UYGARLIK TARIHI 3. HAFTA LATIN AMERIKA

1
UYGARLIK TARIHI 3. HAFTALATIN AMERIKA

• Hazirlayan Yrd.Doç.Dr. Nursen Gök
• Kaynakça Howard Zin, Amerika, Birlesik
  devletleri Halklarinin Tarihi, Imge
  Kitabevi,2005 Eduardo Gleano, Latin Amerikanin
  Kesik Damarlari, Istanbul, 2009

2

• Potasi Dagindan sonra Latin Amerikanin serüveni
  bugün de devam ediyor.

3
http//www.nelabc.org/site_images/Latin_America_ve
ry_large.gif
4
http//go.hrw.com/atlas/norm_htm/namerica.htm
5
http//go.hrw.com/atlas/norm_htm/world.htm
6
http//go.hrw.com/atlas/norm_htm/namerica.htm
7

• Önce Fransa, sonra Avrupa tarafindan takilan
  Latin sifatina (1865e dogru bunun
  kullanilmasinda art niyet olmustur) alismisa
  benzemektedir. Burasi çok renki, dramatik,
  parçalanmis, kendine karsi bölünmüs, tek ve çoklu
  bir Amerikadir.
• Ilk zengin ve bu yüzden haset edilen ilk
  Amerikaydi. Ama bu dündü. Sonra sans döndü.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s., s, 467

8

• Latin Amerikayi bizzat görmek mümkün degilse ,
  en azindan onun dolaysiz, sofistike
  olmayan,safça, açikça angaje, harika edebiyati
  olunmalidir. Bu edebiyat, zihinde binlerce
  yolculuk sunmaktadir ve tanikligi röportajlarin,
  sosyolojik, ekonomik, cografi ve tarihsel
  incelemelerin bize sunabileceklerini genis ölçüde
  asmaktadir (ama bu tarihsel malzemeler çogu zaman
  çok iyidir).
• Bu edebiyat ayrica, bedeli olmayan, her zaman
  ayrik olan, neseye ve konuk severlige ragmen çogu
  zaman gizli olan toplumlarin ve ülkelerin
  kokusunu açik etmektedir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s., s.468.

9

• Euclydes da Cunha 1866-1909( tek bir yazinsal
  yapit üretmistir Os Sertões ...)
• jose hernandes, 1834-1886 gauchosu Martin Fiero
  (siir) (1782) s.470, 472.
• Ricardo Gunaldes gauchosu Segundo Sombra (1939)
• Lucio Mansillia (1870) La Tribun gazetesine
  yazdigi öyküler
• Enrique Hudson (Ingiliz Arjantin vatandasligina
  geçti) Patagonya üzerine öyküleri
• Alman Alexandre Humboltun (1769-1859)(botanikçi)
• yolculugu Fransiz Auguste de Saint Hilairenin
  (1799-1835 yolculugu)
• Ikisi de yabancidir ama tasvir ettikleri ülke
  onlari öyle bir kavramistir ki, latin amerika
  edebiyeti onlari hemen içine almistir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s., s.470

10

• Emiliano zabata 1911-1918 arasi Mexsico civarinda
  harekat yürütmüstür
• Braudel, s.472

11

• Latin Amerika ülkeleri
• Antigua ve Barbuda
• Arjantin
• Bahamalar
• Barbados
• Belize
• Bolivya
• Brezilya
• Kolombiya
• Kosta Rika
• Küba
• Dominik
• Dominik Cumhuriyeti
• Ekvador
• El Salvador
• Granada
• Guatemala
• Guyana
• Haiti

12
Carlos FuentesMeksikali yazar

• Türkçeye çevrilmis kitaplari degistir
• Laura Diaz'li Yillar (Can, 2001)
• Cam Sinir (Can, 1998)
• Dogmamis Kristof (Ayrinti, 1998)
• Diana, Yalniz Avlanan Tanriça (Can, 1997)
• Yanik Sular (Can, 1996)
• Artemio Cruz'un Ölümü (Can, 1983)
• Körlerin Sarkisi (Can)
• Deri Degistirmek (Can, 1984)
• Inez'in Sezgisi (Can, 2003)
• Kendim ve Ötekiler (Can, 2003)
• Koca Gringo (Kelepir Kitaplar)
• Kutsal Bölge (Ayrinti, 1996)
• Sefer (Can, 1993)
• Aura (Can, 2005)
• Terra Nostra - Bizim Toprak (Yapi Kredi, 2004) -2
  cilt karton kutu.
• "http//tr.wikipedia.org/wiki/Carlos_Fuentes"
  adresinden alindi.

