Afwijkend gedrag

1
Afwijkend gedrag
2

• Afwijkend gedrag gedrag dat de normatieve
  regels van een gegeven groep of samenleving
  overtreedt
• Onderscheid tussen conform en afwijkend gedrag is
  cultuur-, situatie- en positie-afhankelijk
• Afwijkend gedrag impliceert een beoordeling of
  evaluatie, dus het gedrag moet zichtbaar zijn

Bron Tricia Dodd, Sian Nicholas, David Povey,
Alison Walker, (2004), Crime in England and
Wales. Publications Group, Research, Development
and Statistics Directorate, Communications
Development Unit, Room 264, Home Office, 50 Queen
Annes Gate, London SW1H 9AT.
3
Anomietheorie bijdrage van DURKHEIM

• Anomie of normenloosheid situatie waarbij de
  bestaande waarden en normen niet langer invloed
  uitoefenenTwee maatschappelijke condities
  kunnen aan de basis van anomie liggen
• Structurele factoren
• Conjuncturele factoren

4

• STRUCTURELE FACTOREN ivm de toenemende
  complexiteit van de samenleving ten gevolge van
  de toenemende differentiatie

Mechanische samenleving
Organische samenleving
economische ontwikkeling
differentiatie of arbeidsdeling neemt toe
ANOMIE
interactie tussen leden van verschillende
subsystemen neemt af
Bestaande instituties (staat, religie, locale
gemeenschap) verliezen hun morele kracht Nieuwe
instituties (internationale organisaties,
sportverenigingen? ,vrijwilligerswerk?) nog niet
ten volle ontwikkeld
moeizame ontwikkeling van gemeenschappelijke
waarden en normen
5
Bron Krohn, M. (1978), A Durkheimian Analysis of
International Crime Rates, Social Forces, 57, 2,
654-670
6

• CONJUNCTURELE FACTOREN ivm schommelingen in de
  economische conjunctuur.

Laagconjunctuur of economische crisis en
hoogconjunctuur of economische groei
Discrepantie tussen individuele aspiraties en
middelen om doel te bereiken
Waarden en normen - die de sociaal geconstrueerde
eindlimieten van de morele behoeften bepalen -
verliezen hun bindende kracht
7
Durkheim - Marx

• Overeenstemming kapitalistische productieproces
  (competitie maakt elk individu is een potentiële
  tegenstander) is fundamenteel ongezond omdat het
  sociale regulatie teniet doet
• Verschilpunt Welke remedie?
• Marx sociale reorganisatie van de economie
  arbeiders moeten eigenaars van de
  productiemiddelen worden
• Durkheim morele regulatie is nodig
• in een organische samenleving zijn geen
  gemeenschappelijke normen en waarden meer
  mogelijk,
• wel moeten zich normen en waarden ontwikkelen ter
  regulatie van de interacties tussen verschillende
  beroepsgroepen
• een voorwaarde is dat de arbeidsdeling als
  spontaan wordt ervaren
• Hoe? toegeschreven statusverschillen moeten
  verdwijnen, waardoor statusverschillen en sociale
  hiërarchieën een weerspiegeling vormen van
  natuurlijke ongelijkheden ( verschillen in
  individuele capaciteiten)
• zie later Davis Moore!

8
Anomietheorie bijdrage van MERTON

• Doelstelling meer algemeen toepasbare
  anomietheorieAfwijkend gedrag is het gevolg van
  de discrepantie tussen de doelstellingen van een
  gemeenschap en de middelen die de gemeenschap
  aanbiedt om de doelstellingen te verwezenlijken
• Culturele doelstellingen (waarden) de behoeften
  en aspiraties die via socialisatie worden
  verworven of opgebouwd worden via het culturele
  systeem
• Middelen faciliteiten waarlangs culturele
  doelstellingen op een legitieme wijze kunnen
  worden verwezenlijkt

9
(No Transcript)
10

• Merton past dit algemene denkkader toe op de
  Amerikaanse samenleving
• Culturele doelstellingen materieel en sociaal
  succes (rijkdom en aanzien)
• Geïnstitutionaliseerde middelen hard werken en
  vlijt

Aanpassingsvormen Culturele doelstellingen Geïnstitutionaliseerde middelen
Conformity
Innovation -
Ritualism -
Retreatism - -
Rebellion

• Aanpassing aan toestand van anomie is functie van
  sociale klasse
• Laaggeschoolde arbeiders innovation
• lagere middenklasse ritualisme

11
Kritiek

• Tekorten
• te abstract vat onvoldoende de complexiteit van
  de sociale realiteit
• Mertons visie op afwijkend gedrag strookt niet
  met culturele definitie van afwijkend gedrag
• Niet-geïnstitutionaliseerde middelen zijn niet
  vrij beschikbaar, maar vergen een sociaal
  leerproces
• Bestaan er universele doelstellingen?
• Mogelijkheden
• Bruikbaar model leidt tot toetsbare hypotheses
• Correctie op biologische en psychologische
  modellen de (normale) organisatie van de
  samenleving kan bron van afwijkend gedrag zijn
• Theoretisch onderbouwde omschrijving van
  afwijkend gedrag (niet louter en alleen gebaseerd
  op culturele omschrijving)

