Title: Biyolojik Riskleri Y
1Biyolojik Riskleri Yönetmek için Pratik
Uygulamalar
- Süt sigiri yetistiricileri için zoonotik
bulasmanin kontrolü -
- Çeviren
- Dr. Ibrahim ÇETINVeteriner Hekim
2Biyolojik Risk Yönetimi(BRY)
- Farkindalik egitimi,
- degerlendirmesi ve
- yönetiminin tüm
- asamalari
- Enfeksiyon/hastaliklarin kontrolünü gelistirmek
için tasarlanmistir. - Yurtdisi ve yurtiçi hastaliklar
- Riskleri asgariye indirmek için gerekli araçlari
saglamak
3Biyolojik Risk Yönetimi(BRY)
- Hastalik riski tamamen
- ortadan kaldirilamaz.
- Hayvan,onlarin çevresi
- Maruz kalmayi azaltma
- Enfeksiyon etken etkilesimleri
- Hayvanlara ve insanlara olan tehdidi asgariye
indirmek - Tüm sorulari yanitlayacak bir çözüm yolu yoktur.
4Bulasmanin Yollari
- Hastalik etkenlerinin yayilmasi
- Hayvan Insan
- Farkli bulasma tarzlari
- Solunum(Aerosol)
- Direk temas
- Araç-gereç yoluyla(Fomite)
- Agiz yoluyla(Oral)
- Vektör kaynakli
5A.B.D.de Sigirlarda Mevcut Zoonoz Hastaliklar
- Anthrax
- Brucellosis
- Cryptosporidiosis
- Dermatophilosis
- E. coli
- Giardia
- Leptospirosis
- Listeriosis
- Pseudocowpox
- Q Fever
- Ringworm
- Salmonella
- Tuberculosis
- Vesicular stomatitis
6A.B.D.de bulunmayan Sigir Zoonoz Hastaliklari
- Bovine Spongiform Encephalopathy
- Deli Dana Hastaligi
- Melioidosis
- Rift Valley Fever
7Bulasma Yollari
- Bütün enfeksiyon etkenlerine uygula.
- Hastaligin gelismesi için insanlar maruz
kalmalidir. - Farkli bulasma yollarini anlaElde etmenin
kontrolü - Risk alanlari ayird edilmelidir.
- Maruz kalmayi asgariye indirmek için protokoller
düzenle.
8Insan-Hayvan Etkilesimi
9Insan-Hayvan Etkilesimi
- Evcil hayvan yetistiricileri hergün hayvanlarla
çalisirlar. - Çogu bazi hastaliklara karsi bagisikliga
sahiptir. - Yurtdisindaki hastaliklara karsi bagisikliga
sahip degillerdir. - Daha önce hayvanlara maruz kalmayan isçiler daha
fazla risk altindadirlar. - Bagisikliklari olmayabilir.
10Risk Faktörleri
- Degisen saglik durumu,artan yas
- Çiftçiler zoonozlara daha savunmasizdirlar.
- Immun sistemi zayif kisilerde risktedirler.
- Genç ve yasli
- Kemoterapi
- Diabetli
11Risk Faktörleri
- Zayif hayvan sagligi
- Zayif hayvan saglik önlemleri
- Zayif kisisel hijyen
- Yogun hayvan üretimi
- Artan maruz kalma
12Zoonotik Hastaligin Bulasmasi
- Hayvanlar,hastaligin açik belirtilerini
göstermeyebilirler. - Hastaligin bütün
- bulasma yollari konusunda farkindalik
zorunludur. - Kendiniz ve isçileriniz için hastalik riskini
asgariye indirmek için strateji gelistirin.
13Genel önlem adimlari
- Genel Bakis
- Hayvan Sagligi
- Farkindalik egitimi
- Kisisel Hijyen
- Kisisel Koruyucu Ekipman
14Genel önlem adimlari
- Hayvan Sagligi
- Sürüdeki hastaliklarin kontrolü
- Ekonomik anlaminin olmasi
- Eger hastalik mevcut olmazsa,insanlar maruz
kalmaz.
15Genel önlem adimlari
- Farkindalik egitimi
- Sürü veteriner
- hekimleri ve saha
- veteriner hekimleri ile çalisin.
- Zoonotik hayvan riskleri hakkinda hayvanlarla
çalisan herkesi egitin. - Herkesin anladigi dilde anlatin.
