Meer levenskwaliteit met domotica

1
Meer levenskwaliteit met domotica

• Effectonderzoek naar de toepassing van domotica
  in kleinschalige groepswoningen voor mensen met
  dementie.

Steve Lauriks
2
Inhoud

• Inleiding
• Vraagstellingen
• Methode
• Resultaten
• Conclusie
• Discussie
• Aanbevelingen

3
Inleiding

• Technologische ondersteuning van mensen met
  dementie kan een kwaliteitsverbeterend effect
  hebben (De Jong et al., 2005).
• Domotica als ondersteuning bij oriëntatie,
  bewegingsvrijheid en zelfstandigheid.
• Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van
  domotica bij mensen met dementie is nog niet
  eerder uitgevoerd.
• Implementatie domotica woon-zorgcentrum Leo Polak
  gesubsidieerd door VROM, VWS, WN en het CBZ
• VU medisch centrum voerde hier in samenwerking
  met de GGD Amsterdam effectonderzoek uit.

4
Vraagstellingen

1. Welk effect heeft de toepassing van domotica op
   de kwaliteit van leven van de persoon met
   dementie?
2. Welk effect heeft de toepassing van domotica op
   de arbeidssatisfactie en werkdruk van het
   personeel?
3. In hoeverre kan domotica worden ingezet als
   alternatief voor traditionele vrijheidsbeperkingen
   ?
4. Welke factoren hebben de invoering van domotica
   bevorderd dan wel belemmerd?

5
Methode

• Design
• Onderzoeksgroep
• Interventie
• Meetinstrumenten

6
Design

• Personen met dementie
• Pretest-posttest controlegroep design met
  gerandomiseerde groepen (RCT)
• Verzorgend personeel
• Pretest-posttest controlegroep design
• Bevorderende en belemmerende factoren
• Kwalitatief onderzoek. Interviews met vijf
  sleutelfiguren in de organisatie tijdens
  implementatie van domotica

7
Onderzoeksgroep

• Personen met dementie
• Experimentele groep 30 bewoners (5 woningen)
• Controle groep 24 bewoners (4 woningen)
• Verzorgend personeel
• Experimentele groep 14 verzorgenden
• Controle groep 11 verzorgenden
• Geïnterviewde sleutelfiguren
• woonbegeleider, senior woonbegeleider, manager
  kleinschalig groepswonen Leo polak, regiomanager
  Osiragroep, ICT medewerker

8
Interventie

• Domotica voor ouderen met dementie
• Iedere functie is per kamer of groepswoning in te
• stellen
• Op basis van individuele voorkeur
• Persoonlijk profiel
• Leefcirkels
• Automatische schakeling van verlichting in
  slaapkamer, woonkamer, badkamer en looppad
• Melding van hulp oproep, verlaten slaapkamer,
  betreden badkamer en inactiviteit (overdag) in
  slaapkamer

9
Profiel van de groepswoning
10
Profiel van de kamer van een bewoner
11
Leefcirkels

• Groepswoning
• Binnenstraat
• Gebouw incl. tuin

12
Meetinstrumenten bewoners

• Controlevariabelen
• MMSE, demografische gegevens, life-events,
  zorgverleden, zorgindicaties.
• Uitkomstvariabelen
• Kwaliteit van leven, Qualidem (gedragsobservatie,
  9 subschalen) en DQoL (zelfrapportage, 5
  subschalen).
• Aantal valincidenten
• Gebruik van Middelen Maatregelen
• Zorgbehoefte in wonen, geheugen, mobiliteit en
  psychische nood CANE
• Bewegingsactiviteit, bewegingsmeters, logfiles
  domotica

13
Meetinstrumenten verzorgenden

• Controlevariabelen
• Demografische gegevens, attitude ten aanzien van
  dementie (ADQ), uitvoering van de interventie.
• Uitkomstvariabelen
• Arbeidssatisfactie, MAS-GZ (zelfrapportage, 7
  subschalen).
• Werkdruk, UBOS (zelfrapportage, 4 items).
• Geestelijke gezondheid, AGV-28 (zelfrapportage, 4
  subschalen)
• Ziekteverzuim in vergelijking met andere
  afdelingen
• Personeelsbezetting

14
Resultaten

• Controle variabelen
• Effecten bewoners
• Effecten verzorgenden

15
Controlevariabelen
Variabele Variabele Exp. groep Con. groep
Leeftijd Leeftijd 84 (sd 5,6) 83 (sd 7,1)
Geslacht Vrouw 19 16
Geslacht Man 11 8
MMSE MMSE 12 (sd 7) 10 (sd 7)
Er werden ook geen significante verschillen
tussen de groepen gevonden op demografische
gegevens, diagnose, zorgverleden, zorgindicaties
en life-events
De verzorgenden in de experimentele groep
verschillenden niet significant van de
controlegroep op demografische variabelen en
benadering van dementie
16
Effecten bewoners

