Het bloedvatenstelsel

1
Het bloedvatenstelsel Het lymfatisch systeem
2
Overzicht

• Bloed
• Het hart
• De bloedsomloop
• Het lymfatisch systeem

3
Overzicht

• Bloed
• Het hart
• De bloedsomloop
• Het lymfatisch systeem

4
Bloed

• Functie
• Plasma
• Bloedcellen
• Bloedgroepen

5
Bloed Functie

• Transport
• Regulatie van
• Bescherming tegen

• Zuurstof
• Koolstofdioxide
• Voedingsstoffen

• Afbraakproducten
• Hormonen en vitaminen
• Water

• Vochtgehalte
• Osmotische druk

• Lichaamstemperatuur
• Zuurtegraad

• Bloedverlies

• Infecties

6
Bloed

• Functie
• Plasma
• Bloedcellen
• Bloedgroepen

7
Bloed Plasma

• Volwassen mens heeft /- 5l bloed
• Bloed bloedplasma bloedcellen
• Centrifugeren van onstolbaar gemaakt bloed
• Hematocriet
• V (bloedcellen)/V (bloed)

• Serum plasma zonder stollingseiwitten

8
Bloed Plasma

• Samenstelling plasma
• 90 water
• 6-8 eiwitten
• Suiker
• Zouten
• Hormonen en vitaminen
• Eindproducten stofwisseling

9
Bloed Plasma

• Plasmaeiwitten
• 55 albumine
• Handhaven colloïd-osmotische druk
• Eiwitreserve
• Transport van o.a. vetzuren
• 13 ?-globulinen
• Niet-specifieke afweer
• Transport van o.a. koper, vitamines, ...
• 12 ?-globulinen
• Transport vitamines, vetten en ijzer
• 20 ?-globulinen immunoglobulinen
• antistoffen

10
Bloed Plasma

• Plasmazouten
• NaCl (0,6g /100 ml)
• KCl (0,02g /100 ml)
• CaCl2 (0,02g /100 ml)
• NaHCO3 (0,2g /100 ml)

11
Bloed Plasma

• Functie ionen regelen van pH en osmolaliteit
• gt Juiste concentraties zeer belangrijk
• Regulatie ionenconcentraties
• aldosteron Na, Cl-
• Bijschildklierhormoon Ca2

12
Bloed Plasma Functies

• Transport van CO2, voedingsstoffen,
  afbraakproducten, hormonen, vitamines
• Afweer leukocyten maken antistoffen aan
  (immunoglobulinen) gt Immunologie
• Bloedstolling
• Trombocyten
• Stollingsfactoren (plasma weefsel)

13
Bloed Plasma Functies

• Regulatie
• Vochtgehalte welke organen spelen hierbij een
  rol
• Osmotische druk wat is osmose verschil tussen
  osmotische en colloïd-osmotische druk?
• Zuurtegraad hoe wordt deze uitgedrukt? Wat is
  neutraal zuur - basisch
• Lichaamstemperatuur Hoe wordt deze geregeld?

14
Bloed Plasma Functies

• Regulatie vochtgehalte
• Lichaam bestaat voor 60 à 70 water

65 intracellulair
35 extracellulair
75 weefselvocht
25 intravasculair

• Intracellulair vocht
• Vooral K, fosfaat en sulfaat

• Extracellulair vocht
• Vooral Na, Cl-

15
Bloed Plasma Functies

• Regulatie osmotische druk
• Membraan semi-permeabel gt Osmose
• Osmotische druk
• waterverplaatsing a.g.v. verschillende
  concentraties aan zouten
• vooral belangrijk verschil intracellulair-extracel
  lulair
• Hypertoon plasma water gaat uit cellen gt cellen
  verschrompelen
• Hypotoon plasma water gaat in cellen gt cellen
  zwellen en barsten
• gt hemolyse
• Fysiologische zoutoplossing 0,9 NaCl isotoon

