Title: Ozan
1Ozan Örmeci
- Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi bölümünde
doktora ögrencisi - Usak Üniversitesi Kamu Yönetimi bölümü ögretim
görevlisi - Doktora tez konusu Bir Türk Sosyal Demokratinin
Portresi Ismail Cem - KITAPLAR
- 1-) Popüler Kültür (2008), Ankara Elips Kitap
- 2-) Ittihat ve Terakkiden AKPye Türk Siyasal
Tarihi (2008), Istanbul Güncel Yayincilik - 3-) Solda Teoriler ve Tarihsel Tartismalar
(2009), Istanbul Ozan Yayincilik - Web sitesi http//www.ozanormeci.com/
- Makaleler http//ydemokrat.blogspot.com/
2KÜRT SORUNU VE ÇÖZÜM YOLLARI
- SUNUM PLANI
- 1-) Kürtler
- 2-) Osmanli Döneminde Kürtler
- 3-) Atatürk ve Kürtler
- 4-) Kürt Sorunu Nedir?
- 5-) Dört Farkli Bakis Açisi Sosyoekonomik,
Islami, Kimlige Dayali ve Marksist Yaklasim - 6-) PKK ve Terör Sorunu
- 7-) Açilimin Açmazlari
- 8-) Çözüm Yollari
31-) KÜRTLER
- Kürtler Orta Dogunun yerli-köklü halklarindan
olmalarina karsin, tarih sahnesine çikislari ve
Kürt sözcügünün kökeni konularinda bilimsel bilgi
eksikligi göze çarpmakta ve birbirinden çok
farkli görüsler-teoriler bulunmaktadir. - Kürtler tarih boyunca linguistik birligini
saglayamamalari nedeniyle daginik ve homojen
olmayan gruplar halinde yasamislar ve farkli
devletlere tabi olmuslardir. - Kürtlerin genel kabul gören kökeni Irani
(Pers-Fars) olsa da Kürt topluluklarinin homojen
bir yapidan uzak oldugu ve linguistik
bütünlüklerinin ötesinde, etnik anlamda çok
çesitli oldugu, taninmis Kürdolog Vladimir
Minorsky dahil birçok bilim adami tarafindan
kabul edilmektedir. - Kürt sözcügüne ilk kez Sasaniler döneminde bazi
destanlarda rastlanilmistir ve buradan yola
çikarak Kürt sözcügünün Farsça gord (kahraman)
sözcügünden türedigi varsayilmaktadir.
41-) KÜRTLER
- Kürt sözcügü tarih boyunca Persler ve Araplar
tarafindan siklikla herhangi bir etnik vurgu veya
anlam içermeksizin göçebe anlaminda kullanilmis
ve bunun bir sonucu olarak tarihte Kürt olarak
anilmis bazi topluluklarin etnik anlamda Kürt
olup olmadiklari tartisilmistir. - Tüm bunlar sebebiyle Kürtlerin kökeni ve ilk
dönemlerine dair kesin bilgilerden ve net bir
tarihten söz etmek mümkün degildir. Yaygin görüs
Kürtlerin Dogudan Batiya Zagros daglarina dogru
göçen kuzeybati Iranli topluluklarin bölgedeki
Irani olmayan yerli halklarla birlesmesi ile
olustugudur. - Kürtlerin bölgedeki güçleri Türk ve Mogol
akinlari ve göçleriyle zayiflamis ve bazi Kürt
kavimleri Anadolu nüfusuyla kaynasmis, iç içe
geçmistir. - Gerek Selçuklu, gerek Osmanli döneminde bazi Kürt
asiretleri ise özerkliklerini koruyarak kendi
kimliklerini sürdürmüslerdir.
52-) OSMANLI DÖNEMINDE KÜRTLER
- Aslinda anti-feodal bir yapida olan ve bu sayede
gittigi bölgelerde halki derebeylerinin zulmünden
kurtardigi ve yasantisina (din, örf-gelenek,
yasam biçimi) karismadigi için güçlenen Osmanli
Devleti, Balkanlarin bir bölümü ve Güney Dogu
Anadolu bölgesinde bu özelliklerini gösterememis
ve bu bölgelerde feodal yapinin devamina göz
yummustur. - Bu durum Osmanli cografyasinin büyük bölümünün
aksine Güney Dogu Anadolu cografyasinda Kürt
asiretlerinin genis ölçüde özerk hareket
etmelerine olanak tanimis ve bölgedeki feodal
yapiyi köklestirmistir. - Osmanli Devletinin asimilasyona basvurmayan
barisçil politikalari nedeniyle tüm diger etnik
gruplar gibi Kürtler de kültürel olarak kendi
kimliklerini korumustur. Ayrica milletler
sisteminin bir geregi olarak Müslüman olan
Kürtler, Imparatorlugun birinci sinif tebasinin
bir parçasi olmustur.
