T. C. ANKARA VALILIGI IL SAGLIK M

1
T. C. ANKARA VALILIGI IL SAGLIK
MÜDÜRLÜGÜEgitim Sube Müdürlügüwww.asm.gov.tr
2
ERGEN SAGLIGI
3
AMAÇ

• Ergenlik döneminde olan degisiklikler hakkinda
  bilgilendirmek.

4
HEDEFLER

• Ergenlik ve gençlik dönemlerini tanimlayabilme, 
• Ergenlik döneminde fiziksel büyüme ve gelismeyi
  açiklayabilme, 
• Ergenlik döneminde cinsel büyüme ve gelismeyi
  açiklayabilme, 
• Türkiyede gençlerin üreme ve cinsel saglik
  durumlarini açiklayabilme.

5
Ergenlik çocukluktan yetiskinlige geçis
dönemidir.

• Ergenler bu dönemde
• Fiziksel Büyüme
• Cinsel Gelisme
• Psikososyal Gelisme
• olmak üzere üç farkli alanda degisim geçirirler.

6
DSÖye göre

• Ergen(Adolesan)10-19 Yas Grubu
• Genç15-24 Yas Grubu
• Genç Insan10-24 Yas Grubu
• Fiziksel degisimler kiz ve erkekte farkli
  zamanlarda ve farkli hizlardadir.

7
Türkiyede Gençler-1

• Türkiye genç nüfusa sahip bir ülkedir.
• Nüfusun beste biri ergenlik dönemindedir.
• Kadinlarda erken yasta evlilik oldukça yüksektir.
• Evli olan genç kadinlarin ögrenim düzeyleri
  düsüktür.
• Gençler, evliligin ilk yillarinda çocuk
  sahibi olmak istememesine ragmen gebeligi
  önleyici modern yöntem kullanimi düsüktür.

8
Türkiyede Gençler-2

• Erkeklerde kadinlara göre cinsel yasam daha erken
  yasta baslamaktadir. Kizlar erkeklere göre daha
  geç yaslarda cinsel iliskide bulunmaktadir.
• Erkekler ve kizlarin çogunun güvenli
  cinsellik davranislari göstermedikleri
  görülmektedir.
• Evli olmayan gençlerin cinsel yolla bulasan
  enfeksiyonlardan korunmak için bariyer yöntemleri
  kullanim oranlari düsüktür.

9
Türkiyede Gençler-3

• Kiz ve erkeklerin cinsellik ve üreme sagligi
  konusunda bilgileri yetersizdir.
• Gençlerin üreme sagligi bilgilerine ulasma
  kaynaklari farklidir
• arkadas,
• gazete-dergi,
• kitap, televizyon,
• internet ve
• daha az oranda ailelerden bilgi alirlar.

10
Türkiyede Gençlik Gruplari

• Ilkögretim,
• Ortaögretim,
• Üniversitede okuyan gençler
• Çalisan,
• Özürlü,
• Sokakta yasayan,
• Bekâr veya evli gençler gibi çok farkli dagilim
  gösterirler.

11
Ergenlik Döneminde Fiziksel Büyüme

• En önemli degisimlerden biri hizli fiziksel
  büyümedir.
• Boy uzama atagi
• Vücut bölümlerinde büyüme
• Agirlik artisi
• Vücut yapisinda farkliliklar
• Ergenlik döneminde cinsel gelisme

12
Boy Uzama Atagi-1

• Boy uzama atagi 11 - 16 yaslari içinde genellikle
  iki-üç yil kadar devam eder.
• Kizlarda ortalama 12.yasta yilda 9-10 cm,
  erkeklerde ortalama 14.yasta, yilda 10 -11 cm
  uzama görülür.
• Bu dönemde toplam boyca uzama kizlarda 25
  cm, erkeklerde 28 cm civarinda gerçeklesir.

