Euskarazko testusorkuntzarako baliabide telematikoak

1
Euskarazko testu-sorkuntzarako baliabide
telematikoak

• Oier Lopez de Lacalle oier.lopezdelacalle_at_ehu.es
• Klara Ceberio klara.ceberio_at_ehu.es
• IXA Taldea
• http//ixa.si.ehu.es
• 2008-10-15 EIREk antolatutako ikastaroa

2

• Gardenki hauek Karmele Artetxeren aurreko
  ikastaro bateko materialean oinarrituta daude
  (ik. Erreferentziak)

3
MAILA JASOKO testuen hizkuntza ezaugarriak

• Zuzentasuna
• Egokitasuna
• Komunikatiboa

4

• Zuzenak euskara zuzena esan nahi du, hau da,
  euskara batuan (Hiztegi Batua eta
  Euskaltzaindiaren arau eta gomendioak aintzat
  hartuz) idatzita egotea eta gramatika zuzena
  izatea (deklinabidea, aditzaren morfologia,
  joskera...).

5

• Egokia, batez ere lexiko egokia bermatzea eta
  terminologia zaintzea (komunitate zientifikoan
  adostutako terminoak erabiltzea).

6

• Komunikatiboa da testua irakurri ahala, lehengo
  irakurraldian, eragozpenik gabe ulertzen dena.
  Atal honetan estiloari begiratzen zaio hainbat
  estilo-zuzenketa ulergarritasunaren mesederako
  izan baitaitezke (atzerakarga saihestea, hots,
  aditza gehiegi ez atzeratzea subjektua eta
  aditza gehiegi ez aldentzea aditza aurreratzea) 

7
Euskararako hizkuntza lanabesak

• Arauak eta gomendioak (Euskaltzaindia)
• Zuzentzaile ortografikoa Xuxen III
• Plug-in bezala Open Office, Word, Firefox eta
  beste programetan instalatzeko
• Web-ean bertan egiaztatzeko
• Hiztegiak eta corpusak
• Hiztegiak
• Corpusak eta kontsultaguneak
• Euskalbar

8
EUSKALTZAINDIAREN ARAUAK

• Hiztegi Batua
• PDFan eta on-line (eguneratuta)
  http//www.euskaltzaindia.net/hiztegibatua/
• Arauak http//www.euskaltzaindia.net/arauak/
• Izendegiak http//www.euskaltzaindia.net/eoda/

9
Euskararako hizkuntza lanabesak

• Arauak eta gomendioak (Euskaltzaindia)
• Zuzentzaile ortografikoa Xuxen III
• Plug-in bezala Open Office, Word, Firefox eta
  beste programetan instalatzeko
• Web-ean bertan egiaztatzeko
• Hiztegiak eta corpusak
• Hiztegiak
• Corpusak eta kontsultaguneak
• Euskalbar

10
XUXEN euskararako zuzentzaile ortografikoa

• Ixa Taldeak garatutakoa (1996)
• Zuzenketaren ezaugarriak
• Ortografia zuzentzen du (ez sintaxia)
• Euskaltzaindiaren arau eta Hiztegi Batuaren
  arabera
• Gaur egun eskuragarri
• Softkat http//softkat.ueu.org
• Eusko Jaurlaritzaren gunean
• http//www.euskara.euskadi.net/r59-20660/eu/conte
  nidos/informacion/euskarazko_softwarea/eu_9567/xux
  en.html
• Xuxenen webgunean http//www.xuxen.com

11
(No Transcript)
12
(No Transcript)
13
Euskararako hizkuntza lanabesak

• Arauak eta gomendioak (Euskaltzaindia)
• Zuzentzaile ortografikoa Xuxen III
• Plug-in bezala Open Office, Word, Firefox eta
  beste programetan instalatzeko
• Web-ean bertan egiaztatzeko
• Hiztegiak eta corpusak
• Hiztegiak
• Corpusak eta kontsultaguneak
• Euskalbar

14
Hiztegi orokorrak online

• Elhuyar hiztegiak
• http//www.elhuyar.org/hizkuntza-zerbitzuak/EU/H
  iztegi-kontsulta
• UZEIren sinonimoen hiztegia
• http//www.uzei.com/estatico/sinonimos.asp?sesio
  n14
• http//www1.euskadi.net/hizt_sinon/indice_e.htm

15
Hiztegi espezializatuak

• EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa
  http//www1.euskadi.net/euskalterm/
• Sakabanatutako hiztegi espezializatuak
• Erizaintzakoa (EHU)
• http//www.ehu.es/euskara-orria/hiztegia/hiztegia
  .html
• Juridikoa http//www.erabili.com/zer_berri/berria
  k/dokumentuak/2006/Oinarrizko_Hiztegi_Juridikoa.pd
  f
• ...

16
Beste hiztegi batzuk

• Hiztegi katalogoa www.hiztegia.net
• Euskara-Gaztelania 3000 Hiztegia
• Euskara-Ingelesa Morris Hiztegia
• ...
• Euskal WordNet euskarako sortutako ezagutza-base
  lexikal eleanitza da, hiztegi batean jasotzen den
  informazioaz gain, kontzeptuak elkarren artean
  harremanetan jartzen dituen datu basea.
• http//ixa2.si.ehu.es/cgi-bin/mcr/public/wei.cons
  ult.perl

17
Hiztegiak plug-in bezala

• Aplikazioak
• UZEIren sinonimo hiztegia
• Elhuyar hiztegiak
• OCR euskaraz, ...
• Non lortu

http//www.euskara.euskadi.net/r59-20660/eu/conten
idos/ Informacion/euskarazko_softwarea/eu_9567/plu
gin.html
18
Corpusak

