ISLETMELERDE MOTIVASYON

1
ISLETMELERDE MOTIVASYON
2
Motivasyon (Güdüleme) nedir ?
Hareketi Devam Ettirici
Harekete Geçirici
BIR VEYA BIRDEN ÇOK INSANI BELIRLI BIR YÖNE VE
AMACA DOGRU DEVAMLI SEKILDE HAREKETE GEÇIRMEK
IÇIN YAPILAN ÇABALARIN TOPLAMIDIR.
Olumlu Yöne Yöneltici
3
Motivasyon

• Birisini bir sey yapmaya zorlayabilirsiniz, ama o
  kisiyi bu seyi yapmak istemeye kesinlikle
  zorlayamazsiniz. Istemek için gereken arzu
  içimizden gelir ve motivasyon da içten zevk
  almamizi saglayan içten gelen en büyük güçtür.

4
Motivasyon

• Motivasyon kisisel bir olaydir. Birisini motive
  eden herhangi bir durum veya olay baskasini
  motive etmeyebilir. Motivasyon ancak insan
  davranislarinda gözlenebilir.
• Motivasyon olayi kisinin is yapma, faaliyette
  bulunma, sonuç alma arzusu ile ilgilidir. Kisi
  isten is kisiden etkilenmektedir. Yapilan is, isi
  yapan kisi açisindan degisik anlamlar
  tasimaktadir. Bunlar
• Isin ekonomik degeri ve anlami
• isin sosyal statü, prestij degeri ve anlami
• isin psikolojik degeri ve anlami

5
Motivasyon Teorileri...

• Motivasyon konusunda çesitli teoriler ve modeller
  gelistirilmistir. Bazilari kisilerin
  ihtiyaçlarinin bir ifadesi olan motivlere,
  bazilari ise tesviklere agirlik
  vermektedir.Motivasyon teorilerini 2 ana grupta
  toplamak mümkün.

6
Motivasyon Teorileri...
MOTIVASYON TEORILERI MOTIVASYON TEORILERI
KAPSAM TEORILERI SÜREÇ TEORILERI
Maslow un ihtiyaçlar hiyerarsisi Herzberg Modeli Basari güdüsü kurami Locke nin bireysel amaçlar ve is basarisi iliskisi kurami Davranis sartlandirmasi yaklasimi Bekleyis teorileri Amaç teorisi Esitlik teorisi
7
Maslow un Ihtiyaçlar Hiyerarsisi...
Yaratma ve Basarma
8
Herzberg Modeli...

• Herzberg is ortaminda motive edici ve durum
  koruyucu (hijyenik) etmenleri ayirmistir.

MOTIVATÖRLER HIJYEN FAKTÖRLER
Basari Taninma Ilerleme Isin Kendisi Sorumluluk Büyüme Sirket Politikasi Teknik Gözetim Kisilerarasi Iliskiler Ücret is Güvenligi Kisisel Yasam Çalisma Kosullari Makam
9
Basari Güdüsü Kurami...

• Maslowun tersine güdülerin ögrenilmeyle
  kazanilabilecegini savunan bir kuramdir. Bu
  kuramin öncüsü ise McClellanddir. Savundugu
  güdüler ise basari, baglilik ve güçlülük
  ihtiyaçlaridir.

• Eger bir insan zamanini nasil daha iyi yaparim
  diye düsünmekle geçiriyorsa, basari güdüsüne
  sahiptir.

• Erk (güç) güdüsü güçlü olan bir birey, güç ve
  otorite kaynaklarini genisletme, diger insanlari
  etki alaninda tutma ve gücünü koruma türünde
  davranislar gösterirler.

• Baglanma güdüsü ise baska insanlarla iliski
  kurma, gruba girme ve sosyal iliskileri
  gelistirmeyi ifade eder.

10
McClelland a göre basari motivini etkileyen
etmenler sunlardir...

• Irk ve Çevre iklimler ve insanlarin enerji
  düzeyleri

• DinYapilan arastirmalarda bireylerin basari
  motivleri farkli dinlerde degisik çikmistir.

