UYGARLIK TARIHI 5. HAFTA BILIM DEVRIMI

1
UYGARLIK TARIHI 5. HAFTA BILIM DEVRIMI

• Hazirlayan Yrd.Doç.Dr. Nursen Gök

2

• Avrupada bilim Dogu biliminin önünde miydi?!

3

• XIII.asirda ilk defa Italyada Papanin siddetli
  aleyhtari Kral n.Frederick zamanimda, veteriner
  tababet de dahil, bütün ilim sahalarin da ilk
  kimildanislar baslarsa da bunlar tarihte en çok
  kan dökmüs müesseselerden biri olan kilise
  tarafindan yapilan baskilarla fazla
  gelisememistir. Bu taassup o kadar kuvvetli idi
  ki XIII, asrin unutulmaz ilim adami ve skolastige
  ilk dal1beyivuran Roger Bacon'a Arapça eserlere
  verdigi önemden dolayi Oxford'da Roger Bacon
  Müslüman oldu diye bagirmislardi.
• Tababetin, daha dogrusu tedaviciligin, rahiplerin
  ellerinde olmasina ragmen kilisenin zaman zaman
  tibba bile tahammülü olmuyordu. Hiristiyan
  dininin kani sevmedigi sebep gösterilerek,
  rahiplerin cerrahi ameliyatlar yapmasi men
  edilmisti. Daha sOll1ra,Skolastik devrin en
  taninmis filozofu Snt. Thomas d' Aquin ,Vücudun
  kuvveti onu maddi tesekkülatina tabi degildir,
  binaenaleyh vücudun bünyesini tetkik edecek
  yerde, onun kuvvetlerini felsefi usullerle tetkik
  etmek lazimdir.)diyerek tibbin esas ilimlerinden
  anatomi ve fizyoloji çalismalarina lüzum
  olmadigini bildiriyordu. Hele otopsi
  muayenelerine katiyen müsaade edilmiyordu. Orta
  çagda biyoloji ve tipta Aristo'nun Galen'in her
  söyledigi kilise tarafindan degismez bir kaide
  olarak kabul ediliyordu.
• RÖNESANSTA VETERINER TEBABETI
• Yazar(lar)ERK, NihalKaynakAnkara Üniversitesi
  Veteriner Fakültesi DergisiCilt 5 Sayi
  1.2 Yayin Tarihi 1958-- 
• 64

4

• 16. ve 17. yy.larda gerçeklesen olgu yeni bilgi
  üretme yolunun bulunmasidir. Arastirma, gözlem,
  deney ve matematiksel gösterime dayanan yeni
  bilgi üretme yolu Galieodan sonra iyice ortaya
  çikiyor, mistik yaklasimlar, simyacilik gibi
  bilgi edinmedeki diger yöntemler ortadan
  kalkiyor.
• Erdal Inönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam,
  TÜBA, 2005, s.18
• Erasmus, dogru bilgiye ulasmak için her zaman
  büyük bedeller ödemek gerekir, bu konu gramer
  kadar önemsiz bir konu olsa bile oysa sani çok
  kolay üretilir. (insanlarin aziz tapinisini
  elestirirken.)
• Erasmus, Delilige övgü, Kabalci yayinlari,nisan
  2009, s.159.

5

• Bilimsel devrim, o zamanki insanlarin
  düsüncelerinde büyük bir degisiklige, gelismeye
  yol açiyor. Dinsel doktrinlere baglilik ortadan
  kalkiyor.
• Olaylarin nedenlerini ögrenme istegi ve iradesi
  ortaya çikiyor. Çünkü, ortaçagdan gelen
  yöntemlerle sonuç alinamadigi görülüyor.
• Newtonun dünyadaki tüm hareketlerle, gökteki
  hareketlerin hepsini basit bir matematiksel ifade
  ile anlatabilmesi, insanlari son derece etkileyen
  bir bulusmistik yaklasimlar bir tarafa itiliyor.
• Erdal Inönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam,
  TÜBA, 2005, s.29
• Erasmus, Delilige Övgüde bir türlü sonuç
  alamayan, bu ugurda kendi paralarini oldugu gibi,
  baskalarininkini de heba edip, sefalete düsen
  simyacilardan bahsediyor.

