ZABURZENIA OSOBOWOSCI

1
ZABURZENIA OSOBOWOSCI

• RENATA WOJTYNSKA
• KATEDRA I KLINIKA PSYCHIATRII
• AKADEMII MEDYCZNEJ WE WROCLAWIU

2
Zaburzenia osobowosci

• Jedno z najbardziej rozpowszechnionych zaburzen
  psychicznych od 2,1 do 20 populacji
• Definicje psychologiczne, medyczne, prawne,
  socjologiczne, filozoficzne
• róznorodnosc koncepcji (genezy, mechanizmów
  powstawania, kryteria diagnostyczne i
  klasyfikacyjne, manifestacja zaburzen)

3
Zaburzenia osobowosci-etymologia

• j. lac. personalitas lub per somare- ozn.
  dzwieczec przez cos
• j. grec. prosopon maska aktorów, perisoma-
  strój nakladany na cialo.
• W starozytnosci pojecie to oznaczalo maske lub
  osobe o okreslonych wlasciwosciach
• BADZ SOBA, JAKIS BYC MUSISZ

4
Zaburzenia osobowosci pojecia pokrewne

• TEMERAMENT
• biologiczne podloze funkcjonowania czlowieka,
  zródlo jego energii i dynamiki dzialania
• Stosuje sie do psychicznych wlasciwosci jednostki
  (tj. tempo, styl reagowania, zachowanie, procesy
  emocjonalne), które zwiazane sa z anatomicznymi i
  biochemicznymi cechami CUN)

• CHARAKTER
• obejmuje te cechy, które reprezentuja nastawienie
  wobec wartosci i obyczajów spolecznych
• Uksztaltowane pod wplywem srodowiska i wlasnej
  aktywnosci wlasciwe dla danego czlowieka cechy
  przejawiajace sie w jego postepowaniu, stosunku
  do ludzi, zadan, rzeczy i samego siebie

5
Zaburzenia osobowoscipodstawowe kierunki zalozen
teoretycznych w obrebie psychologii i medycyny

• Teorie typologiczne (konstytucjonalne)
• Teorie dynamiczne
• Teorie behawioralne
• Teorie poznawcze
• Teorie humanistyczno- egzystencjalne
• Teorie systemowo-interakcyjne
• Teorie cech (teorie deskryptywne i dyferencjalne)

6
TEORIE TYPOLOGICZNE-zalozenia

• powiazanie cech fizycznych (konstytucjonalnych)
  ze specyfika przezywania i zachowania czlowieka,
• zaleznosc miedzy budowa ciala, cechami osobowosci
  a sklonnoscia do chorób psychicznych
• Ilosciowe kryterium prawidlowa osobowosc,
  nieprawidlowa, zaburzenia psychiczne
• podstawowe kryterium biologiczne (dziedziczne
  lub wrodzone) uwarunkowania osobowosci

7
TEORIE TYPOLOGICZNE

• Teoria Galena,
• TeoriaTeofasa, ucznia Arystotelesa (30 typów
  osobowosci)
• Koncepcja 4 humorów Hipokratesa,
• Koncepcja Kretschmera
• Teoria Pawlowa
• Teoria Sheldona
• Teoria Brzezickiego
• Teoria Cloningera

8
TEORIE TYPOLOGICZNETEORIA HIPOKRATESA
(ok.460-377 p.n.e.)

• 4 ZYWIOLOM
• (ziemia, woda, ogien, powietrze)
• odpowiadaja w ciele czlowieka
• 4 SOKI
• (zólc, czarna zólc, krew, flegma)
• TYPY TEMERAMENTU
• Choleryk, melancholik, sangwinik, flegmatyk
• (kryterium ilosciowe)

9
TEORIE TYPOLOGICZNETEORIA KRETSCHMERA

• Typ schizotymiczny (leptosomatyk, astenik)-
  sklonnosc do schizofrenii
• Typ cyklotymiczny (pyknik)- sklonnosc do
  cyklofrenii (psychozy maniakalno-depresyjnej)
• Typ iksotymiczny (atletyk)- sklonnosc do paranoi)
• Typ skirotymiczny (dysplastyk)- sklonnosc do
  histerii

