Slayt 1

1
METABOLITLER
2
Metabolit Nedir? Canlilarda çesitli
tepkimeler sirasinda ortaya çikan ve normal
olarak vücutta birikmeyerek baska bilesiklere
dönüsen kimyasal bilesikler.
3
Biyokimyasal tetkiklerde önemli metabolitlere bir
göz atalim

• Plazma ÜRE miktari
• Plazma KREATININ miktari
• TOTAL PLAZMA PROTEINI
• Plazma ALBUMINI
• Plazma BILIRUBINI
• Plazma SAFRA ASITLERI
• Plazma TRIGLISERITLERI
• Plazma KOLESTEROLÜ
• Plazma GLUKOZU
• Plazma AMONYAK Düzeyi

4

• ÜRE
• Dolasimdaki amonyagin en önemli kaynagi
  aminoasitlerin amino azotudur. Insan vücudu için
  toksik olan bu madde (amonyak), nontoksik olan
  üreye dönüstürülür. Bu dönüsüm karacigerde üre
  siklusu araciligi ile olur. Olusan üre kan
  dolasimina verilir ve böbrekler yoluyla atilir.
• Karaciger fonksiyonlari ileri derecede bozulmus
  hastalarda (siroz veya hepatit gibi) amonyak
  kanda birikir. Bu birikim sonucu genel enerji
  üretim yollarinin ( Sitrik asit siklusu gibi) ara
  ürünleri (a keto glutarat gibi) tüketilir.
• Üre böbreklerden atildigindan, klinikte özelikle
  böbrek fonksiyon testi olarak kullanilir.
• Arttigi durumlar
• Pre-renal sebepler Yaniklar ve sok, kronik
  siroz, peritonit, bagirsak tikanmasi, dekompanse
  kalp yetmezligi gibi
• Renal sebepler Akut ve kronik nefritler,
  piyelonefrit ve hidronefroz, börek tüberkülozu
  gibi
• Post-renal sebeplerÜreter tikanmalari
  (tas,tümör), prostat hipertrofisi, üretra
  darliklari
• Azaldigi durumlar
• Karaciger yetmezligi
• Karaciger nekrozu

5
(No Transcript)
6
Üre Siklusu
7
(No Transcript)
8

• Üre
• Test Prensibi Enzimatik, spektrofotometrik,
  kinetik
• Üre, su ve üreaz mevcudiyetinde
  hidrolize olur ve amonyak ile karbon dioksit
  açiga çikar. Ilk reaksiyonda açiga çikan
  amonyak,glutamat-dehidrojenaz (GLDH)
  mevcudiyetinde 2-oksoglutarat ve NADH ile
  birlesir ve glutamat ile NAD olusur. Birim zaman
  basina NADH absorbansindaki düsüs üre
  konsantrasyonu ile orantilidir.
• Üre konsantrasyonu bulunduktan sonra
• ÜRE BUN2,14 formülünden BUN
  hesaplanir. ( BUN normal degeri 5-22 mg/L)
• Reaksiyon prensibi
• Üreaz
• Üre 2H2O
  2NH4 CO2
• 
  GLDH
• 2-Oksoglutarat 2NH4 2NADH
  2 L-Glutamat 2NAD 2H2O
• Alternatif Yöntem Enzimatik kolorimetrik metod
  (Üre. üreaz ile amonyak ve CO2 ye parçalanir.
  Amonyak alkali ortamda fenol ve hipoklorit ile
  reaksiyona girerek mavi renkli INDOFENOL ü
  olusturur. Kolorimetrede okunan renk siddeti üre
  miktari ile dogru orantilidir)

9
Üre

• Numune
• Serum ve EDTA plazma veya lityum heparinize
  plazma. Amonyum heparinize plazma
  kullanilmamalidir.
• Serum ve plazmada, 2...25Cde saklandiginda7
  gün süreyle kararlidir.
• Hemolize ve yüksek derecede ikterik
  numunelerden kaçinilmalidir.
• Dogrusallik
• Test, serum ve plazma için 0,8 - 50 mmol/L (5
  - 300 mg/dL) konsantrasyon araliginda
  dogrusaldir.

