SAGLIK KURUMLARINDA ERGONOMI

1
SAGLIK KURUMLARINDA ERGONOMI
HAZIRLAYANESEN EVRIM GÜNAY
2
SUNU PLANI

• ERGOMOMI NEDIR?
• SAGLIK KURUMLARINDA ERGONOMI
• ÇEVRESEL TEHLIKELER
• KALDIRMA VE TASIMA KURALLARI
• TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMISI
• BATICI DELICI ALETLERIN ZARARSIZ HALE GETIRILMESI
• HASTANELER VE MODERN TEKNOLOJI
• TIBBI TEKNOLOJILERIN ÖZELLIKLERI
• HASTANELERDEKI ERGONOMI SORUNLARINA YAKLASIM
• HASTANELERDE ÖNEMLI ERGONOMI MÜDAHALELERI
• DIS HEKIMLIGI UYGULAMALARI VE ERGONOMI
• LABORATUAR ERGONOMISI
• HEMSIRELER

3
ERGONOMI NEDIR?

• Ergonomi insan kullanimina yönelik, tasarim,
  çalisma ve yasama kosullarinin optimal hale
  getirilmesini amaçlayan uygulamalar bütünüdür.
• Çesitli is ve çevre kosullarinda insanlarin
  makinelerle iliskisini konu edinir.
• Bu iliskinin bedensel ruhsal iliskilerini göz
  önüne alir.
• Insan egilimlerinin,yeteneklerinin ve
  kisitliliklarinin bu iliskideki rolü üzerinde
  durur.

4
ERGONOMI NEDIR?

• Bu degerlendirmelerin sonucunda
• Elde edilen verileri insan makine sistemlerinin
  tasariminda,isyeri ve çalisma ortamlarinin
  düzenlenmesinde kullanilir.
• Ergonomi genel anlamda yasamin insana
  uydurulmasini hedefler.
• Tip ve ergonomi birbiriyle siki iliskilidir.
• Her ikisinin de ortak yönü hayatin insan
  üzerindeki zorlayici ve olumsuz etkilerini
  ortadan kaldirmak yada sinirlamaktir.

5
SAGLIK KURUMLARINDA ERGONOMI

• Saglik bakim kuruluslari
• özellikle bakimevleri,
• hastalarin bakildigi birimler
• ergonomik stres etkenlerinin yaygin
  olarak bulundugu yerlerdir.

6
SAGLIK KURUMLARINDA ERGONOMI

• Özellikle tam olarak bagimli ve yatalak
  durumunda olan hastalarin bulundugu birimlerde
  kalanlar
• saç tarama
• elbiselerini giyme,
• yemek yeme,
• tuvalete gitme,
• gibi günlük yasam etkinliklerinin tümünde
  bagimli olabilirler.
• Bunun sonucunda, onlara yardimci durumunda olan
  çalisanlar zarar görebilir.

7
SAGLIK KURUMLARINDA ERGONOMI

• Saglik birimlerinde çalisanlar
• Agir kaldirma
• Yinelenen hareketler
• Büyük kuvvet harcanmasini gerektiren isler
• Kötü postürle (durus biçimi)yapilanlar.
• Her vardiyada 20 nin üzerinde kaldirma isi
• Asiri beden hareketi
• Tek basina kaldirma
• Nedeniyle de zarar görür.

8
SAGLIK KURUMLARINDA ERGONOMI

• Tek basina kaldirma
• Bilinci kapali hastalari kaldirma
• Dengesini saglayamayan hastalari kaldirma
• Düsen bir hastayi tutma çabasi
• Kilolu hasta
• Fiziksel kapasitesinin üzerinde is yapmasini
  isteme
• Tasima mesafesi,tasinan hastanin personelden
  uzakligi
• Vücut mekanigi ve uygun kaldirma teknikleri ile
  ilgili olarak etkisiz ve yetersiz egitim

9
ÇEVRESEL TEHLIKELER

• Kaygan ve islak zeminler
• Düzgün olmayan döseme yüzeyi,
• Tikanik ve dar geçitler
• Yürüme yolunda atiklar
• Is gereksinimine uygun sayida olmayan personel
  sayisi
• Yetersiz aydinlatma ..

