BILISIM TEKNOLOJILERI

1
BILISIM TEKNOLOJILERI

• Temel Kavramlar

2
DIKKAT

• Sunumda, yazim simgesi bulunan slaytlarda mutlaka
  not aliniz.

3
Bilisim Teknolojisi

• Bilgisayarin donanim, yazilim ve iletisim
  teknikleri kullanilarak verilerin beklenen amaca
  yönelik degerlendirilmesi, sonuçlarin istenilen
  ortama kaydedilmesidir.

4
Bilgisayarin Temel Yapisi
BILGISAYAR
DONANIM
YAZILIM
Bilgisayarin gözle görülebilen, dokunulabilen tüm
fiziksel parçalaridir. Elektronik yapisi ve
harici takilan parçalari da donanima girer.
Bilgisayarin kullanilmasini saglayan,
belli Islemlerimizi yapmamizi saglayan Programlard
ir. Bilgisayar donaniminin çalismasini saglayan
yazilimlar oldugu gibi, bilgisayarda islem
yapmayi saglayan yazilimlar da vardir.
Donanim ve yazilima örnek verebilir misiniz ?
5
Bilgisayar Çesitleri

• Kullanim amaçlari ve kapasitelerine göre
  siniflandirilirlar.
• a. Ana bilgisayar Genellikle diger
  bilgisayarlara hizmet vermek amaciyla kullanilan
  çok güçlü bilgisayarlardir. Kapasiteleri ve
  hizlari çok büyük olan, diger bir deyisle sunucu
  bilgisayarlardir.
• b. Mini bilgisayar PDA (Personel Dijital
  Assistant) Kullanicinin kendine ait islemlerini
  yapabilecek kapasite ve hiza sahip olan
  bilgisayarlardir. Boyutlari küçük olan bu mini
  bilgisayarlar normal bir bilgisayarin yaptigi
  islemleri minimum seviyede yapabilmekte ve
  yapilan islemleri kaydedebilmektedir

6
Bilgisayar Çesitleri

• c. Ag (network) bilgisayari (computer network)
  Bir aga bagli olarak çalisan bilgisayarlara ag
  bilgisayari veya terminal bilgisayar denir . Aga
  bagli bütün bilgisayarlar kendi kaynaklarini
  ortak olarak kullanabildikleri gibi dosya
  paylasimi da yapabilirler.
• d. Kisisel bilgisayar (PC) (Personal Computer)
  Günümüzde çok yaygin olarak kullanilan bilgisayar
  türüdür. Ev ve is ortamlarinda kullanilan
  masaüstü bilgisayarlardir.

7
Bilgisayar Çesitleri

• e. Diz üstü bilgisayar (Laptop-Notebook)
  Donanim olarak kisisel bir bilgisayardaki bütün
  ögelere sahip olabilmektedirler.
• Diz üstü bilgisayarlar enerji kaynagi olarak
  dogrudan adaptör yardimiyla sebeke gerilimi
  kullanabildikleri gibi, sarj edilebilir pil
  bataryalari da kullanirlar. Uzun süre enerji
  destegi saglayabilirler.

8
Bilgisayar Çesitleri Semasi
Ana bilgisayar
Mini bilgisayar
Ag bilgisayari
Kisisel bilgisayar (PC)
Diz üstü bilgisayar (Laptop)
9
Bilgisayar arasindaki farklar
Hiz
Kapasite
Maliyet
Genel Kullanicilari

• Bilgisayarlarin hizi, islemcilerinin hizlari ile
  ölçüldügünden saniyedeki titresim sayisiyla ifade
  edilir. Bunun birimi de hertzdir ve kisaca Hz
  olarak gösterilir.

• Bellek kapasiteleri trilyon baytlara kadar
  çikabilir. Bilgisayar türlerinde göre degisir.
  Yazma hizi ve saklama kapasitesine bakilir.

• Bilgisayarlar arasinda maliyet bakimindan çesitli
  farkliliklar bulunmaktadir. Ilk kullanilmaya
  basladigi yillarda oldukça pahali olan
  bilgisayarlar zamanla daha çok kisinin
  kullanabilecegi uygun fiyata inmistir.

• Günümüzde bilgisayarlarin genel kullanicilari
  olarak belli bir grubu adlandirmak dogru
  degildir. Her alanda kullanicilari mevcuttur.
  Macintoshun eskiden sadece baski ve grafikte
  çalisanlarin kullanmasi gibi.

