amaçla kullanilmamali

43
Daha ayrintili bilgi için

• CDC
• Guidelines for the Prevention of Intravascular
  Catheter-Related Infections (2002)
• Revize edildi 2009
• HICPAC (Healthcare Infection Control Practices
  Advisory Committee)
• Draft Guidline for the Prevention of
  Intravascular Catheter-Related Infections
• Hastane Enfeksiyonlari ve Kontrolü Dernegi
• Damar Içi Kateter Enfeksiyonlarinin Önlenmesi
  Kilavuzu (2005)

44
Hastanemiz dokümanlari

• Enfeksiyon Önleme ve Kontrol
• TA-EÖK-03 Santral kateter takma, kullanim ve
  bakim talimati
• TA-EÖK-18 Periferik venöz kateter takilmasi ve
  bakim talimati

45
Risk faktörleri

• Hasta
• Cilt bütünlügü, hastalik, enfeksiyon, cilt
  florasi, nötropeni(?)
• Kateter
• Yapisi, lümen sayisi, takilma kosullari, asepsi,
  takan kisi, takildigi bölge, takilis sekli,
  antiseptik solusyonlar, manüplasyon sikligi, el
  hijyeni, kullanim amaci, süre

46
Enfeksiyon varsa yaklasim

• Enfeksiyon ya da ciddi kuskusu var ise
• Çikartilmali !!! (baska odak Ø)
• Kilavuz üzerinden yenileme Ø
• Sadece enfeksiyon olmaksizin iyi çalismayan
  kateter yenilenmesi için uygulanabilir
• Degistirmeden tedavi (?!?!)
• Sadece kalici kateterlerde sinirli durumlarda

47
Sonuçta

• Dogru endikasyonda
• Uygun kateter, uygun yerden takilmali
• Antisepsi kurallarina mutlak uyulmali
• Zamaninda çikartilmali !!!
• UNUTMAYALIM ?

48
HER TÜR KATETER IÇIN ENFEKSIYONLARI ÖNLEMEDE EN
ETKILI YÖNTEM
EL ANTISEPSISI !!!