16
Bloed Plasma Functies

• Regulatie osmotische druk
• Colloïd-osmotische druk ( oncotische druk)
• waterverplaatsing a.g.v. verschillende
  concentraties aan eiwitten
• 200x kleiner dan osmotische druk zouten
• Vooral verschil intravasculair-extravasculair
  (zouten kunnen over bloedvatwand, eiwitten niet)
• Wordt tegengewerkt door de bloeddruk
• Oedeem vochtopstapeling in weefsel
• Hypoproteïnemisch oedeem
• Cardiaal oedeem
• Infectieus oedeem

17
Bloed Plasma Functies

• Regulatie zuurtegraad
• pH (bloed) 7,35 7,45
• Lager acidose
• Hoger alkalose
• Nieren uitscheiding van alkalische stoffen
  (bicarbonaat) of zuren (fosfaten)
• Longen
• Dieper in-en uitademen gt meer CO2 weg gt pH
  stijgt
• Minder diep in-en uitademen gt minder CO2 weg gt
  pH daalt
• Hyperventilatie?

18
Bloed Plasma Functies

• Regulatie lichaamstemperatuur
• Normale lichaamstemperatuur
• 36,4 37,4 C
• Thermoregulatie bloed vervoert warmte naar rest
  van lichaam
• Warmte afgeven
• Capillairen meer open
• Buitentemperatuur lager

19
Bloed

• Functie
• Plasma
• Bloedcellen
• Bloedgroepen

20
Bloed Bloedcellen

• Rode bloedcellen (RBC)
• erythrocyten
• Witte bloedcellen (WBC)
• leukocyten
• Bloedplaatjes
• trombocyten

21
Bloed Bloedcellen RBC

• Rode bloedcellen
• 4 6,5 miljoen / ?l bloed
• Diameter 7?m
• Geen celkern
• Aanmaak
• Erythroblasten -gt normoblasten -gt reticulocyten
  -gt erytrocyten
• Stimulatie door EPO (nieren)
• Vit B12 nodig voor rijping
• Levensduur RBC 120 dagen
• Afbraak in reticulo-endotheliaal systeem

22
Bloed Bloedcellen RBC

• Rode bloedcellen
• Functie
• Zuurstoftransport
• Koolzuurtransport
• Via hemoglobine
• Bestaat uit haem (met ijzer) en globine
• Bindt zuurstof in de longen en laat het weer vrij
  in de capillairen
• Bindt koolzuur in de capillairen en laat het weer
  vrij in de longen

23
Bloed Bloedcellen WBC

• Witte bloedcellen
• Beschermen tegen indringers
• 4000-10.000/ ?l bloed
• Monocyten
• Lymfocyten
• Granulocyten
• Neutrofiel
• Eosinofiel
• basofiel

24
Bloed Bloedcellen WBC

• Granulocyten
• 12-16 ?m
• 66 van de WBC
• Kunnen zichzelf voortbewegen (amoeboïde beweging)
  en zich door een vaatwand verplaatsen (diapedese)
• Aanmaak in rode beenmerg uit myeloblasten

25
Bloed Bloedcellen Bloedplaatjes

• Bloedplaatjes trombocyten
• 150.000-300.000 / ?l bloed
• Diameter 2- 4?m
• Geen celkern
• Aanmaak in beenmerg door uiteenvallen van
  megakaryocyt
• Levensduur 7 10 dagen
• Functie bloedstolling (in samenwerking met
  stollingsfactoren)

26
Bloed Bloedstolling

• Defect in vaatwand
• Bindweefselvezels komen bloot te liggen
• Trombocyten hechten hieraan
• Stollingsfactoren worden geactiveerd
• Stollingsfactor XII zet factor X om in Xa
• Samen met Ca2 en trombocytenfactor zet Xa
  protrombine om in trombine
• Trombine zet zet fibrinogeen om in fibrine
• Fibrine zal samen met de trombocyten trombus
  vormen

27
Bloed Bloedstolling
28
Bloed Bloedcellen

• Afwijkingen
• RBC
• Anemie (te weinig)
• Door bloedverlies, ijzertekort, verhoogde
  afbraak, probleem beenmerg...
• Polycythemie (te veel)
• Bloedplaatjes
• Trombocytopenie(te weinig)
• Door aandoeningen beenmerg, bestraling,
  cytostatica
• Trombocytose (te veel)
• Door bloedarmoede, verwijdering milt, infecties