12
Differentiële associatietheorie van SUTHERLAND

• Uitgangsveronderstelling (zie kritiek (c) op
  Merton)
• crimineel gedrag wordt aangeleerd via interactie
  met anderen, m.n. via informele contacten in
  subculturen die wetsovertredingen als positief
  beoordelen
• dus delinquent gedrag wordt aangeleerd via een
  communicatieproces waarin de technieken en de
  motieven of rationalisaties nodig voor het plegen
  van misdrijven worden aangeboden (cf. symbolisch
  interactionisme, cf. Becker)
• Principe van de differentiële associatie ratio
  van de contacten met situaties pro- en
  anti-wettelijke autoriteiten bepaalt het
  voorkomen van crimineel gedrag

13
Differentiële associatietheorie van SUTHERLAND

• Kritiek
• Positief afwijkend gedrag wordt voorgesteld als
  een volledig normale, rationele manier van
  handelen gezien de sociale context waarin iemand
  zich bevindt.
• Negatief Sutherland vertrekt van de
  veronderstelling dat delinquente subculturen
  reeds aanwezig zijn.

14
Delinquente subcultuurtheorie van COHEN.

1. Aanvulling op Sutherland tracht te verklaren hoe
   delinquente subculturen ontstaan (beperkt tot
   jeugddelinquentie).
2. Basisstelling alle menselijke handelen zijn
   pogingen tot het oplossen van problemen (
   pragmatisme, Symbolisch Interactionisme)

15
oorzaken
Onderwijs als kanaal van
Probleem Algemeen hoe volwaardig en succesvol
lid worden van de maatschappij? Jongeren uit
arbeidersmilieu Hoe slagen en succesvol zijn in
competitieve schoolomgeving, gezien
sociaalculturele handicap
Situatie Democratisering onderwijs Onderwijs
als kanaal van sociale mobiliteit en als
socialisatiemilieu, met middenklassencultuur
Referentiekader Normen en waarden van sociale
klasse van herkomst (arbeiders) in samenleving
met democratisering van het onderwijs)
oplossingen
Situatie aanpakken hard werken,
middenklassenwaarden overnemen en afstand nemen
van sociale klasse van herkomst
Referentiekader wijzigen verwerpen van d e
schoolse middenklassenwaarden en aannemen van een
antischool- referentiekader

• Vorming van subgroepen met een antischoolreferenti
  ekader of een delinquente subcultuur
• Vormen een bron van status en waardering
• Lossen het probleem van de discrepantie tussen
  referentiekader en situatie op

16
Sociale controletheorie van HIRSCHI.

• Onderzoeksvraag Hoe komt het dat mensen conform
  gedrag vertonen?
• Antwoord
• Hirschi stelt dat teveel nadruk wordt gelegd op
  primaire socialisatieprocessen die een zin voor
  conformiteit, een mechanisme van zelfcontrole en
  beheersing bijbrengen
• De kenmerken van de actuele sociale relaties zijn
  belangrijk!
• Mensen handelen in overeenstemming met normen en
  wetten omdat er een directe band bestaat tussen
  individu en samenleving,
• als deze band verzwakt, stijgt de kans dat het
  individu overgaat tot afwijkend gedrag

17

• De band tussen individu en samenleving bestaat
  uit 4 strengen
• Attachment internalisatie van normen via
  affectieve banden bvb. relaties met
  gezinsleden, romantische relaties
• Commitment kosten-baten analyse, rationele
  dimensie bvb. Investeren in studies
• Involvement tijds- en energiecomponent bvb.
  Sportjeugdbewegingmuziekschoolstudieslief
• Belief aanvaarden van morele geldigheid van
  centrale maatschappelijke waarden bvb.
  overtuiging dat we moeten bijdragen tot de
  vorming van een betere wereld
• Elke dimensie oefent invloed uit, bovendien
  versterken ze elkaar
• Implicatie de motivatie om zich afwijkend te
  gedragen is bij iedereen even groot, enkel de
  sterkte van de vier strengen varieert van persoon
  tot persoon

18

• Empirisch onderzoek
• cross-sectioneel onderzoek bevestigt theorie van
  Hirschi
• longitudinaal onderzoek wijst op wederzijdse
  beïnvloeding tussen afwijkend gedrag en de
  aanwezigheid van de 4 strengen van binding.
• Kritiek
• totale afwezigheid van enige notie van
  delinquente subcultuur,
• enkel individu versus samenleving

19
Brent B. Bendaa, Nancy J. Toombs (2000),
Religiosity and violence. Are they related after
considering the strongest predictors? Journal of
Criminal Justice 28 483- 496