10
KREATININ

• Kastaki serbest kreatin ve diger dokulardaki
  kreatin fosfatin belli bir orani (günde 1-2 si)
  spontan ve geri dönüsümsüz olarak dehidratasyonla
  kreatinin e dönüsür. Kreatinin, kas kütlesi ile
  orantilidir ve günden güne çok az degisiklik
  gösterir.
• Böbrek hastaliklarinin tanisi ve tedavisinde
  kullanilan kreatinin ölçümleri, böbrek glomerüler
  islevinin degerlendirilmesinde ve böbrek
  diyalizinin izlenmesinde kullanislidir. Ancak,
  serum düzeyi böbrekteki tahribatin ilk
  asamalarina hassas olmayip, böbrek yetmezligi
  tedavisi sirasinda hemodiyalize kan üre azotundan
  (BUN) daha yavas tepki verir.
• Hem serum kreatinini hem de BUN. prerenal ve
  postrenal (obstrüktif) azotemiyi ayirt etmekte
  kullanilirlar. Serum kreatininde bir artis
  olmadan serum BUN degerinde bir artis prerenal
  azotemiyi belirlemekte anahtar rol oynar. Idrar
  akisina obstrüksiyon olan, malignite,
  nefrolitiyazis ve prostat büyümesi gibi
  postrenal durumlarda hem plazma kreatinin hem de
  üre düzeylerinde artis görülecektir bu
  durumlarda ürenin geriye difüzyonunun artmasi
  nedeniyle BUN için artis daha fazladir.
• Serum kreatinin hastanin yasi, vücut agirligi ve
  cinsiyetine göre farklilik gösterir. Bazen,
  göreceli olarak kas kütlesi azalan hastalarda,
  kasetik hastalar, ampütelerde ve yaslilarda
  düsüktür. Genellikle normal olarak
  degerlendirilebilecek bir serum kreatinin düzeyi
  böbrek fonksiyonlarinda bozukluk olma ihtimalini
  ortadan kaldirmaz.

11
(No Transcript)
12
Kreatinin

• Kreatinin, alkalin ortamda pikrik asitle
  sari-turuncu renkli bir bilesik olusturur.
  520/800 nmde degisim hizi numunedeki kreatinin
  konsantrasyonu ile orantilidir.
• Reaksiyon Prensibi
• Kreatinin pikrik asit
  Kreatinin pikrat kompleks
• Alternatif yöntemler enzimatik dir.
  (Kreatininaz, kreatin deaminaz yöntemleri)
• Numune
• Serum ve EDTA plazma veya heparinize plazma.
• 225Cde saklandiginda serum ve plazma içinde 7
  gün süreyle
• kararlidir. Yüksek derecede lipemik numunelerden
  kaçinilmalidir.
• Referans Araliklari
• Test Prensibi Spektrofotometrik, kinetik renk
  testi (Jaffe yöntemi)

13
Kreatinin

• Arttigi durumlar
• Akut ve kronik viral hepatit
• Karaciger sirozu
• Ekstrahepatik kolestaz
• Hepatosellüler karsinom

14
TOTAL PROTEIN

• Baslica örnek tipi  Serum, EDTA li veya
  heparinize plazma
• Yöntem Alkalin çözeltideki küprik iyonlar,
  en az iki peptit bagi içeren proteinler ve
  polipeptitler ile reaksiyona girerek mor renkli
  kompleks olustururlar. Kompleksin 540-660nm deki
  absorbsiyonu numunedeki protein konsantrasyonuyla
  dogru orantilidir.

Örnek Toplama Özelligi Hemolizsiz serum
15
Total Protein

• Klinik Kullanimi Besinsel durumu ve karaciger
  fonksiyonu degerlendirilir. Nefrotik sendrom,
  malabsorbsiyon, myeloma dahil neoplaziler,
  waldenstrom makroglobulinemisi, elektroforez
  sonrasi, dolasimdaki serum protein fraksiyonlari
  ile beraber taniya gidilir.

16
Total Potein

• Yükseldigi durumlar Dehidrasyon, sarkoidozis,
  kollajen vasküler hastaliklar, multiple myeloma,
  waldenstrom makroglobulinemisi
• Azaldigi durumlar Malnutrisyon, siroz, nefrozis,
  düsük protein diyeti, asiri hidrasyon,
  malabsorbsiyon, gebelik, ciddi yaniklar,
  neoplazi, kronik hastaliklar
• Alternatif yöntemler Biüret yöntemi, direkt
  fotometrik yöntemler, boya baglayici yöntemler,
  folin-ciocalteu(lowry) yöntemi, kjeldahl yöntemi,
  refraktometre, turbidimetrik ve nefelometrik
  yöntemler