10
TEORIE TYPOLOGICZNETeoria Roberta Cloningera

• Obnizona aktywnosc systemu dopaminergicznego
  tendencja do poszukiwania nowych bodzców, brak
  leku, poszukiwanie sytuacji zagrozenia
• Wysoki poziom wydzielania serotoniny- tendencja
  do unikania szkód i cierpien
• Niska aktywnosc systemu noradrenergicznego - duza
  zaleznosc od nagród,

11
TEORIE DYNAMICZNE- kierunki

• PSYCHOANALIZA KLASYCZNA (ORTODOKSYJNA)
• Zygmunt Freud
• NEOPSYCHOANALIZA (psychoanaliza kulturowa)
• Erich Fromm, Sullivan, Karen Horney, Karl
  Gustaw Jung, Alfred Adler, Erik Erikson

12
TEORIE DYNAMICZNE-zalozenia

• Wyodrebniaja rózne mechanizmy osobowosci o
  charakterze sil psychodynamicznych (popedy,
  potrzeby, impulsy, libido, mechanizmy obronne),
  które sa istotne w ksztaltowaniu sie obrazu
  osobowosci w normie i patologii
• Podkreslaja znaczenie procesu socjalizacji w
  formowaniu sie zaburzen osobowosci
• Rozwój osobowosci tworzenie powiazan miedzy
  elementami, rozwiazanie sprzecznosci, konfliktów
  miedzy sferami, tworzenie elementów bedacych
  synteza sprzecznosci
• Zaburzenia osobowosci zatrzymanie sie w rozwoju
  psychoseksualnym na okreslonym etapie lub
  zaklócenie kierunku rozwoju psychoseksualnego

13
TEORIE DYNAMICZNE-zalozenia

• Rozwój osobowosci dokonuje sie w kontekscie
  spolecznym, w wyniku deseksualizacji libido, tj.
  przeksztalcenia energii psychicznej zwiazanej
  pierwotnie z popedem seksualnym w spolecznie
  akceptowane czynnosci i zachowania

14
PSYCHOANALIZA FREUDA

• PODZIAL TOPOGRAFICZNY I (trzy stopnie
  swiadomosci przezycia w pelni swiadome,
  przedswiadome, nieswiadome)
• PODZIAL TOPOGRAFICZNY II (id, ego, superego)-
  teoria strukturalna osobowosci
• TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO

15
Teoria strukturalna osobowosci Z. Freuda
Sfera popedowa, nieswiadoma zasada przyjemnosci i
redukcji napiecia
nakazy, zakazy, normy, sumienie, idealy,
wartosci, uwewnetrznione w procesi e
socjalizacji, nieswiadoma zasada powinnosci
Substruktura nadrzedna, kontrola, sfera
swiadoma rozwiazanie konfliktu id i
superego zasada realnosci
16
TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO Z. Freuda- Fazy
rozwoju psychoseksualnego czlowieka

• FAZA ORALNA
• FAZA ANALNA
• FAZA FALICZNA
• FAZA LATENCJI (URETRALNA)
• FAZA GENITALNA

17
TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO FAZA ORALNA

• do ok. 1,5 r.z.
• gl. aktywnosc to zaspokojenie glodu i odczuwanie
  przyjemnosci przez wargi i jezyk,
• Rozwój odbywa sie w relacji symbiotycznej,
• potrzeba przynaleznosci i bezpieczenstwa,
• Charakter oralny
• agresywnosc oralna- tendencja do zlosliwosci,
  sarkazmu, ironii, gadatliwosci, klótliwosci,
  dyskusyjne spory
• czynnosci oralne- jedzenie, picie, palenie,
  zucie, calowanie
• Konflikt gryzienie innych- potrzeba bliskosci,
  zaleznosc-niezaleznosc
• Psychopatologia osobowosc histeryczna,
  zaburzenia depresyjne, reakcje adaptacyjne,
  tendencje roszczeniowe

18
TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGOFAZA ANALNA

• Od. Ok.1,5- 3 r.z.
• Okres zmagan dziecka z wlasnym cialem, w celu
  spelnienia oczekiwan rodziców dotyczacych
  kontroli wydalania.
• CHARAKTER ANALNY
• wczesnej fazy podejrzliwosc, megalomania,
  dyktatorstwo, gromadzenie tytulów,destrukcjonizm
• póznej fazy skapstwo, porzadek, pedantycznosc,
  podporzadkowanie poleceniom, upór, anankastycznosc