16Genel önlem adimlari
- Kisisel hijyen
- Hayvanlari elledikten sonra elleri yikayin.
- Enfeksiyon yapan etkenleri uzaklastirir.
- Kisisel koruyucu ekipmanlar
- Eldivenler,tulumlar,
- çizmeler
- Maske, gözlükler
17Aerosol(Damlacik) Kontrolü
18Damlacik Yoluyla Bulasma
- Enfekte damlaciklar hava yoluyla hayvandan insana
geçer. - Hapsirik/öksürük
- Dogum dokulari
- Diski
- Idrar
- Bulasik toprak
19Damlacik yoluyla bulasma
- Anthrax
- Listeriosis
- Melioidosis
- Q Fever
- Rift Valley Fever
- Tuberculosis
Denotes Foreign Animal Disease
20Genel önlem adimlari
- Basit önlem adimlari sunlari içerir.
- Tozun kontrolü
- Belli durumlarda maske takmak.
21Damlacik önlem uygulamalari
- Kuru arazilerde tozun kontrolü
- Bulasik toprak, zoonotik hastaliklarin kaynagi
olabilir. - Sinirli miktarlarda su kullanin.
22Damlacik önlem uygulamalari
- Su zamanlarda N-95 maskesini takin
- Enfekte edici hayvanlari veya dokularini
ellerken - Doguma yardim ederken
- Basinçli yikama esnasinda
23Damlacik yoluyla bulasma Özet
- Damlacik yoluyla bulasma çiftliginizde meydana
gelebilir. - Anthrax, listeriosis, Q Fever, tuberculosis
- Yurtdisinda görülen hayvan hastaliklarinin
bazilari da damlacik yoluyla bulasabilir. - Melioidosis
- Riskinizi asgariye indirmek için burada tarif
edilen adimlari size yardimci olabilir.
24Direk Temas ve Malzemelerin kontrolü
25Direk Temas Yoluyla Bulasma
- Hayvandaki Patojen (kan,salya,vücud sivilari)
veya çevre - Açik yaralar,müköz membranlar,deri ile temas
26Malzemeler Yoluyla Bulasma
- Bulasik Cansiz nesneler
- Patojenleri tasirlar.
- Firçalar,igneler,giysiler,yataklik
27Direk Temas veya Malzemeler yoluyla Bulasma
- Anthrax
- Brucellosis
- Dermatophilosis F
- Leptospirosis
- Melioidosis
- Pseudocowpox F
- Q Fever
- Rabies
- Ringworm F
- Rift Valley Fever
- Salmonella
- Tuberculosis
- Vesicular stomatitis
Denotes Foreign Animal Disease
F Denotes fomite transmission
28Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- Basit önlem basamaklari sunlari içerir
- Iyi kisisel hijyeni korumak.
- Kisisel koruyucu ekipman(KKE)
- giymek
- Ekipmani temiz tutmak
29Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- Kisisel hijyen
- El yikama olanaklarini saglayin.
- Akan sicak su,sabun, temiz havlular
- Hayvan temas alanlarina
- bitisik olarak bulunma.
- Hayvanlari elledikten sonra ellerin yikanmasini
hatirlatan isaretleri yapistirmak. - Sabun ve havlulari haftalik olarak kontrol etmek.
30Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- KKE- Eldivenler
- Hayvanlarla çalisirken latex/nitril eldivenler
giyin. - Hasta veya bilinmeyen saglik durumu, hastalikla
araniza bariyerler koyun. - Özellikle asinmis,çatlamis ve kesik eller için
önemlidir. - Eldivenleri uzaklastirdiktan sonra elleri yikayin.
31Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- KKE-Önlükler
- Hayvan alanlarinda
- temiz kiyafetlere
- ihtiyaç duyulur.
- Isletme disinda giyilen
- ile iste/çiftlikte giyilen kiyafetleri ayirin.
- Hastalik etkenlerinin uzaklasmasini önleyin.
- Çiftlikte çamasirhane olanaklarini saglayin.
32Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- KKE- Çizmeler
- Hayvan alanlarinda temiz çizmelere ihtiyaç olur.
- Temizligi ve atik
- toplamayi kolaylastirma amaciyla,giriste/çikist
a çizme banyosu ve çöp tenekesi bulundurun. - Çizmeleri çikardiktan sonra ellerinizi yikayin.
33Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- Ekipmanlari temiz tutun.
