Individuele verschillen

1
Individuele verschillen
2
(No Transcript)
3
Advance organizer
1. Ik studeer het best als het stil is in mijn omgeving. 1 2 3 4 5
2. Ik stel mijn ouders graag tevreden door goede resultaten te halen. 1 2 3 4 5
3. Ik studeer graag in een sterk verlichte ruimte. 1 2 3 4 5
4. Wanneer mijn lesgever me een opdracht geeft, heb ik graag dat hij of zij me duidelijk vertelt wat ik moet doen. 1 2 3 4 5
5. Ik kan het best nadenken als ik het warm heb. 1 2 3 4 5
6. Ik studeer het best aan een tafel of aan een bureau. 1 2 3 4 5
7. Ik zit graag in een zetel of een sofa om te studeren. 1 2 3 4 5
8. Ik studeer graag samen met één of twee vrienden. 1 2 3 4 5
9. Ik doe het graag goed op school. 1 2 3 4 5
10. Ik voel me doorgaans beter bij warm weer dan bij koud weer. 1 2 3 4 5
4
Individuele verschillen

• Verschillen ten aanzien van heel wat variabelen
  in lerende en/of zijn /haar context.
• Focus op geslacht en SES
• Onderwijs kan proberen om te gaan met
  verschillen Schools make a difference 

5
Doel van dit thema

• Via instructie kunnen we impact van individuele
  verschillen ombuigen.
• Bewustzijn noodzakelijk!!
• Twee delen in thema
• Geslacht, SES, leerstijl
• Aanpakken via instructie

6
Let op met verschillen!

• Verschillen tussen lerenden kunnen veranderen
  over de tijd heen vergroten, verkleinen of
  veranderen.
• Variatie tussen groepen (geslacht, etnische
  afkomst, sociaal-economische status, ) en binnen
  groepen.
• Wanneer twee groepen gemiddeld verschillen van
  elkaar, betekent dit niet dat er geen grote
  overlap en dus gelijkenissen kan bestaan tussen
  beide groepen.
• Leerprestaties worden positief beïnvloed wanneer
  rekening wordt gehouden met verschillen tussen
  groepen en individuen.

7
Verschillen tussen ? en ?
8
Empirische basis voor geslachtsverschillen
(internationaal)

• Jongens krijgen meer vrijheid dan meisjes.
• Op een voorschoolse leeftijd hebben lerenden
  stereotiepe opvatting over geslachtsrollen.
  Oudere lerenden volgen snel een rigide opvatting
  over rolpatronen en ouders bekrachtigen
  stereotiep gedrag.
• De media bekrachtigen stereotiepe opvatting over
  rolpatronen.
• Peers reageren positiever op gedrag dat past in
  bij een klassieke rolverdeling.

9
Empirische basis voor geslachtsverschillen
(internationaal)

• Impact geslacht op prestaties wiskunde en
  wetenschappen verminderd tot zelfs verdwenen is.
• Proportioneel meer jongens bijlessen voor talen
  en voor wiskunde, sneller overzitten en 2-3 x
  meer doorverwezen naar BO.
• Meisjes zijn actiever en leerprestaties zijn
  hoger in niet-gemengde klassen dan in gemengde
  klassen.
• Meisjes presteren minder goed in gemengde
  klassen.
• Instructieverantwoordelijken gedragen zich
  verschillend tegenover jongens dan tegenover
  meisjes.

10
Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde Verschillen in opvattingen over jongens en meisjes bij het leren van wiskunde
Meisjes Totaal 145 Totaal 145 Jongens Totaal 105 Totaal 105 Totaal 105  
n f n    
Zorgzaam 35 24 Lui Lui 17 16    
Hard werkend 34 23 Redeneren, slim Redeneren, slim 13 12    
Uit het hoofd leren 12 8 Minder zorgzaam Minder zorgzaam 11 10    
Minder zelfvertrouwen 12 8 Inzicht, creatief Inzicht, creatief 9 9    
Routine 10 7 Zelfvertrouwen Zelfvertrouwen 8 8    
Kopiëren van regels 8 6 Avontuurlijk Avontuurlijk 7 7    
Veel oefenen 5 3 Problem-solver Problem-solver 5 5    
Doorzetten 4 3 Zetten niet door Zetten niet door 5 5    
Soro (2002).
11
Empirische basis voor geslachtsverschillen
(internationaal)

