Bilim Tarihi

1
Bilim Tarihi

• Doç.Dr.Nevin SAN
• Zorunlu Bölüm Kültür Dersi

2
BILGI NEDIR?

• Insan, ögrenme içgüdüsünü gidermek, yasamini
  sürdürebilmek, sayisiz ihtiyaçlarini
  karsilayabilmek ve gelecegini güvence altina
  alabilmek için ögrenmek, hersey hakkinda bilgi
  edinmek ihtiyacindadir.
• Bir is veya bir konu üstüne
• bilinen seylere BILGI denir.

3
Bilgi nedir?

• 1. Ögrenme, arastirma yada gözlem yoluyla elde
  edilen gerçek, malumat, vukuf (anlama, bilme)
  (bilisimde) kurallardan yararlanarak kisinin
  veriye yönelttigi anlam
• 2. Genel olarak ve ilk sezi durumunda zihnin
  kavradigi temel düsünceler, malumat insan
  aklinin kapsayabilecegi olgu, gerçek ve ilkelerin
  tümüne verilen ad,
• 3. Bilim insan belleginin çalismasi sonucu
  ortaya çikan düsünsel ürün dür.

4
Bilginin Çevirimi  Bilgi dogar,bulunur ya da
kesfedilir. Bilgi kaydedilir. Bilgi
kullanilir,degerlendirilir. Bilgi
gelistirilir. Bilgi aktarilir. Bilgi arsive
kaldirilir. Bilgiler yukaridaki çevrime göre
ömürlerini tamamlar. Bilginin türü ve özellikleri
degisse de bu çevrim degismez.
5
Neden Bilgi?

• Bilgi, antik çaglardan günümüze kadar felsefe ile
  birlikte düsünülmüstür.
• Her filozof bilgiyi kendi açisindan yorumlamaya
  ve açiklamaya çalismistir.
• 1-Kendi içimizde bir inceleme yani insanin
  kendini tanimasi,
• ne oldugunu bilmesi
• 2-Çevre ve varliklara egemen olmak için
  bilmek
• Egemen olmak için bilmek Francis Bacon, Augusto
  Comte

6
Bilgi Çesitleri

• Gündelik Bilgi Insanlarin siradan deneyimleri
  sonucu elde ettikler bilgilerdir. Neden-sonuç ve
  yönteme dayanmaz. Kisinin algi ve sezgilerine
  dayanir. Bilimsel ve geçerli degildir.
  Sistemsizdir.b) Teknik Bilgi Öznenin nesneyi
  pratik amaçlari için degistirme ve ve ondan alet
  yapma bilgisidir. Pratik bir bilgi olup insana
  yarar ve kolaylik saglar.c) Sanatsal
  Bilgi Sanatçi, nesneye yönelerek onda gördügü
  bir seyi elindeki malzemeyle ifade etmeye
  çalismasidir. Dogadaki nesneleri kullanmasina
  ragmen, dogada olmayan bir güzelligi eserine
  katare) Dinsel Bilgi Özne ve nesne arasindaki
  bag,yüce bir varlik tarafindan belirlene bir
  inanç sistemine dayaniyorsa buna dinsel bilgi
  denir.
• f) Felsefî Bilgi Felsefi bilgi,evreni,varlig
  i,insani,dogayi parçalara ve konulara bölmeden
  bir bütün olarak anlamaya çalisir. Felsefi bilgi
  insanin akliyla ortaya koydugu tümel
  düsüncelerdir. Felsefi Bilgi arastirma ve
  elestiriye dayalidir, akla dayanir. Mantik
  ilkelerine dayali akil yürütmelerdir, Soyut ve
  kavramsal oldugu için evrenseldir, birlestirici
  ve bütünleyicidir, Özneldir, bir bitmislik
  yoktur. 