29
Bloed Bloedcellen

• Afwijkingen
• WBC
• Leukopenie (te weinig)
• Bij virale infecties
• Leukocytose (te veel)
• Bij infecties, kankers (leukemie)
• Agranulocytose (geen granulocyten)
• Bij behandeling met cytostatica

30
Bloed

• Functie
• Plasma
• Bloedcellen
• Bloedgroepen

31
Bloed Bloedgroepen

• Antigenen op rode bloedcellen (agglutinogenen)
• A, B, AB, 0
• Rhesus en
• Antistoffen tegen agglutinogenen agglutininen
• In serum
• Tegen antigenen die men niet bezit
• Bij AB-systeem vanaf geboorte
• Rhesussysteem na eerste contact

32
Bloed Bloedgroepen

• Transfusie
• Donorbloed bevat antigenen (agglutinogenen)
• Ontvangerbloed bevat antistoffen (agglutininen)
• Men mag dus enkel bloed ontvangen van donor die
  geen bloedgroep heeft waartegen ontvanger
  antistoffen heeft
• Anders agglutinatie (klontering)

33
Bloed Bloedgroepen
ONTVANGER ONTVANGER ONTVANGER ONTVANGER ONTVANGER ONTVANGER ONTVANGER ONTVANGER ONTVANGER
D O N O R A A- B B- AB AB- 0 0-
D O N O R A - - - - - -
D O N O R A- - - - -
D O N O R B - - - - - -
D O N O R B- - - - -
D O N O R AB - - - - - - -
D O N O R AB- - - - - - -
D O N O R 0 - - - -
D O N O R 0-
34
Bloed Bloedgroepen

• Rhesusantagonisme
• Zwangere vrouw rhesusnegatief en vader van het
  kind rhesuspositief
• Kind kan rhesuspositief zijn
• Bij geboorte moeder maakt antistoffen aan tegen
  RBC kind
• Probleem bij volgende zwangerschap
• Oplossing antiserum geven zodat moeder geen
  antistoffen kan maken

35
Overzicht

• Bloed
• Het hart
• De bloedsomloop
• Het lymfatisch systeem

36
Het hart

• Bouw
• Bloedvoorziening
• Werking
• Prikkelgeleiding
• ECG

37
Het hart

• Bouw
• Bloedvoorziening
• Werking
• Prikkelgeleiding
• ECG

38
Hart Bouw

• Hart
• hol orgaan
• Functie bloed rondpompen in het lichaam
• Ligging
• In mediastinum centrale ruimte borstkas
• Links de borstholte, achter het sternum
• Apex hartpunt (naar links onder gericht)
• Hartwand
• Endocard (endotheel -gt binnenbekleding)
• Myocard (spierlaag)
• Epicard (bindweefsel -gt buitenbekleding)
• Hartzakje pericard (niet-elastisch bindweefsel)

39
Hart Bouw
Arteria pulmonalis
aorta
Vena cava superior
Linker boezem
pulmonalisklep
Vena pulmonalis
Rechter boezem
mitralisklep
aortaklep
linkerkamer
tricuspidalisklep
klepspiertjes
rechterkamer
myocard
septum
aorta
Vena cava inferior
40
Hart Bouw

• 4 ruimtes
• Rechteratrium
• Rechterventrikel
• Linkeratrium
• Linkerventrikel

41
Hart Bouw

• 4 kleppen
• Tricuspidalisklep
• Pulmonalisklep
• Mitralisklep
• Aortaklep
• Kleppen tussen atria en ventrikels hangen met
  spieren (papillairspieren) en pezen (chordae
  tendinae) vast
• Kleppen kunnen niet terugklappen

