Ziola w ochronie zdrowia pszcz

1
Ziola w ochronie zdrowia pszczól

• Dr Marek W. CHMIELEWSKI
• Pracownia Chorób Pszczól
• Katedra Epizootiologii
• Wydzial Medycyny Weterynaryjnej
• Uniwersytet Przyrodniczy
• W Lublinie

2
Do tematu stosowania naturalnych srodków
leczniczych przy zwalczaniu chorób pszczelich,
wracamy wielokrotnie. Jednak najwazniejszym w
tej sprawie jest to, ze taka mozliwosc sie
otwarla. Waznym jest i to, aby pszczelarze nie
bojac sie pewnych klopotów w pierwszej fazie
stosowania tych srodków, nabrali do nich
zaufania. Majac na uwadze dobro naszych
pszczelarzy oraz potrzeby utrzymania zdrowych
rodzin pszczelich i sterylnych produktów
pszczelich, temat ten podejmuje ponownie. Dobrze
pamietam spory i zwatpienia specjalistów z
zakresu zwalczania nosemozy srodkami naturalnymi
w latach 80-tych. Metoda ta wzbudzala
zainteresowanie wsród malej grupy pszczelarzy,
którzy widzieli w tej metodzie rozwiazanie
dostepne dla kazdego pszczelarza.
3
Mieta pieprzowa - Mentha piperita
Rodziny pszczele porazone pasozytem Varroa
destructor, odymiamy ziolami uzyskanymi z miety
pieprzowej, rumianku i eukaliptusa jako
mieszanka, lub kazdym indywidualnie. Wysuszone
ziola spalamy w podkurzaczu i odymiamy przez
otwór wlotowy rodziny porazone pasozytem.
Odymianie przerywamy w chwili wydostawania sie
dymu z pod powalki. Czynnosc te powtarzamy 4-ro
krotnie co 5 dni. Po kazdym zabiegu sprawdzamy
ilosc osypanego pasozyta na dennice.
4
Mieta pieprzowa - Mentha piperita
Olejek lub wyciag z miety pieprzowej,
wykorzystujemy przy zwalczaniu choroby
woreczkowej i grzybicy w rodzinach pszczelich.
Olejek mietowy lub wyciag spirytusowy, podajemy
chorym rodzinom pszczelim w pokarmie
weglowodanowym tj. w syropie cukrowym lub ciescie
cukrowo - miodowym. Olejek lub wyciag z miety
pieprzowej jak i miety zielonej, dodajemy do
syropu cukrowego lub ciasta cukrowo - miodowego w
ilosci lem3 na 1 litr syropu lub Ikg ciasta
cukrowo-miodowego. Robiac ciasto cukrowo -
miodowe, nalezy dokladnie ugniatac az do
uzyskania masy plastycznej, która podajemy
bezposrednio rodzinom pszczelim. Jezeli
przygotowane ciasto lecznicze nie mozemy poddac
bezposrednio pszczolom do ula, nalezy go
szczelnie zapakowac przed ulatnianiem sie
olejków leczniczych. Kazda chora rodzina powinna
otrzymac 4 litry lub 4 kg pokarmu leczniczego.
5
Mieta pieprzowa - Mentha piperita

• Jezeli leczone rodziny pszczele posiadaja
  dostateczna ilosc pokarmu i nie beda zabieraly
  pokarmu leczniczego, mozemy stosowac metode
  odparowania, ukladajac nasycone olejkiem maty
  plócienne na górnych beleczkach ramek.
• Mozna równiez przygotowac odpowiednie szalki,
  które napelniamy olejkiem mietowym, przykrywamy
  siateczka i wsuwamy ja na dennice pod ramki z
  pszczolami.
• Stosujac te metode uzyskujemy podwójny efekt w
  leczeniu chorych rodzin, poniewaz olejek mietowy
  dziala skutecznie przy zwalczaniu pasozyta
  varroa, oraz przy leczeniu choroby woreczkowej i
  grzybicy.

6
Rumianek pospolity - Chamomilla recutita 
Do leczenia rodzin pszczelich porazonych
pasozytem varroa jacobsoni uzywamy równiez
wysuszonych ziól z rumianku pospolitego. Do
odymiania rodzin pszczelich, robimy mieszanke
ziolowa z miety pieprzowej, rumianku i kocimiety
i spalamy w podkurzaczu. Do leczenia rodzin
pszczelich wykorzystujemy zebrany kwiatostan, z
którego sporzadzamy wyciag alkoholowy oraz napary
ziolowe. Natomiast do zwalczaniu varroa -
zbieramy ziola rumianku, scinajac lodygi na
wysokosci 5 cm od podstawy rosliny wraz z
kwiatostanem. Zebrane ziola suszymy tak samo jak
inne ziola lecznicze.