- Deri kaybi olan hayvanlarda kullanilir ise,timar
ekipmanlarini yikayin ve dezenfekte edin. - Idrar ve diskiyi yakalamak için siçrama koruyucu
- Idrar ve diski ile kirlenen salon ekipmanlarini
bolsu ile yikayin.
34Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- Bazi zoonotik hastaliklar
- buzagi dogumunda yayilir.
- Suya dayanikli dis giyim,
- önlük giyin.
- Rektal muayene için
- kolluk ve eldivenler giyin.
- Bütün dogum dokularini (plesanta,fötal zarlar)
- hemen uzaklastirin ve yok edin.
35Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari
- Kirli altligi uzaklastirin.
- Alani tamamen temizleyin
- ve yikayin.
- Ekipmani ve kisisel
- koruyucu donanimi
- temizleyin.
- Dogum bölgesini ve
- ekipmanlarini dezenfekte edin.
- Dis giysi ve eldivenleri uzaklastirdiktan sonra
elleri yikayin.
36Direk Temas ve Malzemeler yoluyla bulasmanin
önlem uygulamalari-Özet
- Direk bulasma,malzeme yoluyla bulasma
çiftliginizde meydana gelebilir. - Brucellosis, leptospirosis, ringworm
- Yurtdisinda bulunan hayvan hastaliklari da direk
temasla yayilabilir. - Melioidosis, Rift Valley Fever
- Burada anlatilan önlem basamaklari riskinizi
asgariye indirmede yardim edebilir.
37Agiz ve malzeme yoluyla bulasmanin kontrolü
38Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma
- Agiz yoluyla alinan bulasik gida ve su
- Diski,idrar,pastörize edilmemis süt,pismemis
etler - Elleri yikamaksizin hayvanla temastan sonra
elleri yikamaksizin yeme ve içme.
39Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma
- Anthrax
- Brucellosis
- Bovine spongiform encephalopathy (BSE)
- Cryptosporidiosis
- E. coli F
- Giardia
- Leptospirosis F
- Listeriosis
- Melioidosis
- Q Fever
- Salmonella F
- Tuberculosis
Denotes Foreign Animal Disease
F Denotes fomite transmission
40Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari
- Basit önlem basamaklari sunlari içerir
- Çiftlikte bulasmayi önlemek
- Gübreyi idare etmek
- Iyi kisisel hijyeni korumak.
- Evde bulasmayi önlemek.
- Gidanin uygun sekilde muamele edilmesi,elleçlenmes
i
41Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari
- Çiftlikte
- Gübreyi uygun biçimde tasiyin ve depolayin.
- Içme suyunu bulasik hale getirmeyin.
- Kisisel hijyen uygulamalari
- Hayvanlarla temastan sonra yemeden,içmeden ve
gida hazirlamadan önce elleri yikamak. - Hastalik etkenleri ile temasi asgariye indirmek.
42Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari
- Evde
- Pastörize edilmis
- süt ve meyve suyu için.
- Yemeden önce çig meyve ve sebzeleri yikayin.
- Donmus etleri buzdolabinda çözün.
43Agiz ve Malzeme yoluyla bulasmanin önlem
uygulamalari
- Çig etle temastan sonra
- Elleri,kaplari,kesme
- tahtalarini,mutfak yüzeylerini
- sicak sabunlu su ile yikayin.
- Sigir /sigir eti ürünlerini
- tam olarak pisirin.
- 160oF iç sicakliginda olacak
- sekilde
- Pismis gidayi hemen tüketin.
- Arta kalanlari pisirdikten sonra 2 saat içinde
buzdolabina koyun. - Kolay sogumasi için sig kaplarda saklayin.
44Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma-Özet
- Agiz ve Malzeme yoluyla bulasma çiftliginizde
olabilir. - Crypto, leptospirosis, listeriosis
- Yurtdisinda görülen hayvan hastaliklari daagiz
yoluyla bulasabilir. - BSE, melioidosis
- Burada anlatilan önleme basamaklari riskinizi
asgariye indirmede yardim edebilir.
45Vektör Kontrolü
46Vektör Yoluyla Bulasma
- Böcekler
- Patojeni bir hayvandan alirlar.
- Bir insana bulastirirlar.