42
Het hart

• Bouw
• Bloedvoorziening
• Werking
• Prikkelgeleiding
• ECG

43
Hart Bloedvoorziening

• Kransslagaders (coronaire arterieën) ontspringen
  net na aortaklep
• Voorzien de hartspier van bloed
• Zuurstofarm bloed in kransaders
• Vloeien samen in sinus coronarius
• Mondt uit in rechterboezem

44
Het hart

• Bouw
• Bloedvoorziening
• Werking
• Prikkelgeleiding
• ECG

45
Hart Werking

• Normaal hartritme 70 slagen/minuut
• 2 pompen links en rechts
• Welke aders en kamers komt het bloed
  achtereenvolgens tegen? (Vanaf vena cava)
• Wat gebeurt er in de 3 fasen van de hartwerking?
• Systole atria
• Systole ventrikels
• diastole
• http//biodesk.nl/bloed/hart.php

46
Hart Werking

• samentrekking of systole van de atria
• De atria trekken samen
• De ventrikels zijn ontspannen
• De aderkleppen sluiten
• De mitralis- en tricuspidaliskleppen worden open
  geduwd
• De pulmonalis- en aortakleppen zijn gesloten
• Het bloed stroomt van atria naar ventrikels

47
Hart Werking

• samentrekking of systole van de ventrikels
• De atria zijn ontspannen
• De ventrikels trekken samen
• De aderkleppen zijn open
• De mitralis- en tricuspidaliskleppen sluiten
• De pulmonalis- en aortakleppen openen
• Het bloed stroomt van ventrikels naar slagaders
  en van aders naar atria

48
Hart Werking

• Ontspanning of diastole van de ventrikels
• De atria zijn ontspannen
• De ventrikels zijn ontspannen
• De aderkleppen zijn open
• De mitralis- en tricuspidaliskleppen worden open
  geduwd
• De pulmonalis- en aortakleppen zijn gesloten
• Het bloed stroomt van aders naar aders en
  slagaders

49
Het hart

• Bouw
• Bloedvoorziening
• Werking
• Prikkelgeleiding
• ECG

50
Hart Prikkelgeleiding

• De prikkel
• Ontstaat in de sinusknoop. Van daaruit
  verspreidt die zich over beide atria.
• Wordt dan opgevangen in de atrioventrikulaire
  knoop.
• Worden voortgeleid naar de ventrikels via de
  bundel van His
• Deze bundel splitst zich uiteindelijk in kleine
  takjes, de Purkinjevezels.

51
Hart Prikkelgeleiding

• Doordat de elektrische prikkel zich minder snel
  voortplant in de bundel van His, zullen de
  ventrikels iets later dan de atria samentrekken.
• Nervus vagus (parasympatisch) sinusknoop trager
• Nervus sympathicus sinusknoop sneller

52
Het hart

• Bouw
• Bloedvoorziening
• Werking
• Prikkelgeleiding
• ECG

53
Hart ECG

• ECG Electrocardiogram
• registratie van de electrische activiteit van
  het hart
• P-golf depolarisatie atria
• QRS-complex depolarisatie ventrikels
• T-golf repolarisatie kamers
• http//www.biovoorjou.be/cdrom/BVJ_5_W/spelletjes/
  hartwerkingDEF.swf

54
Overzicht

• Bloed
• Het hart
• De bloedsomloop
• Het lymfatisch systeem

55
De bloedsomloop

• Bloedvaten
• De bloedsomloop
• Bloeddruk

56
De bloedsomloop

• Bloedvaten
• De bloedsomloop
• Bloeddruk

57
Bloedsomloop Bloedvaten

• Bloedvaten 3 lagen
• Intima (endotheelcellen)
• Media (gladde spiercellen)
• Adventitia (bindweefsel)

58
Bloedsomloop Bloedvaten

• 3 soorten bloedvaten
• Slagaders (arteriën) en arteriolen
• Haarvaten (capillairen)
• Aders (venen) en venulen

59
Bloedsomloop Bloedvaten

• Slagaders (Arteriën)
• Vertrekken vanuit het hart naar de organen
• Vervoeren zuurstofrijk bloed behalve de
  AaPulmonalis (longslagader)
• Goed ontwikkelde media (spierlaag)
• Veel elastische vezels in intima
• Monden uit in kleinere arteriolen