• Jongens en meisjes verschillen nauwelijks in
  intelligentie (bijv. IQ) en andere aangeboren
  mogelijkheden.
• De fysische en motorische mogelijkheden van
  jongens zijn na de puberteit groter dan die
  van meisjes. Meisjes hebben wel een betere
  fijn-motoriek.
• Motivatie voor schooltaken blijkt grondig te
  verschillen bij meisjes en jongens. Jongens
  blijken capaciteiten te overschatten.
• Jongen groter zelfvertrouwen in
  probleemoplossingssituaties meisjes meer in
  interpersoonlijke themas.
• Jongens en meisjes geven andere verklaringen voor
  hun succes of hun falen.
• Meisjes gaan anders met elkaar om danjongens.

12
Empirische basis voor geslachtsverschillen
(nationaal)

• PISA-onderzoek bij 15-jarigen (2003)
• Jongens scoren significant beter voor wiskunde
  dan meisjes.
• Verschil tussen jongens en meisjes groter
  geworden dan in PISA2000.
• Geen verschillen in probleemoplossingsvaardigheden
  .
• Wat betreft leesvaardigheid presteren meisjes
  beter dan jongens.

13
Empirische basis voor geslachtsverschillen
(nationaal)

• Dit wordt niet bevestigd bij onderzoek in het
  basisonderwijs. Verschillen ebben weg?

14
SES

• Lagere SES hangt direct samen met lagere
  leerprestaties.
• Sociale ongelijkheid.
• Onderwijsbeleid creëren van gelijke kansen een
  prioriteit.
• September 2002 Gelijke Onderwijs Kansen decreet
  (GOK-decreet) (http//www.ond.vlaanderen.be/GOK/).

15
SES

• Theoretische basis
• Genetisch deficitmodel
• Onderwijsdeficitmodel
• Cultureel deficitmodel.
• In elk van deze modellen worden andere variabelen
  en processen benadrukt die verantwoordelijk zijn
  voor het ontstaan van sociale ongelijkheid.

16
Genetisch deficitmodel

• Genetische factoren verantwoordelijk voor sociale
  ongelijkheid.
• Jaren 60 een revival (Jensen, 1969)
  erfelijkheid aan de basis van verschillen tussen
  lerenden. Door bijv. een erfelijk bepaalde lagere
  intelligentie behaalt men lagere schoolprestaties
  die op hun beurt de sociaal-economische positie
  beïnvloeden.
• Fel debat.
• Defaitistische assumpties en een genetische
  inferioriteitshypothese.
• Onderzoek intelligentie tot op bepaalde hoogte
  genetisch bepaald, maar uiteindelijk bereikte
  onderwijsniveau van lerenden vooral bepaald door
  familiale omgeving.

17
Genetisch deficitmodel

• Vlaamse LOSO-project (Longitudinaal Onderzoek
  Secundair Onderwijs) elementen van genetische
  deficitmodel.
• Onderzoek KULeuven longitudinaal onderzoek vanaf
  1990, 6000 leerlingen volgen gedurende
  schoolloopbaan in het secundair onderwijs.
• Verklaringsvariabelen voor verschillen in
  leerprestaties
• een groot percentage van de variantie in
  schoolvorderingen wordt verklaard door
  intelligentie (IQ)
• lerenden van gezinnen met een hogere SES ook
  hoger scoren op een IQ-test en vice versa

18
USA Black and Intelligent?
19
Onderwijsdeficitmodel

• Onderwijs reproduceert maatschappelijke
  ongelijkheid door de manier waarop instructie op
  micro-, meso- en macroniveau is georganiseerd.
• Onderwijs (re)produceert ongelijkheid van
  scholingskansen voor lerenden en negeert hun
  persoonlijke kwaliteiten (Doornbos, 1982).
• Oorzaken in bijv. de keuze voor
  onderwijsdoelstellingen (het curriculum) en in de
  manier waarop wordt geëvalueerd. Discriminatie
  van bepaalde sociaal-economische groepen.