7
Bilimsel Bilgi

• Insanin akliyla belli bir konuya yönelerek elde
  ettigi yöntemli, sistemli, düzenli, geçerli,
  kanitlana bilinir ve denetlene bilinir nesnel
  bilgiye denir.
• 1) Formel Bilimler Konusunu dogadan almayan yani
  duyu ve deneyime dayanmayan fakat duyular üstü
  bir ideal varlik alanini ele alan bilim
  dallaridir(matematik, mantik) Formel bilimler,
  sembolleri kullanarak kendilerini ifade ettikleri
  için ayni zamanda bir ideal yani yapay anlatim
  biçimidir. Bundan dolayi diger bilimlerle oranla
  daha nesneldir. Doga insan bilimleri sembolleri
  kullanarak daha nesnel olmayi amaçlar.

8
Bilimsel Bilgi

• 2) Doga Bilimleri Nedensellik ilkesine göre,
  yani ayni kosullar altinda hep ayni sonuçlarin
  çikacagi ilkesine dayanan doga bilimleri deneysel
  yöntemi temele alir. Konu alani içinde doga
  bilimleri(fizik), yasam bilimleri yer alir. Temel
  özelligi olgusal ve deneysel olmalaridir.
  Olgusaldir. Çünkü olgular ile neden-sonuç
  ilkesini arastirir. Nedenseldir. Çünkü Doga
  bilimleri genel, kesin, tümel, dogru yasalara
  ulasmayi amaçlar.3) Insan Bilimleri Insani
  degisik boyutlariyla inceleyen bilgi
  türüdür.Insan bilimleri antropoloji, sosyoloji,
  psikoloji, siyaset bilimi, dil bilimi ve
  tarihtir. Bu bilimler insanin yapip ettikleriyle
  ve ne yapacaklariyla ilgilenir. Fakat kesin bir
  yasaya varamazlar

9
BILIM
Denenmis ve deneme ile ispatlanabilen bilgi
Bilim, Akademisyenler tarafindan yapilan BÜYÜ
dür.
Doga, toplum, insan ve düsünce üstüne kesin yada
yaklasik olan teorik bilgilerin tümü

• Gözlem ve deneylerle evrende olup bitenleri
  ögrenme ve olaylarin önceden bilinmesini
  saglamaya yarayan bilgilerin tamami

• Deney ve gözlemler isiginda gelisen, bizleri
  ileri deney ve gözlemlere götüren ve bunlari
  birbirine baglayan kavramlar dizisi

• Evrenin ya da olaylarin bir bölümünü konu olarak
  seçen, deneysel yöntemlere ve gerçeklige
  dayanarak yasalar çikarmaya çalisan düzenli bilgi
  saglamaya yarayan bilgilerin tamami

Bilinmeyen seyleri bilmek
10
Bilim

• Bilim olmadan içinde yasadigimiz uygarlik
  olmazdi. Bilim uygarligin
• -Düsünsel (enteklektüel)
• - Ahlaki (moral)
• yönleriyle yakindan ilgilidir.
• Bilimsel düsüncelerin yayilmasi, tüm bir
  insanligin düsünüs tarzinin yeniden yogrulup
  biçimlenmesinde belirleyici rol oynar.
• Bilim, uygarligimizi her yönüyle ve hizla
  degisime ugratan bir araçtir.
• Bilim kapsaminda bilmek, meraki, en dürüst
  sekilde gerçegin farkli özelliklerini belirlemek,
  birbirinden ayirt etmek ve tanimlamak için gözlem
  yapmayi ve yeterli bilgi ve istihbarat toplamayi
  deneyimlemek demektir

11
Sistematik Bilgi

• Sistematik bilgi, entelektüellere, sanatçilara,
  zanaatkârlara, beynin çalismalarinin eser
  sahiplerine ve bilim insanlarina aittir.
• Albert Einstein,(bilim insani)
• - Wolfgang Amadeus Mozart (sanatçi)
• - William Shakespeare (yazar)
• Üçününde ortak özelligi nedir?
• Her üçü de gözlem yaptilar, arastirip incelediler
  ve çalismalariyla dünyayi derinlemesine tarif
  ettiler. Her üçü de, gördükleri ya da yaptiklari
  seyleri, görmenin ve yapmanin olagan yollariyla
  yapmayi reddettiler. Üçü de kendi alanlarinda
  bilginin yeni seviyelerine ulasmaya çalistilar.