13
Boy Uzama Atagi-2

• Eriskin erkek ve kadinlar arasinda
• ergenlige girme yasi,
• yillik boy uzama orani,
• ergenlik süresinin farkliligi,
• nedeniyle ortalama 12 -13 cm boy farki olur.

14
Vücut Bölümlerinde Büyüme-1

• Ergenin büyümesi, bedenin uç kisimlarindan
  gövdeye dogrudur eller, ayaklar, burun en önce
  büyür, daha sonra kol ve bacaklar ve en son kalça
  ve gövdede büyüme olur.
• Büyüme ilkbahar ve yaz aylarinda artis gösterir.
• Gençler cinsiyete özel sekil ve oranlar
  kazanirlar.
• Erkeklerde omuzlar, kizlarda ise kalçalar daha
  fazla genisler.

15
Vücut Bölümlerinde Büyüme-2

• Ergenlerde büyümesi ilk hizlanan vücut kismi
  bacaklardir. Gövde uzamasindaki hizlanma
  bacaklardan bir yil sonradir.
• Ergenlerin yüzünde de sekil ve büyüklük
  degisikligi gerçeklesir alin, çene, burun büyür.
• Kas dokusu, kizlarda adet görmeyle erkeklerde
  boyca uzama atagi ile es zamanli olarak en yüksek
  degerlere ulasir.

16
Vücut Bölümlerinde Büyüme-3

• Deri alti yag dokusu, her iki cinste de
  ergenligin ilk yillarinda azalir.
• Yag dokusundaki azalma, boy uzama ataginda en
  yüksek degere ulasir.
• Iskelet kitlesi, akciger, kalp, karaciger, dalak,
  böbrek gibi organlar da büyüklük ve agirliklarini
  ikiye katlarlar.

17
Agirlik Artisi

• Büyüme atagi döneminde, eriskin hayattaki vücut
  agirliginin yaklasik yarisi kazanilmaktadir.
• Ergenligin ilk dönemlerinde
• agirlik artim hizinda giderek artma,
• agirlik artim hizinin doruga ulasmasi,
• son dönemde agirlik artiminda yavaslama olur.

18
ERGENLIK DÖNEMINDE CINSEL GELISME
19
Ergenlik Döneminde Cinsel Gelisme

• Ergenlik döneminde olusan degisiklikler
  sonucunda, insan vücudu üreme yetenegi
  kazanir.
• Ergenlerin cinsel organlarini tanimasi,
  isleyisini bilmesi, hem yasayabilecegi yersiz
  korkularin, güvensizligin ve endiselerin yok
  edilmesi açisindan hem de eger varsa
  problemlerinin erken tani ve tedavisine
  girisilmesi açisindan son derece büyük önem
  tasir.

20
Ergenlik Döneminde Kizlarda Olan Cinsel
Degisimler-1

• Ilk belirti memelerin büyümesidir.
• Kisa bir süre sonra kasik arasi ve koltuk alti
  killanmalar
• Memelerin gelismesi (ortalama 11 yaslarinda)
• Ilk adet kanamasi bundan yaklasik iki yil sonra

21
Ergenlik Döneminde Kizlarda Olan Cinsel
Degisimler-2

• Yumurtalik (overler),
• Rahim (uterus),
• Hazne (vajina),
• Iç ve dis dudaklar (labialar) büyür ve
  olgunlasir.
• Yumurtalik giderek artan miktarda hormon
  (östrojen ve progesteron) salgilamaya baslar.

22
Adet Görme-1

• Rahimden belirli araliklarla kanama olmasidir.
• Dogurganligin ilk belirtisi olarak kabul edilir.
• Memelerin büyümeye baslamasindan yaklasik iki yil
  sonra çogunlukla 12-13 yaslarinda baslar.
• Ilk âdetler, henüz yumurta hücreleri tam
  olgunlasmadan ve yumurtlama (ovulasyon) olmadan
  baslayabilir.

