Slayt 1

1
(No Transcript)
2
GELENEKSEL TÜRK TIYATROSU

• KARAGÖZ

3
KARAGÖZ VE HACIVAT
4
TEMEL SORU

• EGLENCE KÜLTÜRÜMÜZÜN
• GEÇMISTEN GÜNÜMÜZE DEGISIMI
• NASIL OLMUSTUR?

5
ÖZET
Haci Cavcav isletmeye adam ariyor galiba
Karagöz ve Hacivat taklide ve karsilikli
konusmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir
perdede oynatilan gölge oyunudur.
Vay Karagözüm nasilsin?
6
KARAGÖZ ve HACIVAT ILE ILGILI SÖYLENCELER

• Haci Ivaz Aga ya da halka mal olan adiyla Hacivat
  ve Trakya'da bulunan Samakol köyünden demirci
  ustasi Karagöz, Orhan Gazi devrinde Bursada
  yasamis cami yapiminda çalisan iki isçidir.

7
ORHAN BEY

• Orhan Gazi'nin, "cami vaktinde bitmezse
  kelleni alirim" dedigi cami mimari, caminin
  vaktinde bitmemesine neden olarak Karagöz ve
  Hacivat'i gösterir.

8
KARAGÖZ HEYKELI

• Karagöz ve Hacivat Kendileri çalismadiklari gibi
  diger isçilerin de çalismasini engellemektedirler
  

9

• Bunun üzerine bu ikili baslari kesilerek idam
  edilir.
• Karagöz ve Hacivat'i çok seven ve ölümlerine çok
  üzülen Seyh Küsteri, ölümlerinin ardindan
  kuklalarini yaparak perde arkasindan oynatmaya
  baslar.
• Bu sayede Hacivat ve Karagöz taninir.

10
Acimadi ki Acimadi ki
Gene mi Sen !!!
11
(No Transcript)
12
KARAGÖZ-HACIVAT YAPIMINDAN GÖRÜNTÜLER
Karagöz ve Hacivat'i çok seven ve ölümlerine çok
üzülen Seyh Küsteri, ölümlerinin ardindan
kuklalarini yaparak perde arkasindan oynatmaya
baslar
13
(No Transcript)
14
(No Transcript)
15

• Geleneksel kültürümüzün ortaoyunu ve meddah ile
  birlikte en önemli köse taslarindan biri olan
  gölge oyunumuz KARAGÖZ HACIVAT oyunlari
  günümüzden yüz yillarca önce ortaya çikmis,
  insanlari eglendirirken düsündürmüs, zaman zaman
  toplumsal bilinç olusmasinda öncü bir rol
  oynamistir.

16
(No Transcript)
17
Karagöz oynatan kisiye HAYÂLÎ denir, hayalinin
yardimcisina ise yardak adi verilir. Hayâlî
sifati, bir usta yaninda uzun yillar yardaklik
(yardimcilik, çiraklik) yapmis ve hakkiyla
karagöz hacivat oynatabilecek kivama gelmis
kisilere ustasi tarafindan verilir
18
KARAGÖZ OYUNUNDA TIPLER
KARAGÖZ OYUNUNDA TIPLER

• Eksen Kisiler (Karagöz, Hacivat)
• Kadinlar (Zenneler, Kanli nigar, Salkim Inci,
  Karagöz'ün karisi, Hacivat'in Kizi vs.)
• Istanbul agzi konusanlar (Çelebi,Tiryaki)
• Anadolulu kisiler (Laz, Bolulu, Kayserili, Kürt,
  Kastamonulu)
• Anadolu disindan gelen kisiler (Arnavut, Arap,
  Acem)
• Müslüman olmayan kisiler (Rum, Ermeni, Yahudi)

19
KARAGÖZ OYUNUNDA TIPLER

• Kusurlu ve ruhsal hasta olan kisiler (Kekeme,
  Kambur)
• Kabadayilar ve sarhoslar (Matiz, Tuzsuz Deli
  Bekir, Sarhos)
• Eglendirici kisiler (Köçek, Çengi, Cambaz,
  Hokkabaz)
• Olaganüstü kisiler ve yaratiklar (Cazular,
  Cinler, Canan)
• Geçici, ikincil kisiler ve çocuklar (Çeyiz
  tasiyicalari, Saticilar vs.)