12
Bir Kurum Olarak Bilim

• Bir bilim daliyla ugrasmayan pekçok kimsenin
  gözünde bilim, belli türden insanlarin, bilim
  insanlarinin sürdürdügü bir etkinliktir.
• Bilim insani kavrami il kez 1840 yilinda Wheweel
  tarafindan yazilmis
• Bilimlerin Felsefesi kitabinda
  kullanilmistir.
• Modern bilim, sistematik süphe, ya da Amerikali
  sosyolog Robert K. Mertonin dedigi gibi,
  organize süphecilik ile baslar.

13
Bilimsel Çalismanin Yöntemleri

• Bütün Bilimler, bugünkü durumlarina gelene kadar
  geçirmis olduklari asamalarin baslangici dogadaki
  olaylar izlenerek bunlari siniflandirmak ve bir
  düzene koymak için ya hiçbir genel teori kurmamis
  yada kurulanlarin bir kismi gerçege uygun
  olmadigindan AMPIRIK olmustur.
• Bir teori, var olan olgulari önceden
  kestirebildigi takdirde bilimsel bir deger
  kazanir. Pozitif bilimlerde dogadaki olaylarin
  bilimsel incelenmesinde
• 1. Asama incelenecek konuda neyin
  arastirilacagini tespit etmek, konu ile ilgili
• bilgileri toplamak
• 2.Asama Elde edilen bilgileri bir kanun
  altinda toplamak. Bir kanun, doga
• olaylarinin bagli
  göründükleri ve disari çikamadiklari düzeni ifade
  eder.
• Buna göre bir kanun,
  olaylarin bir düzen içinde davranislarinin
  ifadesi
• veya matematik bir formülle
  gösterilmesidir.
• 3.Asama Gözlem, deney ve bulunan kanunlardan
  daha baska kanunlar bulmak ve
• daha da ileriye giderek
  hipotez ve teoriler kurmaktir.

14
BILIMSEL ARASTIRMALARIN ASAMALARI

• 1-Problemi Görme Gözlem ve Arastirma Konusunun
  Belirlenmesi
• 2. Arastirma Problemini Tanimlama
• 3. Konuyla Iliskili Kaynaklarin Taranmasi
• 4. Hipotezlerin Yazilmasi
• 5. Arastirma Yöntem ve Modelini Belirleme
• 6. Verilerin Toplanmasi ve Analizi
• 7. Arastirmanin Sonuçlandirilmasi ve Arastirma
  Raporunun Yazilmasi

15
Hipotez

• Hipotez (varsayim) bir olayi veya birtakim
  olaylari açiklayabilmek için gerçek gibi kabul
  edilen, deneyle henüz yeter derecede kuvvet
  kazanmamis temel bir esas gibi düsünülen kuramsal
  fikirdir.
• Bir Hipotez belli bir alanda bazi kanunlari
  açiklar ve buna dayanan düsüncelerin dogrulugu
  tespit edilirse bu bir Teori (Kuram) denir. Bir
  teori, gözlenen olaylari
• ve kanunlarin vardigi sonuçlari genel
  olarak olarak açiklamaya yarayan bir
  mekanizmadir.
• Varsayim veya hipotez, bilimsel yöntemde olaylar
  arasinda iliskiler kurmak ve olaylari bir nedene
  baglamak üzere tasarlanan ve geçerli sayilan
  bir önermedir.
• Terim eski Latince "önermek" anlamina gelen
  "hipotithenai" kelimesinden köken
  almaktadir. Bilimsel bir hipotez farkli kisilerce
  ve bilimsel yöntemlerle sinanabilmelidir

16
Bilim Metodlari

• TÜMEVARIM Olaylari incelemede izlenen bilimsel
  yöntem, gözlemlerde bulunmak ve deneyler yapmak
  suretiyle kanun, hipotez ve teoriler bulmaktir.
• TÜMDEN GELIM Mevcut kanun ve teorilerden
  yararlanmak suretiyle matematik yöntemlerle yeni
  kanunlar öngörmektir.
• Matematik Bilimi Tümden Gelen metodu kullanir.
• Matematik disinda kalan tüm bilimler iki yöntemi
  birden kullanirlar.