20
Onderwijsdeficitmodel

• Bowles Gintis
• Onderwijs geen hefboom om sociale ongelijkheid op
  te heffen, maar eerder een slagboom om lerenden
  met een lage SES de toegang tot jobs en posities
  te ontzeggen.
• Het onderwijssysteem wil lerenden op maat snijden
  van de arbeidswereld.
• Er is dus een structurele overeenkomst tussen de
  sociale verhoudingen in het onderwijs en die in
  de productiesfeer
• Arbeiderskinderen terechtkomen worden
  doorgesluisd naar lagere opties van het
  secundair onderwijs. Hogere SES volgen hogere
  studierichtingen. Onderwijsopties reflecteren dus
  sterk de hiërarchische arbeidsdeling.

21
Onderwijsdeficitmodel

• Illichhidden curriculum.
• Schools tend to incalculate passive consumption
  an uncritical acceptance of the existing social
  order by the nature of the discipline and
  regimentation they involve. These lessons are not
  consciously taught they are implicit in school
  procedures and organization. The hidden
  curriculum teaches children that their role in
  life is to know their place and to sit still in
  it. (ibid, p.54).

22
Onderwijsdeficitmodel

• Vlaanderen
• Oorzaken in selectieve karakter van Vlaamse
  onderwijssysteem.Vele inspanningen van overheid
  teniet gedaan omdat ideologische basis van het
  onderwijs niet verandert. De dominante ideologie
  is gebaseerd op meritocratie in plaats van
  democratie.
• Lerenden waarvan de ouders niet-actief zijn (lage
  SES, migranten) blijken in mindere mate naar de
  kleuterschool te gaan. Dit werkt verder door in
  het secundair onderwijs grotere kans op
  vertraging in schoolloopbaan. Einde secundair
  onderwijs lerenden met lagere SES meer in BSO en
  TSO. Lagere participatie aan hoger onderwijs.

23
Cultureel deficitmodel.

• Sociale ongelijkheid gereproduceerd door
  culturele factoren.
• Twee belangrijkste auteurs
• Bourdieu Passeron (1970) cultureel kapitaal.
• Bernstein (1971) taalcode

24
Bourdieu Passeron (1970) cultureel kapitaal

• Kinderen krijgen cultureel kapitaal mee op basis
  van hun opvoeding o.a. taalgebruik,
  taalvaardigheid, sociale vaardigheden,
  consumptiepatronen, vrijetijdsbesteding,
  waardensysteem, de levensstijl, opvattingen en
  aspiraties (Verhoeven et al., 2000
• Lerenden hebben meest succes op school wanneer
  thuiscultuur overeenkomt met de schoolcultuur.
• Schoolcultuur is gedefinieerd door een bepaalde
  sociale klasse.
• Kinderen uit gezinnen met een lage SES halen
  zwakkere resultaten omdat thuiscultuur niet
  aansluit bij de dominante schoolcultuur.
• Onderzoek Vlaamse onderwijs weerspiegelt
  cultuurkapitaal van de middenklasse.

25
Bernstein (1971) taalcode

• Linguïstische vaardigheden van de lerenden
  bepalend.
• Lerenden uit lagere sociale milieus hanteren een
  andere taalcode contextgebonden.
• Taalcode van gezinnen met hoge SES taal minder
  contextgebonden. Daardoor beter functioneren op
  school.
• Van Houtte (2002) lerenden uit gezinnen met lage
  SES begrijpen minder goed wat de
  instructieverantwoordelijke zegt en hebben meer
  last met abstracties en generalisaties.

