6.kafli

1
6.kafli

• Fræplöntur

2
Gerð fræplantna

• Fræplöntur eru æðplöntur sem bera fræ og hafa
  eiginlegar rætur, stöngul og blöð
• Fræplöntur skiptast eftir gerð fræsins í
  berfrævinga og dulfrævinga
• Fræ berfrævinga hafa ekki um sig varnarhjúp
• Fræ dulfrævinga eru á hinn bóginn hluti af aldin

3
Rótin

• Rætur fræplantna annast upptöku vatns og
  steinefna og veita plöntunni einnig festu.
• Stólparót er kröftug rót sem gengur beint niður.
• Trefjarót er margskipt rót.
• Rætur hafa rótarhár sem auka yfirborð
  rótarinnar.
• Leiðslukerfi fræplantna skiptist m.a. í viðarvefi
  og sáldvefi.
• Viðarvefir flytja vatn og steinefni úr jarðvegi
  en sáldvefir flytja lífræna næringu frá
  laufblöðum niður til rótar.

4
Stólparót og trefjarót
5
Trefjarætur
6
Stólparætur
7
Stöngullinn

• Skipta má plöntum í tvo hópa eftir hvers eðlis
  stönglarnir eru.
• Jurtir hafa grænan og mjúkan stöngul sem verður
  aldrei harður.
• Runnar og tré hafa hins vegar harðan stöngul sem
  er sjaldnast grænn og þykknar oft með árunum.

8
Stöngull trjáa
9
Árhringir
10
(No Transcript)
11
Laufblöðin
12
Laufblöðin
13
Laufblöðin
14
6-2 Berfrævingar

• Elstu fræplönturnar sem komu fram fyrir um 360
  milljónum ára.
• Eru fræplöntur sem mynda nakin eða óvarin fræ.
• Barrviðir er sú fylking berfrævinga sem hefur
  flestar tegundir, alls um 550 talsins.

15
Barrviðir

• Á hverju tré eru yfirleitt bæði karl- og
  kvenblóm.
• Í karlblómunum myndast frjókorn og í kvenblómunum
  eru óvarnar eggfrumur á fræblöðunum.
• Flestir barrviðir halda laufblöðum allt árið og
  eru sagðir sígrænir.

16
Dæmi um berfrævinga
17
Strandrisafura
18
Strandrisafura
19
Strandrisafura
20
6-3 Dulfrævingar

• Dulfrævingar bera blóm þar sem eggfrumurnar
  þroskast í lokuðu egglegi
• Blóm eru líffæri sem geyma æxlunarfæri plantna
• Karllægu æxlunarfærin nefnast fræflar
• Kvenlega æxlunarfærið nefnist fræva

21
Gerð blóma
22
Æxlun dulfrævinga

• Langflest blóm eru tvíkynja þ.e. þau hafa bæði
  frævur og fræfla
• Þegar frjókornið fer frá fræfli og snertir
  frævuna kallast það FRÆVUN
• Frjókornið ferðast svo niður í egglegið og fer
  inní eggið. Það kallast FRJÓVGUN

23
Fræ og aldin

• Fræ er örsmár plöntuhluti sem getur orðið að
  nýrri plöntu séu réttu skilyrðin fyrir hendi
• Kímblöð eru fyrstu blöð sem vaxa upp af fræi
• Spírun Plöntufóstrið vaknar af dvala sínum í
  fræinu og myndar kímrótina, kímstöngulinn og
  kímblöðin. Þetta kallast kímplanta

24
Dæmi um dulfrævinga