Nowotwory jajnika.

1
Nowotwory jajnika.
Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
2

• Nowotwory jajnika ( zwlaszcza nowotwory
  nablonkowe) stanowia duze wyzwanie dla badan
  onkologicznych poniewaz
• a/ sa pózno diagnozowane
• b/ maja zle rokowanie
• c/ krótki czas przezycia mimo remisji
  uzyskiwanych dzieki nowoczesnej chemioterapii

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
3

• Nablonkowe zlosliwe nowotwory jajnika
• (raki jajnika) zajmuja czwarte miejsce
• sposród nowotworów zlosliwych bedacych
• przyczyna smierci u kobiet.
• Sa jednoczesnie obarczone najwieksza
• smiertelnoscia ze wszystkich nowotworów
• ginekologicznych.

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
4

• Najwazniejszym czynnikiem prognostycznym jest
  wczesna diagnoza !!!
• Niestety niskozaawansowany rak jajnika w
  wiekszosci przypadków nie daje objawów
  klinicznych!!!

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
5

• Czestosc wystepowania raka jajnika jest wysoka w
  Skandynawii (15/100000), mniejsza w Europie
  Zachodniej i Ameryce Pólnocnej (10/100000) i
  niska w Japonii (3/100000).

Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
6
ETIOLOGIA

• Istnieja dwie zasadnicze hipotezy starajace sie
  wyjasnic przyczyne powstawania raka jajnika
• genetyczna
• gonadotropowa

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
7
ETIOLOGIA

• Ocena wplywu gonadotropin na powstawanie raka
  jajnika oparta jest na wielu epidemiologicznych,
  klinicznych i eksperymentalnych badan
• wzrost czestosci wystepowania raka jajnika w
  czasie wzmozonej ekspozycji na gonadotropiny (
  ???)

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
8
ETIOLOGIA

• mniejsza czestosc wystepowania raka jajnika
  zwiazana ze stosowaniem antykoncepcji
  hormonalnej, karmieniem piersia oraz
  wielokrotnymi ciazami
• receptory dla LH i hCG wystepuja w 40 komórek
  EOC
• receptory dla LHRH znajduja sie w 80 komórek EOC

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
9
ETIOLOGIA

• mniejsza czestosc wystepowania raka jajnika u
  kobiet alkoholiczek
• rak jajnika u zwierzat doswiadczalnych moze byc
  wyindukowany poprzez napromieniowanie lub za
  pomoca toksyn co prowadzi do obumarcia oocytów i
  wzrostu wartosci gonadotropin w surowicy ..

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
10
ETIOLOGIA

• Inne czynniki ryzyka
• dieta
• talk
• napromieniowanie miednicy malej
• wirusy
• wiek

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
11
ETIOLOGIA

• Inne czynniki ryzyka
• PID
• endometrioza
• grupa krwi
• stan cywilny
• wyksztalcenie

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
12
OBJAWY

• EOC oftenest are asymptomatic until advanced
  stage , when the prognosis is poor and 5 year
  survival less then 40.

Nablonkowe nowotwory jajnika sa bezobjawowe do
momentu osiagniecia wysokiego stadium zaawansowani
a klinicznego kiedy rokowanie jest juz bardzo zle
i 5-letnie przezycie osiaga mniej niz 40
pacjentek
Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
13
OBJAWY

• Niezaleznie od wyniku badania histopatologiczneg
  o nowotwory jajnika w wiekszosci przypadków daja
  dolegliwosci kiedy osiagaja duze rozmiary i
  wiaze sie to z uciskiem i naciekaniem narzadów
  sasiednich- a objawy nie sa charakterystyczne
  !!!!