62-) OSMANLI DÖNEMINDE KÜRTLER
- 600 yil süren Osmanli hakimiyetinde tüm etnik
gruplar gibi Kürtler de diger gruplarla etkilesim
içerisinde yasamis ve bu nedenle Anadoluda etnik
özellikler, dini inançlar ve kültürler birbirine
karismis ve karma bir toplumun ortaya çikmasina
yol açmistir. - Kürtler yüzlerce yil boyunca Anadolunun diger
etnik gruplariyla -Türkler, Araplar, Ermeniler,
Çerkezler, Iranlilar, Gürcüler hatta Batiya göç
etmis olanlari Rumlarla kaynasmis- ve Anadoluda
ortak bir kültür ve millet dogal süreç içerisinde
olusmustur. - Osmanli Imparatorlugunun tüm diger hanedanliklar
gibi Padisaha devlete bagliligi ve vergi vermeyi
yeterli görmesi ve ilksel (primordiyal)
kimlikleri önemsememesi, dayatmamasi
imparatorlugun asirlar boyunca ayakta
kalabilmesini saglamis ancak Westphalia Sistemi
ve özellikle de Fransiz Devrimi sonrasi
milliyetçilik çaginin ve ulus-devlet anlayisinin
ortaya çikmasiyla imparatorlugun çok etnikli, çok
dinli, çok mezhepli yapisi sorun olmaya
baslamistir.
72-) OSMANLI DÖNEMINDE KÜRTLER
- Kürtler, Roderic Davisonin yaptigi bir
arastirmaya göre 19. yüzyilda Osmanli
Imparatorlugunda toplam nüfusun yalnizca yüzde
2,6sini olusturmaktadir. Türkler de ayni dönemde
devletin toplam nüfusunun 35ini olusturuyordu.
- Ancak 19. yüzyilda Yunan Isyani ile baslayan
Anadoludaki milliyetçilik cereyani ile Kürtlerde
de 19. yüzyil sonlarinda ilk milliyetçi fikirler
ortaya çikiyor ve 20. yüzyil baslarinda
Ingilterenin de destegiyle bagimsiz bir Kürt
devleti kurma iddiasindaki Kürdistan Teali
Cemiyeti kuruluyordu. Yine de Çanakkale ve
Kurtulus Savaslarinda beraber verilen mücadele
Türk-Kürt kaynasmasi ve kardesliginin
bozulamayacagini gösteriyordu. - Türk nüfusta ise II. Abdülhamid ve Ittihat ve
Terakki dönemlerinde farkli ölçeklerde kullanilan
Islamcilik, Osmanlicilik gibi politikalarin da
yetersiz kalmasi neticesinde Türkçülük ve Türk
milliyetçiligi fikri ortaya çikmistir.
83-) ATATÜRK VE KÜRTLER
- Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk,
Andrew Mangonun da belirttigi gibi Türk ve
Kürtleri irk kardes olarak nitelendirmis ve iki
halk arasindaki uzun yüzyillar bir arada
yasamaktan kaynaklanan kültür benzerliklerine
dikkat çekmistir. Zaten Misak-i Milli sinirlari
etnografik açidan bakilirsa Türkler ve Kürtlerin
birlikteligi olarak yorumlanabilir. - Etnik degil, sivil-kültürel bir milliyetçilik
türü olan Atatürk Milliyetçiligi uyarinca
Kürtler, Cumhuriyetin asli unsuru ve birinci
sinif vatandaslari kabul edilmisler ve Türk
milletinin bir parçasi sayilmislardir. - Vatandaslik ve milliyetçilik genel itibariyle
ikiye ayrilir sivil-kültürel topraga dayali
milliyetçilik (ius soli, soil-based), etnik, kana
dayali soven milliyetçilik (ius sanguinis,
blood-based). Atatürk milliyetçiligi
sivil-kültürel, topraga dayali bir milliyetçilik
örnegi olarak zaten yüzyillarca süren bir arada
yasam ve kültürel etkilesim neticesinde kaynasmis
olan Türk ve Kürtlerin Türk Milleti adi ve
bayragi altinda birlesmesini saglamis ilerici bir
milliyetçiliktir.