13

• Octavio Paz, 1914-1998 Meksikali 1990 Nobel Ödülü

14
Gabriel García Márquez 1928-1982 Nobel Ödülü

• Roman degistir
• ,1962 (La Mala hora)
• Yüzyillik Yalnizlik ,1967 (Cien años de soledad)
• ,1975 (El Otoño del patriarca)
• Kirmizi Pazartesi ,1981 (Cronica De Una Muerte
  Anunciada)
• Kolera Günlerinde Ask ,1985 (El amor en los
  tiempos del cólera)
• ,1986 (La aventura de Miguel Littín clandestino
  en Chile)
• ,1989 (El general en su laberinto)
• ,1994 (Del amor y otros demonios)
• ,1996 (Noticia de un secuestro)
• Benim Hüzünlü Orospularim ,2004 (Memoria de mis
  putas tristes)
• Öykü degistir
• Albaya Mektup Yazan Kimse Yok ,1961 (El coronel
  no tiene quien le escriba)
• Bir Kayip Denizci ,1955 (Relato de un náufrago)
• ,1962 (Los funerales de la Mamá Grande)
• ,1992 (Doce cuentos peregrinos)
• Yaprak Firtinasi ,1955 (La hojarasca)
• iyi kalpli erendira ile insafsiz büyükannesinin
  inanilmaz ve acikli öyküsü ,1972 (La increíble y
  triste historia de la cándida Eréndira y de su
  abuela desalmada)

15

• Jorge Luis Borges 1899-1986 Arjantinli, Sair,
  Öykü ve Deneme Yazari. Büyülü gerçeklik akiminin
  önde gelen isimlerinden

16
Mario Vargas Llosa 1936-Perulu

• Öykü degistir
• Baskanlar
• Elebasilar Hergeleler (1992)
• Roman degistir
• Kent ve Köpekler (1963, 1984)
• Yesil Ev (1966, 1984)
• Köpek Yavrulari (1967)
• Katedralde Konusma (1974)
• Yüzbasi ve Kadinlar Taburu (1973, 1988)
• Maytanin Öyküsü (1992)
• And Daglarinda Terör (1993)
• Julia Teyze (1977, 1994)
• Don Rigibertonun Not Defterleri (1999)
• Masalci (1996)
• Palomino Moleroyu Kim Öldürdü (1986, 1991)
• Üveyanneye Övgü (1994)
• Dünyanin Sonunu Getiren Savas (1982)
• Teke Senligi (2003)
• Oyun degistir

• Kent ve Köpekler (La ciudad y los perros 1963)
  adli kitabinda bir askeri akademideki insanliktan
  uzak yasami anlatirken, Peru toplumunun
  zayifliklarini irdeler.

17
Juan Perez Rulfo 1918-1986

• Pedro Paramo (1955) adli bir kisa romani ve
  Kizgin Ova (El Ilano en Ilamas 1953) adinda,
  öykülerini topladigi bir kitabi vardir.

18
Graciliano Ramos- 1892-1953 Brezilya

• Brezilya edebiyati, yerel gelenekler ile
  Modernlesme arasindaki çatismayi yansitir.
• Infancia (1945) adli ani kitabinda yoksulluk
  kosullarinda kendini nasil yetistirdigini
  anlatir.

19
Graciliano Ramos 1920-

• Morte e Vida Severina siirinde, geleneksel kökler
  ile çagdas yasam arasindaki çeliskileri sergiler.