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
14
OBJAWY

• Najczesciej spotykamy sie z
• objawami wodobrzusza
• zmeczeniem
• nie charakterystycznymi bólami podbrzusza

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
15
OBJAWY

• Nudnosci, wymioty , znaczna utrata masy ciala to
  objawy schylkowej postaci raka jajnika kiedy
  istnieja liczne przerzuty
• Ostre dolegliwosci bólowe podbrzusza , krwotok
  wewnetrzny moze byc spowodowany peknieciem
  torebki guza w nastepstwie jego szybkiego wzrostu
  lub urazu.

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
16
OBJAWY

• Wiele sposród nowotworów jajnika zwlaszcza
  gonadalne i germinalne maja zdolnosci
  produkowania hormonów, które moga dawac jedne z
  pierwszych objawów choroby nowotworowej.

Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
17
DIAGNOSTYKA

• 1. Obureczne badanie ginekologiczne oraz badanie
  rektalne.
• 2. Ultrasonografia.
• 3. Markery nowotworowe.
• 4. Naklucie jamy brzusznej.
• 5. Biopsja guza.
• 6. Laparoscopia.
• 7. Tomografia komputerowa.
• 8. NMR
• 9. RTG klatki piersiowej.

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
18
ULTRASONOGRAPHY
ULTRASONOGRAFIA

• przezbrzuszna
• przezpochowowa
• colour Doppler CD

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
19
MARKERY NOWOTWOROWE

• nablonkowe nowotwory jajnika

CA 125 CA 19-9 CEA
Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
20
MARKERY NOWOTWOROWE

• guz pecherzyka zóltkowego
• rak zarodkowy
• mieszane guzy germinalne
• rzadziej niedojrzaly potworniak lub polyembyoma

AFP
Nowotwory jajnika.. Anita Chudecka - Glaz
21
MARKERY NOWOTWOROWE

• kosmówczak
• rak zarodkowy
• mieszane guzy germinalne
• polyembryoma

hCG
Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
22
MARKERY NOWOTWOROWE

• ziarniszczak
• otoczkowiak

ESTRADIOL
Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
23
MARKERY NOWOTWOROWE

• ziarniszczak
• niektóre nablonkowe nowotwory jajnika

INHIBIN
Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
24
OKRES PRZEDMENOPAUZALNY
WYKLUCZAMY NIEGINEKOLOGICZNE PRZYCZYNY
Lity lub zlozony w usg lub gt 6
cm lub podwyzszone AFP/hCG/LDH lub podwyzszone CA
125
PROSTY W USG i lt 6 CM i Ca 125 W NORMIE
Obserwacja przez 6-8 tygodni i Blokowanie
gonadotropin
Leczenie operacyjne
Przetrwaly obraz usg
25
OKRES POMENOPAUZALNY
WYKLUCZAMY NIEGINEKOLOGICZNE PRZYCZYNY
objawy kliniczne lub zlozony obraz
usg lub gt3cm lub podwyzszony CA 125
BEZOBJAWOWY i PROSTY W USG i lt 3CM i Ca 125 W
NORMIE
SCISLA OBSERWACJA USG
Leczenie operacyjne!!!
26
DIAGNOSTYKA RÓZNICOWA

• ginekologiczne
• Ropien jajowodowo-jajnikowy
• Ciaza pozamaciczna
• Miesniak
• Rak jajowodu
• Torbiele pecherzykowe

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
27
DIAGNOSTYKA RÓZNICOWA

• ginekologiczne
• Hyperthecosis
• Torbiel krwotoczna cialka zóltego
• Torbiele theca-luteinowe
• Torbiele endometrioidalne
• Torbiele proste

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
28
DIAGNOSTYKA RÓZNICOWA

• nieginekologiczne
• Uchylkowatosc jelita grubego
• Ropien okolowyrostkowy
• Choroba Crohna
• Pierwotne nieginekologiczne nowotwory
• Nerka miednicza

