AMINO ASIT METABOLIZMASI BOZUKLUKLARI

1
AMINO ASIT METABOLIZMASI BOZUKLUKLARI
2
Sindirim kanalinda besinsel proteinlerin
enzimlerin etkisiyle parçalanmasi sonucu amino
asitler olusur ve bunlar emilerek vücuda
alinirlar. Besinlerden kaynaklanan amino asitlere
ek olarak önemli miktarda amino asit doku
metabolizmasi sirasinda sentezlenmektedir.
3

• Hücreler içindeki proteinler devamli olarak
  yikilmakta ve yeniden sentezlenmektedir.
• VÜCUT PROTEINI
• Protein dönüsümü sirasinda serbest hale geçen
  amino asitlerin 75-80i yeni protein sentezi
  için tekrar kullanilir.

Amino asitler
4
(No Transcript)
5

• Çesitli kalitsal hastaliklar, A.A
  metabolizmasindaki bozukluklardan olusur.
• Bu bozukluklar A.Arin normal metabolizmalarinda
  görevli anahtar bir enzimin eksikligi veya bloku
  söz konusudur.
• Özel önem tasiyan A.A sunlardir Fenilalanin,
  tirozin, sistin homosistein ve diger dalli
  zincirli A.Adir.

6
(No Transcript)
7
Fenilalanin Metabolizmasi Bozukluklari

• Fenilalanin kan düzeyleri 2 mg/dLden daha
  yüksektir. Normal kisilerde fenilalanin
  hidroksilaz fenilalanini tirozine hidroksiller.
• Hiperfenilalaninemiler bu enzimin defektine bagli
  olarak meydana gelir

8
Klasik Fenilketonüri (PKU)

• Amino asit metabolizmasinin en sik karsilasilan
  hastaligi, dünya da yaklasik 15000 yenidogandan
  birinde görülmektedir.
• Otozomal resesif tasinmakta
• Ismini idrarda yüksek miktarda bulunan
  fenilketondan almaktadir

9
Klasik Fenilketonüri
10

• Büyük çapta fenilalanin hidroksilaz eksikligine
  bagli olmakla birlikte
• Daha nadir olarak tetrahidrobiopterin
  kofaktörünün veya kofaktörün indirgenmis aktif
  durumda kalmasini saglayan dihidrobiopterin
  redüktaz eksikligine bagli olarak ortaya
  çikmaktadir.
• Fenilalanin hidroksilaz kusuru tam (klasik PKU)
  veya kismi (tip ll ve lll)olabilmektedir.

11

• Tüm olgularin yaklasik yarisini olusturan klasik
  PKU de fenilalanin hidroksilaz hiç bulunmamakta
  ve normal sekilde katabolize olamayan fenilalanin
  tüm vücut sivilarinda birikmektedir.
• Normalde lt2 mg olan eriskin pha düzeyi, klasik
  tipte gt20 mg olabilmektedir
• Fenilalanin, fenilpiruvat üzerinden katabolize
  oldugu için idrar ile büyük miktarda fenilpiruvat
  ile bu ketonun dönüstügü fenilasetat,
  fenilasetilglutamin artmaktadir

12

• Dogumda normal görünen bebeklerde kisa zaman
  içinde gelisme geriligi, beslenme güçlügü ve
  kusma belirtileri ortaya çikar.
• Artmis fenilpiruvat nedeni ile bazi bebeklerin
  idrar ve terlerinde küf kokusu olmaktadir.
• Fenilalanin ve metabolitlerinin birikimi beyin
  gelisimini bozarak zeka geriligine yol
  açmaktadir.
• Beyinde gelisen kusurlu miyelinizasyon yüzünden
  sik epileptik nöbetler görülmektedir

