Sexuele selectie

1
Sexuele selectie
2
Darwinisme Afstamming met verandering

• Best aangepaste individuen hebben een grotere
  kans hun genen door te geven aan de volgende
  generatie, die daardoor beter aangepast raakt

• Aanpassing (adaptatie) loopt altijd achter de
  feiten aan
• Basis zijn willekeurige mutaties in het DNA
• Anticiperen op de toekomst is onmogelijk

Natuurlijke selectie differentiële overleving
en reproductie
3
Sexuele selectie
Competitie tussen individuen om reproductief
succes

• Mannetjes hebben vaak overdreven kenmerken

Pavo cristatus

4
Sexuele selectie
Competitie tussen individuen om reproductief
succes

• Mannetjes hebben vaak overdreven kenmerken

Euplectes ardens (Roodkeelwidavink)

5
Sexuele selectie
Competitie tussen individuen om reproductief
succes

• Mannetjes hebben vaak overdreven kenmerken

Monodon monoceros (Narwal)
6
Sexuele selectie
Competitie tussen individuen om reproductief
succes

• Mannetjes hebben vaak overdreven kenmerken

Cyrtodiopsis whitei

7
Sexuele selectie
Competitie tussen individuen om reproductief
succes

• Bijv. copulatie van voorganger ongedaan maken

• Waterjuffers
• Interne bevruchting
• Penis met haken

spermatofore
haakje

Ischnura elegans
8
Ouderlijke investering (Trivers, 1972)

• Ouders verhogen overlevingskansen van
  nakomelingen ten koste van hun eigen reproductief
  succes
• Eieren zijn duur en spermacellen goedkoop
  verschil tussen sexen in investering (dracht)
• Conflict tussen reproductiestrategieën
• 1. Competitie tussen mannetjes (intra-sexueel)
• 2. Vrouwtjes kieskeurig (inter-sexueel)

9
Verklaringen voor sexuele selectie
A. Direct voordeel Man verschaft direct
voordeel territorium Carpodacus mexicanus kleur
deels erfelijk, deels afhankelijk kwaliteit
van voedsel

• B. Indirect voordeel
• Man draagt alléén genen bij
• Runaway selectie
• P staat voor preferentie van vrouwtje
• en T voor lengte staart mannetje

10

• P1 discrimineert niet, P2 kiest T2
• Genetische correlatie tussen P2 en T2
  allelen

11
B2. Handicap principe adverteren met goede
genen Conditie-afhankelijke indicatormodellen
alleen lange staart indien in goede conditie -
biologische fitness is erfelijk Energiebudget
je kunt iets maar één keer uitgeven Kostbaar na
te bootsen (mutant-strategie)
Tardus merula Kleur snavel Carotenoïden
functioneren in immuunsysteem, worden onttrokken
aan de snavel
12
C. Zintuiglijke aanleg
Supranormale prikkel t.o.v. achtergrond t.g.v.
vroegere adaptatie of zintuiglijke organisatie
Poecilia reticulata - guppy
vogelzang in de stad
Xiphophorus helleri - zwaarddrager
Staarttransplantatie
Xiphophorus maculatus - plaatje
13
Cichliden in het Victoria meer Meer dan 300
soorten ontstaan in lt 12000 jaar! Instroom
erosiemateriaal, troebel water sexuele selectie
faalt --gt hybridisatie
14
Het verschijnsel mens
Introductie
15
Partnerkeuze mens - sexuele selectie
Goede gezondheid adverteren (mooi, symmetrie,
jeugdig)
16
Partnerkeuze mens
Supranormale prikkel siliconen Lichaamsvet
(verschillende appreciatie afhankelijk van de
omstandigheden)
Hottentot
17
Partnerkeuze mens

• IJverig, betrouwbaar, stabiel, dapper
• Bereid tot ouderinvestering

18
Partnerkeuze mens

• Sociale status / rijkdom (oude bok)

19
Bewust en onbewust ruiken

• Liefde van de vrouw gaat door de neus
• Het zesde zintuig
• Vomeronasaal orgaan

20
Reukvermogen

• Mens
• 347 geurgenen en 700 pseudogenen
• 6-10 miljoen zenuwcellen

• Hond
• 1200 geurgenen
• 220 miljoen zenuwcellen in neusslijmvlies

Geur heeft in de evolutie van de mens aan belang
ingeboet
21
Receptoreiwit geur smaak
BUITEN
BINNEN
Universele zintuiglijke waarneming
22
Proef met gedragen ondergoed

• Condities 48 uur lang continue dragen
• Genetische typering van mannen en vrouwen qua
  immunogeen-complex - MHC

23
Transplantatie
24
Immuun-respons Antigen - antilichaam binding
25
Cellulaire immuun-respons
MHC presenteert eiwitfragmenten
26
Proef met gedragen ondergoed

• Vrouw kiest voor man met genetisch sterk
  afwijkende MHC-complex hogere fitness nageslacht?