7
Tymianek Thymus vulgaris
Wlasciwosci bakteriobójcze, zawartosc olejku
eterycznego, a w nim tymolu, wzbudzil)
zainteresowania specjalistów zajmujacych sie
chorobami pszczól. Po raz pierwszy wykorzystywano
obok Folbexsu VA i czeskiego BEF, tymol do
zwalczania choroby roztoczowej w latach 1950 -
1952. W tym czasie wiedza na temat tymianku wsród
pszczelarzy byla znikoma. Dopiero pojawienie sie
varroa jacobsoni, zmobilizowalo specjalistów
do szukania srodków naturalnych do
zwalczania tego pasozyta.
8
Tymianek Thymus vulgaris
Okazalo sie, ze olejek tymiankowy dziala
skutecznie przy zwalczaniu varroa, zgnilca
amerykanskiego, grzybicy wapiennej oraz choroby
woreczkowej. W badaniach tych stosowano poza
olejkiem tymiankowym równiez olejki cynamonowy,
cytrynowy, kminkowy i zywokostowy. Okazalo sie,
ze olejki te posiadaja wlasciwosci
bakteriobójcze i bakteriostatyczne, a to ma
kapitalne znaczenie przy zwalczaniu chorób
pszczelich.
9
Tymianek Thymus vulgaris
Do leczenia chorych rodzin pszczelich, stosujemy
olejek eteryczny tymiankowy, lub wyciag
spirytusowy z ziela tymianku. Do tego celu
zbieramy mlode pedy tymianku, przed
zakwitnieniem,5 dkg ziela tymianku zalewamy 1/2
litra 70 spirytusu i zamykamy na 10 dni.
Nastepnie odsaczamy plyn do czystej butelki i
przechowujemy w chlodnym i ciemnym miejscu.
Uzyskany wyciag z tymianku wykorzystujemy do
leczenia chorych rodzin pszczelich. Olejki
eteryczne lub wyciag spirytusowy podajemy chorym
rodzinom w pokarmie weglowodanowym tj. w syropie
cukrowym lub ciescie cukrowo - miodowym 4-ro
krotnie po 1 litrze pokarmu, z dodatkiem 1 cm3
lekarstwa na 1 litr syropu. W ten sposób chora
rodzina w czasie leczenia, otrzymuje 4 cm
stosowanego lekarstwa.
10
Tymianek Thymus vulgaris
W badaniach doswiadczalnych stosowano
poszczególne olejki oddzielnie, mimo, ze
wykazywaly podobne dzialania, gdyz niektóre z
nich cechuje szerokie spektrum dzialania. Do nich
naleza olejki mietowy, tymiankowy, szalwiowy,
które moga byc stosowane tak przy zwalczaniu
Varroa jak i leczeniu innych chorób pszczelich.
Tymianek jest roslina miododajna, a pszczoly
przepadaja za zbieraniem nektaru i pylku z
tymianku.
11
Szalwia lekarska - Salvia officinalis
Tak jak i tymianek, szalwia posiada wlasciwosci
przeciw bakteryjne oraz duzy procent olejku
eterycznego, który dziala toksycznie na pasozyta
Varroa destructor. Prowadzone sa równiez
doswiadczenia z olejkiem szalwiowym, do
zwalczania choroby grzybiczej, który wykazuje
podobne dzialanie jak olejek tymiankowy.
Dotychczasowe badania potwierdzaja skutecznosc
dzialania na samice Varroa.
12
Szalwia lekarska - Salvia officinalis
Podstawowymi preparatami do leczenia rodzin
pszczelich sa - Olejek eteryczny szalwiowy -.
Jest to gotowy preparat do stosowania zgodnie z
zaleceniami, przy poszczególnych chorobach rodzin
pszczelich. - Wyciag spirytusowy z swiezych
lisci szalwi, sporzadzony wedlug wskazan podanych
w niniejszym opracowaniu. Podajac preparaty do
leczenia chorych rodzin pszczelich, nalezy je
odpowiednio rozcienczyc syropem cukrowym lub w
ciescie cukrowo - miodowym, gdyz sa one zbyt
skoncentrowanym srodkiem.