26
Bernstein (1971) taalcode

• Verhoeven en Kochuyt (1995) studiebegeleiding
  verschilt aanmoedigen versus concrete hulp.
• Derks, Elchardus, Glorieux Pelleriaux (1998)
  lerenden uit kansarme gezinnen ontwikkelen een
  smaak die niet past bij de schoolcultuur. Dit
• Vranken, Geldorf Van Menxel (1997) allochtone
  leerlingen duidelijk verschil tussen thuis- en
  schoolcultuur.
• Geluykens Van Damme (2003) onderwijsgerichtheid
  van de ouders (opvolging van het leerproces,
  positieve instelling ten opzichte van de school
  en bereikbaarheid) verschillen. Lerenden in het
  ASO (algemeen secundair onderwijs) vooral uit
  gezinnen met hoogste onderwijsgerichtheid.
  Laagste onderwijs-gerichtheid bij voltijds en
  deeltijds BSO.

27
SES

• Complexe variabele

28
Vlaanderenen SES
SES in PISA beroep ouders onderwijsniveau
ouders educatieve media thuis aantal boeken
thuis. Wiskundige geletterdheid
29
Vlaanderen thuistaal en schooltaal
Performance verschillen voor de verschillende
geletterdheidsgebieden wanneer we ons toespitsen
op thuistaal en schooltaal in PISA2006 (De Meyer,
2007, p.44).
30
Leerstijl
31
Leerstijl literatuuronderzoek
32
Leerstijl
33
Kolb
Zie constructivisme!!!
34
Entwistle Wilson
Soorten motivatie om de academische prestaties
van lerenden te proberen voorspellen
35
Entwistle ASSIST
Diepe studiebenadering deep approach
Ideeën relateren Ik probeer altijd nieuwe ideeën in verband te brengen met andere onderwerpen of andere vakken. Betekenis zoeken Wanneer ik een artikel of een boek lees, probeer ik voor mezelf uit te vinden wat de auteur bedoelt. Bewijzen zoeken Ik stel veel van wat ik hoor of lees in vraag. Interesse in ideeën Ik bijt me vast in theoretische onderwerpen en dan wil ik die blijven verder bestuderen.
Strategische studiebenadering strategic approach
Georganiseerd studeren Ik plan mijn werk meestal op voorhand en doe dit op papier of in mijn hoofd. Time management Ik besteed mijn tijd meestal zinvol. Rekening houden met de eisen van de evaluatie Ik ga na wat instructieverantwoordelijke belangrijk vinden en concentreer me vooral daarop. Prestatiegericht Ik investeer veel tijd en energie in het studeren omdat dit moet. Effectiviteit opvolgen Voor ik begin te werken of te studeren, bedenk ik hoe ik de studietaak het best kan aanpakken.
Oppervlakkige studiebenadering surface approach
Doelloosheid Ik vraag me dikwijls af of wat ik doe wel de moeite waard is. Inzichtloos memoriseren Ik heb veel moeite om een logische structuur te vinden in wat ik moet onthouden. Vasthouden aan de cursus Ik leer alleen wat belangrijk is om er door te zijn. Angst voor falen Ik panikeer snel wanneer ik achterop geraak met mijn werk.
36
Individuele verschillen en instructie

• Jonassen en Grabowski (1993, p.19) drie
  assumpties bij het omgaan met individuele
  verschillen
• Leereffecten kunnen bevorderd worden via
  strategieën op micro- en mesoniveau.
• Instructiestrategieën verschillen in effect,
  afhankelijk van intelligentie, leerstijlen en
  andere mogelijkheden van lerenden. Met andere
  woorden, individuele lerenden kunnen anders
  reageren op een bepaalde instructieaanpak.
• Leereffecten worden beïnvloed door de vormgeving
  van de instructie (instructional design).
• ATI minder positief effect
• One size does not fit it all

37
Geslacht en instructie

• Het ontwikkelen van het zelfbewustzijn van de
  instructieverantwoordelijke
• Trainingsprogrammas en ondersteuning voor
  instructieverantwoordelijke
• Macroniveau initiatieven voor het aanpakken van
  de gender gap

38
(No Transcript)
39

• Videoclip Klass TV voor leraren
• http//www.klasse.be/tvklasse/18530-Meisjes---Jong
  ens

40
Geslacht en instructie

• Bewust worden over eigen gender bias.
• Meer aandacht voor participatie van meisjes in
  instructie.