• Kwaliteit van leven
• Minder sociale isolatie
• Meer om handen
• Hogere esthetische waardering
• Hogere zelfgerapporteerde kwaliteit van leven
• Valincidenten
• Minder valincidenten in de badkamer/ toilet
• Geen significant verschil in valincidenten op
  andere locaties en het totaal aantal
  valincidenten

17
Effecten bewoners

• Bewegingsgedrag
• Tenminste 43 van de bewoners met toegang tot
  leefcirkel 2 maakte hier gebruik van
• De bewoner met toegang tot leefcirkel 3 heeft
  hier tenminste 5 keer gebruik van gemaakt
• Behoefte aan zorg en ondersteuning
• Geen significant verschillende toe- of afname in
  zorgbehoefte op het gebied van wonen, geheugen,
  mobiliteit en psychische nood
• Gebruik van Middelen en Maatregelen
• Geen significant effect van domotica op de
  toepassing van middelen en maatregelen

18
Effecten verzorgenden

• Arbeidssatisfactie
• Geen significant effect van domotica op
  arbeidssatisfactie
• Geen significante toe- of afname van totale groep
• Werkdruk
• Geen significant effect van domotica op ervaren
  werkdruk
• Significant minder waardering van de werksituatie
• Geestelijke gezondheid
• Geen significant effect van domotica op de
  geestelijke gezondheid van verzorgenden

19
Effecten verzorgenden

• Ziekteverzuim
• Significant lager gemiddeld ziekteverzuim dan op
  de PG-afdelingen waarmee werd vergeleken
• Het ziekteverzuim in kleinschalig groepswonen nam
  in de meetperiode wel toe
• Personeelsbezetting
• Door domotica kon 1 dienst per nacht minder
  ingezet worden (1 per 6 woningen in plaats van 1
  per 4 woningen)
• Uitvoering van de interventie
• Aanpassing van het systeem had een significant
  effect op de gebruiksvriendelijkheid en het
  vertrouwen van verzorgenden

20
Bevorderende en belemmerende factoren

• Factoren die de resultaten van het
  effectonderzoek mogelijk
• beïnvloed hebben
• Technische problemen tijdens de invoering van
  domotica
• Door personeelstekorten moesten regelmatig
  flexwerkers en uitzendkrachten worden ingezet die
  niet bekend waren met domotica
• Gebrek aan basale kennis van ICT
  (computergebruik) bij verzorgenden
• De werkwijze in kleinschalig groepswonen was voor
  veel verzorgenden nieuw

21
Conclusie

• Uit de gevonden resultaten kunnen we concluderen
  dat
• Domotica een positief effect heeft op de
  kwaliteit van leven van mensen met dementie in
  kleinschalige groepswoningen
• Mogelijke verklaring van dit effect toegenomen
  bewegings-vrijheid, meer daglicht, meer
  zelfstandigheid en betere lichtsituatie in de
  groepswoning
• Domotica lijkt het valrisico te kunnen beperken
  doordat verzorgenden met name s nachts eerder
  ter plaatse zijn om een bewoner met een verhoogd
  valrisico te assisteren

22
Conclusie

• Domotica bleek geen invloed te hebben op de
  arbeidssatisfactie en werkdruk van verzorgenden
• Extra inspanning van verzorgenden tijdens de
  implementatie.
• Aanleren nieuwe routines
• Domotica bleek niet te leiden tot (nog) minder
  toegepaste middelen en maatregelen
• Het aantal toegepaste middelen en maatregelen was
  bij aanvang van het onderzoek al gering
• Mogelijk wel in de toekomst bij toename
  betrouwbaarhied techniek

23
Discussie

• Beperkingen van onderzoek
• Kwaliteit van leven voornamelijk op basis van
  observatie en beperkt op zelfrapportage
• De methode om de bewegingsactiviteit te bepalen
  was niet betrouwbaar en dient verbetert
• Selecte groep proefpersonen terughoudend met
  generaliseren naar andere groepen zoals in
  thuissituatie, verpleeghuis, mensen met ernstige
  gedragsproblemen
• Gegevens over het ziekteverzuim verzorgenden
  alleen op groepsniveau en niet op individueel
  niveau

24
Aanbevelingen

• Toekomstig onderzoek zou gericht moeten zijn op
• Nadere bepaling effect van domotica op
  bewegingsactiviteit van mensen met dementie en
  ziekteverzuim van verzorgenden
• Ontwikkeling van scholingsprogrammas voor
  verzorgenden
• Ontwikkeling van standaarden in technologie
• Onderzoek naar een ethisch en juridisch
  verantwoord gebruik van domotica

25
Meer weten?

• Gedetailleerde informatie over het onderzoek is
• terug te vinden in het onderzoeksrapport.
• Meer levenskwaliteit met domotica
• S.lauriks, J.P. Osté, C.M.P.M. Hertogh en R.M.
  Dröes, 2008