13
Szalwia lekarska - Salvia officinalis
Przygotowywanie wyciagu z ziela szalwi - zbieramy
lO dkg swiezych lisci szalwi, zalewamy je 1/2
litra 70 spirytusu i pojemnik zamykamy szczelnie
na 14 dni. Po tym terminie, zlewamy plyn do
czystej butelki i zamykamy szczelnie przed
ulatnianiem sie olejku eterycznego. Tak uzyskany
preparat wykorzystujemy do zwalczania chorób
pszczelich, a glównie do zwalczania Varroa
destructor. Do zwalczania varroa stosujemy trzy
metody 1/ metoda odparowania przez ukladanie
nasyconych mat preparatem, które ukladamy na
górnych beieczkach ramek, 2/ przygotowujemy
odpowiednie szalki, które napelniamy preparatem i
nakrywajac je siateczka, wsuwamy ja na dennice
pod ramki z pszczolami, 3/ olejek lub preparat
spirytusowy podajemy rodzinom pszczelim w syropie
cukrowym lub ciescie cukrowo - miodowym, zgodnie
z dawkami podanymi poprzednio
14
Szalwia lekarska - Salvia officinalis
W czasie zwalczania Varroa destructor, nalezy
wsunac wkladke na dennice leczonej rodziny, która
pozwoli na wlasciwa ocene stanu porazenia tym
pasozytem rodziny pszczelej. Szalwia, poza
walorami leczniczymi dla ludzi i pszczól, jest
roslina miododajna, kwitnaca w maju i czerwcu i
chetnie odwiedzana przez pszczoly. Zbierany
nektar z szalwi, wzbogaca bukiet smakowo -
leczniczy miodu.
15
(No Transcript)
16
Kminek zwyczajny- Carum carvi
Wiele lat prowadzono obserwacje rodziny
pszczelej, przy której posadzony byl kminek.
Powodem tej obserwacji byl fakt, ze rodzina ta
wolna byla od chorób pszczelich, przez okres 3-ch
lat. Choroby grzybicze pojawily sie dopiero w
czwartym roku, kiedy zlikwidowano uprawe kminku
przy tej rodzinie. Aby potwierdzic zwiazek braku
uprawy kminku a choroba rodziny pszczelej, do
leczenia grzybicy zastosowano olejek kminkowy do
leczenia tej rodziny, efekt byl zaskakujacy. Od
tej pory kminek stal sie jednym z ziól
stosowanych w leczeniu chorób pszczelich.
17
Kminek zwyczajny - Carum carvi
Na podstawie literatury z zakresu
ziololecznictwa, ustalono. ze kminek posiada
wlasciwosci bakteriobójcze i jest pomocny w
zwalczaniu choroby grzybiczej. W dalszych
doswiadczeniach uzyskano efekty przy zwalczaniu
choroby woreczkowej i zgnilca amerykanskiego.
Aczkolwiek sa to lekarstwa stosowane jeszcze w
doswiadczeniach, mimo to wydaje sie wielkim
odkryciem, mozliwosc zwalczania chorób pszczelich
srodkami naturalnymi. Daje to szanse uwolnienia
naszych pasiek od stosowania srodków chemicznych,
a tym samym zapewnienie naszym produktom
pszczelim ekologicznej czystosci
18
Zywokost lekarski - Symphytum officinale
Olejek zywokostowy, tak jak tymiankowy,
cynamonowy, cytrynowy i kminków' posiada
wlasciwosci bakteriobójcze i bakteriosta-tyczne,
dlatego wlaczony zostal do badan przy zwalczaniu
chorób pszczelich Wszystkie wspomniane olejki
stosowane sa przy zwalczaniu chorób pszczelich
jak choroba grzybiczna, nosemoza, zgnilec
amerykanski, choroba woreczkowa i varroa
jacobsoni. Prowadzone doswiadczenia z naturalnymi
srodkami przy leczeniu chorób pszczelich, nie
przynosza zadnych ujemnych skutków. Natomiast
moga przyniesc nieocenione korzysci dla calego
pszczelarstwa. Podejmujac decyzje stosowania
srodków naturalnych, to wlasnie nalezy brac pod
uwage.
