Ethiek

1

• Ethiek

Waarden normen kritisch bekeken
Welkom!
2
Huishoudelijke mededelingen

• Wc- briefjes
• Pauze (koffie en thee blijft beneden)
• Sheets www.studiosocrates.nl
• http//studiosocrates.nl/
• Volgende week Macintyre
• 19 en 26 feb vakantie!!

3
Terugblik

• Wat weten jullie nog van vorige keer?
• Vragen???

Een antwoord is altijd een stukje van de weg die
achter je ligt. Alleen een vraag kan je verder
brengen. Jostein Gaarder
4

• Inhoud
• De basis voor de ethiek van Wolf er bestaat
  GOED
• Een morele heilige is vrij!
• Morele motivatie en zinvol leven.

5
Normatieve ethiek Susan Wolf (1952)
1990
2010
6
Goed en kwaad bestaan!
Iemand die een verkeerd beeld van de wereld
heeft, iemand die geen onderscheid kan maken
tussen goed en kwaad, vinden wij niet normaal.
Hij is niet goed bij zijn hoofd, gestoord, gek,
niet dan? Dat vinden wij van een seriemoordenaar
die er niets verkeerds in ziet om mensen te
vermoorden. Als we het daar over eens zijn, moet
je wel toegeven dat er zoiets is als goed en
zoiets als kwaad dat sommige dingen waar zijn en
andere dingen onwaar.
7
Sofisten of relativisten
Normen zijn relatief en subjectief
Soms mag je liegen.
8
Het ontstaan van de ethiek
Socratisch intellectualisme juiste kennis is
juist handelen. Socrates  (469 v.Chr. 399
v.Chr.) 
De dood van Socrates (1787), Jacques-Louis David
9
Plato Het poëtisch argument
Woorden als werktuig om Waarheid te vinden.
Woorden Als pijlen
10
Plato Het poëtisch argument
Woorden als werktuig om Waarheid te vinden.
Woorden Als pijlen
Dus poëzie alleen voor de waarheid!
11
Het goede bestaat!

• De ideale vorm
• Het object moet een onveranderlijk object zijn.
• Het moet direct kunnen worden begrepen door de
  ratio.

12
Het goede bestaat!
De praktijk is slechts een matige afgeleide van
de ideale vorm.
13
Slecht handelen? Plato gebrek aan kennis en
begrip van het goede.
14
Slecht handelen? Plato gebrek aan kennis en
begrip van het goede.
Wolf Waarom zou iemand met de juiste kennis ook
juist handelen?!
15
Waarom zou iemand die het goede kent, ook
het goede willen doen?
Plato de motivatie om juist te handelen zit in
het goede zelf en is extern aan persoonlijke
omstandigheden.
Wolf er is een interne persoonlijke motivatie
nodig om het juiste te doen.
16
Goed doen om de goede redenen. Als je als een
goed geprogrammeerde machine moreel juist
handelt, bijvoorbeeld omdat de samenleving of je
moeder je vertellen dat het zo hoort, doe je het
niet om de juiste reden. Dan vind ik ook niet dat
je daarmee lof verdient. Dan ben je ook niet vrij
of verantwoordelijk, maar net zo gedetermineerd
als de massamoordenaar.
17
Een morele heilige is vrij!
18
Hebben wij een vrije wil?
Wolf Ik ben altijd gefascineerd geweest door
de omvang en intensiteit van dit vraagstuk. Dat
begon met het besef dat wie je bent en wat je
doet misschien wel volledig is bepaald door
dingen die je zelf niet in de hand hebt.
19
Ik wil vrij zijn!
20
Ik wil vrij zijn!
Waarom?!
21
Vrije wil het vermogen van rationeel handelende
personen om controle uit te oefenen over hun
daden en beslissingen
IK ben niet mijn brein
IK ben een machine
22
Als ik een machine ben dan
is er geen werkelijk IK
23
Totale vrijheid
24
Totale vrijheid

• Radicaal IK
• Eenzaam
• Radicale verantwoordelijkheid

25
Geen vrije wil
Vrije wil

• Geen ik
• Geen verantwoordelijkheid

Alleen ik Totale verantwoordelijkheid
26
Frankfurt en Wolf Keuzevrijheid is geen
noodzakelijke voorwaarde voor morele
verantwoordelijkheid.