- Biolojik vektörler
- Keneler,sivrisinekler
- Mekanik vektörler
- Sinekler, hamam böcekleri
47Vektör Yoluyla Bulasma
Horsefly
- Anthrax
- Sinekler
- Q Fever
- Keneler
- Rift Valley Fever
- Sivrisinekler
Tick
Mosquito
Denotes Foreign Animal Disease
48Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Kaynagi azaltma
- Sinekler,Sivrisinekler
- Olgunlari kontrol etmek
- Sinekler, sivrisinekler, keneler
- Böceklerle iliskiyi asgariye indirmek
- Kisisel korunma
49Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Kaynagi azaltma,sinekler
- 4 yasam devresi
- Yumurta, larva, pupa, olgun
- Sicak havada 10 gün kadar kisa döngü
- Organik maddelere yumurtalar yumurtlanir.
- Gübre,yem,islak altlik
- Gelismeyi önlemek için haftalik olarak rahatsiz
edin - Dökülen yemleri ve yemlikleri temizleyin.
50Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Kaynagi azaltma, sinek larvasitleri
- Yem katkilari
- Çiftlikteki tüm hayvanlar,sezon öncesi 3 hafta
- Parazitik esek arilari,sinek pupalari ile
beslenirler. - Yirtici akarlar,böcekler larvalarla beslenirler.
- Adulticides(Olgun zehirleri)
- Yüksek yogunluklarda, sinek öldürücüler
kullanilabilir. - Tavan ve duvarlarda rezidüeller kullanilabilir.
- Diger metodlarla birlikte Yemler, sinek tuzaklari
51Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Olgun sinekleri kontrol
- Çiftlikte,kilit hedef alanlari
- Sagim alanlari, buzagi barakalari
- Ahirlar
- Hayvanlar
52Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Kaynagi azaltma, sivrisinekler
- Nemli topraga tek tek yumurta birakirlar.
- Suyun yüzeyine yumurtalarini birakirlar.
- Larvalar ve pupalar, suda bas asagi yasarlar.
- Su yüzeyinde sifon tüpleri ve trumpet denilen
aygitlari yoluyla nefes alir. - Larvalar gelismeleri için organik maddelere
ihtiyaç duyarlar.
53Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Kaynagi azaltma, sivrisinekler
- Sivrisinek larvalarinin
- yerlestigi yerleri yokedin.
- Agaç bosluklarini doldurun.
- Su bulunduran konteynerleri
- haftalik olarak bosaltin.
- Gölcükleri ve su tanklarini
- sirküle edin.
- Silaj yiginlari için yarim
- lastik kullanin veya lastiklere delikler açin.
54Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Sivrisinek larvasitleri
- Kaynagi azaltma ve biyolojik kontrol fizibl
olmadigi zaman kullanin. - Daha etkili ve hedefe özel
- Olgunlari öldüren ilaçlardan daha az
tartismalidir. - Daha küçük cografi alanlarda uygulanir.
- Larvalar belli bölgelerde yogunlasir.
55Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Olgun sivrisinek öldürücü ilaçlari
- Kaynaklari azaltmadan daha az etkilidir.
- Çoklu uygulamalara ihtiyaç duyulur.
- Uygun çevre kosullarina ihtiyaç duyarlar.
- Hafif rüzgar,yagis olmamasi
- Olgunlara temas için küçük damlaciklar.
56Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Mümkünse sivrisineklerden sakinin.
- Sivrisineklerin çok aktif olduklari gece boyunca
içerde kalin. - Uzun kollu ve paçali giysiler giyin.
- Repellent kullanin.
- DEET
- Etiket yönlendirmelerini takip
edin. - Petlerde,DEET kullanmayin.
57Vektör Yoluyla Bulasma önlem uygulamalari
- Kene kontrolü
- Hayvanlarin düzenli gözlenmesi
- Çayirlarin biçilmesi
- Akarisidler
- Kisisel korunma
- Uzun kollu giyinin.
- Paçalari çoraplara sokun.
- Repellent
- Keneleri acilen uzaklastirin.
58Vektör Yoluyla Bulasma- Özet
- Çiftliginizde vektör yoluyla bulasma meydana
gelebilir. - Anthrax, Q Hummasi
- Yabanci hayvan hastaliklari vektörler araciligi
ile de yayilabilir. - Rift Vadisi Hummasi
- Burada bahsedilen önlem adimlari riskinizi en aza
indirmeye yardim edebilir.
59Sigirlarin zoonoz hastaliklari
60Sigirlarda Anthrax
- Bakteri Bacillus anthracis
- Spor olusturur.
