De onderzoekende leerkracht

1
De onderzoekende leerkracht

• Velon 2008
• Michelle Helms-Lorenz (UOCG)

2
Doelen van de scholing

1. De onderzoekscyclus zelf doorlopen
   (ervaringsleren).
2. Kennis opdoen van kwalitatieve eisen die gesteld
   worden aan onderzoek.
3. Kennis opdoen over het begeleiden van een ander
   bij het doen van onderzoek.
4. Kritisch leren kijken naar onderzoek.
5. Een aspect van de eigen onderwijspraktijk
   systematisch onder de loep nemen (niet
   hoofddoel).
6. Uitkomsten van de diverse onderzoeken niet focus,
   maar het proces.

3
Aanpak scholing

• Onderdompeling
• Vanaf de eerste dag beginnen aan een onderzoek
• Gaandeweg kennis aanbieden
• Leren in een authentieke situatie (tijdens het
  werken aan een onderzoek)
• Doel is leren onderzoek doen
• Zijn wij hierin geslaagd?

4
Scholing in actieonderzoek

• Twee workshops probleemstelling en plan van
  aanpak (voor de zomervakantie)
• Na de zomervakantie uitvoering
• Vier terugkommiddagen
• 1. Literatuuronderzoek (toegang tot bieb)
• 2. Kwaliteitseisen onderzoek
• 3. Begeleidien van onderzoek
• 4. Afronding, presenteren
• Slotbijeenkomst

5
Boeken

• Pertra Ponte Onderwijs van eigen makelij
• Heinze Oost Onderzoek uitvoeren, rapporteren en
  presenteren
• Kallenberg et al

6
Doel van deze bijdrage

• Hoe ervaren leerkrachten deze scholing?

7
De onderzoeksgroep

• Selectie procedure vrijwillige deelname
• N60 (6 van PA hebben eerste workshops
  bijgewoond)
• MT (N6) van een school haakte af na eerste
  workshops
• Klein aantal leerkrachten (N3) haakte af
• N45 deden mee aan de volledige scholing
• Aantal directeuren deden mee aan de scholing maar
  doen zelf geen onderzoek
• Aantal onderzoek groepjes 19
• Een leraar deed onderzoek met LIO

8
Wat vragen wij van de leerkracht?

• Onderzoekscyclus volledig doorlopen
• Probleem zoeken, analyseren, plan van aanpak
  maken, onderzoek uitvoeren, conclusies trekken,
  verslaglegging, presenteren, refereren.

9
Onderzoeksvaardigheden

• Nulmeting
• Eindmeting
• Beoordeling kwaliteit eindproduct en proces

10
Ervaringen van de leerkrachten

• Uitvallers
• Willen de groep niet in de steek laten
• Geven liever prioriteit aan lopende zaken

11
Vragenlijst maart 2008 (N 45)

• Formulering van probleemstelling en tevredenheid
  met deze stap.
• 38 heldere probleemstelling en er tevreden mee
• 5 helder maar niet tevreden
• 3 zijn niet tevreden over de formulering (
  oplossing waar je naar zoekt), maar objectief
  deugt deze probleemstelling wel.
• 1 geeft niet duidelijk aan waar de ontevredenheid
  over gaat
• 2 hebben het gevoel het antwoord al te weten

12
Plan van aanpak en tevredenheid

• Helder en tevreden 24
• Ontevreden 11
• lijkt of onderzoek niet goed van de grond komt 1
• komen tijd te kort 2
• voortschrijdend inzicht, steeds aangepast 3
• is moeilijk geheel te overzien 1
• - hap snap niet echte planning 1

13
Logboek

• N21 ja, N17 nee
• Degenen die logbroek gebruiken
• Tevreden 9 (vorderingen worden zichtbaar)
• Kan beter 7
• Niet nodig 2
• Het moet 2
• Niet tevreden 1

14
Inschatting bekwaamheid eind van de scholing

• Redelijk 8
• Goed 18
• Theoretisch maar niet pratisch 4
• Niet 9

15
Belemmerende factcoren

• TIJDgebrek 30
• Korte periodes, moet er iedere keer weer inkomen
  2
• Prioriteiten stellen, plannen en organiseren 5
• Overlegmomenten niet structureel 2
• Weinig zicht op wat anderen doen 3
• Uitroosteren 2
• Waan van de dag 2
• Levert te weinig op 1
• Combi werk en onderzoek 2

16
Belemmerende factoren

• Past niet in de formatie 1
• UOCG reageerde laat op mijn mail 2 (1 keer)
• Zou liever met iemand samenwerken 1
• Niet veel literatuur te vinden over mijn
  onderwerp 2
• Geen geld om materiaal aan te schaffen,
  reiskosten 1
• Geen lesvrije tijd
• Info UOCG niet synchroon
• Samenwerken (lukte niet goed, alleen verder)

