Dogustan Kalitsal Metabolik Hastaliklar

1
Dogustan KalitsalMetabolik Hastaliklar

• Prof. Dr. Mustafa Kendirci
• Erciyes Üniversitesi Tip Fakültesi
• Çocuk Endokrinolojisi ve Metabolizma
• Bilim Dali

2
Genetik Hastaliklarin Siniflandirilmasi

• Kromozom hastaliklari
• Poligenik multifaktöriyel hastaliklar
• Monogenik hastaliklar
• Kalitsal metabolik hastaliklar

3
1- Transport defekti. 2- B ? C dönüsümünde
defekt, 3- Artmis B ? D dönüsümü, 4- Apoenzim ve
kofaktör etkilesiminde defekt, 5- Cnin
eksikligine bagli olarak A ? B dönüsümünün inhibe
edilmesinde azalma, 6- Dnin birikiminin E? F
dönüsümünü sekonder inhibe etmesi
5
Membran
-
2
1
C
A disarida
A içeride
B
Holoenzim
3
4
Apoenzim kofaktör
D
E
F
6
Kalitsal metabolik bozuklugun primer sonuçlari
4
Kalitsal Metabolik Hastaliklarin Fizyopatolojisi
GEN DEFEKTI
Enzim defekti
Ürün
Ön madde
Toksik maddelerin birikmesi
Ürün yetersizligi
5
Kimlerde Dogustan Metabolik Hastaligi Düsünelim?

1. Beslenme öyküsü,
2. Aile hikayesinin olmasi,
3. Benzer kardes hikayesi,
4. Kusma ,
5. Nedeni bilinmeyen kardes ölümlerinin olmasi,
6. Hipotonik/ hipertonik, letarjik bebekler,
7. Konvulsiyon geçirenler,

6
Kimlerde Dogustan Metabolik Hastaligi Düsünelim?

1. Uzamis veya açiklanamayan sariligi olan bebekler,
2. Kilo alamayan, gelisemeyen bebekler,
3. Idrar veya bezlerinde anormal koku hissedilen
   bebekler,
4. Katarakti olan bebekler ,

7
Metabolik Hastaliklarin Ortaya Çikis Sekilleri

1. YD döneminde akut semptom ve bulgularla,
2. Daha geç olarak akut veya tekrarlayan
   semptomlarla (ataksi, kusma, asidoz, koma),
3. Kronik ilerleyici nörolojik semptomlarla,
4. Bir organa özel devamli semptom ve bulgularla
   (kardiomyopati, hepatomegali).

8
Yenidoganda Bulgu Veren Kalitsal Metabolik
Hastaliklar

• Intoksikasyon tipi küçük molekül hastaliklari
  (Akut- kronik)
• Ör Akça agaci surubu idrar hastaligi
• Enerji eksikligi tipi küçük molekül hastaligi
  (Akut- kronik)
• Ör Glikojen depo hastaligi
• Büyük molekül hastaliklari (kronik)
• Ör Mukopolisakkaridoz

9
Akça agaci surubu idrar hastaligi komada
10
Intoksikasyon Tipi Küçük Molekül Hastaliklari

• Aminoasidopatiler
• Maple surubu idrar hastaligi, tirozinemi,
  nonketotik hiperglisinemi
• Organik asidemiler
• Piruvik, izovalerik, metilmalonik, propiyonik
  asidemiler, biyotinidaz eksikligi
• Üre döngüsü bozukluklari
• Ornitin transkarbamilaz eks, sitrüllinemi
• Seker intoleransi
• Galaktozemi, fruktoz intoleransi

11
Intoksikasyon Tipi Küçük Molekül Hastaliklari

• Klinik bulgular
• Kusma, dispne, letarji, koma, karaciger
  yetersizligi
• Laboratuvar bulgulari
• Metabolik asidoz, ketoz, hiperamonemi,
  hipoglisemi / hiperglisemi,