- Toprakta onlarca yil kalabilir.
- Hayvan hastaligi
- Vücud içinde yayilir.
- Hizli ölüm
61Insanlarda Anthrax
- Hastaligin üç formu
- Deri (direk, vektör)
- Barsaklara ait (oral)
- Solunum (aerosol)
- Deri lezyonlarinin çogu kendi kendine kaybolur.
- Riskteki kisiler
- Enfekte derileri,yünleri ve kürkleri elleyenler
62Sigirlarda Brusellozis
- Bakteri Brucella abortus
- Üçüncü üç aylik dönem yavru atmalari
- 80e kadar çikabilir.
- Plasentanin yangisi
- Ölü dogum/Zayif buzagilar
- Kalan plasenta
- Düsük süt verimi
- Geçici sterilite
- Yasam boyu sütte bakteri yayma
63Insanlarda Brusellozis
- Sindirim (oral)
- Solunum (aerosol)
- Direk temas
- Degisken (inip çikan) ates
- Basagrisi, Zayiflik, Eklem agrisi, depresyon,
agirlik kaybi, yorgunluk, karaciger problemleri
64Sigirlarda Bovine Spongiform Encephalopathy(BSE)
- BSE prionlar tarafindan meydana getirilir.
- Ilk vaka Ingilterede, 1986
- Uzun inkubasyon süresi 4-5 yil
- Belirtiler görüldükten sonra ölüme hizla ilerleme
- Arka ayaklarin koordinasyonsuzlugu, titremeler,
düsme, davranis degisiklikleri - Tedavisi yoktur.
65Insanlarda Bovine Spongiform Encephalopathy
- Sindirim (oral)
- Ingilterede Dünyadaki 185 vakanin 158i
Ingilterede meydana geldi. - Varyant Creutzfeldt-Jakob hastaligi
- Hastalarin ortalama yasi26
- Ruh hali ve davranista degisiklikler
- Koordinasyonsuzluk
- Bunaklik
- Ölümcül
66Sigirlarda Cryptosporidiosis
- Protozoan Cryptosporidium parvum
- Ilkbahar, Sonbahar sonu/kis basi
- Buzagilarda ishal
- lt 3 haftalik
- Hastalik belirtileri olmaksizin enfekte
olabilirler. - Süt sigiri buzagilarinin 50 ye kadarinin
crypto yu saçtigi tahmin edilmektedir.
67Insanlarda Cryptosporidiosis
- Sindirim (oral)
- Solunum (aerosol)
- Belirtiler
- Bol, sulu,ishal
- Karin agrisi
- Genellikle kisiyle sinirli
- Zayif bagisiklik sistemi olanlarda siddetli
68Sigirlarda Dermatophilosis
- Bakteri Dermatophilus congolensis
- Belirti göstermeksizin bakteriyi tasirlar.
- Derinin yikimi
- Uzun süreli islaklik,yüksek rutubet orani
- Uyuz, kabuklar
69Insanlarda Dermatophilosis
- Direk temas
- Malzemelerle bulasma
- Belirtiler
- Eller ve kollarda
püstüller - Yaralar, ülserler
- Skarlar olusur.
70Sigirlarda E. coli O157H7
- Bakteri Escherichia coli
- Sigirlar tasiyicilardir.
- Bakteriler diski ile yayilir.
- Hastalik belirtileri görülmez.
71Insanlarda E. coli O157H7
- Sindirim (oral)
- Kaynaklar
- Az pismis veya çig hamburgersalam
- Yonca filizi Marul
- Pastörize olmamis süt, Elma suyu veya sirke
- Kuyu suyu
- Belirtiler
- Kanli ishal,karin agrisi
- Hastalarin 2-10 unda böbrek yetmezligi
72Sigirlarda Giardiasis
- Protozoan Giardia intestinalis
- Yetiskin sigir
- Genellikle hastalik belirtileri göstermez.
- Buzagilar için hastalik kaynagi
- Buzagilar
- Ishal gt4 haftalik
- Kronik olabilir ve kilo
kaybeder.
73Insanlarda Giardiasis
- Sindirim (oral)
- Belirtiler
- Hasta olmayabilirler.
- Digerlerinde ishal,barsak gazi,mide
kramplari,bulanti olabilir. - Genellikle birkaç ay içinde kendiliginden
iyilesir.