20
Miguel Angel Asturias 1899-1974 Guatamali Nobel
edebiyat ödülü sahibi

• Kizilderili-Maya mitlerini konu edinen "Guatemala
  Efsaneleri" (Leyendas de Guatemala) ile adini
  duyurdu. 1967'de edebiyat dalinda Nobel Ödülüne
  layik görüldü.
• Basyapiti Sayin Baskan da (El senor presidente
  1946) diktatörlerin neden oldugu yikim ve acilari
  anlatir.

21
Augusto Roa Bastos 1917-2005 Paraguayli

• romanci, öykü ve senaryo yazari.
• En iddiali çalismasi olan Yo el supremo (1974
  Ben Baskan) adli romaninda Francia'nin yasamini
  konu aldi ve Paraguay tarihinin yüzyili askin bir
  bölümünü anlatti.

22

• Latin Amerika muazzam bir mekandir. Mekan asiri
  boldur. Bu bolluk insanlari sarhos etmektedir.
• Klasik yolculuklarin en canli imgelerinden biri
  (Humbolt)Katir kervanlari, ilk demir yollari,
  ilk kamyonlardir. ..Bugün bile vahsi uçsuz
  bucaksiz mekana egemen olmanin ilk
  araçlaridirlar. Çünkü bura insanlarinin Batida
  oldugu gibi tam kök salmamalari, topraklarini çok
  kolayca terk etmeleri, biraz ilerde asiri
  bollukta bir mekanin bulunmasindan
  kaynaklanmaktadir.(471)
• Hava ulasiminin bu devasa boyutlari silmesi,
  insanilestirmesi sonucunda yabanci yolcu bu temel
  boyutlari gözden kaçirmaktadir. Amazon atik alti
  saatte geçilmektedir. Antlar artik çeyrek
  saatlik, on dakikalik buzuldan ibaret. Ancak
  Kuzey rüzgarlarinin estigi Meksiko'dan alip
  Acapulcoda Pasifikin cennet sularina inmek
  bunlari ayricalikli yolcular yapmakta. Uçak hala
  halk ulasimi degil
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s., s, 470.

23

• Latin Amerika, Insan ve hayvan adimina göre
  ölçülen bir mekanda olusmus ve yasamistir, hala
  böyle yasamaktadir (1960)
• Karayolu ve demiryolu hizinda yasamak. Uçagin
  küçük bir eksim için ve lüks olmasi.
  Yavasliklarin ülkesi olmak
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s., s, 470.

24

• Insanlarin mekanin içinde kaybolmalarindan,
  bogulmalarindan Avrupa metropollerinden veya
  sömürge baskentlerinden aylarca ve aylarca uzak
  kentler ile bazilari Fransa yada Italyadan daha
  genis eyaletlerin sonuçta kendi bildikleri gibi
  yönetilmelerinden daha dogal bir sey yoktur.
  Çünkü yasamak gerekmektedir. Daha iyi bir yol
  yoktur.
• Amerikan Demokrasisi kismen .genis mekanin
  çocugudur.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.471.

25

• Köylüleri barbar doganin elinden çekip almak
  Dünün büyük düsü. Güney Amerika dogasi fakir,
  agir islerden kaçmayan harika insanlar imal
  etmistir. öylüler.Meksika köylüsü. 1911-1918
  arasi Mecsico civarinda harekat yürüten müthis
  Emaliano Zabata gibi gerçek bir önder bulursa,
  hemen ayaklanmaya hazirdir.
• XIX., XX yy. entelektüelleri Onlara yasamayi,
  kendilerine bakmayi, okumayi ögretmenin düsünü
  kurmuslardir.Ilk okul ögretmenleri, hekimler ve
  saglikli çevre uzmanlari bu seferberligi hala
  tutkulu sekilde sürdürüyor.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.471.