60
Bloedsomloop Bloedvaten

• Aders (Venen)
• Brengen bloed van organen naar hart
• Vervoeren zuurstofarm bloed behalve de Vena
  Pulmonalis (longader)
• Minder dikke vaatwand dan arteriën (lagere druk)
• Hebben kleppen die enkel in de richting van het
  bloed opengaan (verhinderen terugstroom)
• Kleinere venulen gaan over in venen

61
Bloedsomloop Bloedvaten

• Haarvaten (Capillairen)
• Weefselbloedvaten
• Zorgen voor uitwisseling van stoffen tussen bloed
  en weefsels
• 1 laag endotheel met dunne bindweefsellaag

62
De bloedsomloop

• Bloedvaten
• De bloedsomloop
• Bloeddruk

63
De bloedsomloop

• Kleine bloedsomloop
• Brengt bloed van het hart naar de longen en weer
  naar het hart
• Grote bloedsomloop
• Brengt bloed van hart naar organen en terug naar
  hart

64
Bloedsomloop

• Kleine bloedsomloop
• Rechterventrikel
• Arteria pulmonalis
• Kleinere arteriën
• Haarvaten
• Kleine venen
• Venae pulmonalis
• linkeratrium

65
Bloedsomloop

• Grote bloedsomloop
• Linkerkamer
• Aorta
• Vertakkingen naar verschillende organen en
  weefsels
• Vena cava (inferior en superior)
• Rechteratrium

66
De grote bloedsomloop
67
Poortadersysteem

• Veneus bloed van ingewanden wordt gedraineerd via
  dit systeem
• Veneus bloed uit dikke, dunne darm en milt komt
  samen in de VENA PORTA die de lever binnengaat
  thv de leverpoort
• Opgenomen voedingstoffen worden in de lever
  verwerkt
• Uit de lever (boven) lopen 3-4 v. hepaticae met
  verwerkte veneuze bloed naar de vena cava
  inferior

68
Bloedsomloop

• Bloedsomloop voor de geboorte
• Bloedsomlopen van moeder en kind gescheiden
• In placenta haarvaten van moeder en kind dicht
  bijeen
• Uitwisseling van stoffen
• Zuurstof en voedingsstoffen van moeder komen via
  navelstreng in kind
• Lever en longen werken nog niet

69
De bloedsomloop

• Bloedvaten
• De bloedsomloop
• Bloeddruk

70
Bloeddruk

• druk in bloedvaten
• Is grootst in slagaders dichtbij linkerventrikel
• Daalt naarmate verder verwijderd van hart
• Wisselt met systole en diastole
• Systolische druk 120-130 mm Hg
• Diastolische druk 70-80 mm Hg
• Problemen
• Hypertensie 150 /100 mm Hg
• Hypotensie

71
Overzicht

• Bloed
• Het hart
• De bloedsomloop
• Het lymfatisch systeem

72
Het lymfestelsel

• Lymfe vloeistof dat naast het bloed circuleert
• Stroomt in aparte vaten lymfevaten (hebben
  kleppen)
• Lymfe wordt gedraineerd uit intercellulaire
  ruimten naar de lymfewegen
• twee grote vaten
• Ductus thoracicus (mondt uit in linker vena
  subclavia)
• Ductus Lymphaticus Dexter mondt uit in rechter
  vena subclavia)

73
Het lymfestelsel

• Lymfeklieren
• Kleine orgaantjes 1-25 mm
• Functie
• Aanmaak en opslag lymfocyten
• Filtreren en vernietigen vreemde stoffen en
  micro-organismen
• Aanmaak van antistoffen
• Tussenstations van lymfevaten
• Kunnen opzwellen bij infectie

74
Het lymfestelsel

• Regionale lymfeklieren
• Hals
• Oksels
• Lies

75
Het lymfatisch systeem

• Thymus
• Ontwikkeling voorlopers T-lymfocyten
• Speelt rol bij cellulaire immuniteit
• Verhoudingsgewijs groter bij kinderen