19
TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO FAZA FALICZNA

• Od ok.3 do 6 r.z.
• kompleks Edypa i Elektry
• Rozwój id i superego, zasada realnosci.
• CHARAKTER FALICZNY
• neurotycznosc, postawa narcystyczna,
  egocentryzm, rywalizacja, ekshibicjonizm,
  zadaniowosc, potrzeba osiagania sukcesów,
  dominacja, agresywnosc, zuchwalosc

20
TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO FAZA LATENCJI

• Od ok.6 do 12 r.z.
• Rozwiazanie kompleksów poprzedniej fazy,
  identyfikacja z rodzicem tej samej plci
• Rozluznienie zwiazków z rodzicami
• Nowe kateksje zwiazki rówiesnicze
• przyjecie systemu wartosci, dominacja superego,
  ja-idealne
• psychopatologia zaburzenia identyfikacji roli
  spolecznej , relacje interpersonalne

21
TEORIA ROZWOJU PSYCHOSEKSUALNEGO Z. Freuda-FAZA
GENITALNA

• Od ok.12 do 18 r.z.
• Okres emancypacji i rozwoju ego,
• Wycofanie kateksji pierwotnych opartych na
  identyfikacji z rodzicami i innymi autorytetami,
• Sprzeciw wobec autorytetów,
• Powstanie nowych kateksji zwiazki
  heteroseksualne,
• Sublimacja cech poprzednich faz,
• CHARAKTER GENITALNY
• dojrzalosc osobowosciowa, silne ego, dojrzale
  superego, uwolnienie od kompleksów, ambiwalencji,
  nadmiernych mechanizmów obronnych ego

22
Zaburzenia osobowoscikliniczne postacie zaburzen
osobowosci wg Bilikiewicza (1992)

• ZMIANY OSOBOWOSCI BEZ NARUSZENIA PODSTAWOWEJ
  STRUKTURY (zaburzenia cech)
• ROZDWOJENIE OSOBOWOSCI NAPRZEMIENNE (zab. lekowe)
• ROZSZCZEPIENIE OSOBOWOSCI JEDNOCZESNE (rozpad
  struktury, psychozy schizofreniczne)

23
Zaburzenia osobowosciklasyfikacje medyczne

• Poczatek XIX wieku,
• ksztaltuja sie róznie w róznych kregach
  kulturowych
• Psychiatria niemiecka
• filozofia i koncepcje teoretyczne, pojecie
  konstytucji, odchylenie jakosciowe od norm
  statystycznych
• Kraje anglojezyczne (W.Brytania, USA)
• empiria, analiza zachowania grup, obserwacja
  zachowania, analizy czynnikowe, normy kulturowe
  (srodowiskowe), adaptacyjne

24
Zaburzenia osobowosciklasyfikacje medyczne

• ICD-10 (WHO) Miedzynarodowa Klasyfikacja Chorób
• DSM-IV (Amerykanskie Towarzystwo Psychiatryczne)
  Diagnostyczny i Statystyczny Podrecznik Zaburzen
  Psychicznych
• (zaburzenia osobowosci tworza uklad odniesienia
  przy analizie wszystkich zaburzen psychicznych,
  zaburzone wzorce osobowosci, oprac. przez Theodor
  Millon, kryterium normy adaptacyjne, kulturowe).
• Cecha wspólna
• klasyfikacje symptomatologiczne (objawowe),
  opisowe definicje, wolne od teoretycznych zalozen

