Title: BILIMSEL ARASTIRMA Y
1BILIMSEL ARASTIRMA YÖNTEMLERI
Gözlem ve mülakat
- Prof. Dr. Mustafa Ergün
- AKÜ - Egitim Fakültesi
2Gözlemyoluyla bilgi toplama (Collecting Primary
Data Through Observation)
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
3Gözlem, arastirma öncesi gözlem ve arastirma içi
gözlem olmak üzere ikiye ayrilir. Iyi bir
gözlemci degilseniz iyi bir bilim adami
olamazsiniz. Gözlemi bastan çok dikkatli yapmamiz
gerekir.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
42 tip gözlem vardir Dogrudan gözlem (Participant
Observation) Gözlemci olayi dogrudan gözler ve
kayit altina alir. Yapilandirilmis gözlem
(Structured Observation) Sayisal ve planli gözlem
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
5Birinci elden gözlemler (Primary Observations)
Arastirmaci dogrudan kendi gözler ve kayit tutar.
Katilimli gözlem Ikinci elden gözlemler
(Secondary Observations) Arastirmaci baska
gözlemciler kullanir.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
6Dogrudan gözlemin iyi yanlari Arastirilan konuda
ne olup bittigini çok iyi açiklar Konunun önemini
bildigi için nelere dikkat edilecegini daha iyi
bilir. Gözleme dahil olan olay ve kisilerin
gözlenemeyen yönlerini de bilebilir. Daha serbest
hareket ederek plan disinda önemli bazi noktalara
da dikkat eder.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
7Dogrudan gözlemin kötü yanlari Çok zaman
alicidir Arastirmaciya etik sorunlar
çikartabilir Arastirmaci rol çatismasina
düsebilir Arastirmaci yanli davranabilir Veri
kayitlari zor olabilir...
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
8Yapilandirilmis gözlem Neden? sorusundan ziyade
ne kadar? sorusuna sayisal cevaplar
arar. Gözlem adeta bir laboratuvarda yapilir.
Nelerin gözlenecegi bastan bellidir. Adeta
hipotezleri test etmek için, gözlem maddeleri tek
tek isaretlenir.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
9Araçli gözlem Gözlemciyi ses ve görüntü kaydi
yapan teknik cihazlarla donatabilirsiniz. Daha
sonra bunlar üzerinde ayrintili raporlar
düzenleyebilirsiniz.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
10Avantajlari Gözlemlerle veri toplama yüksek
düzeyde bir güvenirlik saglayabilir. Arastirmaci
ne yapildigini net olarak görebilir. Gerçege
ulasmak daha mümkün, daha ucuzdur. Arastirmacinin
ölçme biçimlerini gelistirmesine müsaade eder.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
11Avantajlari Tarama (survey), deney ve
dokümantasyon çalismalarina göre daha az
problemli, daha az tepkici ve daha ucuzdur.Uzun
süreli (longitudinal) arastirmalar için en iyi
veri toplama teknigidir.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
12Dezavantajlari Insanlar genellikle gözlenmekten
rahatsiz olduklaridan, farkli davranirlar.
Bundan dolayi da yapmacik seyler gözleyebiliriz.
Siz nasil görmek istiyorsaniz, gözlenen kisi öyle
davranir.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
13Dezavantajlari Kisi baskalari hakkinda kendi
gözlem ve algilarina göre karar verir. Algilar
kisiden kisiye degisir. Kontrol arastirmacinin
elinde olmaz. Ancak küçük örneklemlerde
yapilabilir.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
14Tavsiyeler (Guidelines)Gözlem, en can alici
noktada yapilmalidir. Arastirmaci, bir takim
doküman ve gözlem form örneklerini temin edip
kullanmalidir. Rasgele gözlem yapiyorsaniz bunun
günün farkli saatlerinde olmasina dikkat edin.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
15TavsiyelerKim, ne, nerede, ne zaman, nasil,
niçin sorusunun cevabi mutlaka yazilmalidir.Gözle
m yaparken idareci ve müdürden (uygun yetkiliden)
mutlaka izin aliniz.Gözlemlediginiz kisileri
bilgilendirin. Çalisan insanlari rahatsiz
etmeyin.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
16TavsiyelerGözlem sirasinda not alin. Gözlem
notlarinizi uygun kisilerle gözden geçirin. Her
faaliyeti gözlemlemeyin, neye agirlik
veriyorsaniz onu gözleyin. Birtakim zanlarda
bulunmayin, tahminler yapmayin.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
17Gözlem, insanlari teoriye götürür, deney ise
bilimsel yasalara
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
18Mülakat yoluyla bilgi toplama (Collecting
Primary Data Using Interview)
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
19Mülakatla bireylerden yüz yüze bilgi toplariz.