Islemci hizi RAM hizi
10
DONANIM
Bir Kisisel Bilgisayarin Temel Donanim Birimleri
11
Donanim Birimleri Semasi
Çevresel Cihazlar
Merkezi Islem Birimi (CPU)
Giris / Çikis Birimleri
Sabit Disk (Hard Disk)
Hafiza(Bellek) Tipleri
Tasinabilir Depolama Araçlari
Ram Rom
Çekirdek
Giris Çikis
Aritmetik Mantik Birimi

• Fare
• Klavye
• Tarayici
• Dokunmatik Ekran
• Optik okuyucu

• Ekran
• Yazici
• Hoparlör

• Disket
• CD
• DVD
• Flash Bellek
• Harici(External)Disk

Kontrol Birimi
Ön Bellek
12
a. Merkezi Islem Birimi (MIB)

• (CPU-Central Processing Unit) Bir bilgisayarin en
  önemli donanim elemani islemcisidir. Islemci
  bilgisayar üzerinde aritmetiksel, mantiksal ve
  karsilastirma islemleri yaparak sonuçlari çikti
  birimlerine gönderen elektronik bir alettir .
• Merkezî Islem Birimi Hiz Kavrami Örnegin, bir
  islemci 800 megahertzlik bir hiza sahipse
  saniyede 800 milyon islem yapiyor demektir.
  Sadece islemcinin hizi , sistemin hizini ifade
  etmez. Çünkü sistemde çalisan diger donanimlar da
  bilgisayarin hizini önemli ölçüde etkiler.

13
Merkezi Islem Birimi (MIB) Bölümleri

• Merkezî islem biriminde her birim kendine ait
  özel görevleri vardir. Bu birimler
  birbirleri arasinda da bilgi akisi saglarlar.
• Çekirdek Komut çalistirma islemlerini yapan
  bölümdür.
• Aritmetik Mantik Birimi Islemciye gönderilen
  aritmetiksel ve mantiksal islevleri yaparak
  istenen yere tekrar göndermektir.
• Kontrol Birimi Islemci tarafindan yapilan
  islemlerin dogrulugunu kontrol eder. Bu bölüm
  giris-çikis birimlerini denetleyerek
  hafiza(bellek) ile ilgili islemlerin ve
  komutlarin yorumlanmasi saglar.
• Ön Bellek (Cache Memory) ve Hizli Hafiza Erisimi
  Islemci genellikle ana bellekten daha hizli islem
  yapar. Örnek Bazen bir uygulamayi 2.kez
  açtigimizda ön bellekten çagirir, bu yüzden daha
  hizli açilir. Kopyala yapistir isleminde de
  verinin tutuldugu yerdir.

14
ANA KART
15
Kasa (Sistem Birimi)

• Bilgisayarlarin çalismasini saglayan donanim
  bilesenleridir.
• Bellek (ROM-RAM)
• Anakart
• Güç Kaynagi
• Ses Karti
• Ekran Karti
• Ag Karti (Ethernet )
• Disket Sürücü
• CD Sürücü-Yazici (CDRW)
• DVD Sürücü-Yazici (DVDRW)
• USB (Universal Serial Bus)

16
b. Sabit Disk

• Sabit disk, verilerin saklanabildigi, yüksek
  kapasiteli ve her an kullanilabilen bir b i r i m
  d i r .Her türlü veri dosyasi saklanabilir.
• Sabit Disk , manyetik disklerin bir araya
  gelmesiyle olusturulmus hafiza birimidir .

17
Kasa
18
c. Giris-Çikis Birimleri

• Fare
• Klavye
• Tarayici
• Ekran
• Optik okuyucu

• Ekran
• Yazici
• Hoparlör

Mikrofon hangi birime girer, neden?
Joystick hangi birime girer, neden? Ekran
nasil hem giris hem çikis birimi olabilir?
19
ARASTIRMA KONUSU

• Günümüzde kullanilan yazicilarin türlerini ve
  özelliklerini arastiriniz.
• Laser, nokta vuruslu ve mürekkep püskürtmeli
  yazicilarin farki nedir?
• Günümüzde bu yazici türlerinden hangisi en yaygin
  kullanilmaktadir. (En iyisi ve kullanislisi
  hangisi?)

A4 kagidinda çikti alabilir veya deftere
yazabilirsiniz. Resimleri yapistirabilirsiniz.
20
ç. Hafiza Tipleri

• RAM (Random Access Memory-Rastgele Erisilebilir
  Bellek) Bilgisayarin açilmasi esnasinda isletim
  sistemi için gerekli olan dosyalar RAM bellege
  yüklenir. Bu sayede sabit diske erisim
  azalacagindan zaman ve islemden tasarruf
  saglanir. Bilgisayar kapatildigi anda RAMdeki
  bilgiler silinir.
• ROM (Read Only MemorySadece Okunabilir Bellek)
  Üretici firma tarafindan üzerine yüklenmis olan
  yazilim bulunur. Bu yazilim kullanici tarafindan
  degistirilemez. O yüzden sadece okunabilir bellek
  adini almistir.