25
klasyfikacje medyczne ICD-10

• F.60- F.69. ZABURZENIA OSOBOWOSCI I ZACHOWANIA
  DOROSLYCH
• F.60 SPECYFICZNE (SWOSTE)
• F.61 MIESZANE (nie klasyfl. w F.60 i F.60 F.62
  lub wtórne do zab. afekt. I lekowych)
• F.62 TRWALE ZMIANY OSOBOWOSCI NIE WYNIKAJACE Z
  USZKODZENIA ANI CHOROBY MÓZGU
• F.62.0 PO KATASTROFACH
• F.62.1 ZMIANA OSOBOWOSCI PO CHOROBACH
  PSYCHICZNYCH
• F.63 ZABURZENIA NAWYKÓW I POPEDÓW
• F.64 ZABURZENIA IDENTYFIKACJI PLCIOWEJ
• F.65 ZABURZENIA PREFERENCJI SEKSUALNYCH
• F.66 ZABURZENIA PSYCHOLOGICZNE I ZACHOWANIA
  ZWIAZANE Z ROZWOJEM ORIENTACJI
  SEKSUALNEJ
• F.68 INNE ZABURZENIA OSOBOWOSCI I ZACHOWANIA
  DOROSLYCH
• F.68.0 KSZTALTOWANIE OBJAWÓW FIZYCZNYCH PRZEZ
  PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE
• F.68.1 ZAMIERZONE WYTWARZANIE LUB NASLADOWANIE
  OBJAWÓW CZY NIEWYDOLNOSCI FIZYCZNYCH LUB
  PSYCHICZNYCH
• F.69. ZABURZENIA OSOBOWOSCI I ZACHOWANIA, NIE
  OKRESLONE

26
klasyfikacje medyczne ICD-10F.60.0- F.60.9
SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOSCI

• F.60.0 OSOBOWOSC PARANOICZNA
• F.60.1 OSOBOWOSC SCHIZOIDALNA
• F.60.2 OSOBOWOSC DYSSOCJALNA
• F.60.3 OSOBOWOSC CHWIEJNA EMOCJONALNIE
• TYP IMPULSYWNY
• TYP Z POGRANICZA
• F.60.4 OSOBOWOSC HISTRIONICZNA
• F.60.5 OSOBOWOSC ANANKASTYCZNA
• F.60.6 OSOBOWOSC LEKLIWA (UNIKAJACA)
• F.60.7 OSOBOWOSC ZALEZNA
• F.60.8 INNE OKRESLONE ZAB. OSOBOWOSCI
• F.60.9 BNO ZAB. OSOBOWOSCI

27
Zaburzenia osobowosci ICD-10

• Schizotypowe zaburzenia osobowosci
• (F.21 zab. typu schizofrenii i schizotypowe)
• Zaburzenia osobowosci afektywne, osobowosc
  cykloidalna, osobowosc cyklotymiczna
• (F.34.0 cyklotymia, w grupie F.34. uporczywe
  zaburzenia nastroju)
• Depresyjne zaburzenia osobowosci
• (F.34.1 dystymia, w grupie F.34. uporczywe
  zaburzenia nastroju)
• zaburzenia osobowosci i zachowania spowodowane
  choroba, uszkodzeniem lub dysfunkcja mózgu (F.07)
  obejmuje
• organiczne zaburzenia osobowosci F.07.0
• (zespól plata czolowego, zespól zab. osobowosci
  w padaczce limbicznej, zespól po lobotomii,
  organiczna osobowosc pseudopsychopatyczna,
  organiczna osobowosc z rzekomym uposledzeniem
  rozwoju, zespól po leukotomii)
• zespól po zapaleniu mózgu F.07.1,
• zespól po wstrzasnieniu mózgu (encefalopatia)
  F.07.2

28
ICD-10

• Osobowosc
• ZESPÓL TRWALYCH WZORCÓW
• MYSLENIA,
• ODCZUWANIA, ZACHOWANIA, CHARAKTERYZUJACY
  INDYWIDUALNY STYL ZYCIA I SPOSÓB ADAPTACJI
  JEDNOSTKI

• Zaburzenia osobowosci
• ROZMAITE RODZAJE FUNKCJONOWANIA, BEDACE WYRAZEM
  INDYWIDUALNEGO STYLU JEDNOSTKI, SPOSOBU
  ODNOSZENIA SIE DO SIEBIE SAMEGO, DO INNYCH LUDZI,
  MAJACE JAKOSC CHOROBY

29
Zaburzenia osobowosci ICD-10kryteria
diagnostyczne ogólne

• dotycza osób doroslych
• sztywnosc wzorców zachowania, brak elastycznosci
• dysfunkcjonalnosc
• wzorce róznia skrajnie od norm kulturowych
• dlugotrwalosc, stabilnosc objawów
• dysharmonia rozwoju osobowosci (uczuciowosc,
  pobudliwosc, kontrole popedów, myslenie,
  zachowanie, relacje z innymi ludzmi)
• distres (subiektywne poczucie cierpienia) lub / i
  niepozadany wplyw na otoczenie