17
ALBUMIN

• Albumin, molekül kütlesi 66,3 kD olan ve baslica
  hepatik parankimal hücrelerden sentezlenen küçük
  globüler bir proteindir. Albuminin plazma yari
  ömrü 15-19 gündür. Plazma protein kütlesinin
  55-65ini teskil eder.
• Albüminin baslica islevi, hem vasküler hemde
  ekstravasküler aralikta ikisi arasinda dengeyi
  sürdürecek sekilde kolloid onkotik basincin
  sürdürülmesidir. Albumin ayni zamanda serbest yag
  asitleri, fosfolipidler, metalik iyonlar, amino
  asitler, ilaçlar, hormonlar ve bilirubin gibi çok
  sayida bilesigi baglar ve tasir.
• Albümin konsantrasyonu ölçümleri kalsiyum
  düzeylerinin anlasilmasi ve yorumlanmasi
  açisindan son derece önemlidir. Çünkü serumda her
  1 gr albumin 0.8 mg kalsiyum baglar.
• Albumin nutrisyonel durumu izlemek amaciyla
  kullanilabilir. Ancak prealbumin, albumine göre
  yari ömrü çok daha kisa olmasi nedeniyle
  nutrisyonel durumu incelemede çok daha
  degerlidir.
• Albumin kromozom 4 ün uzun kolu üzerindeki bir
  gen tarafindan kodlanir, her ikiside albuminle
  yaygin dizi homolojisi paylasan, a-feto protein
  ve vitamin D baglayan globulin genleri ile yakin
  baglantidadir.

18
Albumin

• Test Prensibi Spektrofotometrik renk testi
• Bromkresol yesili albüminle reaksiyona girdiginde
  renkli bir kompleks olusur. Albümin-BCG
  kompleksinin absorbansi bikromatik olarak
  (600/800 nm) ölçülür ve numunedeki albümin
  konsantrasyonu ile orantilidir.
• Reaksiyon Prensibi
  
• Albümin Bromkresol Yesili
• Numune
• Serum ve EDTA plazma veya heparinize plazma
• Hücrelerden hemen ayristirilmali .
  Ayristirilmamis plazma ve serum numuneleri 2-8 C
  de 30 gün 15-25 C de ise 7 gün kararlidir.

19
TOTAL BILIRUBIN

• Günlük olarak üretilen bilirubinin 80-85i
  yaslanan eritrositlerin parçalanmasi ile açiga
  çikan hemoglobinden, geriye kalan 15-20si ise
  miyoglobin, sitokromlar, katalazlar gibi hem
  içeren proteinlerin parçalanmasindan ve etkisiz
  eritropoez sonucunda kemik iliginden kaynaklanir.
  
• Bilirubinin üretimi, alimi, saklanmasi,
  metabolizmasi ve salgilanmasindaki adimlarin bir
  veya daha fazlasini etkileyen çesitli hastaliklar
  bulunmaktadir.

20
Total Bilirubin

• Test Prensibi. Spektrofotometrik renk testi
• Kararli bir diazonyum tuzu olan
  3,diklorofenildiazonyum tetrafloroborat (DPD),
  konjuge bilirubinle dogrudan ve konjuge olmayan
  bilirubinle bir hizlandirici (kafein)
  mevcudiyetinde azobilirubin olusturacak sekilde
  reaksiyona girer.
• 540 nmdeki absorbans toplam bilirubin
  konsantrasyonu ile orantilidir.
• Reaksiyon Prensibi
• Kafein
• Bilirubin DPD
  Azobilirubin
  
• Alternatif yöntem
• Hizlandirici olarak alkol veya metanol
  kullanilan yöntemlerdir.
• Bu gün bu yöntemler kullanilmamamaktadir.Çünk
  ü hizlandirici olarak kafein kullanilmasi
  referans bir HPLC yönteminin verdigi serum
  bilirubin sonuçlari kadar güvenilir sonuçlar
  verir.
• Numune
• Serum ve EDTA plazma veya heparinize plazma.
  Numuneler isiktan korunmalidir. Hemolize
  numunelerden kaçinilmalidir.
• Serum ve plazmada 28Cde saklandiginda 7
  gün, 1525Cde saklandiginda ise 1 gün
  kararlidir.

