SUMIENIE

1
SUMIENIE

• Kwestia formacji sumienia
• Blad co do faktów
• Blad co do prawa
• Niebezpieczenstwo samoznieprawienie dokonuje
  sie tam, gdzie próbuje sie podporzadkowac
  obiektywna prawde wlasnym zyczeniom.

2
SUMIENIE

• Rozwój sumienia w procesie wychowania
• a) anomia (grec. nomos - prawo) - amoralnosc, do
  ok. 2-4 roku zycia
• b) heteronomia - od 4 do 8-12 roku zycia
• c) autonomia - od 12 do 18-20 roku
• d) ideonomia to faza teonomii (grec. theos -
  Bóg) - "Bóg jest moim prawem" jest to
  dojrzewanie w refleksyjnosci, roztropnosci i
  odpowiedzialnosci.

3
SUMIENIE

• Cztery czynniki tworzace strukture dojrzalego
  sumienia
• a) zdrowy rozsadek - sklada sie nan zdrowy sad,
  czyli umiejetnosc logicznego myslenia, oraz
  prawosc woli, czyli uczciwosc zamierzen
• b) znajomosc zycia - sklada sie nan wiedza
  dotyczacy zycia (wyksztalcenie), rozumienie
  ludzi, samowiedza i samokontrola, doswiadczenie
  osobiste, ale i korzystanie z doswiadczenia i rad
  innych
• c) trafna ocena sytuacji, na która skladaja sie
  zmysl rzeczywistosci, a wiec ostrosc obserwacji i
  sadu, nie mieszanie faktów ze zludzeniami oraz
  bystra orientacja, czyli spostrzegawczosc -
  umiejetnosc dostrzegania badz domyslania sie
  tego, co malo widoczne lub latwo uchodzi uwadze
• d) zdolnosc patrzenia w przyszlosc, czyli
  umiejetne planowanie, rozumne ukladanie srodków
  wobec zamierzen mozna tu wyróznic trzy
  czynniki przezornosc, czyli wnikniecie w
  przyszlosc, oglednosc (ogladanie sie na zmienne
  warunki zycia) oraz ostroznosc, czyli
  zapobieganie przeszkodom i unikanie trudnosci.

4
Etyka - wyklad 7

• Prawo moralne

5
Prawo moralne

• Najwazniejszym kryterium, które okresla moralna
  jakosc dzialania (dobra lub zla), jest godnosc
  ludzkiej osoby.
• Dzialanie, które sprzyja rozwojowi ludzkiej osoby
  (wzbogaca ja duchowo, intelektualnie,
  osobowosciowo), jest moralnie dobre, a jezeli
  ogranicza ten rozwój osobowy - jest moralnie zle.

6
Prawo moralne

• Prawo moralne mozna nazwac norma moralna, która
  nakazuje dzialac zgodnie z porzadkiem moralnym,
  zawartym w naturze czlowieka i w jego osobowej
  godnosci.
• Wyraza ona wole Boza, która porzadkuje wolne
  dzialanie czlowieka, nakazujac szanowac porzadek
  ogólny, czyli lad swiata, i szczególowy, czyli
  lad w ludzkiej istocie.
• Jesli prawo to naklada Bóg, zwie sie ono prawem
  Boskim, jesli naklada je autorytet ludzki zwie
  sie prawem ludzkim.

7
Prawo moralne

• Prawo wieczne (lex aeterna)
• Klasyczna definicja prawa wiecznego pochodzi od
  sw. Augustyna prawo wieczne jest to zamysl Bozy
  lub Boza wola, nakazujaca zachowanie porzadku
  naturalnego a zabraniajaca jego naruszenia
• Lex vero aeterna est ratio divina vel voluntas
  Dei, ordinem naturalem conservari iubens,
  perturbari vetans) (prawo wieczne to zamysl Bozy
  lub Boza wola, która pozwala zachowac porzadek
  naturalny i zabrania jego naruszenia).

8
Prawo moralne

• Prawo wieczne wiec to zamysl i wola Boza wzgledem
  czlowieka, jego swiadomego i wolnego
  postepowania.
• Jest takze podstawa wszelkiego prawa stanowionego
  przez czlowieka (które o tyle wiaze, o ile jest
  zgodne z prawem wiecznym).