13

• Fenilketonlarin beyinde serotonin enzimatik
  sentezini engellemelerine bagli olarak düsük
  serotonin düzeyinin bu hastalardaki zeka
  kusurlarinin nedeni olabilir
• Ayrica fenilglutaminin olusumunda fazla glutamin
  kullanilmasina bagli olarak , kronik glutamin
  azliginin beyin hasarinda dogrudan etkili
  olabilecegi ileri sürülmektedir
• FKUli çocuklarin 60inda açik saç rengi, açik
  göz rengi, açik cilt rengi ile karakterize
  görünümü vardir

14

• Çünkü besinsel tirozin, endojen tirozin sentez
  eksikligini ortadan kaldirmada yeterli
  görülmemektedir.
• Fenilketonüride erken tani önemlidir.
• Dolayisiyla neonatal dönemde kan fenilalanin
  düzeyinin ölçülmesi önemlidir
• En yaygin kullanilan ve yari kantitatif
  mikrobiyolojik yöntem olan Gutrie testi dir.

Test pozitif ise daha ileri tetkikler olan kan
ve idrardir.
15

• PKU tedavisi düsük proteinli besinler ile
  yapilmaktadir. Geri dönüsümü olmayan beyin
  hasarini önlemek için düsük proteinli besin
  tedavisinin dogumdan hemen sonra baslamasi ve bu
  tedavinin 8-10 Yasa kadar ciddi bir sekilde devam
  etmesi gerekmektedir (yasam boyu fenilalaninden
  kisitli diyet).
• Biopterin ve biopterin redüktaz eksikliginin
  tedavisi, fenilalanin ve tirozin kisitliligi ile
  çözülmez (sentezlenemeyen öncül bilesikler
  verilmeli).

16

• Geçici neonatal hiperalaninemi
• Kalitsal bir eksiklik olmayan bu bozukluk,
  karacigerin olgunlasmasinin gecikmesine bagli
  olarak fenilalanin enzim sisteminin
  yetersizligidir. Bebek büyüdükçe fenilalanin
  düzeyi normal sinirlar içinde kalir.
• Tirozinemiler
• Tip ll tirozinemi tirozin transaminaz eksikligi,
  hipertirozinemi ve tiroziüri ile ortaya çikar.

17

• Idrarda n-asetiltirozin, hidroksifenil piruvat,
  hidroksifenil laktat ve hidroksi fenilasetat gibi
  tirozin metabolitlerinin atilimi artmaktadir.
• Göz ve deri lezyonlari, tirozinin, intaselüler
  kristalesmesine bagli olan inflamasyon ve birçok
  olguda görülen zeka geriligi ile karakterize bir
  hastaliktir.

18

• Tip l tirozinemi(hepatorenal tirozinemi).
• Fumarilasetoasetat hidroksilaz eksikligine
  baglidir. Karaciger yetmezligi, renal tübüler
  fonksiyon bozuklugu, anemi ve D-vitaminine
  dirençli rasitizim ile birlikte, idrar ile
  tirozin, metiyonin gibi amino asitler ve
  metabolitleri atilmaktadir.
• Besinsel kisitlama, ilerleyici karaciger hasarini
  iyilestirememektedir.

19

• Neonatal tirozinemi
• Bebeklikte tirozinemilerin en sik görülen
  tipidir, özellikle prematür bebelerde Kcin
  olgunlasmamasindan dolayi serum tirozin
  yüksektir, geçici bir durumdur, ve
  hidroksi-fenilpiruvat oksidaz eksikligi sonucu
  ortaya çiktigi düsünülmektedir. Karacigerin
  olgunlasmasi ile (4-8 hafta) normal dönüs olur.

20

• Alkaptonüri (ilk tanimlanan kalitsal metabolik
  hastalik, nadir gözüken), homogentizik asit
  oksidaz (HGA oksidaz) eksikligine bagli olarak
  homogentizik asit birikmekte ve idrarla büyük
  miktarda atilmaktadir.
• Renksiz bir hidrokinon olan bu bilesik, bekledigi
  zaman oksidasyon ve polimerizasyon ile koyu
  renkli melanine benzeyen bir pigment
  olusturmaktadir. Alkaptonürinin en çarpici klinik
  belirtisi idrar renginin açik havada
  bekletilmekle esmerlesmesidir.