Sorular sorariz, görüsmeyi istediginiz gibi
yönlendirebiliriz.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
20Mülakat tipleri (Types of Interview)
Yapilandirilmis mülakat (Structured Interview)
Yari yapilandirilmis mülakat (Semi-structured)Y
apilandirilmamis mülakat (Unstructured) Grup
görüsme ve tartismalari (Group Interviews /
Discussions)
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
21Yapilandirilmamis Mülakatlar Önceden
planlanmamis, iyice dizayn edilmemis mülakattir.
Arastirmacinin kafasinda sadece genel bir hedef,
konu vardir. Ayrintiya girmeden bu konu hakkinda
sorular sorulur. Mülakatçi bir çerçeve çizer,
konusma bu çerçevede gerçeklesir. Görüsme sik sik
yoldan çikar, konu dagilir.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
22Yapilandirilmis mülakatlarÖnceden en ince
ayrintisina kadar planlaniyor. Mülakati yapan
kisi özel bir soru seti hazirliyor. Mülakat
yapilan kisinin verdigi cevaplara bagli olarak
konuyu aydinlatmasi ve genisletmesi için ilave
sorular sorabiliyor. Mülakat sorularinin hepsi
açik uçludur.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
23Mülakatta iki ana rol varsayiliyor. Bunlar
görüsmeci ve kendisiyle görüsme yapilan kisi.
Mülakatçi (interviewer, görüsmeci) görüsmeyi
planliyor, yönetiyor, idare ediyor. Kendisiyle
mülakat yapilan kisiden (interviewee, danisman)
biri dizi soruya cevap vermesi isteniyor.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
24Avantajlari Görüsülen kisiyi sorulara açikça ve
serbestçe cevap vermeye motive etme olanagi
saglar. Arastirmaci, mülakat yapilan kisiden
gelen feedbacke (dönütlere) göre derinlere iner,
yeni sorular sorar. Her birey için sorulari
yeniden organize edebilirsiniz. Arastirmaciya,
sözel olmayan beden dilini anlamaya olanak
saglar.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
25Dezavantajlari Çok zaman alir, bundan dolayi da
pahalidir. Mülakatlarin basarisi büyük ölçüde
arastirmacinin insani iliskiler kurma becerisine
baglidir. Herkes mülakatçi olamaz. Mülakat
yapilan kisilerin yerinden, makamindan dolayi
pratik degildir. Ne imtihan edici ne de
sorgulayici biçimde sormayin. Sorgulama yapmayin.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
26Görüsmede dikkat edilecek hususlar Mülakat
yapmadan önce, mülakat yapilacak kisi ve konu
hakkinda mümkün oldugunca bilgi sahibi olun.
Mülakat yapacaginiz kisilerin korkulari,
önyargilari, motivasyonlari, güçleri hakkinda
bilgi sahibi olun. Görüseceginiz kisinin
kisisel özelliklerini hesaba katiniz.
Kisilerlerden ilk önce randevu aliniz.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
27Görüsmede dikkat edilecek hususlar Asla
kisilerin özel hayatlarina girmeyin.
Görüsülecek kisinin rütbesi ne kadar yüksekse
zamani o kadar kisaltin. Alt düzeyden bir
kisiyle görüsüyorsaniz amirlerinden izin alin.
Kendi ofis arkadasiniz yaninda ya da görüsmeyi
yaptiginiz kisinin arkadaslarinin yaninda mülakat
yapmayin. Görüsme için hazirlanin.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ
28Görüsmede dikkat edilecek hususlar Mülakatta,
kritik ve tehlike yaratan sorulardan uzak
durmalisiniz. Mülakatin amaci arastirmadir,
herhangi bir yargilama ve degerlendirme
degildir. Açik ve sade bir dil kullanin.
Sorulariniza kendi kanaatlerinizi katmayin.
Karisik ve uzun sorulardan kaçinin. Eger bir
grup insani hedefliyorsaniz, siz ifadesini
kullanmayin.
Bilimsel Arastirma Yöntemleri
Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