10
ÇEVRESEL TEHLIKELER

• Saglik kuruluslarinda hatali kaldirma
  uygulamalari, saglik çalisanlarinda önemli omurga
  sorunlarina neden olmaktadir
• Çalisanlar , tasima ve kaldirma yöntemleri
  konusunda egitilmelidir.
• Özellikle bel agrilari ve diger kas iskelet
  sistemi hastaliklarinin erken evrede bildirimleri
  için gerekli çaba harcanmalidir

11
ÇEVRESEL TEHLIKELER

• Çalisma yeri ve biçimi ayrintili biçimde olasi
  zararlar yönünden analiz edilmelidir.
• Kuvvet,yineleme,kötü postür,vibrasyon ,temas
  stresi gibi ergonomik stres etmenlerinin
• süre,frekans vb yönden degerlendirilmesi
  zorunludur.
• Saglik sorunlarinin epidemiyolojik
  degerlendirilmesi, is yeri taramalari bu açidan
  önem tasir.

12
KALDIRMA VE TASIMA KURALLARI

• Uygun araç,gereç ve donanim seçimi önemlidir.
• Hastalar vücuda yakin tasinmalidir.
• Hastalar tek basina tasinmamalidir(özellikle
  düsen hastalar)
• Personel basina kaldirma uygulamasi günlük
  olarak sinirlandirilmalidir.
• Özellikle omurga dönük durumda iken agir
  kaldirma engellenmelidir.

13
KALDIRMA VE TASIMA KURALLARI

• Bu yolla saglik personelinin
• kas ve ligament incinmesi,
• burkulmalar,
• eklem ve tendon iltihabi,
• sinir sikismasi,
• disk fitigi ve diger kas iskelet sistemi
  sorunlarinin önlenmesi mümkün olacaktir.

14
KALDIRMA VE TASIMA KURALLARI

• KALDIRMA ZORUNLULUGUNU ÖNLEYECEK DÜZENEKLER
• Günlük kaldirma sayisi sinirlandirilmalidir.
• Ise uygun araç gereç ve donanim saglanmalidir.
• Mekanik kaldirma araçlari,
• Askili kaldirma mekanizmalari
• Lateral tasima sistemleri
• Yüksekligi ayarlanabilir elektrikli yataklar

15
KALDIRMA VE TASIMA KURALLARI

• KALDIRMA ZORUNLULUGUNU ÖNLEYECEK DÜZENEKLER
• Hastanin altina konan kayabilir tahtalar
• Hastanin kaydirilmasini saglayan örtüler
• Hastanin oturur Ya da ayakta duruma getirilmesini
  saglayan tekerlekli sandalyeler.

16
TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMISI

• Tibbi araçlarla ilgili ergonomik
  yetersizliklerin olumsuz sonuçlari
• Bazi defibrilatörlerin pedallarinin
• yuvalarindan çikartilmasi zaman
• kaybina yol açmaktadir.
• Kimi araçlarin uyaRi sinyalleri
• ortam kosullari nedeniyle duyulmamaktadir.
• Çogu tibbi araçta (bazi tansiyon araçlari dahil)
  alt birim ayrintilarinin seçilmesi kolay
  degildir.
• Kimi araçlarda kontrol kullanilirken kadran
  görülememektedir.

17
TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMISI

• TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMIK DEGERLENDIRILMESI
  ILE ILGILI DENETIM LISTESI
• Araçlarla ilgili egitim yavas ve zor mu?
• Sadece sinirli sayida personel mi kullanabilmeyi
  basariyor?
• Personel araci kullanmayi reddediyor mu?
• Personel aracin parçalarinin takilmasini zor
  buluyor mu?
• Araçlarin takilmasi zaman alici ya da karisik mi?
• Bazen parçalar yanlis yere takiliyor mu?

