PROTEIN VE AMINO ASIT METABOLIZMASI VI

1
PROTEIN VE AMINO ASIT METABOLIZMASI VI

• Doç.Dr. Mustafa ALTINISIKADÜTF Biyokimya AD
• 2006

2
Amino asitlerdeki azotun akibeti
Amino asitlerin en büyük kisminin amino gruplari,
en sonunda transaminasyon sonucu ?-ketoglutarata
tasinir ve glutamat olusur.
3
Sitozolde olusan glutamat, sitozolden
mitokondriye tasinir.
4
Glutamat, mitokondride glutamat dehidrojenaz
tarafindan katalizlenen oksidatif deaminasyona
ugrar ve böylece amonyak serbestlesir.
5
Karaciger ve diger organlarda olusan amonyaga ek
olarak bagirsak bakterileri tarafindan salgilanan
bakteriyel deaminaz ve bakteriyel üreaz etkisiyle
diyetteki proteinlerden ve gastrointestinal kanal
içine salgilanan sivilar içinde bulunan üreden,
oldukça büyük miktarda amonyak olusturulur.
6
Amonyak, hayvansal dokular için oldukça
toksiktir. Hayvanlarin çogunda amonyak,
ekstrahepatik dokulardan kana ve oradan da
karaciger ve böbreklere gönderilmeden önce
nontoksik bilesik haline dönüstürülür.
7
Beyin dahil birçok dokuda amonyak, glutamin
sentetaz etkisiyle glutamat ile kombine olarak
glutamin olusturur. Amonyagin kaslardan
karacigere tasinmasinda alanin önemli rol oynar.
Glukoz-alanin döngüsü
8
Amonyak, böbreklerde H iyonlari ile birlikte
atilir. Bu da asit-baz dengesinin saglanmasi için
önemlidir.
9
Amonyak, karacigerde üre döngüsüne girer ve üreye
dönüstürülür.
10
(No Transcript)
11
Üre döngüsü, hepatositlerin mitokondrilerinin iç
kisminda baslar.
12
Üre döngüsünde bes ayri enzimle katalizlenen bes
basamak vardir. Reaksiyon basamaklarinin üçü
sitoplazmada yer alir.
13
Üre döngüsünde alti amino asit görev alir.
14
Üre sentezinin hiz sinirlayici reaksiyonlari,
karbamoil fosfat sentetaz I, ornitin
transkarbamoilaz ve arjinaz tarafindan
katalizlenen reaksiyonlardir.
1 carbamoyl phosphate synthetase-I (CPS-I) 2
ornithine transcarbamoylase (OTC) 3
argininosuccinate synthetase 4
argininosuccinase 5 arginase
15
Karbamoil fosfat sentetaz I, asetil-CoA ve
glutamattan sentezlenen N-asetil glutamat
tarafindan allosterik olarak aktive edilir.
16
Üre döngüsü, fumarat vasitasiyla sitrik asit
döngüsüne baglanir. Sitrik asit döngüsü de
aspartat-arjininosüksinat santi vasitasiyla üre
döngüsüne baglanir.
17
Bir molekül üre sentezi, 4 yüksek enerjili fosfat
grubu gerektirmektedir.
18
Üredeki iki azotun biri glutamat veya
glutaminden, karbamoil fosfat üzerinden digeri
ise glutamattan, transaminasyonla oksaloasetata
aktarilma suretiyle olusan aspartat üzerinden
yapiya girmektedir.
19
Ürenin karacigerde sentezlenmesinin nedeni, üre
döngüsünde görevli enzimlerin özellikle arjinazin
baslica karacigerde bulunmasidir. Böbrek, beyin,
meme, testis ve deride de az miktarda arjinaz
bulunur.
20
Üre döngüsü vasitasiyla azot akimi, diyetin
bilesimi ile degisir. Diyet baslica protein ise
yakit için amino asitler kullanilir ve amino
gruplarindan fazla miktarda üre olusur. Siddetli
açlik sirasinda da kas proteinin yikilmasi
metabolik yakitin çogunu karsilar ve üre olusumu
artar.
21
Karacigerde üre sentezinde görevli enzimlerden
her birinin eksikligi ile iliskili metabolik
bozukluklar bilinmektedir.
22
Hiperammonemiler olarak bilinen metabolik
bozukluklarin hepsinde ortak olan klinik
semptomlar bebeklik çaginda kusmalar, görmede
bozukluk, flappig tremor, protein intoleransi,
aralikli ataksi, irritabilite, letarji ve mental
geriliktir.