21
Hafiza Ölçümü

• Bilgisayar Hafiza Ölçü Birimleri Bilgisayarda
  kullanilan her karakterin bir sayisal kodu
  vardir. Bu sayisal kod sayesinde bilgisayar hangi
  tusa basildigini hesaplayarak o sayisal koda
  karsilik gelen karakteri ekrana basar.
  Karakterler 8 bitlik bir bilginin bir araya
  gelmesiyle olusmustur.

Bilgisayara girilen tüm veriler 0-1 kodlamasindan
olusur. Bu kodlarin her biri 1 BITdir. 0 ?
Akimin geçmedigini 1 ? Akimin geçtigini ifade
eder. 8 BIT   1 BYTE 1 BYTE  
00001001 (8 BIT) A  harfi 1024
BYTE   1 KILOBYTE (KB)           1024 KILOBYTE
  1 MEGABYTE (MB)           1024 MEGABYTE   1
GIGABYTE (GB)           1024 GIGABYTE   1
TERABYTE (TB) Kapasite birimlerini küçükten
büyüge siralarsak lt .lt...ltlt
lt
22
KAPASITE HESAPLAMA

• 2 MB ? KB
• 3072 GB ? TB
• 1 MB ? KB
• 5 GB ? MB
• 2048 KB ? MB
• 2 GB ? TB

23
d. Tasinabilir depolama araçlari
Sadece koyu yazilar

• Bilgisayarlara harici olarak disaridan,
  genellikle USB baglanti noktasindan baglanan
  araçlardir. Kapasitelerine ve boyutlarina göre
  piyasada birçok veri tasima araci bulunur.
• Disketler en küçük bilgi tasima araçlaridir .
  Disket üzerine kaydedilecek bilgi miktari 1.44 MB
  ile sinirlidir.
• Tasinabilir bellek (flash disk) kapasitesi,
  disketlerin kapasitesinden çok daha fazladir.
  Kapasitesi 4GBdan baslar. 8-16-32 GB kapasiteli
  tasinabilir bellek türleri mevcuttur. Dogrudan
  USB girisine (port) takilir.
• CD-ROMlar çok güvenli depolama araçlaridir
  Fiziksel olarak zarar görmedigi sürece üzerine
  kayitli bilgiler çok uzun yillar saklanabilir.
  Kapasiteleri standart olarak 700 MBdir.
  DVD-ROMlarda bu kapasite çok daha fazladir (4.7
  GB). Günümüzde CD yerini DVDye birakmistir.
• Dis sabit diskler (External Harici Disk) de
  gittikçe güncel olmaya baslamislardir. Bunlarin
  boyutlari küçülmekle birlikte fiyatlari da gün
  geçtikçe düsmektedir. Dis sabit disklerin
  kapasiteleri bugün için 20 GBtan baslayarak
  10-15 TBa kadar yükselmektedir.

24
Depolama araçlarini kapasitelerine göre küçükten
büyüge siralayalim
.
..
25
e. Çevresel Cihazlar
Sadece isimler
Bilgisayara dis ortamdan baglanarak bilgisayar
içerisine bilgi girilmesini ve bu bilginin
tekrar islendikten sonra dis ortama aktarilmasini
saglayan donanim elemanlaridir.

• - Ekran, grafik kartlari ile birlikte
  bilgisayarin temel görüntü sisteminin bir
  parçasidir. Hem giris hem de çikis birimi olarak
  kullanilir.
• - Fare, mekanik,optik ve kablosuz(Bluetooth)
  olmak üzere çesitleri bulunmaktadir.
• - Yazici, bilgisayar ortaminda üretilen sekil,
  grafik ve yazilarin kagida aktarilmasini saglayan
  araçlardir. Farkli teknolojilerde yazicilar
  bulunmaktadir.
• - Tarayici Kagit üzerindeki grafikleri, resimleri
  ve yazilari (renkli ya da siyah-beyaz)
  bilgisayara aktaran birimlerdir.
• - Klavye Bilgisayarin en önemli giris
  birimlerinden olan klavye ayni zamanda çevresel
  aygitlar grubuna da girmektedir.