18
TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMISI

• TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMIK DEGERLENDIRILMESI ILE
  ILGILI DENETIM LISTESI
• Kadranlarin okunmasi zor mu?
• Araçlar sik bozuluyor mu?
• Bataryalar çabuk bitiyor mu?
• Araç sistem sigortalari sik atiyor mu?
• Aracin sürekli ariza yaparak degistirilmesi
  gereken parçasi var mi?

19
TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMISI

• TIBBI ARAÇLARIN ERGONOMIK DEGERLENDIRILMESI ILE
  ILGILI DENETIM LISTESI
• Alarmlar,sinyaller karisikliga yol açiyor mu?
• Kriz zamanlarinda araçla ilgili uygulama
  karisikliklari oluyor mu?
• Parçalar kimi zaman hatali takilabiliyor mu?
• Alarmlar taciz edici özellikte mi?
• Aracin çalismasi ya da çalistirilmasi mantiksiz
  ve taciz edici mi?
• Araçla ilgili kazalar ya da kazaya ramak kalma
  durumlari oluyor mu?

20
BATICI DELICI ALETLERIN ZARARSIZ HALE GETIRILMESI

• Batici- delici araçlarin, kullanildiktan sonra
  diger bir kisinin eline batmasi önemli saglik
  sorunlarina yol açabileceginden,zararsiz hale
  getirilmelidir
• Batici- delici araçlarla ilgili çöp kutularinin
  yerlesimi önemlidir.
• Batma olasiligini arttirabilir,yada azaltabilir.

21
BATICI DELICI ALETLERIN ZARARSIZ HALE GETIRILMESI

• Bu kutularin etkin kullanilabilmesi için
  kullanicilarin boylarina uygun yerlestirilmesi
  gerekir.
• Ideal yükseklik 130-140 cm.dir.
• Bu yükseklik kullanicilarin 95inin
  gereksinimini karsilamaktadir.

22
HASTANELER VE MODERN TEKNOLOJI

• EKG, EMG, EEG cihazlari,
• Kalp, akciger makineleri
• Otomatik defibrilatörler,
• Televizyonlu röntgen cihazlari,
• Bilgisayarli tomografi,
• ultrasonografi,

• oto analizör,
• lazer cihazlari,
• nükleer manyetik rezonans (NMR)?
• böbrek tasi parçalama cihazlari,
• kalp pompasi,
• portatif analizörler

tibbi teknolojideki yeniliklerin örnekleri olarak
ifade edilir.
23
(No Transcript)
24
HASTANELER VE MODERN TEKNOLOJI

• Tüm bu yeni teknoloji ürünleri beraberinde farkli
  sorunlari da getirmektedir.
• Ergonomi bilimi
• bu sorunlari en aza indirmek veya
• yok etmek için gereksinim duydugumuz
• yöntemlerin bütünüdür.

25
TIBBI TEKNOLOJILERIN ÖZELLIKLERI

• Yüksek tibbi teknolojiler daha iyi egitilmis is
  gücü gerektirir.
• Güçlerine oranla
• daha az, fakat
• daha kaliteli enerji kaynaklari kullanilir.
• Daha çesitli ve daha kaliteli malzemeler
  kullanilir.
• Yüksek tibbi teknolojiler,
• yogun teknolojilerdir
• 
  pahallidir.

26
TIBBI TEKNOLOJILERIN ÖZELLIKLERI

• Ergonomi toplam kalite yönetimine de katki saglar.

• Hastanelerde
• tetkik,teshis ve tedavi üniteleri,
• yardimci tibbi üniteler ile
• idari,mali ve teknik birimler için gerekli olan

• Insan gücü
• Makine ve malzeme ihtiyaçlarinin saptanarak
• bunlar arasindaki
• is akisi iliskilerine göre

• uygun büyüklükte ve
• uygun yerde
• yerlesim alanlarinin belirlenmesi gereklidir.

