Morfologie en OT

1
Morfologie en OT

• Jack Hoeksema

2
morfemen

• Meestal betekenisvolle stukjes woord
• Paard-e-bloem
• Har-ig
• Suf-ig
• Reiz-ig-er
• Neutr-aal
• Geni-aal
• Pro-duct, Aqua-duct, In-duct-ie, Con-duct-eur

3
Soorten morfologie

• Item-and-arrangement
• Item-and-process
• Word-and-paradigm

4
Item and Arrangement

• Morfologie is het aaneenbreien van morfemen
• Nadruk ligt op combinatoriek
• Vb Vpast
• V Affpast
• leev de

5
Item-and-process

• Nadruk ligt op het afleiden van woorden van
  andere woorden
• Door gebruik te maken van regels
  (transformaties), is dit een veel krachtiger
  model
• Vb loop ? liep (regel 1
  klinkerwijziging)
• hoop ? hoopte (regel 2 toevoeging /t?/)

6
Word-and-paradigm

• Nadruk op paradigmatische relaties
• Analogie heeft een natuurlijke plaats in dit
  model
• Vb hoop hoop-en
• hoop-te hoop-te-en

7
Voordelen item-and-process

• Met regels kun je tal van typen morfologie
  beschrijven, niet alleen nette concatenatie
  (aaneenrijging), maar ook
• Interne verandering (ablaut, geminatie, umlaut,
  etc.)
• Subtractie (buuv lt buurvrouw, bus lt omnibus,
  fanaat lt fanatiek/fanaticus,
• prof lt professor/professional)
• Infixatie

8
Infixatie

• Vereist meer dan morfologische constituenten
• Bijv
• Yurok (Indianentaal, Californië)
• ho.kwc gokken hegokwc vaak
  gokken
• cwinkep praten cweginkep vaak
  praten
• trahk water halen tregahk vaak water
  halen
• lkyorkw kijken lkyegorkw vaak
  kijken

9
Infixatieregel

• CnVX ? CnegVX (directe insertie)
• of
• egCnVX ? CnegVX (prefixatie
  metathesis)

10
Nadelen item-and-process

• Met regels kun je veel beschrijven
• Eigenlijk te veel (kracht vs restrictiviteit)
• En regels bieden vaak geen verklaring

11

• OT Morfologie
• Hybride model, met elementen van de drie
  benaderingen
• item-and-arrangement input
• item-and-process GEN
• word-and-paradigm via constraints als
• correspondence en sympathy

12
Infixatie in OT

• Plaatsing constraint Edgemost
• (2 varianten Leftmost Rightmost)
• Normaal levert dit prefixen, resp. suffixen op
• Bij infixen wordt Edgemost gedomineerd door
  fonologische constraints, zoals Onset en No Coda

13
Nogmaals Yurok
Kandidaten No Coda Onset Leftmost
egho.kwc !
?hego.kwc
ho.egkwc !
ho.kwegc !
14
Allomorfie

• Engelse meervoudsuitgangen
• cats s
• dogs z
• bushes ?z

15

• Deel van de allomorfie is zuiver fonologisch van
  aard, vgl.
• cats
• Katz
• Look at those dogs
• The dogs owner is angry
• The dogs been barking all night
• That dogs mine.

16

• deel is morfologisch, vgl.
• Tom Jones friends
• (genitief s geen epenthetische vocaal
  resultaat versmelting door degeminatie)
• the Joneses (meervouds s wel
  epenthetische vocaal)

17
Verleden-tijdsuitgangen (Engels)

• worked t
• jogged d
• patted ?d

18
fonologie

• worked d ? t /-voice __
• jogged d blijft d
• Vergelijk ook
• Hed been here
• Itd better be good. spreek uit it better be
  good

19
en morfologie

• he hit me
• he put it there
• he begged me
• twolegged monster

20
The Bushes
bušz Sib-Sib Pl-After-N Left-Anchor(PL) (of Faith-V)
bušz !
buš !
?buš?z
21
Tom Jones friends
jo.nsz Sib-Sib Align-Poss Left-Anchor Poss (of Faith-V)
jo.nsz !
jo.ns?z !
?jo.ns
22
I worked and worked
work-d Cluster-Voicing Past-after-V Left-anchor-Past
workd !
?workt
work?d
work !
23
I patted her on the head
patd cluster voicing no geminate past-after-V left-anchor past
patd !
patt !
pat?d
pat !
24
He put her on the team
putd cluster voicing no geminate left anchor past past after v
putd !
putt !
put?d !
?put
25
-er/-aar/-der

• Fonotactische conditie
• rVr rir, ror, rur, rar, rer, r?r
• OK rVVr roer
• roor (het vroor, Roorda)
• raar
• reer (pareer, opereer)
• reur (terreur)
• rier (Trier)

26
morfologisch belang

• comparatief -?r
• agentief -?r
• -erij
• -erig
• rarer, ongurer horer, aanvoerer
• Het Duits heeft de conditie niet
• Führer, Maurer, Lehrer, schwerer

27
comparatieven d-epenthese
raar?r rVr Faith-C
raar?r !
?raard?r
28
agentievenaar-allomorfie en d-epenthese
huur?r rVr Pref-?r Faith-C
huur?r !
huurd?r
huuraar !
29
Nog een conditie

• weigeraar
• twijfelaar
• bikkelaar
• hakkelaar
• woekeraar
• versnipperaar
• beoefenaar
• tekenaar

30

• De constraints tot dusver voorspellen
• twijfeler
• woekerder
• tekener
• als agentieven

31
Geen agentief er na sjwa sonorant

• Opeenvolgingen van sjwas worden vaak vermeden
• gebereid, geverwerkt
• het eige (eigene) huis)
• Duits betteln, atmen, Bettler, Wagner
• Echter niet altijd
• verwerplijk ? verwerpelijk
• helderder, zuiverder

32
Geen ?r na sjwasonorant
bedel?r rVr sjwa na sjwa Pref-?r Faith-C
bedel?r !
bedeld?r !
bedelaar
33
Geen ?r na sjwa
woeker?r rVr sjwa na sjwa Pref-?r Faith-C
woeker?r !
woekerd?r !
woekeraar
34
Plaatsnamen

• Amsterdam Amsterdammer
• Haarlem - Haarlemmer
• Groningen Groninger (Groningener,
  Groningenaar)
• Assen Assenaar (maar de Asser TT)
• Kampen Kampenaar
• Brussel - Brusselaar
• Breda Bredanaar (metanalyse, analogie)
• Zwolle Zwollenaar
• Den Bosch - Bosschenaar

35
De plaats van morfologie

• relatie tot syntaxis
• relatie tot fonologie
• split morphology?
• strata?