93-) ATATÜRK VE KÜRTLER
- Mustafa Kemal, Kurtulus Savasi öncesinde eski
sistemin ve devletin çöktügünü saptamis (devrimin
nesnel kosullari), bu kosullarda tarihsel yapi ve
sürece uygun bir hedef belirlemis (bagimsiz bir
ulus-devlet kurulmasi), o hedefe ulasmak için
asamali bir devrimci strateji tasarlamis, buna
uygun dis müttefikler bulmus (Sovyetler Birligi)
ve Kürt politikasini da bu strateji ve hedefler
dogrultusunda belirlemistir. - Bu anlamda Mustafa Kemal Türk ve Kürt tekmil
milleti bagimsizlik yolunda birlestirmek amacini
gütmüs, Kürtler ve Türkleri ayni çati altinda
(Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri) örgütlemeye
çalismis, Milli Mücadele karsiti isyanlari
bastirmak konusunda net bir tavir takinmistir. - Kürt kitlelerini kazanma yolunda Atatürk,
Ermenistan devletinin emperyalist ülkelerin
destegiyle Kürtlerin yasadigi topraklarda
kurulmasi girisimini özellikle vurgulayarak
Kürtlerin dikkatini bu noktaya çekmis ve Milli
Mücadeleye olan destegin artmasini saglamistir.
103-) ATATÜRK VE KÜRTLER
- Kürtler ve Türkler arasindaki din kardesliginin
vurgulanmasi ve çesitli asiret ve cemaatlerin
Milli Mücadeleye desteginin saglanmasi
Atatürkün üstün stratejisinin bir sonucudur. - Atatürk 1916 yilinda 16. Kolordu Komutanligi ve
2. Ordu Kumandan Vekilligi yaptigi dönemden
baslayarak Diyarbakir, Bitlis ve Musta Kürt
halkiyla yakin iliskiler gelistirmis ve Milli
Mücadele döneminde bunlarin meyvesini
toplamistir. - Mustafa Kemal Milli Mücadeleye desteklerinin
saglanmasi yolunda Kürtlerin ve diger etnik
unsurlarin kimliklerini de çekinmeden
belirtmistir. Atatürkün 1 Mayis 1920 günü
TBMMde yaptigi konusma da, kendisinin bu
konudaki duyarliligini çok iyi ifade etmektedir.
Burada maksut olan ve Meclis-i alinizi teskil
eden zevat yalniz Türk degildir, yalniz Çerkes
degildir, yalniz Kürt degildir, yalniz Laz
degildir. - Ilk meclis oturumlarinda Atatürk gayet özenli bir
sekilde Türk halki yerine Türkiye halki
terimini kullanmis ve Milli Mücadeleyi sekteye
ugratmak istememistir.
113-) ATATÜRK VE KÜRTLER
- Ancak önemli bir entelektüel ve devlet adami olan
Mustafa Kemal ulus-devletler ve milliyetçilikler
çaginda çok etnikli ve millet bütünlügünü
saglayamamis bir yapinin ayakta kalamayacagini
öngörerek, Anadoluda en büyük etnik unsur olan
Türkler ve en yaygin konusulan dil olan Türkçenin
de etkisiyle tüm etnik unsurlari Türk milleti adi
altinda toplamis (Ne Mutlu Türküm Diyene) ve
hepsine esit vatandaslik haklari sunmustur. - Cumhuriyetin ilani sonrasi da Kürt nüfusa
özerklik verilmemekle beraber Lozan Antlasmasi
uyarinca dillerini konusmasi serbest birakilmis
ve bir baski ortami yaratilmamistir. Kürtler yine
Lozan Antlasmasi uyarinca azinlik olarak
sayilmamis ve devletin asli unsurlari olarak
kabul edilmislerdir. - Prof. Dr. Metin Hepere göre Türkiye Cumhuriyeti
genel anlamda Kürt kimligini ikincil bir kimlik
olarak kabul etmis ve ancak bunun birincil
kimlige dönüsme riski tasidigi dönemlerde buna
karsi mücadele etme stratejisi belirlemistir.