21

• Hastaligin geç evrelerinde oksidlenmis
  homogentizik asit kikirdak, kemikler ve diger
  organlarda birikmesi sonucu görülen yaygin
  pigmantasyona okronozis adi verilmektedir.
  Özellikle erkeklerde pigment depolanmasi artirit
  gelisimine neden olmaktadir.
• Tirozin ve fenilalanin kisitlanmasi yararli
  olmaktadir (ancak tatmin edici bir tedavi
  yoktur). Ayrica homogentisik asit oksidazin
  maksimum aktivitesi için C vitamini de
  verilmektedir.

22
(No Transcript)
23

• Albinizim Melanin sentezindeki kalitsal
  hatalara bagli olarak ortaya çikan bir sendrom.
• Tirozinaz enziminin (melanositlerde tirozinin
  melanine dönüsümünü saglayan bakir içeren bir
  enzim) yoklugu veya yetersizligine bagli olarak
  deri, saç ve gözlerde pigmentasyon azalmaktadir.
• Deride pigment azligi , albinolarin günese
  duyarliligini artirmakta ve siklikla deri
  kanserlerine yol açmaktadir. Iris
  pigmantasyonunun azalmasi, fotofobiye neden
  olmaktadir.

24
(No Transcript)
25

• Sistinüri
• En sik rastlanan dogustan A.A transportu
  bozuklugudur.
• Idrarla asiri miktarda sistin, lizin, arjinin, ve
  ornitin atilir.
• Bu A.A ler için spesifik tasiyicilar vardir,
  bunlardan birincisi sistin, ikincisi lizin
  arjinin ornitin, üçüncüsü bu dört A.A din tümü
  içindir. Sistinüri üçüncü tasiyici sistemin
  defektine bagli olusur.

26

• Sistin en az çözünen A.Adir, idrarla asiri
  atilimi renal pelvis, üreterler ve mesanede
  sistin taslarinin olusumuna yol açar.
• Tedavide hastaya bol su içirilerek sistinin
  idrardaki konsantrasyonunun düsmesi amaçlanir.

27

• Homosistinüri/Homosisteinemi
• Homosistein, metiyonin sistein metabolik yolunda
  önemli dallanma noktasindadir. Karasiz bir
  molekül oldugundan homosistein normalde plazmada
  birikmez.
• Homosisteinemi kardiovasküler hastalikla
  iliskilendirilmektedir ve yüksek kan düzeylerinin
  önemli bir risk faktörü oldugu düsünülmektedir

28

• Homosistinüri
• Görülme insidansi 1200 000
• Vücut dokularinda homosistein konst. artisi ile
  karakterizedir

29

• Maple Syrup Hastaligi (MSUD)
• Ismini hastalikli kisilerin idrarinin
  karakteristik kokusundan almaktadir. Akçaagaç
  surubu veya yanmis seker kokusu, idrarda alifatik
  keto asitlerin yüksek konst. Olmalarindan
  kaynaklanmaktadir..
• Kan ve idrar örneklerinde, A.A analizi yüksek
  düzeyde lösin, izolösin ve valin gösterir.
• Klasik tipte, hastalikli bebekler dogumda normal
  görünürler, daha sonra sik kusma ve gelisme
  geriligi görülür.
• Ciddi nörolojik fonksiyon bozuklugu, nöbet, koma,
  solunum yetmezligi ve birçok hastada ölüme yol
  açar. Hayatta kalan hastalar genellikle zihinsel
  gerilik gösterir.

30

• Tietz, Klinik Kimyada Temel Ilkeler
• Lippincott
• Marks Temel Tibbi Biyokimyasi, Klinik Yaklasim