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
29
KLASYFIKACJA

• 1. Nablonkowe nowotwory jajnika 55
• 2. Germinalne (germ cell) 25-30
• 3. Gonadalne (sex cord stromal) 5-10
• 4. Mieszane z komórek rozrodczych i
• gonadalnych
• 5. Guzy nieswoiste dla gonady
• 6. Przerzutowe 10
• 7. Inne

Nowotwory jajnika.. Anita Chudecka - Glaz
30

• NABLONKOWE NOWOTWORY JAJNIKAMOGA BYC

ZLOSLIWE
LAGODNE
GRANICZNE
Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
31
Nablonkowy nowotwór jajnika(zlosliwy, graniczny
lub lagodny)

• surowiczy
• sluzowy
• endometrioidalny
• jasnokoórkowy
• guz Brennera
• mieszany
• niezróznicowany
• niesklasyfikowany

Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
32
FIGO I

• Guz ograniczony do jajników

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
33
FIGO II

• Guz jednego lub obu jajników z zajeciem narzadów
  miednicy mniejszej

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
34
FIGO III

• Guz obejmujacy jeden lub oba jajniki z
  przerzutami wewnatrzotrzewnowymi poza miednice
  mniejsza i/lub przerzutami do wezlow chlonnych
  pozaotrzewnowych lub pachwinowych przerzuty na
  powierzchni watroby makroskopowo ograniczony do
  miednicy mniejszej ale histopatologiczne
  przerzuty w jelicie cienkim lub sieci

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
35
FIGO IV

• Przerzuty odlegle nowotworowy charakter wysieku
  w oplucnej musi byc potwierdzony badaniem
  cytologicznym przerzuty do miazszu watroby

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
36
5- LETNIE PRZEZYCIA

• FIGO
• IA 82,3
• IB 74,9
• IC 67,7
• IIA 60,6
• IIBIIC 53,8
• III 22,7
• IV 8

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
37
CZYNNIKI PROGNOSTYCZNE

• stopien klinicznego zaawansowania
• stopien zróznicowania
• wiek
• choroba resztkowa
• histopatologia
• inne ( bialko p53, CA 125, EGF-R)

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
38
LECZENIE

• operacyjne
• chemioterapia
• radioterapia
• leczenie hormonalne

postepowanie pooperacyjne
Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
39
LECZENIE OPERACYJNE

• radykalna operacja polega na usunieciu
• macicy
• obustronnie przydatków
• sieci wiekszej
• wyrostka
• limfadenektomii ??

Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
40
CHEMIOTERAPIA

• CT
• PC
• PAC
• schematy z Vepesidem lub
• Ifosfamidem jako II RZUT
• schematy z topotekanem lub
• gemcytabina jako III RZUT

CHEMIOTERAPIA I RZUTU
Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
41
MONITOROWANIE

• second-look laparoskopia
• CA 125
• usg vaginalne
• dokladny wywiad lekarski
• badanie ginekologiczne
• badanie rektalne

Nowotwory jajnika. Anita Chudecka - Glaz
42
RADIOTERAPIA

• Aktualnie przeznaczona dla pacjentek z pozytywna
  operacja sprawdzajaca ( laparokopia lub
  laparotmomia) ale jezeli choroba resztkowa nie
  jest wieksza niz 2 cm.

43
SCREENING

• Zarezerwowany jest tylko dla kobiet z
  obciazeniami genetycznymi
• HBOC lub HOC Syndrom
• badanie rektovaginalne
• CA 125
• TVS
• operacja profilaktyczna

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
44
NOWOTWORY GERMINALNE

• 1. Dysgerminoma
• 2. Endodermal sinus tumour
• 3. Carcinoma embrionale
• 4. Polyembryoma
• 5. Chorioncarcinoma
• 6. Teratoma (dojrzale, niedojrzale, dojrzale z
  elementami zlosliwej transformacji i
  wyspecjalizowane)
• 7. Formy mieszane