26

• Bu köylüler, bu barbar kahramanlar, dünün
  romanlari onlari uygarlikla baslari belada,
  onunla ask düellosu yaparken göstermektedir.
• Bu romanlar, dogaya çatmaktadirlar. Insani
  vahsilestiren ve bu insani uygarlastirmak veya
  özgürlestirmek için hakim olunmasi gereken
  dogaya. Benjamin Subercaseauxya inanilacak
  olursa Silinin felaketi çilgin cografyasindan
  ibarettir.
• Bu edebiyat bu bakis açisi düne aittir. .bugün
  onunla, onun hayatinin dehsetine doga kadar
  kayitsiz kalan uygarligin kurbani olarak sunan
  yeni bir kavga edebiyati ilgilenmektedir.
• Devrimci olan bu edebiyat Güney Amerikaya özgü
  sorunlarin sivri bir sekilde bilincine
  varilmasina ve uygarligin getirecegi iyiliklere
  karsi güvenin gittikçe azalmasina taniklik
  etmektedir. Karanlik bir gerçeklik ve umutsuzluk
  yaratmaktadir.
• Mariano Azuela (1873-1952) Los de Abajo
  8Alttakiler) Modern Meksikayi olusturan ama bu
  isi tamamina erdirmeyen, milyonlarca ölüye mal
  olan devrimiuzun bir çiglik.
• Jorge Amado- Brezilya.
• George Icaza, Ekvator.
• siddetli bir tarimsal sorun olan seyin üzerinde
  durmakta böylece yalnizca kirlarin sefaletini
  görmekle yetinmektedir. Endüstri mahallelerindeki
  veya uzak madencilik bölgelerindeki isçilerin
  sefaleti onun alanina girmemektedir.Onu henüz
  yasamamistir.Kente ait olanlardan bir nadiri
• Carolina Maria De JesusBrzilyali zenci bir kadin
  ani defterinden.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.472, 473.

27

• Latin Amerika karsisina çikan en agir sorunlardan
  irklar sorununu çözmeyi basarmistir.
• Üç büyük irk, her biri çok güçlü oldugundan,
  diger ikisinin karsisinda yok olmamistir.
• Colombus öncesi Amerika, kendi tutarli
  uygarliklariyla (Aztek arti Maya yani Meksika
  uygarligi, And uygarligi yani Inkalar
  imparatorlugunun sahte sosyalist otoritesi
  altinda yavas yavas birlestirdigi dag
  uygarliklari dizisi, tabii Yeni dünyanin kalanina
  sahip devasa ilkel kültür alanlarini saymiyoruz).
  tek basina kalsaydi bu sorunlar elbette
  çikmayacakti.
• Eger Avrupa, XV. Yy.in sonunda, gündelik ekmegini
  çikarmak için didinen 50 milyon kisiden olusan
  küçük bir dünya, Amerikan macerasina insanlarinin
  ancak birazini yollayabilen degil de, herseyi
  kendi yasasina tabi kilabilecek nüfusunun
  çokluguna sahip olsaydi da bu olmazdi.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.475.

28

• Yerli ilkel kaldigi, kabile halinde yasadigi her
  yerde, Avrupalilarla daha ilk temasta yerinden
  yurdundan edilmistir. Yalnizca Amazonya gibi,
  Beyaz adamin geç ve güç girdigi yerde yasayanlar
  bu kaderden uzak kalmistir.
• Dayanismalari sayesindde kurtulmuslardir. Meksika
  bugün kendini yerli topragi saymakta bununla
  gurur duymaktadir. And yaylalarinda, eski yerli
  hayati sürülmektedir.Sefil olan bu hayat yine de
  canli ve eskiden oldugu gibi kök salmis
  durumdadir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.477.

29

• Beyazlarin Amerikayi ele geçirmesi iki asamada
  olmustur.Her seferinde farkli etnik katki
  vardir.Beyaz, ilk fetihle birlikte hayatini
  sürdürebilecegi heryere, özelllikle, yerlesik
  büyük uygarliklarin çerçevesi içinde,,
  uyrukalrini ve hazir sofrayi buldugu yere
  yerlesmistir. Büyük sömürge kentleri Mexico, Lima
  (fatihler tarafndan kurulmustur), ve bugünki
  Bolivyanin And Daglarinin tepesindeki Potosi
  (gene onlar kurmustur gümüs madenleri nedeniyle)
  Ispanyollarin durumu budur.
• Ispanyol sömürge sanati, özellikle Barok sanat,
  sömürge kentlerinin yeni zenginliklerinin
  ihtisamini dile getirmektedir.Fakat bunlarin
  insani özünün yerlilerden meydana geldigini
  unutmamak gerekir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.478.