12
Enerji Eksikligi Tipi Küçük Molekül Hastaliklari

• Glukoneogenez defektleri
• G-6-Paz eksikligi, Piruvat kinaz eksikligi,
  F-1,6-bifosfataz eksikligi,
• Glikojenoliz defektleri
• Glikojen Depo Hastaligi tip III, V, VI
• Glikojenez defektleri
• Glikojen Depo Hastaligi tip 0, tip IV,
• Laktik asidemiler
• Piruvat dehidrogenaz eksikligi, Elektron-transfer
  zincir hastaligi,
• Yag asidi oksidasyon defektleri
• MCAD, SCAD eksiklikleri

13
Enerji Eksikligi Tipi Küçük Molekül Hastaliklari

• Klinik bulgular
• Hipotoni, myopati / kardiyomyopati, kilo alamama,
  malformasyonlar, ani bebek ölümü
• Laboratuar bulgulari
• Hipoglisemi, laktik asidemi, karnitin eksikligi

14
Kalitsal Metabolik Hastaliklarda Yenidoganlarda
Akut Bulgular

• Santral sinir sistemi
• Letarji, emmeme, irritabilite, hipertoni,
  hipotoni, konvulsiyon, koma
• Gastrointestinal
• Kilo alamama, kusma, ishal
• Kardiyovasküler
• Apne, takipne, solunum sikintisi
• Karaciger bozukluklari
• Sarilik, hepatomegali, yaygin damar içi pihtilasma

15
Yenidogan Döneminde Konvulsiyon ile Seyreden
Hastaliklar

• Pridoksin bagimliligi (B6 vitaminine cevap verir)
• Non-ketotik hiperglisinemi (BOS / plazma glisin
  orani gt 0.08)
• Sülfit oksidaz eksikligi (ürik asit düsük,
  idrarda sülfit oksit testi müspet)
• Peroksizomal hastaliklar (dismorfik bulgular, çok
  uzun zincirli yag asitlerinde artma)

16
Yenidogan Döneminde Ensefalopatiye Yol Açan
Hastaliklar

• Organik asidemiler (metilmalonik asidemi,
  propiyonik asidemi, izovalerik asidemi, multipl
  karboksilaz eksikligi)
• Üre döngüsü bozukluklari
• Akça agaci surubu idrar hastaligi
• Nonketotik hiperglisinemi
• Molipden kofaktör eksikligi

17
Metabolik Karaciger Hastaliklari

• Herediter tirozinemi (alfa-fetoprotein
  yüksekligi, idrarda süksinil aseton yüksekligi)
• Klasik Galaktozemi (idrarda indirgen madde,
  Beutler testi, idrar seker kromotografisi)
• Herediter Fruktozemi (idrarda redüktan madde,
  fruktoz alinma hikayesi, idrarda seker
  kromotofrafisi)
• Alfa1-antitripsin eksikligi (protein
  elektroforezi)
• Neonatal hemokromatozis (serum demiri ve ferritin
  düzeyelerinde artma)

18
Kalitsal Metabolik Hastaliklarin Tanisinda Basit
Idrar Testleri

• Renk siyah (alkaptonüri), kirmizi (porfiri,
  hemoglobinüri, myoglobinüri)
• FeCl3 testi Fenilalanin, tirozin, homogentisik
  asit, histidin, aspirin.
• Keton Akça agaci surubu idrar hastaligi, organik
  asidemi, glikojen depo hastaligi
• Redüktan madde Galaktozemi, fruktoz intoleransi

19
NaOH testi
20
Kalitsal Metabolik Hastaliklarin Tanisinda Basit
Idrar Testleri

• Koku
• Fenilketonüri (küf, fare sidigi)
• Akça agaci surubu idrar hastaligi (akça agaci
  surubu, çemen, yanmis seker)
• Herediter tirozinemi (lahana)
• Izovalerik asidemi (terlemis ayak)
• Glutariek asidüri tip II (terlemis ayak)
• Multipl karboksilaz eksikligi (kedi sidigi)