• Aile Otoriter ailelerde bireylerin basari
  motivlerinin yüksek çikma olasigi düsüktür.

• Çocuk Yetistirme Biçimleri

11
Lockeun Bireysel Amaçlar ve Is Basarisi Iliskisi
Kurami

• Lockea göre is görenlerin isteki basarilarinin
  belirleyicisi olarak onlarin kisisel amaçlari
  büyük önem tasimaktadir. Is yerinde örgütsel
  amaçlari gerçeklestirmeye yönelik davranislar ve
  tepkiler kisilerin burada amaçlarina uygun
  algilama va yargilama süreçlerine bagli
  olmaktadir.

12
Amaçlarin motivasyondaki rolleri...

• Birey tarafindan belirlenen amacin açik ve seçik
  olmasi is basarilarini arttirmaktadir.

• Birey tarafindan belirlenen amaçlarin kolay
  olmamasi onun is yerinde daha arzulu ve istekli
  çalismasini saglayacak sonuç olarak verim
  artacaktir.

• Bireysel amaçlarla örgütsel amaçlarin çatisma
  derecesidir.

13
Davranis Sartlandirmasi Yaklasimi

• Davranis Sartlandirmasi Yaklasimi (Sonuçsal
  Kosullama)
• Birey arzulanan sonuçlara yol açan davranislari
  yineleme, arzulanmayan sonuçlara yol açan
  davranislari yinelememe egilimindedir.

14
Davranis Sartlandirmasi Yaklasimi

• Olumlu - olumsuz pekistirme

• Ceza ve tükenis

• Pekistirme programlari

• Davranis düzeltiminin uygulanmasi

15
Bekleyis Modeli...

• Vroom tarafindan gelistirilen bu modelde ortaya
  konulan güdülenme (motivasyon) kisinin aradigi
  degerlerle, belirli bir hareketin bu degerlere
  yol açma olasiligina iliskin tahminin çarpimidir.

Arzulama Derecesi x Bekleyis Güdülenme
Arzulama derecesi, bireyin çesitli sonuçlar
arasindan belli bir sonucu seçme nedenini
siddetini yansitir. Bireyin hedefe ulasma
istegini ifade eder. Bekleyis, bireyin belli bir
davranisinin belirli sonuçlari olacagi
hususundaki inancingücünü ifade eder.
16
Bekleyis Modeli...
Arzulama Derecesi x Bekleyis
Güdüleme
Eylem
Sonuçlar
Doyum
17
Amaç Teorisi...

• Edwin Locke tarafindan ortaya konan bu modelde
  kisilerin belirledigi amaçlarin onlarin
  motivasyon derecelerini belirleyecegi
  savunulmustur.

18
Esitlik Teorisi...

• J. Stray Adams tarafindan gelistirilen bu
  teoriye göre isgörenlerin is iliskilerinde esit
  bir sekilde davranis görme arzusunda olduklari ve
  bu arzunun motivasyonu etkiledigidir.

19
Motivasyonu Artirmaya Yönelik Yöntemler

• Performansin tanimlanmasi

• Performansi kolaylastirmak

• Performansi tesvik etmek

• Is planlamasi

20
Motivasyonu Artirmaya Yönelik Yöntemler
Performansin Tanimlanmasi Çalisanlardan
beklenilenler belirlenir. Sirketin ve çalisilan
bölümün amaç ve hedefleri çalisana açiklanarak
ölçütler saptanir. Hedeflerin saptanmasi etkili
bir performans gelistirme stratejisidir. Bu
çalisanlarin ne yönde hareket edeceklerini
belirleyerek, sorumluluklarinin
belirginlestirilmesine firsat verir.
Performansi Kolaylastirmak Performansi etkileyen
engeller elimine edilir.
21
Motivasyonu Artirmaya Yönelik Yöntemler

• Performansi Tesvik Etmek
• Ödüllerin degeri
• Ödüllerin miktari
  
• Ödüllerin zamanlamasi
• Ödüllerin adil olmasi

22
Motivasyonu Artirmaya Yönelik Yöntemler
Is planlamasiBir isin metotlarini, içerigini ve
iliskilerini yeniden düzenlemek, daha uzmanlasmis
hale sokmak için yapilan çalismalardir.