123-) ATATÜRK VE KÜRTLER
- Bu anlamda Kürtlere yönelik herhangi bir
asimilasyon politikasi güdülmemis ancak Kürt-Türk
bütünlesmesinin saglanmasi yolunda da çesitli
çalismalar yürütülmüstür. - 1925 Seyh Said Isyani ile baslayan Kürt Isyanlari
sürecinde Atatürk ve Cumhuriyetin kurucu
kadrolari feodal, bagnaz, ayrilikçi ve
emperyalizme hizmet eden isyan hareketlerini
bastirma konusunda herhangi bir tereddüt
göstermemis ve bu sayede genç Cumhuriyet
emperyalizm karsisinda ayakta kalabilmeyi
basarmistir. - Seyh Said Isyani ile baslayan süreçte 1938e
kadar irili ufakli devam eden Kürt isyanlarinin
(saptanabilen 16 isyan) merkezilesmeye ve
modernlesmeye (seküler yapiya) duyulan tepkiler,
dis ülkelerin kiskirtmalari (1920lerde Musul
meselesi nedeniyle Ingilizler, 1930larda Hatay
meselesi nedeniyle Fransizlar) ve kimi devlet
görevlilerin Kürtlere yönelik olumsuz
tavirlarinin halkta yarattigi tepkiler gibi
çesitli sebepleri vardir ve bu isyanlar salt Kürt
milliyetçiligiyle açiklanamaz.
133-) ATATÜRK VE KÜRTLER
- Kürt isyanlarinin devleti yikilma-bölünme
noktasina götürmesi nedeniyle 1925 yilindaki
Takrir-i Sükun Kanunundan baslayarak devlet bu
konuda daha baskici bir tutum belirlemek
durumunda kalmistir. - Kürtçenin konusulmasi konusunda devlet yasanan
isyanlara da tepki olarak sorun çikarmaya
baslamis ve Lozan Antlasmasinin bütün
yükümlülüklerini (39. maddedeki mahkemede etnik
diliyle kendini savunabilme hakki ve 40.
maddedeki kendi egitim kurumlarini masraflarini
kendileri karsilamak üzere kurabilmek hakki)
yerine getirmemistir. - Yine de Prof. Dr. Ergun Özbuduna göre 1930larin
fasist atmosferinde bu tavir sasirtici
olmamalidir. Üstelik, 1930lu yillar gibi
Avrupanin çok büyük bölümüne otoriter, irkçi
milliyetçilik anlayisinin egemen oldugu bir
dönemde, bunun bizce tali bazi yönlerinin
Türkiyede görülmesi degil, bu etkinin bu kadar
sinirli kalmis olmasi hayret edilecek bir
husustur.
144-) KÜRT SORUNU NEDIR?
- Soguk Savas kosullarinda Türkiye Batinin sinir
karakolu olarak görev yaptigi için Türkiyenin
Kürt meselesi güvenlik sorunlari öncelikli olan
Bati dünyasi için hiçbir önem teskil etmemis ve
Kürt sorunu konusundaki duyarlilik ve
beraberindeki kiskirtma ve propaganda
faaliyetleri daha çok SSCB ve sosyalist bloktan
gelmistir. - Türkiyede de 1960larda baslayan sol muhalefet
Kürt meselesine sahip çikmis ancak solun
radikallestigi döneme kadar buna bölücü
hedeflerle degil, birlestirici, barisçil
emellerle ilgi göstermistir. - Kürt meselesinin adinin konmasinda Yön dergisinin
basyazari Dogan Avcioglu ve Türkiye Isçi
Partisinin büyük çabalari olmustur. Avcioglu ve
TIP üyeleri Kürt meselesine daha çok bir
feodalizm sorunu olarak bakmis ve Atatürkün çok
istedigi toprak reformunun yapilamamasi nedeniyle
bölgede asiret düzeninin devam ettigini ve
dolayisiyla Kürt-Türk kaynasmasinin
yasanamadigini ileri sürmüslerdir.