30
ZMIANA OSOBOWOSCI ICD-10

• pojawia sie w zyciu doroslym po ciezkim stresie,
  w sytuacji skrajnego niezaspokojenia potrzeb, po
  ciezkim zaburzeniu psychicznym
• F.62. TRWALE ZMIANY OSOBOWOSCI NIE WYNIKAJACE Z
  USZKODZENIA ANI CHOROBY MÓZGU
• F.62.0 PO KATASTROFACH
• F.62.1 ZMIANA OSOBOWOSCI PO CHOROBACH
  PSYCHICZNYCH
• Kryterium
• etiopatologiczne i czasowe
• (objawy utrzymuja sie co najmniej 2 lata)

31
INNE ZABURZENIA OSOBOWOSCI I ZACHOWANIA
DOROSLYCHF.68

• F.68.0 KSZTALTOWANIE OBJAWÓW FIZYCZNYCH PRZEZ
  PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE (NERWICA ROSZCZENIOWA,
  KOMPENSACJNA)
• Objawy somatyczne pierwotnie spowodowane
  zaburzeniem, choroba lub niesprawnoscia
  somatyczna ulegaja nasileniu lub przedluzeniu
  ponad miare, jaka uzasadnia obecnosc zab.
  somatycznego. Potwierdzenie psychologicznego
  uwarunkowania nadmiaru objawów (roszczenia
  finansowe, niezadowolenie z opieki, lek przed
  niesprawnoscia i smiercia)
• F.68.1 ZAMIERZONE WYTWARZANIE LUB NASLADOWANIE
  OBJAWÓW CZY NIEWYDOLNOSCI FIZYCZNYCH LUB
  PSYCHICZNYCH (ZABURZENIA POZOROWANE)
• Utrwalony wzorzec zamierzonego wytwarzania lub
  nasladowania objawów, zadawania ran w celu
  wytworzenia objawów,

32
F.60.0- F.60.9 SPECYFICZNE ZABURZENIA
OSOBOWOSCIF.60.0 OSOBOWOSC
PARANOICZNA

• (pieniacza, fanatyczna, paranoidalna,
  sensytywno-paranoiczna)
• moze byc prodromalna faza zespolu urojeniowego
• Nadmierna wrazliwosc na krytyke, niepowodzenie,
  odrzucenie
• Niezdolnosc do wybaczania zniewag, przykrosci
• Gotowosc do przezywania ponizenia, wrogosci,
  pogardy, krzywdy
• Sklonnosc do czucia sie ofiara
• Postawa ksobna, z przecenianiem wlasnego
  znaczenia,
• Nawracajaca podejrzliwosc bez uzasadnienia i
  tendencja do znieksztalcania informacji i
  doswiadczen
• Sztywne poczucie wlasnych praw
• tworzenie spiskowych teorii i wyjasnien
• Postawa moralizatorska, wielkosciowa, tendencja
  do dominacji i karania innych
• Czesto wystepuje u liderów grup politycznych,
  mistycznych, pseudonaukowych.

33
SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOSCIF.60.3 OSOBOW
OSC CHWIEJNA EMOCJONALNIE

• Wg ICD-10
• Tendencja do dzialan gwaltownych bez
  przewidywania konsekwencji, nastrój zmienny,
  niezdolnosc do kontrolowania zachowan
  emocjonalnych, tendencja do dzialan zaczepnych i
  konfliktowych
• TYP IMPULSYWNY
• TYP BORDELINE
• (Z POGRANICZA)

34
F.60.3 OSOBOWOSC CHWIEJNA EMOCJONALNIETyp
bordeline (z pogranicza)

• 1 populacji wsród zaburzen osobowosci
• Zaburzenia struktury,
• Powazne zaburzenia funkcjonowania,
• Budza silne emocje personelu medycznego,
• Terapia czesto nie przynosi oczekiwanego efektu,
• Predyspozycje genetyczne, zaburzenia rozwoju
  psychicznego w dziecinstwie.
• (teoria zaburzonej relacji z obiektem
• Otto Kernberg)