• Wij hebben verantwoordelijkheid, maar geen
  radicale.
• Wij hebben een eigen bestaan tussen en met
  anderen.

27
Determinisme
Elke gebeurtenis of stand van zaken is
veroorzaakt door eerdere gebeurtenissen volgens
de causale wetten die de wereld regelen en
beheersen.
Input Wortel is gezond
Output Ik neem een wortel
Input output
28
Compatibilisme
Verantwoordelijkheid en determinisme gaan
samen. Instemming met het handelen is een
uitdrukking van het zelf.
Input Wortel is gezond
Gezond is belangrijk
Output Ik neem een wortel
Instemming verantwoordelijkheid
29
Morele verantwoordelijkheid Het vermogen en de
bereidheid om (daadwerkelijk) antwoord te geven,
c.q. rekenschap af te leggen ten aanzien van het
eigen doen en laten. 
30
Morele verantwoordelijkheid Het vermogen en de
bereidheid om (daadwerkelijk) antwoord te geven,
c.q. rekenschap af te leggen ten aanzien van het
eigen doen en laten. 
Instemming met het handelen als uitdrukking van
jezelf.
31
Je zit pas op het spoor van de vrijheid wanneer
je zelf het inzicht verwerft of iets goed is of
niet en daar ook naar handelt. Dan verdien je
waardering. Over het algemeen hebben we ook meer
respect voor mensen die bepaalde obstakels moeten
overwinnen om goed te doen dan voor geboren
heiligen.
32
Morele motivatie zinvol leven
Waarom heb je die wortel gegeten?
Het is goed om gezond te eten.
Ik wil graag gezond leven.
33
Morele verantwoordelijkheid Wolf handelen op
grond van de juiste reden.
The Reason View Doing the right thing for the
right reasons.
34
Slecht handelen? Plato gebrek aan kennis en
begrip van het goede.

• Wolf
• Handelen zonder ratio
• OF
• - Rationeel handelen op grond van een slechte
  reden. Kennis en begrip van het goede zijn nodig.

35

• Asymetrische thesis
• Goed handelen is altijd lovenswaardig
• Slecht handelen is alleen verwijtbaar als je
  daar niet psychologisch toe bepaald bent.

36
Moreel slecht Handelen op grond van een slechte
reden.
37
Moreel juist handelen Handelen op grond van de
juiste reden. Objectieve en subjectieve waarden
vallen samen
Dat iets niet alleen goed voelt, maar in zekere
zin ook goed is. Zoals Anna Karenina haar gezin
in de steek liet omdat de liefde iets is dat goed
is.
38
Morele heiligen zijn geen leuke mensen!
In de moraal moet het ook om andere waarden gaan
39
Meer waarden dan morele waarden
Natuurlijk kun je een passie hebben voor het
morele goede en op die manier zin aan je leven
verlenen. Maar het kan op zoveel andere manieren.
Waar het mij om gaat is dat er iets in je leven
is wat de moeite waard is, wat je leven zinvol
maakt.
40
Morele motivatie en zinvol leven
Voor zinbeleving hebben wij een verbinding met
het overstijgende nodig het goede.
41
Het punt dat ik wil maken is dat er waarden
zijn die de moraal ontstijgen, waarvan je niet
eens kunt zeggen of ze moreel juist zijn of niet.
Want zo simpel ligt het meestal niet. De vrouw
die haar zoon niet aan wil geven bij de politie,
terwijl ze weet dat er in zijn plaats een
onschuldige veroordeeld zal worden als ze dat
niet doet, is zij egoïstisch? Kun je haar dat
verwijten? Ik denk van niet. Als zij haar zoon
zou aangeven zou alles waar ze tot nu toe voor
geleefd heeft alle zin verliezen.
42
Michael Ross??
43
(No Transcript)
44
Maar het idee van deugdzaamheid is in elke
cultuur anders. Wat betekent dat voor de moderne
deugdenleer?
College 3 Alasdair MacIntyre
45

• Ethiek

Waarden normen kritisch bekeken
Tot ziens!