23
Adet Görme-2

• Âdet döngüsünün süresi 21-35 gün olup kanama
  ortalama 4-5 gün sürer.
• Bazi kizlarda âdet günleri yaklastikça karin
  ve sirt agrilari olabilir.
• Ilk âdetten sonraki 1-2 yil âdetlerde
  düzensizlik olabilir.

24
Ergenlik Döneminde Erkeklerde Olan Cinsel
Degisimler-1

• Skrotum ve testislerde büyüme
• Penis boyunda uzama ve kalinlasma
• Prostat ve meni keseceginin gelismesi
• Pubik killanma,
• Koltuk alti killanma,biyik,sakal çikmasi (pubik
  killanmadan 2 yil sonra)
• Boyda uzama atagi testislerin büyümesinden
  yaklasik bir yil sonra baslar.

25
Ergenlik Döneminde Erkeklerde Olan Cinsel
Degisimler-2

• Sertlesme (Ereksiyon)Uyarilma ve hormonlarin
  etkisi ile penisin sertlesmesi,
• Bosalma (Ejakulasyon)Sperm hücrelerinin prostat
  sivisi ile birlikte disari atilmasi.(Takvim yasi
  14,3)
• Elle Tatmin (Masturbasyon)Cinsel enerjiyi
  bosaltmak ve zevk duyusunu yasamak amaciyla
  penisin elle uyarilmasiyla yapilan bir eylemdir.

26
Ergen Cinselligi

• Saglikli cinsel yasam, basibos ve kuralsiz
  degildir.
• Cinsel yasama erken yasta
• baslamanin riskleri
• Ergen gebelikleri Cinsel yolla bulasan
  hastaliklar

27
Ergen Gebeligi

• Ülkemizde erken yasta gebelikler sik
  görülmektedir.
• Ilk gebelik deneyimi 15 yas kadinlarda 2, 19
  yas kadinlarda 23 oranindadir.
• Ergen gebeligi sirasinda anemi, düsük dogum
  agirligi, erken dogum ve dogumun yan etkileri
  eriskinlere göre daha sik olarak görülmektedir.
• Ergen gebeliginde anne ölüm hizi eriskin
  kadinlardaki anne ölüm hizina göre 3-4 kat daha
  fazladir.

28
Ergen Gebeliginin Önlenmesi

• Evli veya evli olmayanlara aile planlamasi
  yöntemlerinin egitimi verilmeli (bire bir egitim,
  okul içi seminer egitimi vb.),
• Evlilik yasi geciktirilmeli,
• Okul süresi uzatilmali,
• Kadinlarin rollerinin degisimi saglanmali.

29
Önlemlere ragmen gebelik olusmussa

• Dogum öncesi bakim özendirilmeli,
• Sigara, alkol tüketimi önlenmeli,
• Dengeli beslenme bilgileri verilmeli ve
  izlenmeli,
• Demir ve folik asit tüketimi karsilanmali,
• Dogum sonrasi emzirme, çocuk bakimi, aile
  planlamasi, CYBE konularinda egitim yapilmali,
• Sosyal destek (ekonomik) saglanmali.

30
Ergenlik Döneminde Büyüme ve Gelismenin
Izlenmesi-1

• Ergenlik dönemine giris, belirli evrelere ulasma,
  büyüme ve cinsel gelismenin tamamlanma yaslari
  gerek cinsiyetler gerekse ayni cinsiyetteki
  bireyler arasinda degiskenlik göstermektedir.
• Biyolojik gelismeyi belirlemede en güvenilir
  yöntem kemik yasi tayinleridir.

31
Ergenlik Döneminde Büyüme ve Gelismenin
Izlenmesi-2

• Yilda en az bir kez yapilacak kontrollerle
• boy uzunlugu,
• agirlik artisi,
• cinsel gelisimi degerlendirilmelidir.
• Ayni zamanda psikososyal yapi degerlendirilmelidir
  .

32
Gençligi yetistiriniz. Onlara ilim ve irfanin
müspet fikirlerini veriniz. Gelecegin aydinligina
onlarla kavusacaksiniz. M. Kemal
ATATÜRK