17
Bilimsel Metod

• TÜMDENVARIM

Kanunlar ve Teoriler
TÜMDENGELIM
Açiklama ve genelleme
Deneyler araciligiyla kontrol etme
Tahminler
Hipotezler
Oturtulmus bilimsel olgular
Dogadan gelen olgularin gözlemlenmesi
BILIMSEL METOD
Bu diyagram, Alan Chalmers tarafindan yazilan
What is this thing called Science? adli eserden
alinmistir (University of Queensland Press, Open
University Press, Hackett, 1999).
18
BILIM TARIHI?

• Bililmsel Bilginin bir süreç içindeki gelisim ve
  degisimlerini, onlari üreten toplumlardaki
  degisim süreçlerinin isiginda ele alip
  degerlendiren bir disiplindir.
• BILIM TARIH BILIM TARIH
• BILIM Dogayi, insani ve toplum yapisini
  incleleyen disiplinlerden meydana gelen, belli
  bir yöntemi olan sistematik bilgi bütünüdür.
• TARIH Insanla baslayan tarihi süreç içinde olup
  biten olaylari, çesitli yazilari doküman ve
  muhtelif belgelere dayali olarak inceleyen bir
  disiplindir.

19
Bilimlerin Siniflandirilmasi

• ASTRONOMI
• FIZIK
• KIMYA
• BIYOLOJI
• SOSYOLOJI
• Siralamada yeralan bilimler kendinden önce gelen
  bilimlerin bilgilerine kendi özel bilgilerini
  ekleyerek kurulmustur.
• 1- Matematik Bilimler
• 2-Fizik ve Tabiat (Doga) Bilimleri
• 3-Insan Bilimleri (Manevi) Bilimler
• Matematik ve Doga Bilimlerine POZITIF BILIM ler
  de denir.

20
Bilimlerin siniflandirilmasi

• Auguste Comtea göre bilimler konularinin
• - Soyutluk
• -Somutluk
• Derecesine göre siralanirlar. Bu siralamada
  soyut bilimler somut olanlarin temeli ve ön
  sartidir. Bilimlerin herbiri kendinden önceki
  bilimlere baglidir.

ARITMATIK en genel, en yalin baskaca hiçbir
bilim bilgisine ihtiyaç duymayan
bütün bilimlerin en soyutudur. (sayi
bilgisi)
MEKANIK
GEOMETRI Uzay bilgisi
MATEMATIK
21
Felsefe ve Bilim

• Felsefe Düsünce bilimidir.
• Phila sophia
  Philosophia
• (sevgi) (bilgi)
  Bilgiyi, bilgeligi seven
• Yeni bir felsefe çigiri açan veya felsefe ile
  ugrasan ve felsefenin gelismesine katkida
• Bulunan kimseye FILOZOF (Philosophoss) denir.
  Filozof deyimi ilk kez eski Yunan da
• Phytagoras tarafindan kullanilmistir.
• Filozof, hayatin anlamini bulmaya ve anlama uygun
  sekilde yasamaya çalisan kimsedir.
• Felsefe, insanin özgür düsüncesiyle tüm evreni ve
  evrensel olaylari olus nedenleri ile
• Birlikte yorumlayip açiklamaya çalisir.
• Felsefenin kurucusu M.Ö. 6. yy da yasamis olan
  THALES dir.
• Thales göre evrenin olus nedeni nedir? Hersey
  sudan olusur ve tekrar suya dönüsür

22
Felsefe ve Bilim

• Felsefe tarihinin ilk düsünürlerine tabiat
  filozoflari veya ilk materyalistler denir.
• Sokrates
• Platon
• Aristotoles

23
Bilimin Gelisim Asamalari

• 1-Misir ve Mezopotamya uygarliklarinin Ampirik
  bilgi toplama asamasi
• 2- Eski Yunanlilarin evreni açiklamaya yönelik
  akilci sistemleri
• 3-Ortaçagda dinsel dogmalari egemen kilan ve
  Islam Biliminin parlak basarilarini
• 4-Rönesans (yeniden dogus) sonrasi
• Görüldügü gibi, ilk asama tümüyle, üçüncü asama
  ise bir bölümüyle Do-gu'da, ikinci ve dördüncü
  asamalar ise daha çok Bati'da yer alan
  gelismeleri kapsamaktadir.