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
45
DYSGERMINOMA

• najczestszy zlosliwy nowotwór germinalny
• ¾ przypadków 10-30 rz
• czesto wspólistnieje z guzem typu gonadoblastoma
  w dysgenezji gonad
• moze produkowac gonadotropine kosmówkowa
• jednostronny
• nawroty glównie w ciagu pierwszych 2 lat
• tylko mlody wiek pacjentki i niski stopien
  zaawansowania klinicznego jest wskazaniem do
  leczenia oszczedzajacego
• CHT i RTG jako leczenie uzupelniajace

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
46
RAK ZARODKOWY

• slabo zróznicowany
• u dziewczynek i mlodych kobiet
• osiaga duze rozmiary
• moze powodowac silne dolegliwosci bólowe
• aktywny hormonalnie
• markery AFP, HCH, CEA
• rokowanie zle
• CHT jako leczenie uzupelniajace
• radioterapia nieskuteczna

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
47
ENDODERMAL SINUS TUMOR

• drugi co do czestosci zlosliwy guz germinalny
• u dziewczynek i mlodych kobiet
• burzliwie rozwijajace sie objawy kliniczne
• nieaktywny hormonalnie
• markery AFP
• rokowanie zle
• CHT jako leczenie uzupelniajace
• radioterapia nieskuteczna

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
48
CHORIONCARCINOMA

• dwa rodzaje nowotworu
• rozwijajacy sie na podlozu ciazy
• pierwotny rak kosmówki , niezwykle rzadki i
  gorzej rokujacy

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
49
TERATOMA

• MATURUM najczestszy lagodny nowotwór
  germinalny, glównie u kobiet mlodych , posiada
  utkania 3 listków zarodkowych , moze miec postac
  lita lub cystytyczna
• IMMATURUM
• zlosliwy
• rokowanie uzaleznione od stopnia zróznicowania i
  zaawansowania
• ¼ guzów germinalnych u dzieci ponizej 10 rz
• markero ujemny
• nieaktywny hormonalnie
• CHT jako leczenia uzupelniajace
• radioterapia nieskuteczna

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
50
NOWOTWORY GONADALNE

• Folliculoma
• Thecoma
• Fibroma
• Sclerosing stromal tumor
• Sertoli-Leydig cell tumors
• Gynandroblastoma
• SCTAT

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
51
ZIARNISZCZAK

• Postac dojrzala
• 5 dekada zycia
• estrogenowo czynny
• 24-80 pacjentek ma zmiany w edndometrium
• jednostronny
• stopien zlosliwosci podobny do guzów granicznych
  nablonkowych
• radykalne leczenia operacyjne
• oszczedzajace tylko u mlodych kobiet polaczone
  zawsze z wylyzeczkowaniem jamy macicy i
  diagnostyka sutka
• w wysokich stopniach zaawansowania i nawrotach
  RTG terapia
• rokowanie dosc dobre , moze dawac wznowy po
  wielu latach
• Postac mlodziencza

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
52
OTOCZKOWIAK

• nowotwór lagodny
• w okresie pomenopauzalnym
• wytwarza estrogeny
• moze zezlosliwiec proliferujac w kierunku
  miesaka
• leczenie radykalne polegajace na usunieciu
  macicy z przydatkami
• w przypadku leczenia oszczedzajacego diagnostyka
  endometrium
• kontrola sutków ( usg , mammgrafia)

Ovarian neoplasms. Anita Chudecka - Glaz
53
GONADOBLASTOMA

• odtwarza struktury niezróznicowanej gonady
• prawie wylacznie wspólistnieje z dysgenezja
  gonad i w 90 obecny jest chromosom Y
• hormonalnie czynny , powoduje androgenizacje
• bardzo rzadko u kobiet z prawidlowym kariotypem
  46 XX
• w 50 wspólistnieje z innymi guzami germinalnymi
  co znacznie wplywa na rokowanie
• leczenie operacyjne czasami uzupelniajace jezeli
  jest domieszka komponenty zlosliwej