30

• Yeni bagimsiz devletler, Avrupa endüstrici ve saf
  bankacilarinin saf alicilari olmuslardir. Örnegin
  Londra, Waterloodaki zaferini borçlu oldugu
  modasi geçmis savas techizatni 1821de Meksikaya
  satmistir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.479.

31

• Avrupali göçü, 1880den sonra buharli gemilerin
  Güney Atlantike de sefer yapmaya baslamasiyla
  hizla artacaktir. Portekizli, Ispanyol, Italyanve
  binlerce Avrupali.
• Bu göçmenlerSao Paolonun güneyinde kalan
  Brezilyanin (Önceden merkez kuzeydeydi),
  Silinin talibi olacaklardir.
• Bu göç, insan bombardimani, genis mekanlar
  üzerinde eski toplumsal düzeni parçalamislardirGö
  çmen, modern Brezilyayyi, Arjantini, Siliyi
  olusturmustur.1939da seyahat eden Italyayi
  bulabilirdi burada Almani (Silide) bulabilirdi.
• Öncü endüstrilerin basarisini iste bu göçmenler
  saglamistir..daha düne kadar bombos olan
  Patogonyada kahve plantasyonlarinda yine onlar
  vardir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.479.

32

• Esas olan irklarin kardesligidir?!. Bu irklarin
  hepsi, kendi farkli yerlerinde, Latin Amerikanin
  insasina katkida bulunmustur.
• Renk hatti toplumsal bir hat olmustur.
  Zenginlesen, yöneten rengi ne olursa olsunhattin
  öte tarafina geçmistir.
• Peruda melezlerin, özellikle de yerlilerin
  dilinde, emir verenlere beyaz denilmektedir.
  Çünkü zenginlik ve iktidar beyazlarin elinde
  olmustur ve simdi de siklikla böyledir.
• Ancak çogu zaman irkalr büyük ölçüde karismistir.
• Karisim büyük boyutlarda Meksikada (beyaz yerli)
  Brezilyada (Zenci beyaz) hos görü daha fazladir.
• Melez Amerika, uzaktaki Avrupa karsisinda her
  zaman kompleks duymus ve Avrupa da onu sadece
  tesvik etmistir.
• Kuzey Amerika yolculugu, derisi beyaz da olsa
  tamamen açik renkli olmayan bir entelektüel için,
  bir hos görü dersi ülkesini begenme dersi
  olmustur.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.480.

33

• Tüm kompleksler ve onlari meydana getiren ön
  yargilar, sihirli bir degnek degmisçesine hemen
  yok olmamistir. Fakat gene de 1919dan sonra veya
  1930dan itibaren, daha iyisi 1945ten itibaren
  büyük bir rüzgar esmistir.
• Birinci Dünya savasinin çilginliklarindan sonra,
  1929 ekonomik bunalimindan sonra, ikinci Dünya
  Savasi dehsetinden sonra Avrupa sevilebilir mi?
  Evet ama saygi duyulabilir mi?
• Özgürlük ve konuk severlik ülkesi olan Güney
  Amerika yavas yavas kendine saygi duymaya
  baslamistir.Yavas dönüsümdür kesinlikle yol
  almaktadir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.480.

34

• Gilberto Freyrenin ilk eserlerinin (sosyoloji)
  1933te Brezilyada yayinlanmasi, Yeni dünyanin en
  genis, en insani, en hümanisti olan ülkede yeni
  bir dönemeci temsil etmistir.
• Meksikada yerlilerden yana olan 1910 devrimi,
  siyasal ve tarim devrimlerinden daha fazlasini
  açmistir. Umut kapilarini..
• Ancak irkalrin kardesligine dair kazanimlar,
  siklikla toplumsal dengesizlikler engeline
  çarpmaktadir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.481.