35
F.60.3 Typ bordeline (z pogranicza)

• zaburzony obraz samego siebie (zaburzenia
  tozsamosci),
• celów i preferencji zyciowych,
• uczucie pustki wewnetrznej, bezsensu zycia,
  poczucie wlasnej slabosci, nudy lub faza
  omnipotencji, doskonalego samopoczucia (mechanizm
  rozszczepienia),
• sklonnosc do wchodzenia w intensywne i nietrwale
  zwiazki z innymi ludzmi (zasada dziel i rzadz,
  wymiany),
• zachowania autodestruktywne (trwonienie
  pieniedzy, wyczerpujace zycie seks., drobne
  kradzieze, nieostrozna jazda samochodem,
  substancje psychostymulujace, obzarstwo,
  pracoholizm),

36
F.60.3 Typ bordeline (z pogranicza)

• Niepohamowane próby unikniecia prawdziwego lub
  wyobrazonego odrzucenia (lek przed odrzuceniem),
• Postawa narcystyczna,
• Fiksacja na fazie fallicznej rozwoju
  psychoseksualnego
• Stany przejsciowe (objawy dysocjacyjne,
  nastawienia urojeniowe), przejsciowe epizody
  psychotyczne (objawy rozszczepiania)
• Mechanizm rozszczepiania nie sa w stanie
  integrowac uczuc dobrych i zlych wobec jednego
  obiektu (idealizacja-dewaluacja),
• Glód emocjonalny (zadanie milosci,
  roszczeniowosc, potrzeba natychmiastowej
  gratyfikacji, nieswiadoma tendencja do
  wyrównywania krzywd z dziecinstwa,

37
F.60.3 Typ bordeline (z pogranicza)

• grozby lub próby samobójcze,
• relacje z ludzmi (biegunowe) od idealizacji do
  dewaluacji (milosc, fascynacja-odrzucenie,
  nienawisc)
• Labilnosc nastroju (dysforia, irytacja, lek,
  depresja), niezrównowazone emocje,
• Zachowania manipulacyjne (uwodzenie, kokieteria),
  szantaz emocjonalny,
• Nietolerancja odmiennosci, zaleznosciowe zwiazki,
  symbiotyczne relacje (uwiesc-wykorzystac,
  naduzyc),
• Sadystyczne tendencji, z upokarzaniem drugiej
  osoby,
• Zaburzone granice ja- inni,
• Silne popedy (seks., agresji, perwersyjne)
• Identyfikacja projekcyjna, wyparcie

38
TESTY DO BADANIA OSOBOWOSCI

• inwentarze
• Minnesocki Wielowymiarowy Kwestionariusz
  Osobowosci (MMPI)
• 16-czynnikowy Kwestionariusz Osobowosci R.
  B.Cattella
• Inwentarz Osobowosci Eysencka (MPI lub EPQ-R)
• Test Przymiotników ACL Gougha i Heibruna
• Inwentarz Stanu i Cechy Leku STAI (ISCL)
  Spielbergera
• NEO-FFI lub NEO-PI-R (Costy, McCrae)
• Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli
  (KBPK)
• Skale Wartosci
• Q- Sort
• testy do bad. Zainteresowan
• testy projekcyjne
• Test Plam Atramentowych Rorschacha
• Test Apercepcji Tematycznej (TAT- w. dla
  doroslych, CAT- w. dla dzieci)
• Test Zdan Niedokonczonych (np.Sachsa, Sidneya)
• Test Agresji Rozenzweiga
• rysunkowe (np. czlowiek, drzewo, dom-
  drzewo-czlowiek, rodzina, zwierzyniec)

39
TESTY PROJEKCYJNE

• Nazwe wprowadzil psycholog ameryk. Frank w 1939
  r.
• Przeznaczone sa do badania osobowosci,
  ujawniajacej sie poprzez mechanizm projekcji
• Metoda ta stymuluje psychologiczny mechanizm
  projekcji (Z. Freud)
• Projekcja- proces rzutowania na obiektywny
  material wlasnych emocji, obaw, leków, postaw,
  pogladów oraz na interpretowaniu zgodnie z nimi
  rzeczywistych faktów