• Birbirine uygun islerin birlestirilmesi
• Sonucu alinmis basarili bir ise destek verilmesi
• Metotlarda çesitlilik saglanmasi
• Performansta geri bildirim olmasi
• Sorumluluk ve yetkilerin kullanimina olanak
  verilmesi

Is planlamasi kapsaminda is rotasyonu, is
genisletme ve is zenginlestirme yapilmalidir ve
bunlari motivasyon üzerinde önemli ölçüde etkisi
olacagi unutulmamalidir.
23
Motivasyon Araçlari...

• Etken iletisim

• Takdir etme

• Yükselme olanaklari

• Is güvenligi

• Yeterli ve adil ücret sistemi

• Kararlara katilim

• Sorumluluk verme

• Yapilmaya deger bir is olduguna inandirma

• Isin ilginçlestirilmesi

• Kisisel güç ve etki sahibi olma

24
Motivasyon Araçlari...

• Kendini gösterme ve yeteneklerini kullanabilme
  olanaklari

• Egitim olanaklari

• Örgüt politikasinin açikligi

• Örgüt içi birimler arasindaki uyum

• Birimin kendine yeterliligi

• Çalisanlar arasindaki iyi arkadas iliskileri

• Yeni ise baslayanlara gösterilen ilgi

• Kisilige saygi

• Konut ve ulasim olanaklari

• Uygun çevresel kosullar

25
Motivasyon Araçlari

• En önemli motivasyon faktörlerinden biri,
  insanin kendisini bir gruba ait hissetmesidir.

26
Basari-Motivasyon ve Toplam Kalite Iliskisi...
SISTEM
YÖNETIM
BASARI
INSAN
KLASIK YAKLASIM
27
Basari-Motivasyon ve Toplam Kalite Iliskisi...
SISTEM
YÖNETIM
BASARI
INSAN
TOPLAM KALITE YAKLASIM
28
Basari-Motivasyon ve Toplam Kalite Iliskisi...

• Insan ögesi sistemi gelistirmek için, yani yeni
  ürünler, pazarlar ve yöntemler yaratmak için ne
  gibi özelliklere sahip olmalidir

?
29
Basari-Motivasyon ve Toplam Kalite Iliskisi...

• Basarili sirketlere bakildiginda basari için
  temel ögenin yaraticilik ve bunu saglayan
  motivasyon oldugu görülmüstür.

Ilginç sonuç Motivasyonu en fazla etkileyen unsur
basari. Oysa amaç basariyi saglamak olduguna
göre, bir çesit yararli döngü söz konusu.
Yönetimin de bu dengeyi kurabilmesi ise iki
yoldan olabilir. Dogrudan etki ve dolayli etki.
Toplam Kalite ise etkiyi saglayan bir sistemdir.
30
Iç Motivasyon

• Kendiniz dahil her sey hakkinda olumlu düsünün.
  Psikologlar, olumsuz düsüncelerin kisinin
  moralini, yaraticiligini ve yasama sevincini yok
  ettigini ve gelisim potansiyelini büyük ölçüde
  sinirladigini kanitlamislardir.
• Her zaman, yapabileceginizin en iyisini yapin ve
  en iyiyi elde etmek için umutlu olun. Sürekli
  elinizden gelenin en iyisini yapmak en iyiyi bile
  daha iyi yapacaktir.
• Sürekli amaçlariniza odaklanin ve onlari,
  gerçeklesmis gibi aklinizda canlandirin.