27
TIBBI TEKNOLOJILERIN ÖZELLIKLERI

• Doktor,
• Hemsire ,
• Yardimci ve destek personelin
• düzenlenecek olan ergonomik is akislari ile
• verimlilikleri artirilacagi gibi
• hastanede yasanan tibbi olumsuzluklarin da
  ortadan kaldirilmasi saglanacaktir.

28
TIBBI TEKNOLOJILERIN ÖZELLIKLERI

• Hastane isletmelerinde sunulan hizmet yelpazesi
• tibbi hizmetler,
• yardimci tibbi hizmetler ve
• idari mali hizmetler olarak siniflandirilabilir.

29
TIBBI TEKNOLOJILERIN ÖZELLIKLERI

• Yönetim bölümlerinde verilen büro hizmetleri
  bilgi agirlikli isler olurken

• Genel temizlik,
• hijyen
• bakim,
• onarim,
• çamasirhane,
• yemekhane gibi degisik hizmetler enerji
  agirlikli isler

• USG,NMR,özel tibbi hizmet bölümlerindeki
  hizmetler insan makine uyumu içerisinde
• hem enerji hemde bilgi agilikli
• isleri kapsamaktadir

30
HASTANELERDEKI BASLICA SORUNLARA ERGONOMI
YAKLASIMI

• Tip ergonomisi içinde kisilerin
• mobilya, akustik,
• aydinlatma,
• havalandirma,
• isitma,
• merkezi müzik sistemi,
• iklimlendirme
• gibi konfora yönelik ihtiyaçlari ve
  rahatlari
• en basta düsünülmesi gereken madde
  olmali.
• Konfor ve sedasyon iliskisi iyi kurulmalidir.

31
HASTANELERDEKI ERGONOMI SORUNLARINA YAKLASIM

• A) Hastanelerin fiziksel yerlesim konumundan
  kaynaklanan sorunlar
• Genellikle mimari proje hatalarindan
  kaynaklanir.
• Gelismis ülkelerde hastane mimarisi basli basina
  bir uzmanlik haline gelmistir.
• Ülkemizde hastane mimarisi yeterince
  gelismediginden hastane binalari islerlik
  açisindan yetersiz kalmaktadir.
• Binanin güzelligi,
• iç açiciligi
• genis ve ferah olmasinin yaninda
• verilecek hizmete yetecek kadar alan ve hacim
  isgal etmesi ve hizmet sunmaya elverisli (yani
  kullanisli ) olmasi gerekir.
• Baska amaçlar için kullanilan binalarin
  tadilatiyla olusturulan Hastaneleri,
• verimli bir sekilde
  kullanmamiz mümkün degildir.

32
HASTANELERDEKI ERGONOMI SORUNLARINA YAKLASIM

• B-) Hastane yöneticileri tarafindan objektif
  olmayan kriterlere göre yerlesim düzeninin
  yapilmasi.
• C-) Hastane
• tetkik,
• teshis,
• tedavi ve
• hasta bakim süreçlerinde
• yasanan sorunlar.

33
HASTANELERDEKI ERGONOMI SORUNLARINA YAKLASIM

• D) Hastane yönetimi ve isletmeciligi sorunlari
• Hastalarin her islem için kuyrukta uzun süre
  beklemeleri,
• Tetkikler için uzak randevular verilmesi yada
  hastane disina sevk edilmeleri,
• Her islem için bir çok birimin dolasilmasi
  hastanede is akis semalarinin ergonomik
  düzenlenmesini mecburi kilmaktadir.
• Mevcut sistem içinde uygun olmayan hastane fiziki
  kullanimi hastanelerin kuyruk ve bürokrasisi
  hastalarin buraya çok zorunlu olmadikça
  gitmelerini engellemektebu da erken teshis ve
  tedavilerini etkileyen bir unsur olarak karsimiza
  çikmaktadir.

