MOBILITEIT ECONOMISCH BEKEKEN

1
MOBILITEIT ECONOMISCH BEKEKEN
2
Probleemstelling (1)

• Groei wegverkeer 50 tot 85 in periode 89 - 99
• problemen
• files en tijdsverlies
• milieu
• ozon, deeltjes en broeikasgassen
• geluidsoverlast, barrièrewerking
• verkeersongevallen dalend maar hoog

3
Probleemstelling (2)

• Voorgestelde remedies zeer divers
• blokrijden, elektronische geleiding
• zuiniger en properder wagens (elektrisch, )
• strengere snelheidscontroles
• bedrijfsvervoersplannen, carpool subsidies,..
• gratis en beter openbaar vervoer populaire
  maatregel, effect en kostprijs onzeker
• flexibele arbeidsuren
• betere ruimtelijke ordening

4
Doelstelling les

• De voorgestelde remedies zijn onvolledig
• Het verkeersprobleem is een schaarsteprobleem dat
  je best oplost met een prijsmechanisme - dit
  ontbreekt nu
• prijsmechanisme in verkeer
• rekeningrijden in functie van wegbezetting -
  dit vervangt bestaande belastingen
• andere prijszetting openbaar vervoer

5
Structuur les

• Illustratie van prijsmechanisme
• Conceptueel model van verkeersmarkt
• Numerieke illustratie van model voor
  verkeersmarkt Brussel in 2005
• Tegenargumenten en problemen

6
Figuur 1 MARKT VAN FLESSEN WATER
BF/ Fles
Aanbod
95
80
70
60
40
Vraag
20
600
200
Aantal flessen
7
Schaars flessenwater 4 oplossingen

• prijs 20 BF gedrum en niet efficiënt want
  flesjes komen niet bij hoogste BTB
• prijs 70 BF geen gedrum, efficiënt (12500
  gt7500) flesjes komen terecht bij personen met
  hoogste BTB, winst uitgekeerd aan iedereen
• prijs 20 BF gratis soep iets minder gedrum,
  vooral goed voor soepdrinkers
• prijs 70 BF soep verkocht aan kostprijs
  meest efficiënt

8
Conceptueel model verkeersmarkt (1)

• Definitie markt
• verplaatsing met kleine auto, solo, tussen Leuven
  en Brussel op weekdag tijdens spits
• Andere markten tijdens dal, carpooling, grote
  wagen, trein, bus
• hoeveelheid aantal voertuigkilometer
• gegeneraliseerde prijs per voertuigkm
  kostprijs excl. belasting tijdskost
  belasting

9
GP in BF/vkm
Conceptueel model verkeersmarkt (2)
V
A
Figuur 2a
r gtk t
r gtk
t
E1
P1
rgtkt
gtk
r gtk
r
r
Volume verkeer in vkm per uur
X1
10
GP in BF/vkm
MSK
Conceptueel model verkeersmarkt (3)
V
A
Figuur 2b
MEMK
sociale welvaart in E1 FAH - GGE1
r gtk t
G
MECK
H
t
r gtk
E1
P1
B
F
rgtkt
gtk
rgtk
r
r
Volume verkeer in vkm per uur
X1
11
GP in BF/vkm
MSK
Conceptueel model verkeersmarkt (4)
V
A
Figuur 2c
MEMK
r gtk t
G
E2
E3
MECK
D
P3
t
r gtk
H
E1
M
P1
C
B
K
rgtkt
L
J
gtk
I
rgtk
r
r
Volume verkeer in vkm per uur
X1
X3
X2
12
Conceptueel model verkeersmarkt (5)

• Welvaartseffecten van optimale prijszetting
• Automobilisten
• weggeprijsde - E3 E1 M
• overblijvende - P3 E3 M P1
• Overheid
• verlies van belastinginkomsten
• op weggeprijsd autoverkeer - E1 B J K
• hogere belasting op overblijvend verkeer P3
  E3 K C
• Slachtoffers milieuverontreiniging en
  ongevallen G D M E3
• TOTAAL WELVAARTSEFFECT E3 G E1