21
Kalitsal Metabolik Hastaliklarin Tanisinda Basit
Idrar Testleri

• Ketoasitler Dinitrofenilhidratzin testi,
• Sülfitler Siyanid nitroprussid testi
• Tirozin ve fenolik asitler Millon testi
• Metilmalonik, etilmalonik ve malonik asitler
  P-nitroanilin testi
• Heparan ve dermatan sülfat Toludin mavisi testi
• pH, sediment

22
Kalitsal Metabolik Hastaliklarin Tanisinda Basit
Kan Testleri

• Kan sekeri,
• Kan gazlari,
• Elekrolitler,
• Asetoasetik asit/ beta-hidroksi butirik asitler
• Laktik asit/ piruvik asit
• Amonyak
• Ürik asit

23
Kalitsal Metabolik Hastaliklarin Tanisinda Ileri
Testler

• Aminoasit kromotografisi (kan, idrar)
• Seker kromotografisi (kan idrar)
• Mukopolisakkarit elektroforezi (idrar)
• Aminoasit miktar tayini (kan, idrar, BOS)
• Gas kromatografisi-Kütle Spektrometrisi (idrar
  organik asit analizi)
• Tandem (ardisik) Kütle Spektrometrisi
  (aminoasitler, organik asitler, açilkarnitinler)

24
Aminoasit kagit kromotografisi
25
Seker kagit kromotografisi
26
Kalitsal Metabolik Hastaliklarin Tanisinda Ileri
Testler

• Karnitin profili (plazma, idrar, total/serbest)
• Çok uzun zincirli yag asitleri, serbest yag
  asitleri,
• Orotik asit (idrar)
• Galaktoz-1- fosfat uridil transferaz (Beutler
  testi)
• Enzim çalismalari
• DNA çalismalari

27
Tedavinin Esaslari

• 1- Sivi ve elektrolit tedavisi Glukoz ve NaCl
  lü mayiler
• 2- Metabolik asidozun düzeltilmesi Na bikarbonat
  verilmesi
• 3- Toksik bilesiklerin mekanik uzaklastirilmasi
  Kan degisimi, periton diyalizi,hemodiyaliz
• 4- Toksik metabolitlerin ilaçla azaltilmasi
  karnitin, Na benzoat, Na fenilasetat ile toksik
  ürünlerin kismen yada tamamen detoksifiye
  edilmesi esasina dayanir.

28
Tedavinin Esaslari

• 5- Diyet tedavisi Toksik belirtilere neden olan
  besin ögesinin diyetten uzaklastirilmasina
  dayanir. Proteinin kisitlanmasi, galaktoz veya
  fruktoz verilmemesi
• 6- Eksik ürünün verilmesi, Fruktoz-1,6 difosfataz
  eksikliginde glukozlu mayilerin verilmesi gibi.

29
Tedavinin Esaslari

• 7- Megavitamin tedavisi. Vitaminler koenzim
  olarak birçok enzimin aktivitesini saglar.
• 8- Enzim tedavisi Gaucher, Fabry, MPS tip I, II,
  VI, Pompe hastaligi
• 9- Organ transplantasyonu, KC, böbrek
• 10- Kemik iligi nakli. Talasemiler, Gaucher
  hastaligi.
• 11- Gen tedavisi Rekombinan DNA ve moleküler
  klonlama teknikleri dogustan metabolik
  hastaliklarin tedavisinde yeni ufuklar açmistir.

30
Megavitamin Tedavisi

• Tiamin günde 100 mg (Akça agaci surubu idrar
  hastaligi)
• Riboflavin günde 10 mg (glutarik asidüri tip II,
  piruvik asidemiler)
• B6 vitamini günde 50-100 mg (homosistinüri, B6
  bagimliligi)
• B12 vitamini günde 1 mg (metil malonik asidüri)
• Biyotin günde 10 mg (Izovalerik asidemi,
  propiyonik asidemi, biyotinidaz eksikligi)
• C vitamini günde 100-500 mg (yeni doganin geçici
  tirozinemisi)

31
(No Transcript)
32
(No Transcript)