26
Donanim Birimleri Semasi
Merkezi Islem Birimi (CPU)
Giris / Çikis Birimleri
Sabit Disk (Hard Disk)
Çevresel Cihazlar
Hafiza Tipleri
Tasinabilir Depolama Araçlari
Ram Rom
Çekirdek
Giris Çikis
Aritmetik Mantik Birimi

• Fare
• Klavye
• Tarayici
• Dokunmatik Ekran
• Optik okuyucu

• Ekran
• Yazici
• Hoparlör

• Disket
• CD
• DVD
• Flash Bellek
• Harici(External)Disk

Kontrol Birimi
Ön Bellek
27
E POSTA

• Eposta adresiniz ve sifreniz ile maillerinize
  ulasarak hesabinizi kontrol ediniz.
• Önümüzdeki derse herkes eposta adresine
  girebiliyor olmalidir.
• Eposta adresi olmayanlar teneffüslerde veya öglen
  arasinda bilgisayar laboratuvarinda
  olusturabilirler.
• !!!!! Eposta adresinizle facebook vb yerlere
  giriyor olabilirsiniz ancak epostalara
  erisirkenki sifreniz farkli olabilir. MUTLAKA
  KONTROL EDINIZ

28
YAZILIM

• Bilgisayara ne yapmasi gerektigini söyleyen kod
  parçalaridir. Her yazilimin kendine ait özel bir
  islevi vardir. Bilgisayar yazilimlari yaptiklari
  islere göre gruplandirilirlar.

Yazilim Çesitleri
Isletim Sistemleri Uygulama
Programlari Programlama Dilleri
29
Yazilim Çesitleri

• a. Isletim Sistemi Yazilimlari Bilgisayarin
  açilisi esnasinda hafizaya yüklenen ve
  yüklendikten sonra diger yazilimlarin çalismasi
  için temel olan yazilimdir.
• Bu yazilim, donanimin kontrolünü, kaynaklarin
  kullanimini ve paylasimini saglar. Isletim
  sistemi bilgisayarin her türlü altyapi
  çalismalarini düzenler, çesitli aygitlarin
  birbirleriyle anlasmasini saglar.

30
Yazilim Çesitleri

• b. Uygulama Yazilimlari Kullanicilarin bazi
  islemleri yapmalarini saglayan yazilimlardir.
  Uygulama yazilimlari belli bir amaca yönelik
  olarak hazirlandigi için farkli bir is için
  kullanilamaz.
• Örnegin, Microsoft Word yazilimini sadece kelime
  islem isleri için kullanabiliriz. Bu program ile
  müzik dinleyemeyiz veya film izleyemeyiz. Her
  alana ait farkli uygulama yazilimlari mevcuttur.

31
Yazilim Çesitleri

• c. Programlama Dilleri Genel amaçli veya özel
  amaçli olsun tüm uygulama ve sistem yazilimlari
  programlama dilleriyle yazilir.
• Bir programlama dili, insanlarin bilgisayara
  çesitli islemler yaptirmasina imkân veren her
  türlü sembol, karakter ve kurallar toplulugudur.

32
ÖDEV

• Müzik dinledigimiz bir program adi yaziniz?
• Film izleyebildigimiz bir program adi yaziniz?
• Kamera ile uzaktaki bir arkadasimizla
  görüsebildigimiz bir program adi yaziniz?

Deftere yazabilirsiniz.
33
VIRÜSLER

• Bilgisayar virüsleri, bilgisayara degisik
  sekillerde zarar verebilen küçük programlardir.
• Virüs programlarini yazanlar, iyi bir programlama
  ve donanim bilgisine sahip olmalarina karsin
  bilgilerini baskalarina kanitlamak ya da ticari
  kazanç saglamak amaciyla bu programlari
  gelistirirler.

34
Virüs Çesitleri

• Dosyalara bulasan virüsler
• Boot sektörü virüsleri
• Macro Virüsleri
• Script Virüsler
• Truva Ati (Trojan)
• Worm
• Spam

35
VIRÜS NASIL BULASIR?

• Virüslü bir dosyayi çalistirdiginizda,
• Internet üzerinden indirdiginiz bir dosya virüslü
  ise, bilgisayariniza bulasabilir.
• Tanimadiginiz kisilerden gelen epostalara
  eklenmis virüslü dosyayi tikladiginizda,
• Virüslü bir flash diski bilgisayara taktiginizda
  bilgisayara veya virüslü bir bilgisayara diski
  taktiginizda diske bulasir.

36
VIRÜSLERDEN KORUNMA YOLLARI

• Virüs tarama programlari kullanilir. Lisansli ve
  güncellenmis olmasi önemlidir.
• Örnek NORTAN, AVG, NOD32, AVAST, MCAFEE
• Tanimadigimiz kisilerden gelen eposta, dosya ve
  linkleri tiklamamaliyiz.
• Flash bellekleri kullanmadan önce taratmaliyiz.
• Programlari(indirilen) kurmadan önce
  taratmaliyiz.