41
Geslacht en instructie

• Bewust worden over eigen gender bias.
• vooral jongens aan het woord laten
• gemakkelijke vragen stellen aan meisjes en
  moeilijke aan jongens
• eerst naar jongens kijken
• enkel verwijzen naar mannen met bijdrage hebben
  aan wiskunde en wetenschappen
• teveel klassikaal onderwijs i.p.v.
  groepsgebaseerde strategieën
• teveel competitie voorkeur voor jongens
• teveel nadruk op abstracte leerstof, te weinig
  aandacht voor praktische toepassingen (bijv.
  maatschappelijke relevantie)
• Oogcontact

42
Geslacht en instructie

• Meer aandacht voor participatie van meisjes in
  instructie
• stel vragen die beroep doen op hogere orde
  denkvaardigheden aan meisjes en jongens
• wacht wat langer na het stellen van een vraag
• gebruik consequent de voornamen of de
  familienamen bij jongens en meisjes
• versterk het gevoel dat de klasgroep als geheel
  meewerkt
• vermijd het gebruik van hij als generieke
  aanduiding
• vermijd seksistisch taalgebruik en humor
• nieuwe kennis in relevante contexten aanbieden
• instructiestrategieën die voortbouwen op
  samenwerkend leren
• let op communicatiestructuur bouw structuur in
  de discussies zodat elk groepslid aan bod kan
  komen

43
Geslacht en instructie

• Macroniveau aanpakken nauwelijks geëvalueerd.
• Succesvolle initiatieven
• programmas OPZETTEN voor de adolescentie, vóór
  het moment dat ze zelf negatieve houdingen
  ontwikkelen m.b.t. hun eigen capaciteiten.
• programmas die inspelen op affectieve elementen
  en op het concrete prestatieniveau van lerenden
  op cognitie gerichte interventie vergroot het
  bewustzijn over gender bias, maar verandert
  nauwelijks hun gedrag.
• Geslacht van de instructieverantwoordelijke zelf.
  
• Onderzoek Siongers (2002)/ feminisering
  lerarenberoep in Vlaanderen geen negatieve
  invloed
• Lokaal karakter waarbij scholen of
  scholengemeenschappen samenwerken van
  initiatieven. Bijv. Technopolis in samenwerking
  met Technische school uit Turnhout (STC Turnhout)
  om techniek onder de aandacht te brengen van
  meisjes.

44
SES en instructie

• GOK-decreet (Gelijke OnderwijsKansen)
• Mechanisme schoolautonomie en responsabilisering.
• Scholen krijgen extra financiering om bij alle
  lerenden de eindtermen te bereiken en de
  ontwikkelingsdoelen na te streven.
• Criterium aantal risico-lerenden (minstens 10
  in het lager onderwijs en minstens 25 in het
  secundair onderwijs) tijdelijk extra
  financiering om problemen van gerichter aan te
  pakken.

45
Opleiding zorgcoördinator
46
SES en instructie

• GOK-decreet benadrukt
• instructiestrategieën
• recht op onderwijs voor alle lerenden
• Rechtsbescherming
• Recht op inschrijven

47
Leerstijlen en instructie

• Aanpassen of veranderen?
• Leerstijlen van lerenden ombuigen tot een betere
  leerstijl. ASSIST lerenden met een oppervlakkige
  leerstijl een deep learning leerstijl aanleren.
  Dit veronderstelt dat leerstijlen kunnen
  veranderd worden.
• Aandacht voor de instructieverantwoordelijke
  aanpassen instructiestijl aan te passen en/of
  variëren om rekening te houden met de
  leerstijl(en) van de lerenden.

48
Leerstijlen en instructie

• Aanpak van lerenden sterk beïnvloed door
  schoolervaringen
• Kolb (1984) (1) de erfelijke bagage (nature),
  (2) vroegere leerervaringen en (3) eisen van de
  leeromgeving.
• Controverse, maar volg Kolb ons niet vastpinnen
  op één bepaalde stijl, maar instructiestijlen
  kiezen die variatie aan leerstijlen bij lerenden
  ondersteunen.