74Sigirlarda Leptospirosis
- Yetiskin sigir
- Yavru atmalar
- Azalan fertilite
- Azalan süt verimi
- Atilmayan plasenta
- Sarilik
- Buzagilar
- Ates
- Yemeyi reddetme
- Kizarmis gözler
- Ishal
- Sarilik
- Ölüm
75Insanlarda Leptospirosis
- Sindirim (oral)
- Solunum (aerosol)
- Direk temas
- Belirtiler
- Grip benzeri belirtiler Ates, vücud agrilari,
basagrisi - Zayiflik, kusma, zihin karisikligi
- Sarilik, boyun tutulmasi
- Karaciger,böbrek veya merkezi sinir sistemi hasari
76Sigirlarda Listeriosis
- Bakteri Listeriosis monocytogenes
- Yüksek pH li kötü kaliteli silaj
- Hastalik belirtileri
- Yüz felci, salya akintisi
- Koordinasyon yoklugu
- Dönme, basi yaslama
- Yavru atmalar, ölü dogum
- Ölüm
77Insanlarda Listeriosis
- Sindirim (oral)
- Solunum (aerosol)
- Belirtiler
- Gebe kadinlar Fötusun ölümü
- Yenidoganlar, yaslilar, zayif bagisiklik
sistemliler - Kan dolasimi enfeksiyonu, beyin yangisi
78Sigirlarda Melioidiosis
- Bakteri Burkholderia pseudomallei
- Yabanci hayvan hastaliklari(ABD disi)
- Vakalarin çogu güney dogu asyada meydana gelir.
- Sigirlarda nadirdir.
- Zatürre
- Sinirsel belirtiler
79Insanlarda Melioidiosis
- Sindirim (oral)
- Solunum (aerosol)
- Direk temas
- Belirtiler
- Zatürre
- Ates
- Vücudun her yaninda küçük abseler
- Kronik olabilir.
80Sigirlarda Pseudocowpox
- Virus
- Hastalik belirtileri
- Küçük,kirmizi, meme baslarinda/memede
kabarik yaralar - Vesiküller,kabuklar ve
nodüller olusur. - Yüzük veya at nali seklinde yara olusur.
- Yavas yayilma, tüm sürü etkilenir.
- Yaygin reenfeksiyon
81Insanlarda Pseudocowpox
- Direk temas
- Temas yoluyla bulasma
- Belirtiler
- Sütçü nodülleri
- Küçük, kirmizi,kabarik, düz yüzeyli noktalar
- Yaralar sert nodüller olur.
- Skar birakmadan iyilesirler.
82Sigirlarda Q Hummasi
- Bakteri Coxiella burnetii
- Çogu hiçbir belirti göstermez.
- Yavru atmalara sebep olabilirler.
- Çok miktarda bakteri saçilir.
- Buzagilama (plasenta, fötal sivilar, fötus)
- Süt
- Idrar
- Diski
83Insanlarda Q Hummasi
- Solunum (aerosol)
- Sindirim (oral)
- Belirtiler
- Ani olusum grip benzeri, zatürre, karaciger
hastaligi - Uzun süreli kalp komplikasyonlari, kemik
iltihabi - Gebe kadinlar prematüre dogum, fötüsun ölümü
- Direct contact
- Ticks (vector)
84Sigirlarda Kuduz
- Virus
- ABD de yilda 100 vaka
- Hastalik belirtileri
- Açiklanamayan felç
- Istahsizlik
- Sinirli, irrite olan, asiri hassas, istikrarsiz
- Agresif olabilir.
- Anormal bögürme
- 7-10 gün içinde ölüm
85Insanlarda Kuduz
- Direk temas
- Enfekte hayvanin sirigi veya bozulmus cilt
vasitasiyla - Belirtiler
- Ates,basagrisi
- Isirik bölgesinin kasinmasi
- Saskinlik,anormal davranis
- Yutkunma zorlugu
- Belirtiler görüldükten sonra 2-10 gün içinde ölüm
- Belirtiler görülmeden önce asi çok etkilidir.
86Sigirlarda Ringworm(mantar)
- Etkeni mantarHastalik dermatofit olarak da
adlandirilir. - Genellikle sadece kil,tirnak ve derinin dis
tabakasinda ürer. - Hastalik belirtileri
- Kil kaybi,pul pul,kabuklu alanlar
- Ringworm lezyonlari
- Kasinti olabilir veya olmayabilir.
