Yabanci Sirketlerin T

1
Yabanci Sirketlerin Türkiyede
Karsilastiklari Vergi Sorunlari ve Çözüm Yollari

A. Feridun Güngör
8 Nisan 2011
Kadir Has Üniversitesi
2
Vergi ortami öngörülebilir degil

• Türkiyedeki vergi ortaminin en önemli sorunu
  istikrarsiz ve öngörülemez olmasi,
• Belirsizlikler ve öngörülemezlik azalmiyor
  artiyor,
• Sadece yabanci sirketler için degil tüm
  mükellefler için geçerli,
• Basina neler gelebilecegini bilememek yabancilar
  için ciddi tehdit,
• Mevzuat sik degisiyor, kisiler degistikçe hem
  idari hem yargisal anlayis degisiyor kisiler çok
  sik degisiyor,
• Çifte vergilendirmeyi önleme anlasmalari hukuku
  gelismiyor.

3
Çifte vergilendirmeyi önleme (ÇVÖ) anlasmalari
hukuku gelismiyor

• Ikincil mevzuat çok sinirli
• 74 ÇVÖ anlasmasina ragmen sadece 2 GT ve 1
  Sirküler bulunuyor
• 1 No.lu Teblig 1996 tarihli, temettü
  vergilemesine iliskin
• 2 No.lu Teblig 1998 tarihli, tam mükellefiyetten
  çikmaya iliskin
• 1 No.lu Sirküler Mukimlik belgesi verilmesine
  iliskin
• ÇVÖA Çerçevesinde Vergilendirme Esaslari Rehberi
• Karsilikli Anlasma Usulüne (Mutual agreement
  Procedure) Iliskin Rehber
• Az sayida özelge (ruling) yol gösterici olmaktan
  uzak

4
Belirsizlikler ciddi riskler olusturuyor

• Idarenin yatirim indirimi stopajina iliskin
  görüsünü açiklamamasi sayisiz inceleme raporunun
  yazilmasina, haksiz ve ürkütücü büyüklükte
  risklerin olusmasina neden oldu
• Anlasma hukukunun en önemli kavramlari hakkinda
  idarenin görüsü neredeyse hiç bilinmiyor
• Isyeri (permanent establishment) kavramlarinin
  günümüz is ve satis sistemleri, e-ticaret
  uygulamalari düsünüldügünde nasil yorumlanmasi
  gerekir? Özelgelerin pek çogu anlasmanin ilgili
  hükmünü yinelemekle yetiniyor.
• Gerçek lehdar (beneficial owner)kimdir?
• Idare treaty shopping konusunda ne düsünmektedir,
  hangi uygulamalar bu kapsamda degerlendirilir?

5
Yargi kararlari hem sayisal olarak hem de nitelik
olarak yetersiz

• Kararlarin bazilari ÇVÖ anlasmalarina açikça
  aykiri
• ABD ÇVÖ Anlasmasi Mahkeme Anlasmanin GVKnun
  94üncü maddesine göre yapilan kesintilere
  uygulanamayacagina karar vermis.
• Gerekçesi ,ek Protokolün IXuncu maddesi
  çerçevesinde sözkonusu stopajlarin ABDde
  mahsubunda gelir vergisi olarak kabul edilmeyecek
  olmasi,
• Bu karara göre 94üncü madde kapsamindaki tüm
  ödemelere Anlasma hükümlerini uygulamak mümkün
  degil,
• Belçika ÇVÖ Uçaklarin çiplak (bareboat basis)
  kiralanmasi karsiligi yapilan ödemeler ticari
  kazanç sayilarak stopaj kapsami disina
  çikarilmis.
• OECD Model 1992 Revizyonu ile ticari, sinai ve
  bilimsel ekipmanin kiralanmasi 12inci madde
  disina çikarilmis olmakla birlikte Türkiye bu
  degisiklige rezerv koymus, ÇVÖ anlasmalarinda bu
  hükme yer vermeye devam etmistir.
• Bu ifadenin uçaklari kapsadigina süphe yoktur.
  (bkz Klaus Vogel)

6
Anlasmalar uygulanmayacaksa yabanci yatirimciya
ne kadar güven verebilir?

• Çok uluslu sirketler tedarik zincirlerini daha
  etkin hale getirmek için ortak hizmetleri,
  isletme varliklarini, islev ve risklerini hem
  ticari hem mali açidan en uygun yerlerde
  yapilandiriyorlar,
• Inceleme elemanlari yönetim anlasmalari
  kapsaminda sunulan hizmetler (IT, insan
  kaynaklari, mali isler, marketing, strateji,
  satin alma vs) için yapilan ödemeleri royalti
  ödemesi olarak degerlendirip stopaja tabi
  tutuyorlar.
• Grup hizmetlerine iliskin transfer
  fiyatlandirmasi mevzuati dikkate alinmiyor,
• ÇVÖ anlasmalarinin royaltilere iliskin maddesi
  görmezden geliniyor,
• Ne iç mevzuata göre ne de ÇVÖ anlasmalarina göre
  royalti ödemesi sayilamayacak yönetim ücretlerine
  iliskin tarhiyatlar yargi tarafindan da onaniyor.

7
OECD Model Anlasmasi ve Yorumlari ne ölçüde
etkili?

• OECD Model Anlasma ( Model Convention) Yorumlari
  (Commentaries) Türkiyenin de katilimi ile
  hazirlanan son derece degerli bir hukuk kaynagi,
• Yeterince yararlanilmiyor,
• Türkiyenin model anlasma ve yorumlarina iliskin
  serh (reservation) ve açiklamalari (observation)
  Idarenin bu modele ve yorumlarina nerede de
  katildigini ve nerede katilmadigini gösteriyor,
• ÇVÖ anlasmalarindaki, Model anlasmaya paralel her
  düzenlemeyi, Türkiyenin serh ve açiklamalari
  olmadigi sürece Model Anlasma Yorumlarina uygun
  olarak anlamak gerekir,
• Bu durumu bir Teblig ile açiklamak yararli olmaz
  mi?

