UVOD U ORGANSKU HEMIJU

1
UVOD U ORGANSKU HEMIJU

• prof. Goran Poš

2
HEMIJSKA JEDINJENJA
neorganska
organska
jedinjenja svih elemenata
jedinjenja ugljenika
gt60000 jedinjenja
gt50 miliona jedinjenja
molekulska formula
strukturna formula
sve vrste veza
kovalentna veza
mineralno poreklo i neživi svet
živi svet i sinteticka jedinjenja
GRANA HEMIJE KOJA SE BAVI IZUCAVANJEM
UGLJENIKOVIH JEDINJENJA
ORGANSKA HEMIJA...........
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
3
Vrste hemijskih formula
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
4
U ORGANSKIM JEDINJENJIMA UGLJENIK JE UVEK
CETVOROVALENTAN
Veze izmedu ugljenikovih atoma
jednostruke
dvostruke
trostruke
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
5
Nizovi ugljenikovih atoma
otvoreni
zatvoreni
O
O
O
Z
Z
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
6
Vrste ugljenikovih atoma
primarni (1o)
1o
1o
sekundarni (2o)
1o
1o
2o
4o
2o
3o
tercijarni (3o)
1o
kvaternerni (4o)
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
7
Podela organskih jedinjenja
1. prema strukturi
2. prema zasicenosti
3. prema pripadnosti klasama
aciklican
ORGANSKA JEDINJENJA
prema strukturi
aciklicna
ciklicna
karbociklicna
heterociklicna
karbociklican
heterociklican
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
8
Z
ORGANSKA JEDINJENJA
prema zasicenosti
N
zasicena
N
nezasicena
N
N
N
Z
N
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
9
ORGANSKA JEDINJENJA
PRIRODNA JEDINJENJA ugljeni hidrati proteini masne
kiseline trigliceridi terpenoidi vitamini hormoni
enzimi alkaloidi nukleinske kiseline
prema pripadnosti klasama
OSNOVNE KLASE ugljovodonici alkani alkeni alkini
dieni cikloalkani aromaticni ugljovodonici haloge
ni derivati ugljovodonika alkoholi fenoli etri ald
ehidi ketoni karboksilne kiseline amidi estri nitr
o jedinjenja aminokiseline
SINTETICKA JEDINJENJA polimeri plastika guma lek
ovi bojni otrovi
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
10
Osnovni pojmovi u organskoj hemiji
Radikal (R)
jedinjenje
radikal
DEO ORGANSKOG JEDINJENJA KOJI POSEDUJE NESPARENE
ELEKTRONE, A NASTAJE RASKIDANJEM VEZE SA JEDNIM
ILI VIŠE ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
11
Funkcionalna grupa
jednostruka C-C veza
__OH
__COOH
hidroksilna
karboksilna
__NH2
dvostruka C-C veza
amino
karbonilna
trostruka C-C veza
GRUPA U ORGANSKIM JEDINJENJIMA KOJA DAJE
KARAKTERISTICNE OSOBINE TIM JEDINJENJIMA I
NJIHOVIM REAKCIJAMA
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
12
Homologi niz
2 4 10 16 18 26 32 34
2 6 10 14 18 22 26 30
CH4 C2H6 C3H8 C4H10 C5H12 C6H14 C7H16 C8H18
niz parnih brojeva
homologi niz parnih brojeva
homologi niz organskih jedinjenja - alkana
TIP HEMIJSKIH JEDINJENJA CIJI SE SUSEDNI CLANOVI
RAZLIKUJU ZA JEDNU UVEK ISTU GRUPU
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
13
Izomerija
strukturna
prostorna (stereo)
izomerija niza
geometrijska izomerija
izomerija položaja
opticka izomerija
izomerija veze
POJAVA JAVLJANJA JEDINJENJA ISTE MOLEKULSKE
FORMULE U DVA ILI VIŠE RAZLICITIH STRUKTURNIH
OBLIKA
opticka izomerija kod opt. aktivnih supstanci
izomerija niza kod butana
izomerija veze kod butena
geometrijska izomerija (cis/trans izomerija)
izomerija položaja kod hlor-propana
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
14
Supstitucija
supstitution (eng) zamena
VRSTA HEMIJSKE REAKCIJE KOD KOJE DOLAZI DO ZAMENE
ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA U ORGANSKOM MOLEKULU
addition (eng) sabiranje, dodavanje
Adicija
VRSTA HEMIJSKE REAKCIJE KOD KOJE DOLAZI DO
DODAVANJA ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA U ORGANSKOM
MOLEKULU
UVOD U ORGANSKU HEMIJU
15
elimination (eng) uklanjanje, oduzimanje
ELIMINACIJA
VRSTA HEMIJSKE REAKCIJE KOD KOJE DOLAZI DO
ODUZIMANJA ATOMA ILI ATOMSKIH GRUPA U ORGANSKOM
MOLEKULU
ZAKLJUCAK

Eliminacija
Suprotna adicija


Adicija
Eliminacija
Supstitucija
UVOD U ORGANSKU HEMIJU