21
Trigliseridler Gliserol 3 adet Yag
Asidi
22
(No Transcript)
23
(No Transcript)
24
GLUKOZ

• Test Prensibi
• Glikoz, adenosin trifosfat (ATP) ve
  magnezyum iyonlarinin mevcudiyetinde heksokinaz
  (HK) tarafindan, glikoz-6-fosfat ve adenosin
  difosfat (ADP) açiga çikaracak sekilde
  fosforilatlastirilir.
• Glikoz-6-fosfat dehidrojenaz
  (G6P-DH), glikoz-6-fosfati spesifik olarak
  glikonat-6-fosfata oksidize eder ve NAD es
  zamanli olarak NADHye indirgenir.
• Absorbansta 340 nmdeki artis
  numunedeki glikoz konsantrasyonu ile orantilidir.

25
(No Transcript)
26
Glukoz

• Alternatif yöntemler
• -Glukoz Oksidaz Yöntemi
• Glukoz oksidaz yöntemleri BOS glukozu ölçümü
  için uygundur. Idrar, peroksidaz reaksiyonunu
  yalanci olarak düsük sonuçlar olusturarak
  etkileyen maddeleri (ürik asit gibi) yüksek
  konsantrasyonlarda içerir. Bu nedenle glukoz
  oksidaz idrar ölçümlerinde kullanilmamalidir.

27
Glukoz

• Glukoz Dehidrogenaz Yöntemi
• Reaksiyon, sik kullanilan antikoagulanlardan ve
  serum içinde normal olarak bulunan maddelerden
  gelen etkilesimi göstermediginden yüksek derecede
  özgüldür ve hekzokinaz yöntemiyle çok yakin
  sonuçlar elde edilmesini saglar.

28
KOLESTEROL

• Kolesterol, tüm vücutta sentezlenmekte olup hücre
  membranlari ve lipoproteinlerin temel bir
  bilesenedir ve ayrica steroid hormonlari ile
  safra asitlerinin sentezi açisindan bir prekürsör
  islevi görmektedir.
• Koroner risk itibariyle toplam kolesterol
  konsantrasyonunun bireysel kestrimsel degeri
  düsüktür. Kolesterol esas olarak her ikiside
  lipid düzensizlikleri patogenezinde tutarsiz bir
  rol oynayan iki lipoprotein sinifinda (LDL ve
  HDL) tasinmaktadir. Bu nedenle toplam kolesterol
  konsantrasyonlari yanlizca lipoprotein
  mekanizmasina iliskin baska laboratuvar
  incelemelerinin yapilmasi gerekip gerekmedigini
  gösteren bir taban seviyesi sunar.

29
(No Transcript)
30
HDL

• Toplam serum kolesterolün yaklasik 25i HDL
  fraksiyonunda tasinir. Kolesterolün periferal
  dokudan alinip karacigere tasinmasinin
  ateroskleroz plaklarinin olusumuna karsi koruyucu
  bir faktör olarak islev gördügü iddia edilmistir.
  Bu nedenle HDL kolesterol belirlemesi ayri ayri
  kolesterol belirlemelerinin yorumlanmasi
  açisindan son derece önemlidir. Düsük
  HDL-kolesterol, toplam kolesterol
  konsantrasyonundan bagimsiz bir risk faktörüdür
  ve koroner kalp hastaligi riski itibariyle son
  derece kestirimseldir.
• HDL-kolesterol ateroskleroz riskinin erken
  belirlenmesinde kullanilir ve ayrica lipid
  düsürücü ilaçlarla tedavi edilen bireylerin
  izlenmesinde de kullanilabilir.

31
(No Transcript)
32
(No Transcript)
33
LDL

• LDL-kolesterol (LDL C), VLDL üzerindeki
  lipoprotein lipazin eylemi yoluyla olusturulan
  LDL molekülünün en büyük kismini meydana getirir.
  LDL-kolesterol, koroner kalp hastaliginin (CHD)
  gelisiminde önemli bir rol oynar. Yüksek
  LDL-kolesterol ve yüksek trigliserid düzeyleri
  kombinasyonunun özellikle yüksek bir risk
  olusturdugu tüm lipid ve lipoprotein
  degiskenlerinin koroner ölümlülügü ile en güçlü
  iliskiye LDL-kolesterol sahiptir.
• LDL-kolesterol degerlendirmesi ateroskleroz
  riskinin erkenden belirlenmesine olanak tanir ve
  tedavi sirasinda lipid düzeyinin düsürülmesine
  verilen cevabi belirlemek için kullanilabilir.
• Yüksek LDL-kolesterol düzeyleri, yüksek
  kardiyovasküler risk ve kalitsal hiperlipidemi
  ile iliskilendirilir. Malabsorpsiyon ve beslenme
  bozuklugunda düsük LDL-kolesterol düzeyleri
  görülebilir.

34