19
SZCZAW LANCETOWATY (INNE NAZWY KOBYLAK, KOBYLI
SZCZAW) RUMEX HYDROLAPATHUM HUDS -
Roslina wieloletnia, rosnie na ugorach, lakach i
innych nieuzytkach. Rozmnaza sie z nasion w
sposób nie kontrolowany. Wiosna wyrasta rozeta
lisciowa, a nastepnie wyrasta lodyga kwiatowa,
która zakwita w lipcu i sierpniu. Wyrastajaca
rozeta lisciowa, swoim wygladem przypomina chrzan
pospolity. Posiada dlugi korzen pakowy i liczne
rozgalezienia. Kobylak znany byl jako ziolo
leczace biegunki. Stosowano herbatke
przeciwbiegunkowa dla niemowlat. W okresie II
wojny swiatowej byl jedynym skutecznym lekarstwem
przeciwko biegunce i czerwonce. Kobylak posiada
wlasciwosci bakteriobójcze i bakterio statyczne,
dziala skutecznie przy rozstroju zoladka i
niezycie jelit.
20
SZCZAW LANCETOWATY (INNE NAZWY KOBYLAK, KOBYLI
SZCZAW) RUMEX HYDROLAPATHUM HUDS -
Kobylak jest skutecznym lekarstwem przy
zwalczaniu choroby Nosemoza, wystepujacej w
rodzinach pszczelich, szczególnie wczesna
wiosna. Do leczenia nosemozy, stosujemy napar z
suchego ziela kobylaka. lub suszonego korzenia.
Bierzemy garsc suchego ziela kobylaka, zalewany
1/2 litrem wrzatku, przykrywamy na pól godziny.
Nastepnie plyn zlewamy do butelki i szczelnie
zamykamy. Tak przygotowany napar stosujemy do
leczenia nosemozy dajac 2 pelne lyzki stolowe na
1 litr syropu cukrowego 11. Leczenie powtarzamy
4-ro krotnie co 5 dni. Leczac rodzine pszczela
porazona nosemoza, niezaleznie od stosowanego
lekarstwa, wykonujemy wszystkie czynnosci
dezynfekcyjne.
21
SZCZAW LANCETOWATY (INNE NAZWY KOBYLAK, KOBYLI
SZCZAW) RUMEX HYDROLAPATHUM
Podstawowym surowcem zielarskim kobylaka sa
zielone liscie i mlody korzen. Liscie zbieramy w
suchy i pogodny dzien w drugiej polowie maja do
polowy czerwca. Zebrane liscie suszymy tak jak
wszystkie ziola. Po wysuszeniu przechowujemy
ziola w plóciennym woreczku w suchym miejscu.
Drugim surowcem zielarskim jest korzen kobylaka,
zbieranym z roslin jednorocznych. Wykopujemy
rosline jednoroczna pod koniec maja poczatek
czerwca. Rozete lisciowa obcinamy i wybieramy
czyste zielone liscie do suszenia na ziola.
Wkopany korzen czyscimy z ziemi, nastepnie
dokladnie myjemy przed suszeniem. Korzenie
suszymy tak jak ziola, jednak dla skrócenia
procesu suszenia, suszymy w suszarni w
temperaturze do 35 C.
22
SZCZAW LANCETOWATY (INNE NAZWY KOBYLAK, KOBYLI
SZCZAW) RUMEX HYDROLAPATHUM
Wysuszony korzen lamie sie z trzaskiem i moze byc
rozdrobniony i stluczony na proszek. Stluczony
korzen na proszek moze byc wykorzystywany do
leczenia nosemozy, podobnie jak Fumagilina DCII.
Drugim sposobem wykorzystywania korzenia
kobylaka, to przygotowywanie naparu 2 lyzki
stolowe rozdrobnionego korzenia i 2 lyzki
stolowe suchych lisci kobylaka, zalewamy 1/2
litra wrzatku i pozostawiamy pod przykryciem na
1/2 godzingt. Przygotowany napar zlewamy do
czystej butelki i wykorzystujemy do leczenia
chorych rodzin pszczelich na nosemoze.
23
Prowadzone doswiadczenia z naturalnymi srodkami
przy leczeniu chorób pszczelich, nie przynosza
zadnych ujemnych skutków. Natomiast moga
przyniesc nieocenione korzysci dla calego
pszczelarstwa. Podejmujac decyzje stosowania
srodków naturalnych, to wlasnie nalezy brac pod
uwage.
24
(No Transcript)