34
HASTANELERDEKI ERGONOMI SORUNLARINA YAKLASIM

• Hastane
• binalardan olusan fiziksel bir sistem ,
• karmasik lojistik sistem ,
• bir çok birimde çalisan insanlarin birbirleriyle
  ve makinelerle etkilesim halinde oldugu bir
  sistemdir.
• ( Hastanelerde 1.katta bulunan ameliyathane
  ve yogun bakima karsilik beyin cerrahi servisinin
  6.katta,göz,KBB kliniklerinin 7. katta olmasi
  gibi durumlar olmaktadir. )?

35
HASTANELERDE ÖNEMLI ERGONOMI MÜDAHALELERI

• Bos zamanlarinda dinlenebilmeleri için kolay
  ulasim ve iletisim hatti bulunan personel odalari
  ayrilmalidir.
• Giris kapilari otomatik açilip kapanabilir
  olmali,
• Uzun koridorlarda veya büyük bekleme salonlarinda
  duvara destek parmakliklar konmali.
• Özürlü tuvaletleri yapilmali.
• Alarm ve anonslar hem görsel hem de isitsel
  olmali.
• Görme özürlüler için özel yürüme yollari
  yapilmali.

36
HASTANELERDE ÖNEMLI ERGONOMI MÜDAHALELERI

• Hastalarin gidecekleri yeri bulabilmeleri
• o anda nerede olduklarini anlayabilmeleri,
• çikis noktalarini bulabilmeleri için
• Türkçe ve ingilizce yönlendirici levhalar
  yazilmali.
• Hastanede olabilecek elektrik kesintilerine karsi
  , anlik devreye giren jeneratör bulunmali.
• Hemsire çagri zili bulunmali
• Hastane polikliniklerinin merkezi bir yerinde
  girise yakin tibbi danisma ünitesi kurulmali.
• Hizmet birimlerinin özelliklerine göre klima
  sistemlerinin kurulmasi saglanmalidir.
• -

37
DIS HEKIMLIGI UYGULAMALARI VE ERGONOMI

• Literatür degerlendirmeleri
• dis hekimi ,
• dis teknisyeni ve
• dis hekimligindeki diger yardimci personelde
• boyun,omuz,dirsek,el ve bel bölgesinde
• birikimsel zedelenme hastaliklarinin
• siklikla görüldügünü göstermektedir.
• Dis hekimligi ile ilgili sorunlarin büyük
  çogunlugu cerrahi uygulama alanindaki hekimler ve
  saglik personeli için de geçerlidir

38
DIS HEKIMLIGI UYGULAMALARI VE ERGONOMI

• Agiz ve dis sagligi hekimlerinin
• Kötü postürde çalismalari
• Hareketlerin hizlanmasi
• Tutulan aletlerin kayganliginin yüksek olmasi
• Bir seyin güçlü sekilde tutulmasi için basparmak
  ve isaret parmaginin kullanilmasi
• Kavrama kapasitesini azaltan küçük ve ince sapli
  araçlarin kullanilmasi sorunu artirmaktadir.

39

40
DIS HEKIMLIGI UYGULAMALARI VE ERGONOMI

• BU SORUNLARIN ÖNLENEBILMESI IÇIN
• Mümkün oldugunca dis hekimligi uygulamalarinda
  modern teknolojinin kullanilmasi ,eski araç gereç
  ve donanimin ergonomi kurallara uygun
  yenileriyle degistirilmesi
• Kullanilan malzeme ve koltuklarin ergonomik
  ilkelere uygunlugunun saglanmasi
• Tek bir durus biçiminde çalismalarini gerektiren
  uygulamalarda ,kisa aralar vermeye özendirilmesi

41
DIS HEKIMLIGI UYGULAMALARI VE ERGONOMI

• BU SORUNLARIN ÖNLENEBILMESI IÇIN
• Bütün personelin agirlik konusunda egitilmesi
• Her amaca uygun olarak ayarlanabilen sandalyelere
  sahip olmalari
• Uygun aydinlatmanin saglanmasi
• Yavas donan amalgamlarin tercih edilmesi

42
LABORATUAR ERGONOMISI

• Laboratuvar personeli isleri geregi önemli
  ergonomik riskler altindadirlar.