- Tüm vücutta bulunabilen küçük etkilenmis alanlar
87Insanlarda Ringworm(mantar)
- Direk temas
- Temas yoluyla bulasma(ekipman)
- Belirtiler
- Görünmesi 1-2 hafta alir.
- Kasinma
- Ringworm( yüzük gibi) lezyonlari
88Sigirlarda Rift Vadisi Hummasi
- Virus, yabanci hayvan hastaligi
- Afrikada,Saudi Arabistan ve Yemende meydana
gelir. - Sivrisinekler
- Yavru atma firtinasi
- Yetiskin sigir
- Ates, zayiflik, istahsizlik, salya akmasi,
ishal, sari deri - Ölüm orani 10
- Buzagilar
- Ates, depresyon, ani ölüm
- Ölüm orani 10-70
89Insanlarda Rift Vadisi Hummasi
- Solunum (aerosol)
- Direk temas
- Sivrisinek (vektör)
- Sindirim (oral)
- Belirti yoktur veya grip benzeri belirtiler
görülür. - Ates, basagrisi, kas ve eklem agrisi, mide
bulantisi, kusma - 4-7 gün içinde iyilesme
- 1in de siddetli hastalik
90Sigirlarda Salmonellosis
- Bakteri Salmonella
- Enfekte fakat belirti yoktur.
- Stres durumunda(tasima,sütten kesim,buzagilama)
bakterileri saçarlar. - Yetiskin sigir
- Bol ishal, istahsizlik, azalan süt üretimi,
agirlik kaybi, yavru atma - Buzagilar
- Ishal, eklem enfeksiyonlari, ayaklarin kulak
uçlarinin ve kuyrugun gangreni
91Insanlarda Salmonellosis
- Sindirim (oral)
- Direk temas
- Belirtiler
- Enfeksiyondan sonra 12 - 72 saat
- Mide bulantisi, kusma, ishal
- Kramplar, karin agrisi
- Basagrisi, ates, üsüme
- Çocuklarda,yaslilarda ve bagisiklik sistemi zayif
olanlarda siddetli
92Sigirlarda Tuberküloz
- Bakteri Mycobacterium bovis
- 1917 A.B.D. Eradikasyon programi basladi.
- Daha az enfeksiyon ,fakat
hala mevcut - Hastalik belirtileri
- Yavas gelisen hastalik
- Erken asama Asemptomatik
- Ileri asama Agirlik kaybi, istahsizlik, öksürük,
solunum güçlügü
93Insanlarda Tuberküloz
- Sindirim (oral)
- Solunum (aerosol)
- Direk temas
- Belirtiler
- Hasta olmayabilir.
- Akcigerlerin hastaligi Ates, öksürük, gögüs
agrisi - Hastalik yayilabilir Böbrek,omurilik ve
beyin
94Sigirlarda Vesicular Stomatitis
- Virus
- Hastalik belirtileri
- Vesiküller Oral, meme bezi, koroner bant, parmak
arasi bölgesi - Salya, topallik
- Vesiküller vücudun bir bölgesinden izole edilir.
area of body - Agiz veya ayaklar
- 2 hafta içinde iyilesir.
95Insanlarda Vesicular Stomatitis
- Direk temas
- Inkubasyon süresi 1-6 gün
- Grip benzeri belirtiler
- Basagrisi, ates, gözlerin arkasinda agri,
keyifsizlik,bulanti, kol back ve sirtta agri,
agizda vesiküller (nadir) - Kendiliginden iyilesen hastalik
- 4-7 gün içinde iyilesme
96Anahtar Ögrenme Hedefleri
- Biyolojik risk yönetimi önemlidir.
- Bütün zoonotik hastaliklar birkaç yaygin yolla
bulastirilirlar. - Hastalik riski yönetilebilir.
- Farkindalik egitimi zorunludur.
- Siz kritik bir rol oynayabilirsiniz!
97Questions?
- www.cfsph.iastate.edu/BRM
- brm_at_iastate.edu
- 515-294-7189
- CFSPH
- Iowa State University, College of Veterinary
Medicine - Ames, IA 50011
98Acknowledgments
- Development of this presentationwas funded by a
grant from the USDA Risk Management Agencyto the
Center for Food Securityand Public Healthat
Iowa State University.
99Acknowledgments
Author Ingrid Trevino, DVM, MPH Reviewer
Danelle Bickett-Weddle, DVM, MPH