Ehun konpontzeko prozesu biologikoa. Orbaintzea

1
Ehun konpontzeko prozesu biologikoa.Orbaintzea
Kirurgiaren Oinarriak
2
Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

• HELBURUAK
• Ehun-konponketarako mekanismo desberdinak
  ulertzea
• Parte hartzen duten prozesu biologikoak
  identifikatzea
• Bere erregulazio eta mihiztadura ezagutzea
• Prozesuaren tarte desberdinak bereiztea
• Prozesuan faktore klinikoek eragiten duten
  efektua ulertzeko eta dedukzio terapeutikoak
  ateratzeko oinarriak ipintzea

3
EHUN KONPONTZEKO PROZESU BIOLOGIKOA

• Lesioa Galtzea
• Substantzia
• Jarraitasuna

4
Konpontzeko mekanismoak

• Hazkuntza zelularra (hipertrofia)
• FUNTZIOA ESTRUKTURA
• Ugalketa zelularra (birsorkuntza)
• FUNTZIOA ESTRUKTURA
• Zuntzezko betetzea (orbaintzea)
• ESTRUKTURA FUNTZIOA
• Berreskuratzea osoa (fetuaren osaketa)

5
ORBAINTZEA

• Helburuak
• Konpontzea
• Isolatzea
• Oinarriak
• Arintasuna
• Ekonomia
• Definizioa
• Prozesu dinamiko eta interaktiboa
• Zelula mota desberdinak
• Zelula-matrize
• Bitartekoak
• Prozesu batzuk ezin hobeki erregulatutak

6
(No Transcript)
7
ZAURIA (Ehun-lesioa)
INTEGRINAK
Koagulazioa
Z I T O K I N A K
Inflamazioa
Angiogenesia
Epitelizazioa
Uzkurdura
Fibroplasia
METALOPROTEASAK
Berritzea
ZAURI ORBAINTUTA
Integrazio konplexua Denborazko
sekuentzia Gainjartzea Protagonismo
aldakorra ERREGULAZIOA
Azkeneko emaitza heterogeneoa
8
ORBAINTZEKO FASEAK

• Fase KATABOLIKOA, trauma ondoko
• inflamazioarena ala suntsitzailea
• Fase ANABOLIKOA, konponketarako ala ugalkorra
• BIRMOLDAKETARAKO fasea ala heltzekoa

defentsa
hemostasia
Ehun-sintesia
funtzionalitatea
9
(No Transcript)
10
HASIERAKO FASEA
Kaltea gutxitzea
0-7 egun
Ehun-konponketa martxan jartzea

• HEMOSTASIA
• INFLAMAZIOA
• ZITOZINAK

11
ZAURIA
HEMORRAGIA
Ehun-apurketa
KOAGULAZIO-Stma.
PLAKETA AGREGAZIOA
BK erreflexua
NO
Tx/PG
NAP2
PDGF
TxA2
plasmina
Kininak
C
TGFb
TGFa
KIMIOTAXIA
BEHIN-BEHINEKO MATRIZE
INFLAMAZIOA
12
Egin eta berehalako zauria
Koagulazioaren aktibazioa
Fibrina
Plaketak
Kolageno apurtuta
Ehun-apurketa
Hematiak
Hemorragia
Hodi apurketa
13
ordu
Matrize Behin-behinekoa
Plasmina Kininak
Plasma
Plaketak
Fibrinogenoa Fibrinonektina
TGFb PDGF PF4 NAP2 TxA2
Tx PG NO
Ehun apurketa
14
INFLAMAZIOA
MASTOZITOAK
Zel. ENDOTELIALAK
PGE2 PGI2 VECGF
IRAGAZKORTASUNA
BASODILATAZIOA
KIMIOTAXIA
INTEGRINAK
IL-8
ICAM
NAP-2
AKTIBAZIOA
MIGRAZIOA
ATXIKIDURA
ENA 78
MONOZITO- MAKROFAGO
PMN
LINFOZITOAK
FAGOZITOSIA
ZITOZINAK
15
Zelula-moten eboluzioa orbaintzean
Hem Plak
PMN
Makrofagoak
Fibroblastoak
Zelulen kopuru errelatiboa
0
1
2
3
4
5
10
15
20
Zauri ondorengo egunak
16
ordu
Koaguloa
Coágulo
Neutrofiloak
Zitozinak
Neutrófilos
FAGOZITOSIA
FAGOCITOSIS
Linfozitoak
Linfocitos
Linfocinas
Linfokinak
17
Immune-sistemaren erregulazioa Tumore
biologia Hazkuntza eta bereizte
zelularra Ehun-konponketa
ZITOZINAK 2. mezulariak Zaurien hormonak
18
ZITOZINAK