6

• Olaylarin nedenlerini arama ve istenilmeyen
  sonuçlardan kurtulmak için nedenleri degistirmeye
  çalismak yöntemi bilimsel devrimin dünyaya
  gösterdigi bu yöntemi Amerikan Fransiz
  Bagimsizlik savaslarina da ilham oluyor.
• Erdal Inönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam,
  TÜBA, 2005, s.31.
• Bilimsel buluslar, aydinlanma, sanayi devrimi,
  Fransiz, Amerikan devrimleri bunlar bilinmeli.
• Yeni bilgi üretirsek gücümüz artar görüsü,
  kamuoyunda yok, basinda, mecliste yok..
• Bacon, Insan bilgisiyle, insan gücü örtüsür
  bilgi güçtür der.

7
1543 Vesalius Anatomi Üzerine Resimli Kitab-
Rönesans Insanin bizzat kendisini merak ettigi
bir dönemdir ve tip çesitli sekillerde buna
yardim eder.

gcsehistory.wikispaces.com/Renaissancemedicine
sites.google.com/.../topicsofstudyyr10
8
1543 Vesalius Anatomi Üzerine Resimli Kitab-
(16.yy ve 17.yy. Bilimsel devrim Gözlem, deney
ve matematiksel gösterime dayanan arastirma ve
yeni bir bilgi üretme çagi)
www.bib.sdu.dk/sund/medicin_tekst.htm
9
special.lib.gla.ac.uk/anatomy/vesalius.html
10
Vesalius, De Humani Corporus fabrica (1543) -
Vesalius

• www.jahsonic.com/Anatomy.html

11
Vesalius's
special.lib.gla.ac.uk/anatomy/vesalius.html
12
special.lib.gla.ac.uk/anatomy/vesalius.html
13
Copernicus, Polonyali, Krakow, daha sonra Bologna
ve Roma üniversitelerinde uzun süren bir ögrenim
döneminden sonra, 1506da 33 yasindayken
Frauenburg Katedrali rahipligini üstlenmek üzere
ülkesine döndü 1543te göksel cisimlerin
hareketi üzerine kitap yazdi.Italyanca yazdi.
Nikolaus Kopernikus   (1473-1543)  
                 
The Copernican Universe
csep10.phys.utk.edu/.../copernican.html
http//www.gelisenbeyin.net/forum/forum_posts.asp?
TID1696
14
Kepler 1609 ve 1618 Gezegenlerin hareketini uzay
ve zamanda betimleyen matematiksel yasalari bulur

Johannes Kepler (1571-1630
www.brackwedergymnasium.de/gymbrack/projekt_d...
www.hps.cam.ac.uk/starry/kepler.html
http//cnx.org/content/m11962/latest/kepler_sphere
s.gif
15
Galileo 1610 kendi gelistirdigi teleskopla gök
cisimlerini izliyor. Gözlemlerini orta ve Bati
Avrupa'da tüm ülkelerde duyuruyor. 1632 de
Copernic ve PtolemaiosUn evren sistemlerini
karsilastiriyor Coprnicuse hak veriyor. 1638de
serbest düsme olayini matematiksel olarak
hesapliyor. Ve Aristo fiziginin ilkelerinin
yanlisligini hesapliyor. Eserlerini herkes
okuyabilsin diye Latince degil Italyanca
yayinliyor. Potolemaus ve Aristodan kalma
yanlislarin ortadan kalkmasinda büyük rol oynuyor

• Galileo dindar bir kisi. Iki kizi manastirda.
  
• Adini koymadan laik bir egitim anlayisina gelmis.
  
