Rynek finansowy

1
Rynek finansowy
2
Wstep- poczatki rynków finansowych
Pierwowzorem dzisiejszych gield instrumentów
finansowych byly sredniowieczne jarmarki i
targowiska. Poczatkowo handlowano przede
wszystkim towarami, zlotem i wekslami, a
transakcje zawierano bezposrednio pomiedzy
zainteresowanymi. Z czasem standaryzacja towarów
i zaufanie kupujacych sprawily, ze towary nie
musialy byc przedstawiane w transakcjach-
wystarczylo jedynie okreslenie ich typowych cech
jakosci, ilosci i ceny. Wprowadzenie
standaryzacji spowodowalo, ze transakcje mogly
byc zawierane przez osoby do tego uprawnione.
Maklerzy, czyli wyspecjalizowani
agenci-posrednicy pojawili sie w XVII
w. Pierwsze wyspecjalizowane i regulowane gieldy
towarowe powstaly w europejskich miastach
portowych na przelomie XVI i XVII w. Obrót
kapitalowy zaczal wyodrebniac sie z obrotu
towarowego w wieku XVIII.
3
Miedzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Swiatowy

• Do pierwszej wojny swiatowej w wiekszosci panstw
  funkcjonowaly systemy monetarne oparte na
  wymienialnosci pieniadza na zloto.
• W okresie swiatowej recesji w latach 1929- 1933
  wprowadzano do obiegu pieniadz papierowy,
  niewymienialny na zloto.
• W 1944 r. na miedzynarodowej monetarnej i
  finansowej konferencji (USA) zalozono
  Miedzynarodowy Fundusz Walutowy oraz Bank
  Swiatowy.
• Przyjeto wzajemna wymienialnosc walut
• Okreslono kursy wymienne do dolara
  amerykanskiego lub zlota
• Odchylenia kursów walut nie mogly byc wieksze
  niz 1
• Tylko dolar amerykanski mógl byc wymieniany na
  zloto (35 dolarów za uncje)
• Narastajacy deficyt platniczy USA i wzrost rezerw
  dolarowych w innych krajach, zaburzenia na
  swiatowym rynku monetarnym oraz podniesienie cen
  ropy przez kraje OPEC doprowadzily w 1973 r. do
  wprowadzenia zmiennych kursów walutowych.

4
Rynek finansowy

• W ekonomii rynek jest najczesciej rozumiany jako
  ogól warunków, w których dochodzi do zawierania
  transakcji miedzy sprzedawcami oferujacymi
  towary, a nabywcami reprezentujacymi potrzeby i
  dysponujacymi odpowiednimi funduszami.
• Rynek finansowy jest osrodkiem transakcji kupna i
  sprzedazy instrumentów finansowych, wywolujacych
  metamorfoze aktywów finansowych stron kontraktów
  i powodujacych miedzy nimi stosowna wymiane
  strumieni pienieznych.
• Towarami na rynku finansowym sa towarami
  instrumenty finansowe, które mozna okreslic jako
  umowy miedzy dwoma stronami, regulujace
  zaleznosci finansowe i majatkowe.

5
Struktura rynku finansowego

• Wyróznia sie nastepujace segmenty rynku
  finansowego
• Rynek pieniezny (money market)
• Zawierane sa na nim transakcje krótkoterminowymi
  (zwykle do 1 roku) instrumentami finansowymi o
  duzej plynnosci. Sa to przede wszystkim bony
  skarbowe, certyfikaty depozytowe, czeki, weksle,
  umowy REPO (repurchase agreement).
• Rynek kapitalowy (capital market)
• Umozliwia tworzenie kapitalów udzialowych lub
  pozyczkowych. Zawierane sa na nim transakcje
  instrumentami finansowymi o charakterze
  wlasnosciowym badz wierzycielskim, glównie
  akcjami i obligacjami.
• Rynek walutowy (foreign exchange (FX) market)
• Obejmuje transakcje kupna i sprzedazy walut
  róznych krajów w celu regulacji zobowiazan
  platniczych w okreslonych walutach.

6
Podzial rynku finansowego

• Ze wzgledu na forme sprzedazy wyróznia sie
• Rynek pierwotny (primary market)
• Na rynku pierwotnym emitenci nowych instrument
  (np. akcje, obligacje) sprzedaja je za
  posrednictwem instytucji finansowych. Emitentami
  moga byc przedsiebiorstwa, Skarb Panstwa, agencje
  lokalne (miasta i gminy), agencje rzadowe, banki,
  organizacje spoleczne, fundacje potrzebujace
  kapitalu na rozpoczecie lub poszerzenie swojej
  dzialalnosci. Rynek ten moze miec charakter
  oferty publicznej lub charakter oferty
  adresowanej do niewielkiej grupy inwestorów.
• Rynek wtórny (secondary market)
• Po emisji na rynku pierwotnym instrumenty
  finansowe sa przedmiotem obroty na rynku wtórnym-
  staja sie towarami, których cene ksztaltuje sam
  rynek.
• Zarówno rynek pierwotny, jak i wtórny moga miec
  forme rynku publicznego zorganizowanego w postaci
  gield.