• bel agrisi,
• sisme,
• karincalanma,
• uyusma, güçsüzlük veya yorgunluk

• yanma ,kramp,
• parmak,bilek,
• basparmak,
• ön kol,dirsek,boyun ve omuz agrilari,

önemli uyarici belirti ve bulgulari
olusturmaktadir.
43
LABORATUAR ERGONOMISI

• Laboratuarda ergonomik stres etmenleri
• pipetle çekme,
• çeker bacalar,
• laboratuar çalisma tezgahlari,
• mikroskop incelemesi,
• biyolojik güvenlik kabinleri,
• Bu tip laboratuar uygulamalari ileri derecede
  yineleme özelligi tasiyan,
• statik postürü zorlayan durumlardir

44
LABORATUAR ERGONOMISI

• El,ön kol basparmak ve parmaklarin yineleme
  hareketleri
• Pipetle çekme yada kapak açma isinde parmak
  uçlariyla kavrama hareketlerinin sik
  yapilmasi(her 20 dk bir ara verilmelidir)?
• Asiri uzanma gereksinimleri
• Bas parmagin asiri zorlanmasina yol açan
  uygulamalar
• Tüplüklerin ,çözelti kaplarinin,atik kaplarinin
  uygun yükseklikte olmasi saglanmalidir.
• Uzun süre ayakta çalisma
• Yetersiz yükseklik ayari

45
LABORATUAR ERGONOMISI

• Özellikle üniversite hastanelerinde
• birçok çalisma tezgahinin yüksekliginin
• ayarlanabilmesi mümkün degildir
• Bu nedenle kullanilacak sandalyelerin
• ayarlanabilme sinirinin çok genis olmasi
• 
  saglanmalidir.

46
LABORATUAR ERGONOMISI

• Uzun süre mikroskoba bakmaya bagli olarak
• boyun,omuz,gözler,bel el,kol ve bilekte önemli
  zorlanmalar ortaya çikar.
• Mikroskoba bakilirken
• mümkün oldugunca dirsekler vücuda yakin
  tutulmali
• kanatlama yapilmamalidir.
• Mikroskop okülerinin gereginde kullaniciya
  yaklasmasini saglayacak uzatma mekanizmalarindan
  yararlanilmali
• YA DA ergonomik yeterliligi yüksek miroskoplar
  seçilmelidir.

47
HEMSIRELER

• Kas iskelet sistemi hastaliklariyla karsilasan
  önemli meslek gruplarindan biri hemsire ve hasta
  bakicilardir
• ABD de 1998 travma rakamlarina göre
• hastanelerde çalisan 100 hemsirenin 12 si,
• bakim ev.de çalisan 100 hemsireden 17.3 ü
• omurga ile ilgili sorunlarla karsilasmaktadir.
• Bunun temel nedeni hasta tasima ve hastalarin
  yataktan sedyeye
• sedyeden yataga alinmasi gibi
• Kaldirma , itme , çekme
  hareketleridir.

48
HEMSIRELER

• Cerrahlar,dis hekimleri gibi hemsirelerin omurga
  sorunlarinin çözümlenmesinde
• Uygulama egitimi
• Kaldirma islemlerinde mekanik araçlarin
  kullanilmasi
• Dogru Postür egitimi
• uygulama davranislari ile ilgili sistemli egitici
  denetim gereklidir.

49
(No Transcript)