• Incil bize dinimizi ögretir, ama fizik ögretmez
  Fizigi ögrenmek istiyorsaniz gözlem yapacaksiniz,
  din kitaplarina bakmayacaksiniz.. diyor.
• Din kitaplarinda ahrette ne olacagini
  ögrenirsiniz ama dünyada ne olacagini
  ögrenemezsiniz diyor.
• Galileonun yasadigi dönemde Avrupada 30 yil
  süren din savaslari var. Dinde reform adi altinda
  Protestanlik ortaya çikmis, Katolikler buna tepki
  gösteriyorlar. Protestan ve Katolik ülkeler
  arasinda kiyasiya savas var.
• Katolik ideolojisi Orta çagdan gelen Plotameuos
  dünya sistemini benimsemis, Incilden dünyanin
  sabit durduguna dair bir hüküm çikarmislar ve
  bunu Aristo fizigi ile bagdastirmislar. Bu
  Katolik doktrini. Bunun yanlislanmasi bir bakima
  Katolikligin yanlislanmasi. Papa karsi tarafin,
  Protestanligin tezinin yayilmasina karsi çikiyor.
• Galileonun davasi bir reklam etkisi yapiyor.
  Kitap o dönemde çok okunanlar arasinda.
• Erdal Inönü, Bilim Devrimi ve Stratejik
  Anlam, TÜBA, 2005, s.23-24
• Fuat sezgin, Arapça yazilmis bilim
  eserlerinin bibliyografyasini yayimladi.
  (Frankfurt) Islam bilimcilerin sanilandan daha
  ileri düzeyde bulus yaptiklari anlasiliyor. Bu
  çalisma Islam bilim adamlarinin bilimsel devrime
  yol açan buluslar yaptiklari ama bilimsel devrimi
  toplumsal bir atilim olarak gerçeklestiremedikleri
  ni gösteriyor(85)
• Galileonun farki buluslarini halka duyurmasi.
  Teleskopta gördüklerini halka anlatan kitaplar
  yayinliyor. Kitaplari anlasilir bir sekilde
  halkin anlayabilmesi için Latince degil,
  Italyanca yayinliyor (bizde Arapça?) Orta ve Bati
  Avrupada çok satiyor.
• Copernucus farkli, onun kendi halinde bilim aski
  var. Sistemini sadece nmatematiksel hesaplamalar
  için kolaylik olsun diye sunmustur.
• Erdal Inönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam,
  TÜBA, 2005, s.80.

http//vidasfamosas.com/wp-content/uploads/2009/04
/galileo-galilei-2.jpg
Galileo Galilei (1564-1642)
16
Galileo
http//www-personal.umich.edu/jbourj/images/money
/galileo12.jpg
17
Decartes 1637de Yöntem Üzerine Nutuk insanlari
mantikli düsünmeye çagiriyor

• Bati düsüncesini altüst eden bir felsefe sistemi
  kurdu.
• Ögrendiginin, gördügünün, duydugunun, inandiginin
  hepsini birden büsbütün silerek, her seyden
  kuskulanmaya basladi. Yalniz tek bir seyden
  emindi düsüncenin varligi. Buradan hareketle,
  evrenin açiklamasini yapti.

http//www.creationism.org/books/TaylorInMindsMen/
TaylorIMMapReneDecartesM.jpg
31 Mart 1596-11 Subat 1650
DÜSÜNÜYORUM ÖYLEYSE VARIM
18
BACON

• 1620 Insanin bilgilenerek güç kazandigini
  vurgular. Yeni bilgilerin ancak gözlem ve
  deneyle tümevarim yoluyla çikarilabilecegini
  söyler.

Roger Bacon'a Arapça eserlere verdigi önemden
dolayi Oxford'da Roger Bacon Müslüman oldu
Diye bagirmislardi RÖNESANSTA VETERINER
TEBABETI Yazar(lar)ERK, NihalKaynakAnkara
Üniversitesi Veteriner Fakültesi DergisiCilt
5 Sayi 1.2  Yayin Tarihi 1958--  64
22 Ocak1561- 9 Nisan1626

• Francis Bacon, Kraliçe 1. Elizabeth'in
• adalet bakani Nicholas Bacon'in
• ogludur