7
Uczestnicy rynku

• Uczestnikami rynku finansowego sa przede
  wszystkim inwestorzy
• Indywidualni
• Instytucjonalni
• banki
• fundusze emerytalne
• zaklady ubezpieczeniowe
• fundusze powiernicze (inwestycyjne) otwarte i
  zamkniete
• Oprócz inwestorów uczestnikami rynku finansowego
  sa maklerzy (brokers), które bezposrednio
  dokonuja transakcji na rynku. Posrednicza oni w
  zakupie lub sprzedazy w celu zysku osiagnietego z
  prowizji.

8
Gieldy papierów wartosciowych

• Papier wartosciowy to dokument stwierdzajacy
  istnienie okreslonego prawa majatkowego w taki
  sposób, ze bez posiadania tego dokumentu nie
  mozna wykonywac tego prawa, a przeniesienie
  wlasnosci tego dokumentu powoduje przeniesienie
  równiez tego prawa.
• Gielda to organizowane w ustalonym miejscu i
  czasie spotkania handlowe, na których sa
  sprzedawane scisle okreslone towary po cenach
  ogloszonych w codziennych notowaniach. Transakcje
  na gieldach zawierane sa zgodnie z obowiazujacym
  regulaminem, miedzy czlonkami gieldy
  posredniczacymi w zawieraniu transakcji.
• Gielda Papierów Wartosciowych instytucja
  publiczna majaca na celu zapewnienie mozliwosci
  obrotu papierami wartosciowymi (takimi jak akcje,
  obligacje, prawa poboru, itp.) dopuszczonymi do
  obrotu gieldowego.

9
Najwazniejsze gieldy papierów wartosciowych

• New York Stock Exchange (NYSE) - (Nowojorska
  Gielda Papierów Wartosciowych) - druga co do
  wielkosci obrotów gielda swiata, zalozona w 1792
  r.
• Obrót papierami wartosciowymi odbywa sie w
  calosci elektronicznie.
• Na gieldzie notowanych jest blisko 2.800 spólek,
  m.in.
• General Electric Co.,
• General Motors Corp.,
• Hewlett Packard Co.
• International Business Machines Corporation.
• Przecietny dzienny obrót wynosi 1,46 mld walorów
  o wartosci 46,1 mld USD.