35

• Irklar kardesligi vardir. Bu Latin Amerikanin
  kendine özgü çizgilerinden biridir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.481.

36

• zevkten hoslanmasina, nesesine ragmen tüm dünya
  karsisinda aci çekmektedir.
• Endüstrilesmeye baslayan bütün ülkeler gibi,
  yapilarini, tavirlarinin toptan gözden
  geçirilmesine gögüs germek zorundadir ve bu darbe
  ona çok agir gelmektedir.
• Ilkel bir hayatin, herhangi bir geçis olmaksizin
  ultra-modern adaciklarla bir arada bulundugu,
  darbe yemis, çeliskili bir dünya söz konusudur
  sonuç olarak hayat dolu ve bu yüzden
  tanimlanmasi, yönetilmesi güç bir dünya.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.482.
• .

37
ekonomi

• Kuskusuz dünya konjonktürünü izliyor. Zincire
  baglanmis bir sekilde sürdürülen bu kosu
  esnasinda en arkadaAcele etmek ve seker, kauçuk,
  kakooüretmek ve ucuza satmak istiyorsa, ekonomik
  devrelerin içinde ayakta kalmak zorunda.
• Güney Amerika ekonomisi dünya hammadde
  taleplerinin bütün isteklerine, önce kati tipten
  bir sömürge ekonomisinde, sonra da bagimli bir
  ekonomi haline geldiginde de izlemisti.
• Yabanci kapitalistler, yerli büyük toprak
  sahipleri ve siyasetçilerle isbirligi içinde
  üretimi, ihraç edilebilir hammadddelere
  yönlendirmislerdir..tüm enerji tek bir faaliyette
  yogunlasmak zorunda kaldi. Eger talepte siklikla
  meydana gelen degismeler yatirimlari sifira
  indirmeseydi, bu çabalarin yarattigi atilim, uzun
  dönemde ülkenin tümüne yarar saglayabilirdi.
  Yatirimlar sifira inince, çabalar baska üretim
  sektörüne, baska bölgeye kaymistir. Devasa
  mekanlar bu harekete dayanilmasina izin verdiyse
  de, ulusal düzlemde inanilmaz bir insan ve mekan
  israfi..
• Bunlar heryerde sürekli istikrarli saglikli,
  ekonomik yapilarin kurulmasi ve köylü sinifinin
  kök salmasini engellemistir.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.484.
• (Kahve topragi çabuk tüketiyor

38
Ekonomi..

• Bu devrelerden ilki fetihle baslayan maden
  devresi olmustur. 16. yy. ortasini asmayan maden
  devresi 1630-40 lara kadar sürmüstür. (özellikle
  Meksika ve potosi madenleri) daha o zamandan
  uluslar arasi olan is adamlari, ispanyol tüccar
  kar edenberatli Cenevizli Tüccarlaroysa kita
  altin gümüsten mahrumbirakilir. Gümüsün
  azalmasiyla talihsiz Ispanya Amerikasi kaderine
  terk edilir
• Portekiz Amerikasi, zencilerden yararlanir 1730
  altin çilginligi hafifler..ama Yeni Ispanya
  (Meksika) gümüs madeni canlanir.. Brezilya
  terkpamuga uyum..
• Hayvancilik devresi
• Seker devresi17.yy.sonu..
• Topraklari mahveden kahve devresi 19.yy
  brezilyada parlak
• Arjantin Chacosu, 1945ten sonra pamuk
  alanlarinin genislemesine tanik olur
• Sonra terk ve korkunç pahalli dönüsümlere.
• Fernand Braudel, Uygarliklarin Grameri, Imge
  Kitabevi yayinlari, Istanbul, 2001, s.484.