19
Newton 1643 1727

• 1686 Gelilenin mekanikte baslattigi atilimi
  sonlandirir.
• Newtonun dünyadaki tüm hareketlerle, gökteki
  hareketlerin hepsini basit bir matematiksel ifade
  ile anlatabilmesi, insanlari son derece etkileyen
  bir bulus.

http//www.center.k12.co.us/hs/vhs/Julio_Paez/newt
on.jpg
Erdal Inönü, Bilim Devrimi ve Stratejik Anlam,
TÜBA, 2005, s.29.
20
17.yüzyilda Avrupada Ve Osmanli Devletinde
Anatomilgaz AKDOGANaaAnatomi AD, Pamukkale
Üniversitesi Tip Fakültesi, DENIZLI

• 17.yüzyil, Avrupada Rönesans (15-16.yüzyil) ile
  baslayan yeni bir bilim felsefesi anlayisinin ve
  etkisinin devam ettigi yüzyil olmustur.
  Disseksiyonun öneminin anlasilmasi ve insan
  vücudunun belli bir organizasyon ile anatomi
  laboratuarlarinda incelenmeye baslamasi ile
  17.yüzyilda makro (gross) anatomide önemli
  gelismeler olmustur. Bu çalismada, 17.yüzyilda
  Avrupada anatomi bilimine yapilan önemli katkilar
  ve bu dönemde Osmanlida anatomi bilimi
  arastirilmistir. 17.yüzyilda insan vücudundaki
  bir çok yapi ve sistem hakkinda temel bilgilere
  ulasilmistir. Mikroskobun ilk kez dokularin
  incelenmesinde kullanilmasi ile mikro anatominin
  temelleri bu yüzyilda atilmistir. 17.yüzyilda
  Avrupa'daki disseksiyon çalismalari ve anatomi
  kitaplarindan Osmanli hekimlerinin de haberdar
  oldugu anlasilmaktadir. Semseddin-i Itaki
  tarafindan ilk Türkçe el yazmasi anatomi kitabi
  bu yüzyilda (1632) yazilmis ve Emir Çelebi
  disseksiyon çalismalarinin yapilmasi gerektigini
  vurgulamistir. 17.yüzyil, anatomi tarihinde makro
  (gross) anatominin hizla gelistigi, mikro anatomi
  çalismalarinin basladigi yüzyil olarak
  degerlendirilebilir.Anahtar Kelimeler
  17.Yüzyil anatomi rönesans diseksiyon
• Tip Etigi ve Hukuku Tarihi
• Yil 2008 Cilt 16 Sayi3

http//tipetigi.turkiyeklinikleri.com/abstract-tr_
52699.html
21
SEMSEDDIN-I ITAKI'NIN RESIMLI ANATOMI KITABI
1632SEMSEDDIN-I I T A K I ' N I N RESIMLI
ANATOMI K I T A B IDr. Esin KAHYAhttp//dergiler.
ankara.edu.tr/dergiler/34/968/11920.pdf (Ilk
Türkçe anotomi kitabi)
22
SEMSEDDIN-I ITAKI'NIN RESIMLI ANATOMI KITABI
1632SEMSEDDIN-I I T A K I ' N I N RESIMLI
ANATOMI K I T A B IDr. Esin KAHYAhttp//dergiler.
ankara.edu.tr/dergiler/34/968/11920.pdf
Kesim 4 (Istanbul, Istanbul Üniversite
Kütüphanesi (müze kismi), T. 2664. Resim 18).
23
SEMSEDDIN-I ITAKI'NIN RESIMLI ANATOMI KITABI
1632SEMSEDDIN-I I T A K I ' N I N RESIMLI
ANATOMI K I T A B IDr. Esin KAHYAhttp//dergiler.
ankara.edu.tr/dergiler/34/968/11920.pdf
Resim 3 (Istanbul, Istanbul Üniversite
Kütüphanesi (müze kismi), T. 2664. Kesim 6).
Resim 2 (Istanbul, Süleymaniye Kütüphanesi,
Hüsrev Pasa, 464, Resim 2).