13
Conceptueel model verkeersmarkt (6)

• Maatschappelijke kostprijs
• resource kost eigen tijdskost tijdsverlies en
  ongevalskost aan anderen milieukost
• Private kostpijs
• resource kost eigen tijdskost belasting
• Dus optimale belasting
• tijdsverlies en ongevalskost voor anderen
  milieukost
• Of optimale belasting marginale externe kost

14
Conceptueel model verkeersmarkt (7)

• Optimale belasting ander belastingsysteem
• verschil tussen piek en dal en in ruimte
• vergt evenwichtsberekening
• ook voor openbaar vervoer optimale prijs
  variabele resource kost externe kost subsidie
  om vaste kost te dekken is OK
• Ander belastingsysteem concreet
• lagere accijnsen en andere voertuigbelastingen
• meer electronische tolheffing

15
Numerieke illustratie (1)

• Voorspelling voor 2005 bij onveranderd beleid en
  geen nieuwe wegen
• Brussel en niet-stedelijk (autosnelwegen)
• Stap 1 calibreer model (20-tal markten voor
  stedelijk en voor niet-stedelijk)
• Stap 2 Huidige belasting versus externe kost
• Stap 3 Optimale belasting effect

16
Numerieke illustratie (2)
Externe kosten en belastingen in 2005 voor Brussel
17
Numerieke illustratie (3)huidige
prijsinefficiënties

• Stedelijk vervoer
• prijs te laag , vervoer maatschappelijk
  gesubsidieerd
• vooral discrepantie spits - dal
• ook openbaar vervoer heeft prijsinefficiënties
• Autosnelwegen
• spits / dal discrepantie maar minder sterk
• voor personenwagens en voor vrachtwagens

18
Numerieke illustratie (4)
OPTIMALE BELASTINGEN EN VOLUMES - BRUSSEL 2005
19
Numerieke illustratie (5)optimale belastingen
en volumes

• Optimale belasting
• gemiddeld hoger maar sterk gedifferentieerd
  tussen spits en dal, tussen stad en autosnelweg
• Ook prijzen openbaar vervoer moeten stijgen
  vooral in dalperiode minder subsidies
• volumes verkeer
• lager in piek (snelheid hoger)
• openbaar vervoer stijgt in piek (25 à 50) maar
  niet in dal

20
Numerieke illustratie (6)second best
instrumenten

• Perfecte prijszetting is moeilijk en vereist
  gesofistikeerde technologie - wat kan nu reeds?
  ( van maximale welvaartswinst)
• OV prijzen potentieel beperkt (10)
• milieumaatregelen beperkt (5 à 10)
• hogere benzine en dieselbelasting (20)
• afschaffen gratis parkeren (30)
• 1 cordon rond stad (50)

21
Aanvullingen (1)

• Hoe de extra opbrengsten gebruiken?
• Rekeningrijden op juist niveau brengt meer op dan
  de huidige belastingen
• Beste optie vermindering andere belastingen en
  niet noodzakelijk investeren in openbaar vervoer
  of nieuwe wegen
• nood aan een politiek contract tussen bevolking
  enkel hogere transport belastingen indien zeker
  lagere belastingen op arbeid

22
Aanvullingen (2)

• Goederenvervoer
• duurder o.w.v. belasting maar ook winst
• transit verkeer ontsnapte vroeger aan belasting
  (tanken in L) nu niet meer en dus kleiner
• niet noodzakelijk veel meer trein en binnenvaart

23
Aanvullingen (3)

• Rekeningrijden (prijsmechanisme) complementair
  met andere instrumenten
• investeringsbeleid correcter wanneer juiste
  prijzen worden aangerekend, zoniet geen oplossing
  door nieuwe rijstroken
• ruimtelijke ordening rekeningrijden leidt tot
  meer concentratie van activiteiten

24
Besluit

• Diagnose verkeerscongestie wegschaarste
• Oplossing beter prijzensysteem
• vervang accijnzen en andere voertuigbelastingen
  door electronische tol die varieert in functie
  van tijd en plaats
• opbrengst bestemd voor vermindering van
  arbeidsbelastingen