20

KARAGÖZ

• KARAGÖZ Oyunun hiç süphesiz basrol oyuncusu
  Karagözdür. Okumamis bir halk adamidir.
  Hacivatin kullandigi yabanci kelimeleri anlamaz
  ya da anlamaz görünüp, onlara yanlis anlamlar
  yükleyerek ortaya çesitli nükteler çikarirken bir
  taraftan da Türkçe dil kurallari ile yabanci
  kelimeler kullanan Hacivat ile alay eder.

21
HACIVAT

• Tam bir düzen adamidir.Nabza göre serbet verir,
  eyyamcidir.Kisisel çikarlarini her zaman ön
  planda tutar.Az buçuk okumuslugundan dolayi
  yabanci sözcüklerle konusmayi sever.Perdeye gelen
  hemen herkesi tanir, onlarin islerine aracilik
  eder.Alin teriyle çalisip kazanmaktan çok
  Karagözü çalistirarak onun sirtindan geçinmeye
  bakar

22
ZENNE

•   Karagöz oyunundaki bütün kadinlara genel olarak
  Zenne denir .

23
HIMMET AGA

• Kastamonulu Himmet olarak da geçer.Sirtinda
  baltasi vardir.Kaba saba bir tiptir.Karagöz
  oyunlarinin en iri tasviridir.Yaklasik 50 cm
  boyundadir.

24
TUZSUZ DELI BEKIR

• Bir elinde içki sisesi,bir elinde tabanca ya da
  kama vardir.Olaylarin karmasiklastigi anda gelip
  kaba kuvvetle olayi çözer.

25
ÇELEBI

• Istanbul agzi ile kusursuz bir Türkçe
  konusur.Bazi oyunlarda zengin bir bey, bazi
  oyunlarda bir mirasyedi, bazi oyunlarda ise zevk
  düskünü bir çapkindir. Nazik ve çitkirildim bir
  tiptir. Elinde semsiye,çiçek demeti ya da baston
  olan degisik Çelebi tasvirleri vardir

26
BEBERUHI

• Alti kulaç Beberuhi lakabiyla anilir.Yasi büyük
  akli küçük bir tiptir.

27
TIRYAKI

• Afyon yutup pineklemekle ömür geçiren, olayin en
  can alici yerinde uyuklayan bir tiptir.

28
KARAGÖZ-HACIVAT OYUNUN BÖLÜMLERI

• Karagöz- Hacivat oyunu baslica 4 bölüme ayrilir
  Giris, Muhavere, Fasil, Bitis.
• GIRISHacivat bir semai söyleyerek perdeye gelir
  semaiyi bitirince Hay Hak! Diye seslendikten
  sonra bir perde gazeli okur.
• MUHAVEREKaragözle Hacivat arasinda geçen
  muhavere bölümü asil oyunun konusuyla ilgili
  degildir.Bu bölüm okumus bir adam olan Hacivatin
  sözlerini okumamis halk adami olan Karagözün
  yanlis anlamasi ya da yanlis anlar görünmesiyle
  sürüp gider.

29

• FASIL Bu bölümde bir olay gösterilir. Karagöz
  oyunlari bu bölümde gösterilen olaylara göre ad
  alirlar Hamam, Ters Evlenme, Kanli Kavak.
• BITIS Bu bölüm, oyunun sonunda Karagözle Hacivat
  arasinda geçen birkaç cümlelik kisa bir
  konusmadan ibarettir.Bu bölümde Karagöz Hacivati
  yine döver bunun üzerine Hacivat Yiktin
  perdeyi eyledin viran! Varayim sahibine haber
  vereyim heman! diyerek çikar, Karagöz de

30

• Her ne kadar sürç-i lisan ettikse af ola!
• Yarin aksam .. oyununda yakan elime geçerse ,
  bak Hacivat ben de sana ne oyunlar oynarim!
  dedikten sonra çekilip gider perde arkasindaki
  mumun sönmesiyle oyun biter.

31
KAYNAKÇA

• Cevdet Kudret,Karagöz,Bilgi Yayinevi 1946
• Aziz Nesin,Üç Karagöz Oyunu,Ist.1968
• Metin And,Kukla Oyunlari,Is bank yayinlari
• Metin And,Karagöz,Is bank yayinlari 1969
• Karagöz Koleksiyonu YKB yayinlari 2004
• www.karagöz.com.tr
• www.turkcan.org

32

• Her ne kadar sürç-i lisan
• ettikse affola!
• BCS