154-) KÜRT SORUNU NEDIR?
- Ayrica yine 1960lardan baslayarak Ismail
Besikçi, Kemal Burkay gibi radikal sol düsünürler
de Kürt ayrilikçi hareketinin temellerini atan
fikirlerini ortaya koymaya baslamislardir.
1970lerde Kürt Solu Türk Solundan fikri olarak
ve kalben ayrilmis ve Devrimci Dogu Kültür
Ocaklarindan kopan Abdullah Öcalan
liderligindeki ve Apocular olarak bilinen bir
grup daha sonralari Kürdistan Isçi Partisi
(Partiya Karkeren Kürdistan - PKK) adiyla
ayrilikçi bir terör örgütü kurmustur. - Dolayisiyla Kürt hareketi 1925-1938 arasinda
Islamiyet temelli ve Ingiltere destegiyle
yükselirken, 1960-1990 arasinda daha çok
sosyalizm temelli ve SSCB destegi üzerinden
güçlenmistir. 1990 ve 2000li yillarda ise Kürt
meselesi daha çok AB-ABD-Israil destegi ve Büyük
Orta Dogu Projesi dogrultusunda liberalizm ya da
liberal sol ideoloji kilifi altinda Türkiyenin
karsisina çikarilmaktadir. - Bugün ülkemizin yasadigi en önemli sikintilardan
biri PKK terörizmi ve Kürt sorunu meselelerinin
iç içe geçmis olmasidir.
164-) KÜRT SORUNU NEDIR?
- Kürt sorunu dedigimiz zaman esas itibariyle
farkli bir etnik kökenden gelen ancak Türk
milletinin bir parçasi ve devletin birinci sinif
vatandaslari olan Kürtlerin su talep ve sorunlari
akla gelmelidir. - 1-) Bazi vatandas ve devlet görevlilerinde
görülen Kürt kökenli yurttaslarimiza yönelik
ayrimci-irkçi hareketler. - 2-) Büyük sehirlerdeki gettolasma-mahallelesme
nedeniyle Kürt-Türk bütünlesmesinin tam anlamiyla
saglanamamasi. - 3-) Güneydogu Anadolu bölgesindeki fakirlik,
egitimsizlik, kültürel gerilik (töre cinayetleri,
akraba evlilikleri vs.) ve issizlik gibi çok
ciddi sosyal sorunlara yol açan sikintilar. - 4-) Kürt kökenli yurttaslarimizin kendi kültür
ve dillerini milli birlik ve bütünlük içerisinde
yasatmaya yönelik taleplerinin yerine getirilmesi
(devletin çok kültürlülük politikasini dikkatli
bir sekilde belirlemesi). -
174-) KÜRT SORUNU NEDIR?
- 5-) Terörizmin özellikle Güney Dogu Anadolu
bölgesindeki gücü nedeniyle vatandaslarin can ve
mal güvenliginin olmamasi, saglikli demokratik
seçimlerin silahlar gölgesinde gerçeklestirilememe
si. - 6-) Kürtlerin Cumhuriyet ve devlete olan
aidiyetlerinin son yillarda azalmasi, bu konuda
devletin etkin bir politika gelistirememesi. - 7-) Kürt kökenli yurttaslarimizin taleplerini
demokratik sinirlar içerisinde savunabilecek ve
terörizmi reddeden bir siyasal kurumun
bulunmayisi. DTPnin bu konuda son derece
riyakar, iki yüzlü bir tutum sergilemesi. - 8-) Bazi yabanci ülkelerin bu konuyu kendi
çikarlari için kullanmalari nedeniyle meselenin
bir iç politika, demokrasi olayindan çikip
uluslararasi kriz haline gelmesi ve Kürt kökenli
siyasetçilerin buna alet olmalari. -
185-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- Son yillarda Kürt meselesinin çözümüyle ilgili
ülkemizde akademik dünyada hakim olan dört temel
görüse bakalim. - A-) ISLAMI YAKLASIM Son yillarda siklikla
dillendirilen Islami tezlere göre Kürt
meselesinin çözümü için dogal süreç içerisinde
olusmus ve tüm etnik gruplari kapsayan Türk
milleti kavrami ve Atatürk Milliyetçiligi
anlayisi (Ne Mutlu Türküm Diyene) degistirilmeli
ve bunun yerine daha yumusak bir üst kimlik
(Türkiyeli, Yeni Osmanli, Türkiye Cumhuriyeti
vatandasligi) altinda din kardesligi ve
tarikat-cemaat baglantilari vasitasiyla Kürtler
yeniden sisteme kazandirilmalidir. - Islami tezlere göre modernlesme nedeniyle din ve
dinsel düsüncenin toplumsal yasamdaki rolünün
azaltilmasi Kürtlerin de etnik milliyetçilige
yönelmesine yol açmistir. Bu anlamda Islamiyet
Türkler ve Kürtler arasinda çimento islevi
görecektir.