• Erreferentziatzat har ditzakegunak
• Ereduzko Prosa Gaur
• http//www.ehu.es/euskara-orria/euskara/ereduzkoa
  /
• XX. mendeko euskararen corpus estatistikoa
  http//www.euskaracorpusa.net
• Hiztegi Batua Euskal Prosan http//www.ehu.es/ehg
  /
• Egungo Euskararen Hiztegia http//www.ehu.es/eeh/
  
• Euskal Testuen Gordailua http//www.vc.ehu.es/gor
  dailua/
• Literatur aldizkarien gordailua
  http//andima.armiarma.com/
• Zientzia eta Teknologiaren Corpusa
  http//www.ztcorpusa.net/

19
Kontsultak egiteko

• Euskaltzaindiko galdelekua, Jagonet
• http//www.euskaltzaindia.net/jagonet/
• HAEEko kontsulta-zerbitzua da Duda-muda
• http//www.ivap.org/dudamuda/dudamuda.htm
• Euskara teknikoari buruzko galderak,
  Zientzia.net
• http//www.zientzia.net/galdera_bidali.asp
• Terminologia eta itzulpenen kontsulta
• http//ehu.es/kontsultak
• EHUko Euskara Zerbitzuaren zuzenketen datu-basea
  eta galde-erantzunak, EHULKU
• http//www.ehu.es/ehulku/
• ItzuL, euskal itzultzaileen posta-zerrenda
• http//news.gmane.org/gmane.culture.language.basq
  ue.itzul

20
Euskalbar tresnabarra
http//www.interneteuskadi.org/euskalbar/
21
Euskarazko softwarea

• Hizkuntzarekin zerikusi zuzena izan ez arren,
  badira euskarazko hainbat aplikazio biltzen
  dituzten guneak
• http//softkat.ueu.org/
• http//www.librezale.org
• http//www.euskara.euskadi.net/r59-734/eu
• (Euskarazko softwarea deskargatzea estekan
  klik egin)

22
Oinarrizko bibliografia I
Alberdi, X. eta Sarasola, I. (2001) Euskal
estilo libururantz, UPV-EHU, Bilbo. Arrarats, I.
(ed.) (2006) Berria, estilo liburua, Berria,
Andoain. Ensunza, M. Etxebarria J. R. eta
Iturbe. J. (2002) Zientzia eta Teknikarako
Euskara. Zenbait hizkuntza-baliabide, UEU, Bilbo.
Herri Ardularitzaren Euskal Erakundea
(2003)Galdezka, euskarazko zalantzei erantzunez,
HAEE-IVAP, Vitoria-Gasteiz. Herri Ardularitzaren
Euskal Erakundea (2005) Estilo-liburua,
HAEE-IVAP, Vitoria-Gasteiz. Sarasola, I. (1997)
Euskara batuaren ajeak, Alberdania, Irun. Zuazo,
K. (2000) Euskararen sendabelarrak, Alberdania,
Irun.
23
Oinarrizko bibliografia II

• EIMAren estilo-liburuak
• Garzia Garmendia, J. (2005) Kalko okerrak,
  Ikasmaterialen Aholku Batzordea,
  Estilo-liburuaren bigarren atala, Eusko
  Jaurlaritza, Vitoria-Gasteiz.
• Mujika, A. Goenaga, A. eta Alberdi, A. (2005)
  Onomastika. Ikasmaterialen Aholku Batzordea.
  Estilo-liburuaren hirugarren atala, Hezkuntza,
  Unibertsitate eta Ikerketa Saila, Gasteiz.
• Mujika, A. (2008). Letra larriak erabiltzeko
  irizpideak. Euskara zerbitzua, hizkuntza
  prestakuntza. Hezkuntza, Unibertsitate eta
  Ikerketa Saila, Gasteiz.
• Petrirena, Patxi (2007) Morfosintaxia, EIMAren
  estilo-liburua ohargileentzako testua.
• Zubimendi, J. R. (2004) Ortotipografia.
  Ikasmaterialen Aholku Batzordea.
  Estilo-liburuaren lehen atala, Hezkuntza,
  Unibertsitate eta Ikerketa Saila, Gasteiz.

24
Euskarazko hizkuntza teknologiak

• Taldeak-Enpresak
• IXA, Eleka, Elhuyar, Aholab, VicomTech, UZEI,
• Tresna adibideak
• Elebila http//www.elebila.eu
• OpenTrad http//www.opentrad.org
• Idazlagun (ez dago publikoki atzigarri)
• AhoTTS http//aholab.ehu.es/tts/

25
Elebila euskarazko bilatzailea
26
OpenTrad itzultzaile automatikoa
27
Idazlagun euskaraz idazten laguntzeko tresna
28
AhoTTS Testu-ahots bihurgailua
29
Erreferentziak

• Artetxe K. (2006). Hizkuntza lanabesak
  Interneten, UEUren ikastaroa.
• http//www.unibertsitatea.net/otarrea/ingeniaritz
  aeta-teknologia-1/informatika/hizkuntza-lanabesak-
  interneten
• Mujika A., Altuna A., Roque I., Etxebarria J.R.,
  Petrirena P. (2008). Ikasmaterialak eta
  zuzentze-lana, UEUren udako ikastaroa.
• http//www.unibertsitatea.net/otarrea/ikasmateria
  lak-eta-zuzentze-lana/
• Egia, G. (2001) Aurkitu eta ordeztu aurreratua
  MS WORD testu trataeran, Senez, 23
  http//www.eizie.org/Argitalpenak/Senez/20011101/E
  gia