Tegundir v

1
(No Transcript)
2
Tegundir vöðvaþráða

• Vöðvaþráðunum hefur verið skipt upp í 3 flokka
  eftir eiginleikum.
• I þræðir
• IIA þræðir
• IIB - þræðir

3
Eiginleikar vöðvaþráða
Eiginleikar Flokkar vöðvaþráða Flokkar vöðvaþráða Flokkar vöðvaþráða
Eiginleikar I IIA IIB
Samdráttarhraði hægur hraður hraður
Kraftur mjög lítill mikill mikill
Þol mikið nokkuð lítið
Þéttleiki háræða mikill vel í meðallagi lítill
Vöðvarauði mikill í meðallagi lítill
Fjöldi hvatbera mikill vel í meðallagi lítill
Fitumagn (triglyserider) mikið lítið lítið
Glýkogenmagn mikið mikið mikið
Kreatínfosfatmagn lítið mikið lítið
Magn loftháðra hvata mikið nokkuð mikið mikið
Magn loftfirrtra hvata lítið nokkuð mikið mikið
4
Vöðvaþræðir eftir íþróttum

• Kringlukast 15-20 I-þræðir
• Spretthlaup 20-50 I-þræðir
• Brun 36-60 I-þræðir
• 800 m hlaup 36-60 I-þræðir
• Íshokkí 36-60 I-þræðir
• Kajakróður 40-70 I-þræðir
• Sund 40-70 I-þræðir
• Ratleikur 50-80 I-þræðir
• Skíðaganga 55-90 I-þræðir
• Maraþon 60-95 I-þræðir

5
Tegundir vöðvaþráða

• Mikill munur er á dreifingu vöðvagerðanna eftir
  einstaklingum
• Dreifingin er að stórum hluta arfgeng
• Þessar þrjár vöðvagerðir eru misdreifðar milli
  vöðva í líkamanaum
• Einnig getur samsetningin verið breytileg frá
  einu vöðvaknippi til annars í sama vöðva

6
Tegundir vöðvaþráða

• Dreifingin virðist einnig geta breyst með þjálfun
• Margar rannsóknir virðast styðja það

7
Tegundir vöðvaþráða

• Afreksfólk í kraftíþróttum hefur fáar
  I trefjar og margar II trefjar
• Afreksfólk í þolíþróttum hefur hins vegar margar
  I trefjar og fáar II - trefjar

8
Taugakerfið

• Miðtaugakerfi (heili og mæna)
• Úttaugakerfi (taugar sem tengja miðt.kerfið við
  hina ýmsu líkamshluta)

9
Taugakerfið

• Úttaugakerfið
• Aðleiðslutaugar (skyntaugar)
• Fráleiðslutaugar (hreyfitaugar)
• Skynboð eru skráð, flokkuð og samhæfð í heila
  (skynjun)
• Skynjunin og fyrri reynsla eru síðan notuð í
  meiri úrvinnslu í heila (vitsmunir)

10
Taugakerfið

• Heilinn sendir boð til þeirra vöðva sem eiga að
  starfa.
• Heilinn getur líka sent boð beint til vöðvanna í
  og með úr því beinagrindarvöðvarnir eru
  viljastýrðir.

11
Mænan

• Í heila og mænu eru taugafrumur í taugagrána
  (gráa efninu) og taugaþræðir í taugahvítu (hvíta
  efninu)
• Styttri enn hryggurinn. 31 par af mænutaugum.
• Skyntaugar tengjast aftari hluta mænu og
  hreyfitaugar fremri hlutanum

12
Taugafruma

• Frumubolur (kjarni)
• Taugagriplur
• Sími eða taugatrefja
• Mýelinskeðja/slíður

13
Taugafruma

• Frumubolur (kjarni)
• Taugagriplur (stuttir þræðir út frá kjarna). Taka
  við boðum frá öðrum taugafrumum.
• Sími eða taugatrefja (taugaþráður sem ber boð frá
  frumunni)
• Þar sem samband myndast milli frumna kallast
  taugamót

14
Taugaboð

• Hver hreyfitaugungur er tengdur ákveðnum fjölda
  vöðvaþráða
• Þegar boð ná endakjarna verða efnaskipti í
  taugamótunum.
• Efni leka niður í aktinið og myosínið og gerir
  þeim kleift að dragast saman.

15
Taugaboð

• Hreyfieining Hreyfitaugungur, þráður hans og
  þeir vöðvaþræðir sem hann hefur tengsl við.
• Minnstu hreyfieiningarnar (m. fáum vöðvaþráðum)
  eru í þeim vöðvum sem stjórna fínhreyfingum.
• Stærstu hreyfieiningarnar (m. mörgum vöðvaþráðum
  eru í stóru kraftmiklu vöðvunum.

16
Taugaboð

• Allir vöðvaþræðir í einni hreyfieiningu vinna
  alltaf saman!
• Annaðhvort verður samdráttur eða ekki. Allt eða
  ekkert

17
Stjórn vöðvakrafts

• Vöðvaþræðir í sömu hreyfieiningu eru sömu gerðar
  (I, IIA eða IIB)
• Það fer eftir kraftþörfinni hver virkni
  vöðvagerðanna verður.

18
Vöðvaspóla

• Skynfæri í vöðvum
• Veitir upplýsingar um lengd vöðvans og
  samdráttarhraða
• Þegar vöðvi er réttur hratt, hefur það áhrif á
  vöðvaspólurnar og réttiviðbrögð fara í gang.
  (Eftirgefandi/yfirvinnandi vöðvavinna)

19
Sinaspóla

• Skynfæri í bilinu milli vöðva og sinar.
• Veitir miðtaugakerfinu upplýsingar um kraftinn
  sem vöðvinn notar
• Virkni í sinaspólum er hamlandi fyrir
  hreyfitaugungana, samdráttur hættir og vöðvinn
  slaknar.
• Kallast sjálfshömlun og er gagnlegt í
  liðleikaþjálfun.

20
Liðskyn

• Skynfæri í liðhlíf og nálægum liðböndum
• Veita upplýsingar um stöður og hreyfingar liða