31
Iç Motivasyon

• Ileriye bakin. Dün, geçip gitmistir, dünün tüm
  sorunlari da öyle. Yeni olan bugündür ve siz
  ararsaniz firsatlarla, mucizelerle doludur.
• Amaçlarinizi gerçeklestirmek için gereken bedeli
  ödemeye istekli olun. Gerçekten arzuladiginiz ve
  ugruna çalismaya istekli oldugunuz her seyi
  basarabilirsiniz.
• Her seyden önemlisi, kendinize inanin.
  Istediginiz ne olursa olsun, bunu
  gerçeklestirebileceginize inanin. Olumlu bir
  tutumla firsatin kapisini aralarsiniz. Motivasyon
  ile o firsattan en iyi sekilde yararlanirsiniz.

32
Motivasyon Güçleri

• COSKUNUN GÜCÜ
• IYI BIR BELLEGIN GÜCÜ
• YARATICILIGIN GÜCÜ
• BILINÇALTININ GÜCÜ

33
Motivasyonun Özellikleri

• Motivasyon kisisel ihtiyaçlar, istekler ve
  dürtülerden kaynaklanir ve kisiye bir davranista
  bulunma istegi verir.
• Motivasyon bir amaca veya ödüle yöneliktir.
• Tatmin edilmis bir ihtiyaç artik motivasyon araci
  degildir.
• Bir davranisin bir çok motive edicisi olabilir.
• Motivasyon her zaman bilinçli ve gözlemlenebilen
  ihtiyaçlara yönelik olmaz, kisi farkinda olmadan
  motive eden seyler vardir.
• Motive oldugumuz zaman yaptigimiz sey bizim
  motive olmadigimiz zaman yapmadigimiz seydir.

34
Motivasyonun Yararlari

• Çalisanlarin temel ekonomik ihtiyaçlarini
  karsilamaya olanak hazirlayacaktir.
• Çalisanlarin toplumsal ihtiyaçlarini (kültürel,
  çalisma saatleri, sosyal güvenlik, aile
  yardimlari vb.) karsilamaya olanak
  hazirlayacaktir.
• Çalisanlarin egolarini tatmine (toplantilara
  katilma olanaklari, danisilma olanaklari,
  kararlara katilma olanaklari vb.) yönelecektir.
• Çalisanlarin yeteneklerini gelistirecek
  önlemlerin arastirilmasina olanak
  hazirlayacaktir.
• Isletmelerin, çalisanlarin verimliligine,
  toplumsal ve ekonomik refah kosullarinin
  gelistirilmesine dönük bir rekabet ortami içine
  girmelerine olanak hazirlayacaktir.

35
Motivasyonun Yararlari

• Bireylerin yaraticilik ve önderlik niteliklerinin
  ortaya çikmasina zemin hazirlayacaktir.
• Çalisanlari, saglanan motivasyon olanaklarindan
  daha çok yararlanmaya yönelterek, kisilerarasi
  olumlu rekabeti gelistirecektir.
• Motivasyon, çalisanlarin amaçlari ile
  organizasyonun amaçlarini uyumlastirmak için
  uygulanan tüm yöntemleri içerir. Motivasyon bir
  yandan isletmede verimliligin yükselmesi, öte
  yandan ise çalisanlarin isletmeden bekledikleri
  doyumun artirilmasini amaçlar.

36
Kendini Motive Etmenin Yolu

• Kendinizi saglam prensiplere baglayin böylece
  gelip geçici manasiz seylerle amacinizdan baska
  bir tarafa çekilmezsiniz.
• Sonunda cevap vereceginiz bir kisi vardir. O da
  sizsiniz.
• Hayatinizin kendi ellerinizde oldugunu kabul
  edin. Onu kurabilirsiniz de yikabilirsiniz de.
• Hedefleriniz için zaman limitleri belirleyin.
• Asla vazgeçmeyin.
• Var olmak için bir hedef seçin. Ruhunuzu ve
  zihninizi besleyin.
• Herhangi bir yerden baslamak zorundasiniz.
  Simdi den ve burada dan daha iyi bir zaman ve
  yer yoktur.
• Sabirli olun.