195-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- Islami tezlerden fazlasiyla esinlendigi görülen
Basbakan Recep Tayyip Erdogan da birçok
konusmasinda Türklügü ayni Kürtlük, Çerkezlik,
Lazlik gibi bir alt kimlik olarak ifade etmis ve
devletin anayasasinda ve Atatürkün veciz ifadesi
Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkina
Türk milleti denir sözünde görülen resmi devlet
politikasina alternatif bir tutum benimsemistir.
- Liberal ve Islami çevreler, Demokratik Toplum
Partisi (DTP) ve etnik Kürt milliyetçiliginin
devletin pasif politikasi nedeniyle son
yillardaki hizli yükselisi karsisinda devlet
kurumlarini klasik devlet politikalarini terk
ederek Islami tezlere (dinin toplumsal ve devlet
yasaminda rolünün artmasi, laik düsünce ve yasam
biçiminin zayiflatilmasi, cemaat ve tarikatlarin
devlet eliyle güçlendirilmesi ve sosyal devlet
anlayisinin bu yapilarla ikame edilmesi) destek
vermeye tesvik etmektedir.
205-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- B-) SOSYOEKONOMIK YAKLASIM Türkiyede daha
modernist (Kemalist-Atatürkçü) ve sol kesimlerce
dile getirilen sosyoekonomik yaklasima göre ise,
yoksunluk teorisi (deprivation theory) ve
radikallesme teorisi (radicalization theory) gibi
sosyolojik tezlerin belirttigi gibi bölgenin
feodal yapisi ve sosyoekonomik geri kalmisligi
bölgede asiri milliyetçi ve siddet yanlisi
yaklasimlarin ortaya çikmasina neden olmaktadir. - Bu yaklasima göre Kürt sorunu Kürtlerin kimlik
sorunlarindan ziyade bölgenin geri kalmis
ekonomik yapisiyla ilgilidir ve bu sorunlar
çözüldügü takdirde büyük ölçüde ortadan
kalkacaktir. - Modernist sosyoekonomik yaklasim Türkiyedeki
1960 ve 1970lerin Marksist tezleriyle de
benzerlik gösterir ve Güney Dogudaki feodal
yapinin tasfiyesi ve ekonomik kalkinma ile Kürt
sorununun ortadan kalkabilecegini iddia eder.
215-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- Gerçekten de Güney Dogu Anadolu bölgesi tüm
devletin özellikle son yillardaki çabalari ve
tesviklerine ragmen Türkiyenin sosyoekonomik
olarak en geri kalmis bölgesi olarak dikkat
çekmektedir. - Bu nedenle Kürt kökenli vatandaslarimizin
devletten ve sistemden yabancilasmalari daha
kolay olmakta ve devlet otoritesinin eksikligi,
zor yasam kosullari ve yabanci ülkelerin de
destegiyle terör örgütünün bölgedeki gücü
nedeniyle pek çok genç yurttasimiz terör örgütün
eline düsmektedir. - Ancak Bask ve Quebec milliyetçilikleri gibi
örnekler ekonomik kalkinmanin bazi durumlarda
ayrilikçiligi zayiflatmak yerine
güçlendirebilecegini ya da en azindan
engelleyemedigini de göstermektedir.
