MJEDISI POLITIKO

1
MJEDISI POLITIKO LIGJOR DHE BIZNESI
NDËRKOMBËTAR

• Prof. dr. Besim BEQAJ

2
Mjedisi ligjor dhe politik

• Ligjet ekonomike zakonisht janë rezultat i
  vendimeve politike Studimi i mjedisit
  politiko-ligjor behët përmes politikave
• Në vendin pritës
• Në vendin mik, dhe
• Marrëveshjet bilaterale dhe ato multilaterale

3
Mjedisi ligjor dhe politik

• Embargot dhe sanksionet
• Sanksionet kanë domethënie me të limituar dhe
  ndikojnë përmes masave të veqanta shtrënguese.
• Embargo është restrikcion më i thellë dhe
  zakonisht ndalojnë tregtinë tërësisht.

4
Mjedisi ligjor dhe politik

• Kontrolli e eksporteve
• Faktorët për kontrollet e eksporteve
• Sigurimi kombëtar
• Politika e jashtme
• Oferta e kufizuar
• Mospërhapja e armëve nukleare
• Hapat në procesin e licencimit të eksportit-
• Produkti që do të prodhohet
• Në çvend
• Nga cila firma do të përdoret

5
Mjedisi ligjor dhe politik

• Procesi politik involvon inpute prej grupeve të
  ndryshme të interesave, artikulimin e çështjeve
  të cilat ndikojnë në formulimin e politikave,
  agregimin e atyre çështjeve në drejtim të
  alternativave kyçe, zhvillimin e politikave si
  dhe implementimin dhe adaptimin e politikave.
• Diskutimi i ambientit politik dhe legal behët
  sipas
• Ambientit politik
• Ideologjive politike bazë
• Ndikimit të sistemeve politike në vendimet
  menagjeriale
• Formulimit dhe implementimit të politikave
  strategjike
• Ambientit legal

6
Mjedisi ligjor dhe politik

• Shoqëritë më komplekse janë ato pluraliste, që do
  të thotë se ato shqyrtojnë ideologji të
  ndryshme.
• Testi më i rëndësishëm i cilitdo sistem politik
  është aftësia për mbajtjen e shoqërisë të
  bashkuar, përkundër presioneve nga ideologjitë e
  ndryshme.

7
Mjedisi ligjor dhe politik

• Spektri politik dallon dy ekstreme demokracinë
  dhe totalitarizmin
• Në demokraci ka pjesëmarrje të gjerë në procesin
  e marrjes së vendimeve.
• Në regjimet totalitare shumë pak njerëz marrin
  pjesë në vendimmarrje, mirëpo tranzicioni i
  tanishëm mundëson kalim nga ai sistem në atë
  demokratik.
• Rreziku politik shkaktohet për shkak të ndërrimet
  të opinioneve për lidershipin politik, për
  çrregullimet shoqërore, ose për shkak të
  mospajtimeve në mes të vendit nikoqir dhe atij
  të jashtëm për investimet e parapara.

8
Mjedisi ligjor dhe politik

• Menaxherët duhet të mësojnë të ballafaqohen me
  luhatjen e intervenimeve qeveritare në vendimet
  ekonomike, dhe kjo varet nga vendi se ku
  ndërmarrja bë biznes.
• Disa regjime politike besojnë në intervenimin
  minimal qeveritar në ekonomi, ndërsa disa të
  tjera besojnë se bashkëpunimi i qeverisë me
  biznesin është i nevojshëm për definimin e
  nevojave të vendit.
• Ndërmarrjet tentojnë të edukojnë zyrtarët
  qeveritar përmes aksioneve konkrete dhe përmes
  lobizimeve.

