Slayt 1

1
Sinir Sistemi
Zafer ZenginÖzel Yamanlar Koleji Biyoloji
Ögretmeni zaferzengin70_at_hotmail.com zaferzengin70
_at_gmail.com zaferzengin70_at_yahoo.com
2
Sinir Sistemi

• Canlilar, çevrelerinde meydana gelen
  degisikliklere karsi, özellesmis hücre veya
  organlari ile tepki gösterme özelligine
  sahiptirler. Organizmanin tepki göstermesine
  sebep olan çevresel degisikliklere uyarti denir.
  Hayvanlarda bu uyartilara karsi tepki gösteren
  hücre ya da dokularin olusturduklari yapilara
  Sinir Sistemi denir.
• Sinir Sisteminin Görevleri
• Uyartilari almak
• Uyartilari iletmek
• Uyartilari yorumlamak
• Vücut içinde bütünlügü saglamak
• Hormon saglamak
• Hücrede enzim düzenlemesi yapmak
• Organizma için gerekli, kararli bir iç ortam
  olusturmak. (Homeostasi)

3

• Tek Hücrelilerde Sinir Sistemi
• Tek hücreli ve daha basit yapili canlilarin
  hiçbirinde sinir sistemi yoktur. Paramesyumda
  sillerin altinda bulunan kaide cisimciklerinden
  çikan sinir telcikleri (nörofibril) tüm
  sitoplazma içinde iletimi saglar.

4

• Omurgasizlarda Sinir Sistemi
• Süngerlerde sinir hücreleri ve sinir sistemi
  yoktur. Alinan uyarti bir hücreden digerine,
  kimyasal maddelerle iletilerek tasinir. Uyarilma,
  iletilme, degerlendirme ve tepki tüm canlilarin
  sinir sisteminin ana özelligidir.
• Hydra ve sölenterlerde özellesmis sinir
• hücreleri gelismistir. Bu hücreler vücut
• boyunca bir ag görünümünde dagilirlar.
• Ag içindeki tüm hücreler birbiriyle
• baglantilidir. Alinan herhangi bir uyarti
• tüm vücuda iletilir.
• Planaryada sinir sistemi, vücudun iki
• yaninda uzanan bir çift sinir seridi ile
• bunlari birbirine baglayan sinir agindan
• olusur. Bu sekildeki sinir sistemine
• ip merdiveni sinir sistemi denir.

5

• Eklem bacaklilarda ve halkali solucanlarda da
  ip merdiveni sinir sistemi vardir. Uyartilarin
  degerlendirildigi ganglionlar bulunur. Ilk
  merkezi sinir sistemi ise yassi solucanlarda
  görülür.
• Omurgalilarda Sinir Sistemi
• En mükemmel sinir sistemi omurgalilarda görülür.
  Omurgalilarda sinir sistemi
• 1- Merkezi Sinir Sistem
• 2- Çevresel Sinir Sistemi
• olmak üzere iki kisimda incelenir.
• Sinir sistemi, nöron adi verilen özellesmis sinir
  hücrelerinden meydana gelir.
• Tüm omurgalilarda beyin kafatasi içine
  yerlestirilmistir.
• Omurga içinde sinir seridi (omurilik) bulunur.
  

6
(No Transcript)
7
Insanda Sinir Sistemi Sinir Hücresinin (Nöron)
Genel Yapisi ve Özellikleri Sinir hücreleri,
genis bir hücre gövdesi ve bu gövdeden çikan
kisa ve uzun uzantilardan olusur. Kisa olan
uzantilara Dentrit uzun olan uzantilara ise
Akson adi verilir. Sinir hücrelerinde
aksonu distan saran schwan hücrelerinin
meydana getirdigi zar katlanmalarindan
olusan örtüye Schwan Kini denir. Schwan
hücreleri yag tabiatinda bir madde daha üreterek
aksonun üzerinde ikinci bir kilif daha meydana
getirir. Buna Miyelin Kilif denir.
8
? Miyelinli ve miyelinsiz olarak iki çesit sinir
hücresi vardir. ? Miyelinsiz aksonlarda
izolasyonlu yalniz schwan kini (neurolemma)
yapar. ? Miyelinli nöronlarda, miyelinsiz
nöronlara göre iletim hizi 10 kat daha
hizlidir. (Miyelinli 120 m/sn, Miyelinsiz
12 m/sn) ? Miyelin kilif akson boyunca bogumlu
yapi gösterir. Miyelin kilifin bulunmadigi bu
bogumlara Ranvier Bogumu denir.
9
(No Transcript)
10
Nöron Çesitleri a- Yapisina Göre Nöronlar
11
(No Transcript)
12
(No Transcript)
13
Görevlerine Göre Nöronlar a- Duyu
Nöronlari Duyu organlarinda bulunan ve
reseptörlerden aldiklari uyartilari beyne ya da
omurilige ileten nöronlardir. b- Motor
Nöronlari Beyin ya da omurilikten aldiklari
emirleri tepki organlarina ileten
nöronlardir. c- Ara Nöronlar Merkezi sinir
sistemi ve omurilikte bulunan nöronlari
birbirine baglayan nöronlardir.
14
Nöronlarda Impuls Iletimi Dis ve içten gelen
uyartilarin sinir hücresinde olusturdugu
elektriksel ve kimyasal degisime impuls denir.
Nöronda impuls iletiminin yönü daima
Dentritlerden Aksona dogrudur.
Nöron hücresi uyarilmadigi zaman
polarize (kutuplasmis) durumdadir. Yani hücre
disi () hücre içi (-) durumdadir. Bu olay, Na ve
K iyonlarinin esit olmayan dagilimlarindan
kaynaklanir. Na dista fazla, K ise içte
fazladir. Bu farkli iyon derisimi hücre zarinda
60-90 mV potansiyel farklilik meydana getirir.
15
Impuls iletimi sirasinda izlenen yol söyledir
Polarizasyon Sinir hücresinin kutuplasmis
durumu
16
Depolarizasyon Uyarilan sinir hücresinde,
uyarilan bölgede Na ve K iyonlari ters yönde
yer degistirirler. Bu degisimle beraber, zarin o
bölgesinde hücre disinin negatif (-) hücre
içinin () yüklenmesine neden olur. Bu iletim
akson boyunca devam eder.
17
Repolarizasyon Impuls sinir telinde ilerlerken,
geride kalan kisim, eski kutuplasma durumuna
geçer. Böylece ikinci bir uyartinin alinabilmesi
için hücre hazir hale gelir.
18