17
Inhoudelijke belemmeringen

• Literatuuronderzoek 16
• Probleemstelling 8
• Te eenvoudig onderzoeksvraag 2
• Sturing van de resultaten
• Meer steun nodig 1
• Pittige stof 1
• Personele wisseling 3
• Visie op school ontbreekt 3
• Alles controleerbaar maken 1
• 1 jaar niet genoeg 1

18
Wat vind je moeilijk aan actieonderzoek?

• Onderzoekende houding ipv oplossingsgericht
  werken 1
• Stroom van info 2
• Hbo denknivo, meer begeleiding nodig 2
• Delegeren en plannen 1
• Doelgericht werken 2
• Literatuur onderzoek 10 (interpreteren van
  literatuur voor zelf)
• Goede enquete opstellen 2
• Goede onderzoeksvraag 13
• Tijd 7

19
Moeilijk.

• Onderzoek op gang brengen 1
• Presenteren 2
• Te weinig ervaring 2
• Controleerbaarheid 2
• Niets 1
• Welke instrumenten? 2
• Te eenvoudige vraag, te veel tijd terwijl je geen
  tijd hebt 1
• Levert te weinig op, eigen motivatie
• Combi met werk 1
• Korte periodes 1

20
Wat levert het persoonlijk op?

• Verdieping in schoolvak 15
• Winst tav adaptief onderwijs 5
• Winst tav begeleiding van studenten 2
• Verdieping in het doen van onderzoek 12
• Motivatie 4
• Instrument voor schoolontwikkeling 1
• Nut van onderzoek is nu helder 2
• Niets/weinig 4
• Later misschien 3

21
(vervolg persoonlijke opbrengst)

• Stress 1
• Theoretische verdieping 1
• Uitdaging, totaal met iets nieuws bezig 1
• Doelgericht werken 2
• Meer vertrouwen in eigen onderzoeksvaardigheden 1

22
School- of teamopbrengsten (1)

• Resulaat kan nuttig zijn voor andere leerkrachten
  13
• Contact en samenwerking met andere scholen 1
• Reflectievermogen 1
• Werkstukken maken wordt leuker voor kinderen 1
• Logboeken zijn handig voor tijdschrijven
• Als enkele leerkrachten per school doorgaan, hele
  winst
• Protocol voor school gemaakt 6
• Visie ontwikkeling

23
Opbrengsten school (2)

• Deskundigheidsbevordering 4
• Software voor opzetten van behandelingsplannen
• Goed pgm voor school gekozen 6
• Winst leerlingbegeleiding
• Hopelijk interessante conclusies voor anderen
• Beter inzicht in programmas
• Programma afgekeurd
• Werk- en denknivo komt op een hoger plan, proces
  opbrengst

24
Opbrengsten school (3)

• Verbetering kwaliteit van de school
• Verbetering kwaliteit van het onderwijs
• Meer kennis van wat studenten moeten leren en
  beter in staat ze te kunnen begeleiden
• Nog niets 3

25
Waarover tevreden mbt actieonderzoek? (1)

• Werken met collega 2
• Verdieping 1
• Luisteren naar leerlingen
• Andere kijk op eigen handelen 3
• Succeservaring 2
• Vorderingen 2
• Vermogen om problemen diepgaand aan te pakken
• Het traject

26
Tevredenheid actieonderzoek (2)

• Niet tevreden ivm tijdgebrek
• Resultaat onderzoek 5
• Begeleiding door universiteit 2
• Zinvol bezig 4
• Nergens over 3
• Mijn inzet 1
• Kennistoename 1
• Toch tijd kunnen vinden
• Literatuurstudie en traject tot nu toe

27
Tevredenheid actie onderzoek

• Nuttig voor school 1
• Interessant 1
• Een uitdaging 1

28
Aanbevelingen (1)

• Leerkrachten
• Selectie
• a. Vrijwillig in het kader van professionalisering
  
• Inhoudelijk
• Vraagstelling eerste keer centraal
• Plan van aanpak eerste keer centraal
• Organisatorisch
• In kleine groepjes werken (max 3, ook met andere
  scholen)
• Overleg structureren en voorbereiden
• Extra formatie voor de leerkracht?

29
Aanbevelingen (2)

• Scholing
• a. Begeleiding beter structureren (4 reflectie
  bij-eenkomsten per groepje)
• b. Eerst info dan aan de slag? Inhoudelijk
  synchroon of niet?
• c. Kennisnet met overzicht van onderwerpen
  groepjes

30
Aanbevelingen (3)

• Fase 1
• Langere tijd achter elkaar werken aan de
  probleemstelling en plan van aanpak en
  literatuurstudie.
• Fase 2 dataverzameling, vergt meestal niet veel
  aaneengesloten tijd.
• Fase 3 verslaglegging langere tijd achter elkaar
• Dit proberen op school te regelen???

31
Aanbevelingen (4)

• Soort vragen IBers zijn anders dan die van de
  leerkrachten meer bundelen over scholen grotere
  steekproef, meer bovenschools samenwerken, delen
  van deskundigheid?