27
Muizenproef fitness nageslacht 1. Muizen kiezen
zelf !! 2. Experimentator kiest
willekeurig Engelse adellijke families Hoge
leeftijd, weinig kinderen
Verband tussen specifieke geurreceptoren en
specifieke MHC eiwitten Knock-out muis M10 mist
ook V2R receptor
28
Proef met gedragen ondergoed

• Voorkomt inteelt ( paring tussen verwanten)
• Recessief lethale mutaties Aa X Aa levert 25
  aa
• Bij pilgebruik vrouwelijke waarneming gestoord

29
Nature - nurture / aangeboren -
aangeleerd Universele aard gedragselementen
bewijst erfelijke basis 1. Handen schudden
cultuur-afhankelijk 2. Wenkbrauwgroet
30
Culturele transmissie
Japanse makaak
Voedsel wassen
Warmwater baden
31
Erfelijkheid van gedrag

• Eén gen - één eiwit
• Eén gen - één gedrag?
• Taalgen versus loopgen
• Gedrag systeem dat informatie inwint over
  omgeving, deze verwerkt en vertaalt in handeling
• Niveau
• eenvoudig reflex
• complex gebruik van taal

32
Evolutionair stabiele strategie ESS

• Indien alle individuën in een populatie deze
  stategie adopteren, kan geen mutant strategie
  o.i.v. natuurlijke selectie in deze populatie
  invaderen
• Duif - havik model
• stabilisatie van agressie
• havik is ESS

John Maynard Smith
33
Voortplantingsstrategieën

• Zónder investering verkrachting niet door NS
  bevoordeeld
• Zorgmutant (altruïsme) idem
• toegewijde vader, constant
• bedrogen, biol. fitness 0
• --gt evenwicht
• Genen tégen overspel worden
• bevoordeeld jaloezie
• trots op vaderschap complexer
• anonieme spermadonor

34
Voortplantings-strategie
Man voortdurend in de weer om zijn genen uit te
venten Extra inseminatie is fitness verhogend,
maar kost doorgaans weinig Vrouw
Combi-strategie monogaam, bij twijfel over
kwaliteit genen laten bevruchten door andere
man Bedriegen dus alle mannen en veel vrouwen?
Cultuur Liverpool flat-onderzoek Vogel inteelt
35
Mothers baby but fathers maybe
Infanticide Yanomamö indianen Stiefvaders goed
voor 82 kindermoord USA Moeders wijzen vader op
overeenkomst met baby Schoonfamilie Grootmoeder-mo
eder versus grootvader-vader (on)zekerheid over
genen overdracht
36
Inclusive fitness
Als je je verwanten helpt zich voort te planten
verhoog je je eigen fitness Monogyne mieren gt 1
koningin is moeder van alle mieren in een
nest Haplo-diploid systeem Relatie koningin -
werkster 1/2 Relatie werksters onderling 3/4
--gt Mens (moeder, grootmoeder-investering)
37
Hoe uniek is de mens ?

38
Complexiteits-paradox

Aantal Basen Aantal genen
Mycoplasma genitalium 580,000 677
Deinococcus radiodurans 3.3 x 106 3261
Saccharomyces cerevisiae - gist 1.2 x 107 5800
Arabidopsis thaliana 1.3 x 108 25.980
Drosophila melanogaster 1.8 x 108 13.600
Homo sapiens 3.2 x 109 35.000
Amoebe 200 x 109
39
Moleculair niveau

• Maar de mens bezit
• Meeste genproducten per gen differential
  splicing
• Meeste modificaties per eiwit
• Meeste eiwit-interacties

4 exonen
40
Cultuur

• Grotere hersenen - toename intelligentie
• Techniek, taal en cultuur

Kraai Betty
Fundamentele eenheid van cultuur meem
41
(No Transcript)