• Nörondan Nörona Impuls Iletimi
• Bir sinir hücresinin aksonu ile diger sinir
  hücresinin dentritinin uç uca geldikleri bölgeye
  Snaps denir.
• Impulslar daima, bir sinir hücresinin aksonundan
  diger sinir hücresinin dentritine dogru tasinir.
• Snaps olusturan akson ucu ile dentrit arasinda
  açiklik vardir.

19
? Akson ucundaki gelen impulslar, snaps
araligindaki asetil kolin, glutamat,
nöradrenalin, depamin, histamin, seratonin gibi
Nörotransmitterle (tasiyici maddeler)
dentritlere iletirler. ? Impuls akson ucuna
geldiginde buradaki keselerin, belirtilen
hormonlarin snaptik bosluga salgilamalarini
saglar. ? Bu hormonlar araligin karsi ucundaki
dentritlere baglanir. ? Bu baglanma dentrit
ucunda depolarizasyona neden olur. ? Böylece
impuls dentrite geçer. ? Impuls sinir lifi
boyunca iletilir.
20
(No Transcript)
21
(No Transcript)
22
Sinir Sistemi Endokrin Sistemle Birlikte Çalisir
23

• Bazi Sinaptik Bozukluklar
• Alzheimer hastaligi
• Orta yasta baslayan hizli bir unutma hastaligi.
  Beyin kabugunda bulunan hafiza nöronlarinda
  azalmanin meydana gelmesiyle olusur.
• Parkinson hastaligi
• Kas sinir uyumunun saglanamadigi durumdur. Beyin
  kökünde bulunan ve kas koordinasyonunu saglayan
  sinir hücrelerinde ya da dopamin miktarindaki
  azalma sonucu meydana gelir.
• Sizofreni
• Asiri içine kapali, süpheci (paronoyak), iletisim
  kurma güçlügü çeken ruh hali durumudur. Orta
  beyin bölgesinde asiri dopamin sentezi görülür.
  Genellikle parkinson tedavisi sonrasi gözlenen
  durumdur.

24

• Genel Özellikler
• Nöronlarda impuls olusumu için uyaranin belli
  bir esik siddetinde olmasi gerekir.
• ? Impuls iletimi polarize, depolarize ve
  repolarize olaylarindan dolayi
• elektriksel, enerji harcanmasi, oksijen
  kullanilmasi CO2 olusumundan dolayi
• da kimyasaldir.
• ? Impuls ilerimi için gerekli enerji, uyaranda
  degil sinir hücresinden saglanir.
• ? Impuls iletim hizi
• - Nöronlarin miyelinli ya da miyelinsiz olusuna,
• - Nöronlarin sayisina,
• - Nöronlar arasi baglanti (snaps) sayisina,
• baglidir.
• ? Bir sinir hücresi esik degerinin altindaki bir
  degerde uyarilirsa tepki
• göstermez. Eger bir sinir hücresi esik degeri
  veya bunun üzerindeki bir
• degerle uyarilirsa tüm gücüyle cevap verir.
  Buna ya hep ya hiç prensibi

25
Sinir Sisteminin Kisimlari ve Görevleri Insanda
sinir sistemi - Merkezi Sinir Sistemi (MSS) -
Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS)
26
Insanda Sinir Sistemi
Merkezi Sinir Sistemi
Beyin
Ön Beyin
Uç Beyin
Ara Beyin
Orta Beyin
Arka Beyin
Omurilik Sogani
Beyincik
Omurilik
Çevresel Sinir Sistemi
Somatik Sinir Sistemi
Otonom Sinir Sistemi
27