39

• Devre degisikliklerini siddetli bunalimlar
  izlemektedir. Tahripkar gücü, saglikli bir
  ülkenin bütün ekonomisini geriletebilmektedir.
• 1880 Arjantinde gerçek bir refah
  baslamistir.Avrupa pazarina müthis bir tahil ve
  et ihracatçisi haline gelmistir. Bunu eski
  yapilarini dönüstürmesi sayesinde basarmistir.
  Vahsi sürüler, sadece deileri için
• 1930a kadar hersey inanilmaz hizla düzelir.
  Italyan göçü, nüfus, düzenli ihracat, donanim
  depolar.vs. satin alma gücü
• Bunalim 1930dan sonra baslar. Analsilmazsavas
  hammadde saticisinin lehine..1945 tarim
  ürünlerinin düsüsü.Arjantin ekonomisinin
  bozulusu.hayat düzeyinin düsüsü..Ticaret
  açigi..kirlar bosalmakta.. Kentlerde is yok
  sismekte..kurtarici endüstrilesme hareketi
  durmus, devletin iflasi
• Dünya savasindan önce Latin Amerikanin en zengin
  ülkesi olan Arjantin, en fakirlerden biri haline
  gelmistiret ve bugday tarafindan ihmal edilen
  tarimsal yapilarhayvan ve topraga bir avuç kisi
  sahip..Ulusal pazaari kuracak yetenekli tarimsal
  örgütlenme önünde engel.

40

• Kölelik 1926da Milletler Cemiyetinde yasaklandi,
  BMde bu hükmü teyit etti..
• Modern dünyada artik köle pazarlari yok. Kölelik
  bitti mi? Hayir. baska boyutuyla karsimiza
  çikti. Isçi köleler ve insan kaçakçiligi
• Yükselen Asyada insanlar fabrikalarda en agir
  kosullarda karin tokluguna çalistiriliyor. Agir
  çalismadan dolayi bir çogu genç yasta hayatini
  kaybediyor ya da sakat kaliyor. Ürettikleri
  mallari kazandiklari para ile almaya güçleri
  yetmiyor.
• Brezilyada 2007 yilinda yapilan kontrol
  sonucunda 25 bin köle isçi oldugu saptaniyor.
  Bunlarin sadece 6 bini kurtariliyor. Tarlalarda
  borçlarina karsilik çalistirilan bu insanlarin
  aldiklari ücretler borcuna sayiliyor.
• ABD montaj atölyelerinde Meksika sinirindan gelen
  çogu kadin isçi her gün siniri geçip bu
  atölyelerde araliksiz çalistiriliyor. Derme çatma
  barakalarda yasamaya mahkum ediliyor. Siddetin
  kol gezdigi bu yerlerde tecavüze ugruyor veya
  öldürülüyor.
• Haiti, Afrikada köleler tarafindan kurulan ilk
  ve tek ülke. Halen bu ülkede yoksul anne ve
  babalar, çocuklarini daha iyi bakim ve egitim
  vaat eden bakici ailelere para karsiligi satiyor.
  Satilan bu çocuklarin 75ini 7 ile 14 yas arasi
  kiz çocuklari olusturuyor. Bu çocuklar hayatlari
  boyunca hiçbir karsilik almadan yeni ailelerine
  hizmet ediyor. Diger çocuklardan farkli muamele
  görüyor ve egitim görmüyor.
• Köleliligin diger bir boyutu da Insan
  kaçakçiligi Küresel ekonomik krizle birlikte
  insan kaçakçiligi da had safhaya ulasti.
  Özellikle kadinlar gelecek endisesi ve
  çocuklarina bakabilmek için kendilerini neler
  bekledigini bilmeden baska ülkelere çalismaya
  gidiyor. Bu kadinlar insan tacirleri tarafindan
  çok kolay tuzaga düsürülüyor. istekleri disinda
  cinsel iliskiye girmeye ya da çalismaya
  zorlaniyor.
• Tülay DEMIR Türk Dünyasi Insan Haklari
  Dernegi
• http//www.caginpolisi.com.tr/98/36.htm

41
Mexico Walpapers
www.delinetciler.net/forum/wallpaper-arka-pla...
42

• www.tripadvisor.com.tr/LocationPhotos

43
www.tripadvisor.com.tr/LocationPhotos
44
www.tripadvisor.com.tr/LocationPhotos