225-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- C-) KIMLIGE DAYALI YAKLASIM 1980lerden bugüne
dünyada Marksizmin zayiflamasi ve sol-sinifsal
bilincin azalmasiyla etnik milliyetçilik ve
etnik-mezhepsel-dini kimlikler yeniden ön plana
çikmaya baslamistir. - Bu gidisat SSCBnin yikilmasi ve neo-liberalizmin
dünya çapinda hegemonya kurmasiyla daha da
hizlanmistir. Bu trendin felsefi ayagini da
post-modernizm, post-yapisalcilik gibi akimlar
doldurmus ve daha ilkel olan etnik-mezhepsel-dini
kimlige dayali düsünce sistematigi Aydinlanma
mirasi hiçe sayilarak yeniden allanip pullanmaya
baslanmistir. - Huntingtonin Medeniyetler Çatismasi tezinin
yankilari ve 11 Eylül saldirilari da kimlige
dayali düsünce biçimini güçlendiren siyasal
etkenler olmustur.
235-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- Kimlige dayali tezlere göre Çekiç Güç uygulamasi
sonrasinda ABDnin Irak isgali sayesinde artik
bir uluslasma asamasina girmis Kürtlerin
kimliklerinin Türkiye Cumhuriyeti Devleti
tarafindan taninmasi ve anayasal güvenceye
kavusturulmasi gerekmektedir. - Ülkemizde özellikle Kürt milliyetçisi, liberal,
liberal sol ve cemaatçi akademisyenlerce
savunulan bu düsünce biçimine göre Atatürk
milliyetçiliginin ve tüm etnik unsurlarin dahil
edildigi bir Türk milleti anlayisinin ayakta
kalmasi imkansizdir. Bu nedenle anayasa
degistirilmeli ve Kürt kimligine anayasada yer
verilmelidir. - Kimlige dayali düsünce biçimi post-modern
tezlerin etkisiyle üniter ulus-devleti bir düsman
olarak görür ve bu nedenle federatif ya da
konfederatif bir yapinin daha uygun oldugunu
düsünür. - Son yillarda Islami tezlerin yani sira bu tezin
de Türk kamuoyuna empoze edilmesi dikkat
çekmektedir.
245-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- 2002, 2007 genel seçimleri ve 2004, 2009 yerel
seçimleri sonuçlari kimlige dayali siyasetin ne
denli yayginlastiginin göstergesidir.
255-) SOSYOEKONOMIK, ISLAMI, KIMLIGE DAYALI VE
MARKSIST YAKLASIM
- D-) MARKSIST YAKLASIM Kürt sorununa Marksist
yaklasim genel Marksist ilkelerden yola çikan
sol-sosyalist çevrelerce savunulmaktadir. Son
dönemlerde Islami ve kimlige dayali yaklasimlarin
sinifsal bakis açisini zayiflatmasindan son
derece rahatsiz olan Marksistler, Kürt sorununa
öncelikle bir feodalizm-feodalite sorunu olarak
bakarlar. - Genel sinifsal bakis açisi içerisinde, Kürt
sorunu emek-sermaye çeliskisi içerisinde
degerlendirilmeye çalisilir ve bölgedeki feodal
yapinin emekçiler üzerindeki olumsuz etkileri
degerlendirilir. Bu anlamda temel sorun
sinifsaldir ve bu nedenle etnik kimlik sorunu
arka planda kalir. Marksistler Türkler ve
Kürtlerin birlikte yasayabilecegi birlesik ve
sosyalist bir Türkiye hayali kurar. - Marksist bakis açisinda Leninin emperyalizm
teorisi dogrultusunda Kürt sorunu ve PKK
terörünün ortaya çikmasi ve bugün kullanilmasinda
emperyalizmin rolü de (BOP) degerlendirilir.
266-) PKK VE TERÖR SORUNU
- PKK Abdullah Öcalan ve arkadaslari tarafindan
1974 yilinda kurulan ve 1984ten bu yana devlet
ve topluma karsi terör eylemleri gerçeklestiren
bir terör örgütüdür. - PKKnin ideolojisi çikisi itibariyle
Marksizm-Leninizm olmasina karsin PKKnin temel
hedefi bagimsiz bir Kürt devletinin kurulmasidir.
Bu nedenle PKKyi Kürtçü, etnik Kürt milliyetçisi
bir hareket olarak degerlendirmek daha dogru
olacaktir. Ayrica 1990lardan bu yana PKK zaman
zaman dini de kendi hedeflerine alet etmek
çabasina girismistir. - 1960'larda bireysel çabalarla baslayan Kürtçü
hareketin ülke içinde gelisiminin olasi
sebepleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin bölgedeki
ekonomik ve sosyal yapilar yüzünden ülke
genelindeki degisimi aktaramamasi, üzerinden
yarim yüzyil geçmesine ragmen Osmanli döneminde
yasanan sosyal ve ekonomik sorunlarinin bölgede
tekrarlanmasi ve Soguk Savas yapisi içerisinde
Rus ve Suriye gizli servislerinin Güneydogu
Anadolu'daki kiskirtici faaliyetleridir.