• Merkezi Sinir Sistemi
• Beyin
• ? Beyin, sinir sisteminin milyarlarca nöron
  içeren önemli bir organdir. Sag ve sol olmak
  üzere iki yarim küreden olusmustur. Insanda ve
  omurgali canlilarda beyin, kafatasinin içini
  tamamen doldurur. Kadinlarda ortalama 1200gr,
  erkeklerde 1400 gr kadardir. Ancak büyük olmasi
  zeka anlamini tasimiyor. Yoksa 7.5 kg ile balina
  en zeki canli olurdu. Peki o zaman o büyüklük ne
  ise yariyor?
• Insanda beyin 10-12 MILYAR nöron içerir. Yani tüm
  vücut sinir hücrelerinin 3/4ü kadardir. 10-12
  milyar sinir hücresinin baglanti sayisi ise halen
  bilinmiyor. Sadece 21 katrilyon oldugu tahmin
  ediliyor...
• Beyin ve omurilik distan içe dogru
• üç zarla çevrilmistir.
• - Sert Zar Kafatasi kemiklerine yapismis olan
  kalin, dayanikli zardir.
• - Örümceksi Zar Sert ve Ince zari birbirine
  baglar.
• - Ince Zar Bu zarda bulunan kan damarlari
  beynin beslenmesinde rol oynar. Örümceksi zar
  ile ince zar arasinda BOS bulunur. Bu sivi
  beyni siddetli sarsintidan korur.

28
1- Ön Beyin Beynin en büyük kismidir. Enine
kesiti alindiginda dista yani kabukta boz madde
(Nöronlar) içte ise ak madde (Aksonlar) bulundugu
görülür. Rolando yarigi adi verilen bir yarikla
sag ve sol olmak üzere iki yarim küreye ayrilir.
a- Uç Beyin (Beyin Yarim Küreleri) Zeka,
hafiza ve düsünme merkezidir. Bes duyu
merkezidir. Uyarilarin en son geldigi yerdir.
Istemli hareketleri kontrol eder b- Ara
Beyin Talamus ve hipotalamustan olusur.
Talamus, çevresel sinir sisteminden gelen
uyarilarin beyin kabuguna dagildigi yerdir.
Sinir hücrelerinin sinapslari bulunur.
Hipotalamus, sinir sistemi ile endokrin sisten
arasindaki baglantiyi saglar. Ve vücut isisi,
kan basinci, kalp atisi, kanin yogunlugu gibi
bir çok islevi gerçeklestirir.
29
Beyin Yarim Küreleri
Sol yari küre Kategori yarim küresi olarak
adlandirilir Konusma, genel yorum merkezi ve
matematiksel hesaplama burada bulunur Sag yari
küre Duyusal-Algilayici yarim küre olarak
adlandirilir Degerek analiz, uzaysal algilama,
plastik kavram merkezi burada bulunur
30
(No Transcript)
31
2- Orta Beyin Isitme ve görme reflekslerini
(isikta göz bebeginin küçülmesi gibi)
yaptirir. Kas tonusunu (kaslarin dinlenme
halindeyken bile bir miktar kasili olmasi)
ayarlar. 3- Arka Beyin a- Beyincik
Kaslarin düzenli çalismasini kontrol eder.
Denge merkezidir. Beyincik yarim kürelerini
birbirine baglayan yapi ponstur. b- Omurilik
Sogani Dista ak madde, içte boz madde
bulunur. Kalp, akciger, mide gibi istegimiz
disinda çalisan organlarin çalismasini
kontrol eder.
32
(No Transcript)
33
Omurilik ? Bel kemigi içerisinde bulunur. ?
Çevreye giden ve çevreden gelen uyarilara geçis
saglar. ? Refleks hareketlerini
yaptirir. Refleks - Istem disi
ani hareketlerdir. - Uyarilar duyu sinirleri
ile arka (dorsal) köke getirilir. - Ara
sinirlerde tepki olusturulur. - Ön (ventral)
kökte bulunan motor sinirlerle tepki
efekörlere tasinir. - Daha az sinaps bulunur.
34
Refleks Yayi
35
(No Transcript)
36
(No Transcript)
37
(No Transcript)
38
(No Transcript)
39
(No Transcript)
40
(No Transcript)
41
Çevresel Sinir Sistemi Beyin ve omurilik
disinda kalan sinir sistemidir. Duyu ve motor
sinirlerden olusur. Merkezi sinir sisteminin
kontrolünde çalisir. Iki bölümden olusur. 1-
Somatik Sinir Sistemi - Duyu ve motor
sinirlerden olusur. - Uç beyin ve beyincik
kontrolünde çalisir. - Istemli hareketleri
yaptirir. 2- Otonom Sinir Sistemi - Sadece
motor sinirlerden olusur. - Omurilik sogani ve
omurilik kontrolünde çalisir. - Istemsiz
hareketleri yaptirir. - Iki bölümden
olusur. a- Sempatik Sinir Sistemi
Kalp, akciger gibi organlari hizlandirici etki
yapar. Fakat sindirim sisteminin
çalismasini yavaslatir. b- Parasempatik Sinir
Sistemi Kalp, akciger gibi organlari
yavaslatici etki yapar. Fakat sindirim
sisteminin çalismasini hizlandirir.
42
(No Transcript)