9
Mjedisi ligjor dhe politik

• Menaxherët duhet të llogarisin në aksionet
  politike të cilat ndikojnë në biznesin e tyre,
  prandaj strategjitë afariste duhet të adaptohen
  sipas gjendjeve në vendet konkrete.
• Common Law (Ligji i përbashkët) janë ligjet e
  bazuara në përvoja qindravjeçare të një grupi apo
  një shoqërie njerëzore dhe që nuk janë formuluar
  nga politikanë apo parlamente por nga juristët
  apo gjykatësit e kohërave.
• Civil Law ( E drejta qytetare) Trajton të drejtat
  dhe detyrimet e qytetarëve të thjeshtë në
  marrëdhënie me njëri tjetrin apo me komunitetin
  në tërësi. Në vendet anglosaksone njihet si ligj
  i përbashkët.
• Ligjet teokratike bazohen në prospektet
  religjioze psh. ligjet islamike.

10
Sistemet ligjore

• Sistemi Common Law bazohet në tradita, shembuj,
  veprime dhe përdorime të cilat interpretohen nga
  gjykatat. Në ketë sistem përdoren kodet statutore
  dhe legjislative pas shikimit të rregullave të
  gjykatës por para vendimit final i cili duhet të
  bazohet në parimet e barazisë. Thirret edhe
  sistemi anglosakson i cili përdoret në SHBA, BM,
  Kanadë, Australi dhe Zelandë të re
• Sistemi Civil Law thirret gjithashtu sistem
  ligjor i kodifikuar. Ne ketë sistem gjykatësit
  ne vend se të krijojnë ligje të reja, ata
  përdorin bazën ekyistuese ligjore dhe procedurale
  për zgjedhjen e kontesteve. Mbi 70 shtete si
  Gjermania, Franca, Japonia e përdorin ketë sistem

11
Sistemet ligjore

• Sistemi ligjor teokratik është sistem i bazuar në
  perceptime religjioze. Ky sistem përdorë ligjet
  religjioze për të qeverisur shoqërinë
• Sistemi ligjor Customary përcjellë menquritë dhe
  eksperiencat ditore.. Ky sistem shfrytëzon
  intelektualitetin, shpirtëgjerësinë ose
  filozofitë tradicionale për të zgjedhur
  problemet.
• Sistemi i përzier ligjor kombinon elementet e
  sistemeve tjera ligjore.

12
Aspektet ligjore në biznes

• Ndikimet e ligjeve në biznes
• Ligjet nacionale ndikojnë në të gjitha
  aktivitetet lokale biznesore
• Ligjet nacionale ndikojnë në aktivitetet
  ndërkufitare biznesore
• Marrëveshjet dhe konventat ndërkombëtare
  rregullojnë transaksionet ndërkufitare
• Marrëveshjet bilaterale dhe multilaterale
• Ndikimi i legjislacionit në operacione biznesi
• Rregullat ligjore ndikojnë në aktivitetet
  ekonomike ditore ose edhe në konkurrentshmërinë
  afatgjate

13
Ndikimi i legjislacionit në operacione biznesi

• Rregullat ligjore ndikojnë në aktivitetet
  ekonomike ditore ose edhe në konkurrentshmërinë
  afatgjate
• Qështjet operacionale përmbajnë
• Fillimin e biznesit
• Nënshkrimin dhe fuqizimin e kontratave
• Punësimin dhe largimin e punëtorëve nga puna
• Mbylljen e biznesit
• Qështjet stratregjike përmbajnë
• Sigurinë dhe besimin në produkte dhe shërbime
• Sjelljen në tregje
• Origjinën e produkteve
• Sistemin ligjore
• Arbitrimin

14
Mjedisi ligjor dhe politik

• Shumë ndërmarrje juridike kanë rritur madhësinë e
  tyre përmes bashkimit me qëllim të ofrimit të
  shërbimeve sa më të mira për klientët e tyre në
  vend dhe jashtë tij.
• Ekzistojnë ligje të cilat qeverisin biznesin
  lokal për ndërmarrjet vendase dhe ato
  ndërkombëtare, ligje nacionale të cilat qeverisin
  aktivitetet ndërkufitare, dhe ligje ndërkombëtare
  të cila qeverisin aktivitetet ndërkufitare.
• Ambienti legal mund të influencon ndërmarrjet
  ndërkombëtare në forma të ndryshme p.sh. me
  rregullimin e tregtisë dhe investimeve dhe
  mbrojtjen e pronësisë intelektuale