49
Leerstijl en instructiestijl
50
Leerstijl en instructiestijl
51
Instructiestijl

• Stijl leerkracht (Pratt, 2002)
• transmission benadrukt de overdracht van
  kennis en een strikte toetsing ervan
• developmental de lerenden worden gewaardeerd
  voor hun inbreng, hun voorkennis en worden stap
  voor stap begeleid bij de opbouw van hun kennis
• apprenticeship instructieverantwoordelijke
  geeft de lerenden authentieke taken om aan te
  werken
• nurturing de interpersoonlijke aspecten worden
  sterk benadrukt, er wordt geluisterd naar de
  lerende en er is aandacht voor zijn/haar
  gevoelens
• social Reform de instructieverantwoordelijke
  probeert continu de kennis op een voor de
  lerenden relevante manier aan te brengen.

52
Leerstijlen en instructie

• Essentie bewust worden van je eigen
  instructiestijl
• Grasha (2002)
• Instrument in handboek
• Conclusie over dimensies in aanpak
  instructieverantwoordelijke

53
Grasha (2002)

• Analytisch - synthetisch
• Organisatie en helderheid
• Leerkracht - groep interactie
• Leerkracht - lerende interactie
• Dynamisch enthousiast
• Algemene instructievaardigheid
• Studie - overbelasting
• Structuur
• Kwaliteit van studiewerk
• Relatie lerende - leerkracht
• Algemeen oordeel over leerkracht

54
Instructie en leerstijlen

• Lerenden zich bewust laten worden van hun eigen
  leerstijl.
• Aanleren compenserende strategieën

55
Individuele verschillen en het referentiekader

• Lerende
• Lerende centraal. Zijn/haar leeractiviteiten
  beïnvloed door een interactie-effect tussen de
  kenmerken van de lerende en de instructie.
• Kenmerken van de lerende
• Let op slechts beperkt aantal besproken
  (geslacht, leerstijl en SES). Ook andere hebben
  invloed.
• Kernmerken lerende interageren met kenmerken
  instructieverantwoordelijke en inrichting
  leeromgeving.
• Begeleiding van de lerende
• Ouders, peers, leerkrachten, CLB, kunnen
  lerenden begeleiden bij het omgaan met
  individuele verschillen.

56
Individuele verschillen en het referentiekader

• Instructieverantwoordelijke
• Let op eigen opvattingen, beliefs, houdingen
  (attitudes) ten opzichte van de lerenden
  bepalend.
• Kenmerken van de Instructieverantwoordelijke
• De instructieverantwoordelijke heeft kenmerken
  die instructie bepalen houdingen, opvattingen,
  attitudes , voor geslacht, leerstijl en SES.
• Instructieverantwoordelijken repertorium aan
  instructiestrategieën, aanpak instructieorganisati
  e en houdingen veranderen.
• Zelfbewustzijn is belangrijk.

57
Individuele verschillen en het referentiekader

• Begeleiding van instructieverantwoordelijke
• Professionalisering zelfbewustzijn
  instructiestijl en benadering verschillen in
  leerstijl, SES en geslacht.
• Professionalisering repertorium
  instructiestrategieën, organisatie en houdingen,
  attitudes, opvattingen.
• Collegas en de directie beïnvloedende rol.
• Trainingen multistyle approach

58
Individuele verschillen en het referentiekader

• Leerprocessen
• Leerprocessen van lerenden weerspiegelen
  culturele achtergrond, genen of manier waarop
  instructie sociale positie reproduceert.
• Instructieactiviteiten
• Instructieactiviteiten en instructiestijl.
• Instructieactiviteiten variëren in functie van
  leerstijlen lerenden.
• Organisatie
• Organisatie van instructie interactie met SES,
  geslacht en/of leerstijl duur van lessen,
  bereikbaarheid van instructieverantwoordelijken,
  
• Nieuwe actoren taakleerkrachten,
  zorgcoördinator, brugfiguur,

59
Individuele verschillen en het referentiekader

• Context
• De sociaal-maatschappelijke context duidelijke
  invloed op instructie.
• Het thuismilieu bepalende rol.
• Mesoniveau
• Schoolautonomie en responsabilisering bij
  uitvoeren beleidsmaatregelen.
• Macroniveau
• Speelt zeer grote rol decretale kaders.

60
Individuele verschillen