10
Indeks DJIA
Indeks gieldowy wartosc obliczona na podstawie
wyceny akcji wybranych spólek gieldowych.
Umozliwia syntetyczne przedstawienie koniunktury
na gieldzie lub stanu jakiegos sektora
spólek. Dow Jones Industrial Average (DJIA) to
jeden z najwazniejszych indeksów akcji spólek
notowanych na Gieldzie Papierów Wartosciowych w
Nowym Jorku. Indeks Dow Jones jest najstarszym
jeszcze dzialajacym indeksem akcji w Stanach
Zjednoczonych. Obecnie sklada sie on z 30
najwiekszych amerykanskich przedsiebiorstw, a w
jego sklad wchodza miedzy innymi American
Express,ATT, Boeing,Coca-Cola Company,General
Electric, General Motors, Hewlett-Packard,Intel
Corp., McDonald's Corporation, Microsoft
Corporation, The Walt Disney Company
11
Przebieg notowan- indeks DJIA
Rys.1 Wykres przebiegu notowan indeksu DJIA.
12
Regulowany rynek pozagieldowy
NASDAQ (ang. National Association of Securities
Dealers Automated Quotations) - pozagieldowy,
regulowany rynek akcji w Stanach Zjednoczonych, z
filiami w Kanadzie i Japonii, zorganizowany i
nadzorowany przez National Association of
Securities Dealers. NASDAQ nie jest gielda w
ogólnym znaczeniu tego slowa, lecz jest raczej,
rozproszonym, elektronicznym systemem handlu
akcjami. NASDAQ spelnia jednak podobna role co
tradycyjna gielda - zapewnia minimalne
bezpieczenstwo dokonywanych transakcji, przy
jednoczesnym zapewnieniu ich szybkiej realizacji
i anonimowosci. Wejscie do systemu NASDAQ jest
znacznie prostsze i tansze od wejscia na
tradycyjne gieldy kapitalowe, dzieki czemu stac
na to spólki, które nie moga pokonac barier
stawianych przez gieldy tradycyjne. Z drugiej
strony, latwosc wejscia do systemu powoduje
zwiekszone ryzyko inwestorów. NASDAQ zostal
uruchomiony 8 lutego, 1971 jako pierwszy,
calkowicie elektroniczny system obrotu papierami
wartosciowymi na swiecie. Notuje sie na niej
ponad 5500 walorów. Indeksem jest tu NASDAQ
Composite .
13
Nikkei 225
Nikkei 225 to indeks akcji spólek notowanych na
Tokijskiej Gieldzie Papierów Wartosciowych. Nikke
i nalezy do najwazniejszych indeksów gieldowych w
Azji. Od 1971 roku jest on codziennie wyliczany
przez dziennik Nihon Keizai Shimbun. Indeks
obejmuje 225 najwiekszych spólek. Raz w roku
dokonuje sie rewizji skladu indeksu. W sklad
Nikkei 225 wchodza takie spólki jak
Bridgestone Corp., Canon Inc., Casio Computer
Co., Ltd., Kawasaki Heavy Industries, Ltd.,
Mitsubishi Corp., NEC Corp., Nikon Corp., Sony
Corp., Toshiba Corp.,Yamaha Corp.
14
Przebieg notowan- indeks Nikkei 225
Rys.2 Wykres przebiegu notowan indeksu DJIA.
15
Gielda Papierów Wartosciowych w Warszawie (GPWW)
Jedyna dzialajaca obecnie w Polsce gielda
papierów wartosciowych znajduje sie w Warszawie.
Handluje sie na niej akcja mi, prawami poboru i
obligacjami. Warszawska gielda jest glównym
elementem rynku wtórnego i dzieli sie na rynek
podstawowy i rynek równolegly. Handel na rynku
wtórnym odbywa sie za posrednictwem domów
maklerskich lub banków prowadzacych dzialalnosc
maklerska. Rynek podstawowy jeden z dwóch
segmentów rynku gieldowego, przeznaczony dla
papierów wartosciowych dopuszczonych do
publicznego obrotu, charakteryzujacych sie
odpowiednio wysokim kapitalem i wysoka
plynnoscia. Indeksem rynku podstawowego w Polsce
jest WIG. Rynek równolegly przeznaczony dla
papierów wartosciowych dopuszczonych do
publicznego obrotu, charakteryzujacych sie m.in.
mniejszym kapitalem i nizsza plynnoscia. Obejmuje
on akcje spólek dopuszczonych do obrotu na
Gieldzie Papierów Wartosciowych, ale nie
spelniajacych warunków bycia notowanymi na rynku
podstawowym.
16
Indeksy na GPWW
Najwazniejszymi indeksami gieldy warszawskiej sa
WIG oraz WIG20, mWIG40 i sWIG80. Wedlug stanu na
dzien 28 grudnia 2007 na GPW notowanych jest 351
spólek, których kapitalizacja wynosi 1 080 mld
zlotych z czego 509,8 mld przypada na spólki
krajowe a 570,3 mld na spólki zagraniczne.
Rys.3 Liczba spólek i kapitalizacja na GPWW.
17
Indeks WIG20 na GPWW

• WIG20 indeks gieldowy 20 najwiekszych spólek
  notowanych na warszawskiej Gieldzie Papierów
  Wartosciowych. Jest to indeks typu cenowego (przy
  jego obliczaniu bierze sie jedynie ceny zawartych
  w nim transakcji). W ramach WIG20 nie moze byc
  notowanych wiecej niz 5 spólek z jednego sektora.
  Nie sa w nim notowane fundusze inwestycyjne.
• Liste spólek wchodzacych w sklad indeksu WIG20
  ustala sie na podstawie sredniej wazonej 2
  kryteriów
• wielkosci obrotu gieldowego akcji spólki w
  relacji do lacznych obrotów wszystkich
  spólek wchodzacych w sklad indeksu w okresie
• trzech miesiecy,
• wartosci rynkowej spólki w relacji do
  kapitalizacji spólek wchodzacych w sklad
  indeksu w okresie miesiaca.

18
Notowania indeksu WIG20
Rys.4 Notowania historyczne indeksu WIG20 na
GPWW.
19
Organizacja i dzialanie gieldy

• Obecnie gielda to skladane w odpowiednio
  zorganizowanej formie zlecenia osób
  zainteresowanych zakupem lub sprzedaza
  instrumentów finansowych. Jest to przede
  wszystkim rynek aukcyjny, gdzie ceny ksztaltuja
  sie na zasadzie popytu i podazy, a transakcje
  moga byc zawierane tylko po najlepszej cenie.
• Ze wzgledu na termin zawierania transakcji
  rozróznia sie 2 systemy obrotów
• ciagly
• periodyczny
• Harmonogram notowan ciaglych na GPW
• 8.30 - 9.30 Przyjmowanie zlecen na otwarcie
• 9.30 Okreslenie kursu na otwarcie (Fixing)
• 9.30 - 16.10 Notowania ciagle
• 16.10 - 16.20 Przyjmowanie zlecen na zamkniecie
• 16.20 Okreslenie kursu na zamkniecie (Fixing)
• 16.20 -16.30 Dogrywka
• 16.30 - 16.35 Przyjmowanie zlecen na otwarcie
  nastepnej sesji

20
Notowania na GPWW
Rys.5 Przykladowe notowania GPWW- spólka Bioton.
21
Dziekuje za uwage