8
Serbest meslek kazançlari-ÇVÖ uygulamasinin en
sorunlu alani

• Türkiyenin ilk anlasmalarinin bir kisminda
  serbest meslek faaliyetinin Türkiyede ifade
  edilmesi ve ödemesinin Türkiyeden yapilmasi
  durumunda vergilendirilmesi öngörülüyor,
• Daha sonraki anlasmalarda ise vergilemenin
  Türkiyede yapilabilmesi için dar mükellef
  kurumun personeli vasitasiyla Türkiyede ifa
  edecegi faaliyetlerin süresinin 183 adam/günü
  asmasi istenmektedir, Hesaplamada tüm projelerin
  birlikte degerlendirilmesi gerekiyor,
• Bazi anlasmalarda ise vergileme hakki, ilgili
  ülkede faaliyetin yürütüldügü bir isyerinin
  bulunup bulunmamasina baglanmistir,
• Son anlasmalarda ise serbest meslek
  faaliyetlerinin vergilendirilmesi için ilgili
  projenin Türkiyede 6 aydan fazla sürmesi
  gerekiyor. Sürenin hesaplanmasinda bagli projeler
  disindaki her bir proje bagimsiz
  degerlendiriliyor.

9
Isviçre Anlasmasinda neler farkli?

• Isviçre anlasmasi Türkiye kaynakli faiz ve
  royaltiler için 5 yil süreyle korumali mahsup
  (tax sparing credit) öngörüyor. Türkiyede
  vergiden istisna edilen faizler üzerinden yüzde 5
  finansal kiralama ödemeleri ve royaltiler
  üzerinden yüzde 10 vergi Türkiyede ödenmis kabul
  edilerek Isviçrede ödenecek vergiden mahsup
  edilecek,
• Gayrimaddi haklarin elden çikarilmasi royalty
  maddesi disina çikarilmis, dolayisiyla söz konusu
  haklarin bir yildan daha uzun süre elde tutuldugu
  durumda stopaj uygulamak mümkün olmayacak,
• Serbest meslek faaliyetlerinin vergilendirilmesi
  için ilgili projenin Türkiyede 6 aydan fazla
  sürmesi gerekiyor. Sürenin hesaplanmasinda bagli
  projeler disindaki her bir proje bagimsiz
  degerlendiriliyor,
• Bilgi degisimi maddesi oldukça genis kapsamli,
  OECDnin vergi cennetleri için gelistirdigi bilgi
  degisimi anlasmasini model almis.

10
Bilgi degisimi nereye kadar

• Bilgi degisinin konusu ÇVÖ anlasmasi uygulamasi
  veya anlasmada kavranan vergilerle sinirli degil
  iç mevzuatin uygulanmasiyla ilgi olarak
  vergilerin tarhi, tahakkuku, tahsilati ve
  takibati ile ilgili her türlü bilgi istenebilir,
• Banka, finansal kuruluslar, vekiller, acentalar,
  trustlar vs nezdindeki bilgiler de talep
  edilebilecek,
• Bilgi talebinde bulunulabilmesi için ilgili
  ülkede her yol denenmis yine de sözkonusu
  bilgiler elde edilememis olmasi gerekiyor,
• Ilgisi mükellefin vergi durumuyla açik olmayan
  konularda veya sirf avlanma (fishing
  expedition) amaçli bilgi talep edilemez,
• Bilgi ancak belli bir mükellef için istenebilir.
  Genel ve toplu bilgi istemenin mümkün olmadigi
  anlasiliyor.
• UBS olayindakine benzer sekilde toplu bilgi
  istenemez.

11
Almanya ÇVÖ Anlasmasindan haber yok

• Almanya ÇVÖ iptal edildi, 1 Ocak 2011 tarihinden
  itibaren Türkiyenin bu ülke ile ÇVÖ Anlasmasi
  bulunmuyor,
• Bir basin bildirisi ile Anlasmanin parafe
  edildigi, onaylanmasi durumunda geçmise
  yürütülecegi 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren
  geçerli olacagi ifade edildi,
• Mükellefler ne yapacak? Anlasma yürürlükte gibi
  mi hareket edecekler? Idare bunu söyleyebilir mi?
• Anlasma geçmise yönelik yürürlüge girdiginde
  fazladan ve yersiz ödenen vergiler düzeltilecek
  mi, basit bir yöntem öngörülüyor mu?

12
Güncel sorunlar

• Sirketin yüzde 51'den fazlasina sahip yabanci
  ortaga yapilan royalti ödemelerinin
  indirilemeyecegi iddia ediliyor royalti
  giderleri reddediliyor,
• Kaybolan sermayeyi tamamlamak üzere yabanci ortak
  tarafindan Türkiyedeki istirakine gönderilen
  fonlar, ana ortaga verilen pazarlama hizmet
  bedeli olarak görülerek vergilendiriliyor,
• Bazi sirketlerin yeni TF düzenlemelerinin geçerli
  oldugu 2007 yili sonrasi islemleri inceleniyor.
• Yeniden satis veya isleme dayali net kar marji
  yöntemi (TNMM) kullanilmis olsa bile inceleme
  elemanlari hiç ilgilenmiyor, dogrudan
  karsilastirilabilir fiyat yöntemi (CUP) uygulamak
  suretiyle raporlar yaziyor. Mevzuat yeni yaklasim
  bildik.