• Erantzun goiztiarraren arduradunak
• IL-1
• IL-6
• TNF
• gIF
• Hazkuntzako faktoreak
• TGFa
• TGFb
• PDGF
• EGF, KGF
• VECGF
• bFGF
• GM-CSF
• IGF-1, IGF-2

• Kimiozinak C-X-C
• PBPtik jatorrikoak
• PBP
• B-tromboglobulina
• NAP-2
• Onkogeneak a, b eta g (hazkuntzarekiko
  erlazionatuak)
• IL-8
• ENA-78
• GCP-2
• PF4
• IP-10
• MIG

19
Erantzun goiztiarraren zitozina
arduradunak IL-1 IL-6 TNF gIF
Lesioaren eza
Inflamazio lokala
Inflamazio orokorra
M.O.F.
Zitozinen konzentrazioa gero eta haundiagoa
20
ZITOZINAK eta ORBAINTZEA

• KIMIOTAXIA
• AKTIBAZIO ZELULARRA
• KOLAGENOSINTESIA
• ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA
• PROTEASEN INHIBIZIOA
• INTEGRINEN SINTESIAREN ERREGULAZIOA

TGFb

• FIBROBLASTOEN UGALKETA
• ZELULA ENDOTELIALEN UGALKETA
• KIMIOTAXIA
• ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA

PDGF
21
Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA
22
2-3. 10-15 eg.
Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA
23
NEOANGIOGENESIA
24
FIBROPLASIA
MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA ERREGULAZIOA
Zitozinak
Zelula-matrize elkarrekintza
25
FIBROPLASIA
MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA ERREGULAZIOA
Zitozinak
26
Protokolagenoa
Hidroxilazioa
Fe
O2
Bit. C
a-cetogl
Prokolagenoa
Mutur-lisia
Tropokolagenoa
Enlaze kobalenteak Lisil-oxidasa
Cu
Mikrozuntzak
Zuntzak
27
ORBAINTZEA
KolagenosintesiaOndorio klinikoak (1)

• Sintesi proteikoari erasaten diotenak
• Kimioterapikoak
• Kortikoideak
• Hidroxilazioak erresistentzia ematen du
• Hidroxilasarik defizit (Ehlers-Danlos sd.)
• Iskemia
• Burdinik falta
• C abitaminosia

28
ORBAINTZEA
Kolagenosintesia Ondorio klinikoak (2)

• Tropokolagenoaren muturrak moztea
• Prokolageno peptidasarik eza (Ehlers-Danlos sd.)
• Akoplamenduaren akatsak
• Lisiloren amino-oxidasarik falta (Ehlers-Danlos
  sd.)
• Kobrerik falta (Menkes sd. latirismoa)
• Akoplamenduaren erasaten dioten farmakoek
• Betaaminopropionitrilo (APNB)
• D-penicilamina

29
FUNTSEZKO SUBSTANTZIA

• Ardatz polipeptidikoa
• Alboko kateak polisakaridoekin

ZUNTZEZKO GLUKOPROT.
KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA
GLUKOSAMINOGLUKANOAK
BESTE OSAGAI BATZUK
30
FUNTSEZKO SUBSTANTZIA
ZUNTZESKO GLUKOPROT.
KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA

• Ardatz longitudinala garraiorako prot.
• Alboko kateak Mukopolisakarido
• azido sulfuratuak
• Ardatz Hexosamina Az. Uronikoa
• Alboko kateak polisakaridoak

GLUKOSAMINOGLUKANOAK
UR ERRETENZIOA
KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA
BESTE OSAGAI BATZUK
31
FUNTSEZKO SUBSTANTZIA
ZUNTZESKO GLUKOPROT.
KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA
GLUKOSAMINOGLUKANOAK
UR ERRETENZIOA
KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA

• Mukopolisakarido azido ez sulfuratuak
• Ura
• Prot. globularrak

BESTE OSAGAI BATZUK
Euskarriko gela
32
ZAURIEN UZKURDURA

• Uzkurdura
• versus
• Kontraktura

33
ZAURIEN UZKURDURA
Prozesuaren ezaugarriak

• Hasiera atzeratua (2. edo 3. eguna)
• Iraupena
• Behinbetirako ixte arte
• Hiru aste g.g.
• Ertzetatik tiraketaz
• Biologiko garraintzi haundia zauri irekietan

34
ZAURIEN UZKURDURA
Sortasun-mekanismoa

• A) Uzkurdura aktiboa
• miofibroblastoak (aktina)
• Koltxizina sentikorra
• C abitaminosi ez sentikorra
• B) Trakzio mekanikoa
• Fibrinazko zarakarra lehortzeagatik

35
UZKURDURA
36
EPITELIZAZIOA
EGF
Kolagenasak
IL-1
MIGRAZIOA
UGALKETA
Hemidesmosomak
INHIBIZIOA
HELTZEA
37
2 egun
Zarakarra
Fibronektina
TGFb TGFa PDGF TNFa FGF PAF KGF
FAGOZITOSIA
38
Fibroblastoak
Makrofagoak
Kolagenoa
Ernamuin endotelialak
39
BIRMOLDAKETAREN FASEA FUNTZIONALITATE
BEREGANATZEA IRAUPEN LUZEA
40
BIRMOLDAKETAREN FASEA
MAKROFAGOAK FIBROBLASTOAK ODOL-HODIAK
ZELULARRA
Konplexuagoa Berrantolaketa Kolageno III
KOLAGENOA
MATRIZE
Elastina Az. hialuronikoa Ura
Funt. Sust.
SINTESIA
APURKETA
METALOPROTEASAK
IL-1 IL-6 TNF
TGFb PDGF

-
Kolagenasak
Estromalisina
41
7-10 egun
Epitelizazio osoa
Kolagenoaren birmoldaketa
7 e. u. 1
Fibroblastoak
Fibroblastos
Makrofagoak
Linfocitos
Vaso sanguíneo
Odol-hodia
42
ORBAINTZEA
Ondorio klinikoak (1)

• O2 eta elikagaien beharra ?
• lt perfusioa ? moteltasuna
• gt perfusioa ? arintasuna
• edema ? ? hartu-emana ? moteltasuna

43
ORBAINTZEA
Ondorio klinikoak (2)

• Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak
• Infekzioa ? muga, iskemia, inflamazioa ?
• Ehunen tentsioa ? kolapso baskularra
• Hesgailuak
• Josturak
• Mobilizazioa ? ? irrigazioa
• ? kolagenoren akoplamendua

44
ORBAINTZEA
Ondorio klinikoak (3)

• Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak
• Ertzeko lotura txarra
• Gorputz arraroak eta likidoak metaketa
• Medikamentu topikoak esartzea
• Zelularraren ugaritzea eragotziz
• Narritadura kimikoa ? hantura
• Ehun-nekrosi

45
ORBAINTZEA
Ondorio klinikoak (4)

• Modulatzen duten baldintz orokorrak
• Adina
• Nutrizioa
• Proteina
• Oligoelementuak
• Bitaminak
• Egoera immunitarioa
• Asaldura metabolikoak (diabetea)
• Farmakoak