37
Yöneticinizi Motive Etmek için

• Isteklerinizi, patronunuzun ciddi bir sekilde
  ilgilenecegi inanciyla sununuz. Ona güvenin.
  Kendisinden yardim istenmesinden memnun
  olacaktir.
• Patronunuzun mükemmel olmasini beklemeyin.
  Hatalarini nazikçe kabul edin. O da size ayni
  tavri gösterecektir.
• Sürprizlerden kaçinin. Eger sizin dürüst
  oldugunuz bilinir, buna inanilirsa, sizinle
  çalismak dört gözle beklenecektir.
• Eger ona hayir demek zorunda kalirsaniz, bunu,
  davranisinizin, hem kendi hem de is için faydali
  olacagina inandirarak yapin.
• Davranisiniz yerinde ve öz olsun.
• Zamana deger verin.
• Isinizin dostu olun.
• Konustugunuzdan daha fazla dinleyin.

38
Müsterilerinizi Motive Etmek için

• Günlük faaliyetlerinizle, taahhütlerinizi tam
  olarak yerine getiriniz.
• Alisveris ortamini sonuna kadar takip edin ve
  samimi olun.
• Üretiminize inanin.
• Daima sözünüzde durun.
• Bir önceki müsterinizle olan problemi sonrakine
  tasimayin.
• Dakik olun.
• Müsterinizi dikkatle dinleyin.

39
Çalisaninizi Motive Etmek için

• Onu dinleyin.
• Sevdiginizi hissettirin.
• Güvenin.
• Onunla ilgili konularda görüsünü alin.
• Ona inanin.
• Yaptigi is için imkan, mekan ve zaman verin.
• Tesekkür ve takdir edin.
• Yapilan bir hata veya yanlislikta hüküm vermeden
  önce onu dinleyin, iyi niyetle ve hosgörü ile
  yaklasin.
• Yapilacak islerle ilgili emir veren degil yardim
  eden, destek olan, rehberlik eden olun.
• Yaptigi isi gelistirmesine, kendini
  gelistirmesine, ve yerine insan yetistirmesine
  imkan taniyin.
• Yaptigi isin bir takim isi olduguna inandirin ve
  sizi de bu takimin bir üyesi olarak görmesini
  saglayin.

40
Motivasyon Örnekleri

• Belirli araliklarla kokteyl/sirket yemegi
  düzenlenmesi,
• Piknik / gezi / spor karsilasmalari yoluyla
  çalisanlarin bir araya getirilmesi,
• Sirket bülteni ve duyuru panolari ile çalisanlar
  ve sirket hakkinda bilgi verilmesi,
• Çalisanlarin önemli günlerinin hatirlanmasi, iyi
  ve kötü gününde yaninda olunmasi,
• Ofis/çalisma ekipmanlarinin tamam olmasi, temiz
  ve düzenli çalisma ortami saglanmasi, vb.
• Yukaridaki örnekleri çogaltmak mümkündür. Bu
  faaliyetlerdeki temel ilkeler, çalisanlarla iyi
  iletisim kurulmasi ve çalisana saygidir. Kuskusuz
  bu konuda yapilacak tüm faaliyetler kaynagini,
  sirketin insan kaynaklari politikasinda
  belirtilen ilke ve degerlerde bulacaktir.

41
Sonuç

• Çalisanlar kalpsiz bir makine toplulugu degildir.
  
• Isinin ilk günlerinde çogu insan motive olmustur.
  
• Çalisanlari içten gelen bir istekle örgüt
  amaçlarini gerçeklestirme yönünde davranmaya
  özendirme, yöneticilerin en basta gelen görevleri
  olarak kabul edilince, bunlarin is gören
  hakkindaki varsayimlarinin önemi kendiliginden
  ortaya çikar.
• Çalisanlarin motivasyonunu arttirarak , onlarin
  performansini, verimini ve isten duyduklari
  tatminini arttirabilirsiniz .
• Yöneticinin astlarini güdüleme isi bu kimselere
  tam tatmin saglayan davranislari gelistirmekle
  saglanir.