9
Prawo moralne

• 2. Prawo moralne
•  
• Wskazania Boze dotyczace ludzkiego powolania a
  tym samym takiego, a nie innego zachowania i
  postepowania zostaly przez Niego samego ukazane
• w prawie naturalnym
• w prawie Bozym
• w prawie stanowionym w ramach spolecznosci
  nadprzyrodzonej i naturalnej
•  
• Podzial prawa moralnego
•  
• Prawo moralne - naturalne
• - pozytywne - boskie
• - ludzkie - koscielne
• - swieckie
•  

10
Prawo moralne

• Prawo moralne
•  
• Wskazania Boze dotyczace ludzkiego powolania a
  tym samym takiego, a nie innego zachowania i
  postepowania zostaly przez Niego samego ukazane
• w prawie naturalnym
• w prawie Bozym
• w prawie stanowionym w ramach spolecznosci
  nadprzyrodzonej i naturalnej
•  
• Podzial prawa moralnego
•  
• Prawo moralne - naturalne
• - pozytywne - boskie
• - ludzkie - koscielne
• - swieckie
•  

11
Prawo moralne

• Prawo naturalne jest uczestnictwem istot
  rozumnych (ludzi) w odwiecznym prawie Bozym.
  Tresc prawa naturalnego wypisana jest przez Boga
  w sercu kazdego czlowieka (por. Rz 2, 15). Prawo
  naturalne wynika bowiem z natury czlowieka,
  stworzonej przez Boga.
• Prawo naturalne wyraza pierwotny zmysl moralny
  czlowieka, który pozwala rozpoznac mu, czym jest
  dobro i zlo, prawda i klamstwo (KKK 1954). Dzieki
  niemu czlowiek moze wzniesc budowle zasad
  moralnych, kierujacych jego osobistymi decyzjami.
  Prawo naturalne stanowi tez niezbedna podstawe
  moralna do budowania wspólnoty ludzkiej (KKK
  1959).

12
Prawo moralne

• Posród najwazniejszych zasad prawa naturalnego
  wskazuje sie zasadniczo trzy ich rodzaje
• zasady pierwszorzedne (prima principia)
• drugorzedne (conclusiones)
• operatywne (normae operativae).  

13
Prawo moralne

• Prawo naturalne ma charakter
• obiektywny
• uniwersalny (powszechny)
• niezmienny
• nieodzowny
• dynamiczny
• rozwojowy

14
Prawo moralne

• Stanowione prawo Boze (objawione)
• 1. Prawo objawione przed Chrystusem (ST)
• Prawo Przymierza
• Dekalog
• Torah
• 2. Prawo Nowego Przymierza
• Przykazanie milosci
• Prawo Ducha
• Prawo Chrystusa

15
Prawo moralne

• Stanowione prawo ludzkie
• Klasyczna definicja prawo jest to rozumne
  rozporzadzenie, majace na celu dobro ogólu,
  wydane i ogloszone przez piastuna prawowitej
  wladzy publicznej.
• Norma prawna zmierza wiec zawsze do dobra
  wspólnego.
• Natomiast od strony formalnej by prawo bylo
  moralnie zobowiazujace musi spelniac dwa warunki
• kompetencja prawodawcy - prawo wydaje upowazniona
  do tego wladza
• autorytatywne ogloszenie (promulgacja), czyli
  podanie do publicznej wiadomosci

16
Prawo moralne

• W zaleznosci od powolania czlowieka do dwojakiego
  rodzaju spolecznosci mianowicie przyrodzonej i
  nadprzyrodzonej, odróznia sie dwa zasadnicze
  rodzaje stanowionego prawa ludzkiego
• prawo koscielne
• prawo swieckie.

17
Prawo moralne

• Prawo koscielne
• przykazania kosciele
• Kodeks Prawa Kanonicznego
• Wzory swietosci
• Znaki czasu

18
Prawo moralne

• Prawo swieckie
• prawo panstwowe
• prawo zwyczajowe

19
Prawo moralne

• Prawo swieckie
• godziwe
• uzasadnione (sprawiedliwe)
• mozliwe do wykonania
• konieczne (prawdziwie potrzebne)

20
Prawo moralne

• Wypelnienie prawa lub wygasniecie zobowiazania
• Niemozliwosc fizyczna lub moralna
• epikeia (grec. lagodnosc, umiarkowanie)
• dyspensa