276-) PKK VE TERÖR SORUNU
- PKK ABDnin Irakta Saddam Hüseyin yönetimini
kendine hedef seçmesi ve Birinci Körfez Savasi
sonrasi uygulanan Çekiç Güç (Provide Comfort)
uygulamasi nedeniyle Irakin kuzey bölgesinde
güçlenme sansi bulmus ve 1990larda terörizm en
üst seviyeye ulasmistir. - Bugün PKK terörizmi nedeniyle Türkiyenin 35.000
insanini kaybettigi ve milyarlarca dolarlik bir
ekonomik kayba ugradigi tahmin edilmektedir. - Dahasi PKK terörizmi nedeniyle Türk-Kürt
kardesligi konusunda mikro ölçekte de olsa
sikintilar yasanmaya baslamistir. - ABDnin Irak isgali sonrasi PKK, ABDnin Büyük
Orta Dogu Projesi dogrultusunda Kuzey Irak yerel
yönetimi tarafindan kendi mesruiyetinin
saglanmasi konusunda Türkiyeye karsi bir tehdit
unsuru olarak kullanilmis, AKP hükümetinin Kuzey
Irak yönetimini tanimasi ve dostane yaklasimlar
gelistirmesi sonrasinda ise PKKlilarin yurda
dönmesi ve affedilmeleri konusunda Türkiyeye
baskilar yapilmaya baslanmistir.
286-) PKK VE TERÖR SORUNU
- Amerikali Albay Ralph Petersin Pentagonun
resmi yayin organi sayilan Armed Forces
Journalda yayinlanan Blood Borders (Kanli
Sinirlar) makalesindeki BOP haritasi.
297-) AÇILIMIN AÇMAZLARI
- 1-) Projenin Amerika Birlesik Devletlerinin
Iraktan çekilmesine 1 yil kalmisken aceleyle
gündeme getirilmesi bu konunun ABD tarafindan
yönlendirildigi iddiasini dogrulamakta ve dünyada
anti-Amerikanizmin en güçlü oldugu ülkemizde
Kürt açilimi adiyla sunulan projeyi gayrimesru
hale getirmektedir. - 2-) Orta Dogu politikasini ABDnin Irak isgali
sayesinde normal demografik ve sosyal yapidan
daha fazla güç sahip olan Kuzey Iraktaki Kürt
gruplarina bagimli hale getiren hükümetin ABDnin
bölgeyi terk etmesi sonrasi olusacak olan yeni
güç dengelerini göremeyerek acele etmesi. - 3-) Hükümetin bu konuda kendisine danisman
olarak halkin hissiyatini bilmeyen ve halen 12
Eylül travmasi altinda yasayan, dolayisiyla
mantikli düsünemeyen aydinlari seçmis olmasi. - 4-) Hükümetin muhatap aldigi kimi siyasi ve
sosyal güçlerin terör örgütünün gölgesinde ve
hatta emrinde çalismasi nedeniyle asla kendi
demokratik iradelerini ortaya koyamamalari ve
süreci baltalamalari.
308-) ÇÖZÜM YOLLARI
- 1-) Kürtlerin kültürel özerklik ve
dil-kültürlerinin yasatilmasi taleplerinin yerine
getirilmesi ve bu yöndeki özellikle 1930lar ve
1980lerde asiriya kaçan baskici tutumlarin
düzeltilmesi (Bu noktada büyük ölçüde yol alinmis
ve AB standartlarina ulasilmistir ? TRT 6, Kürtçe
egitim yapan dershaneler, Kürtçenin seçmeli ders
olarak üniversite müfredatina girmesi çabalari). - 2-) Kürtlere yönelik kimi devlet görevlileri ve
vatandaslarimizda görülen ve PKK terörizminin
yarattigi kaos ortamindan beslenen irkçi, ön
yargili, ayrimci tavirlarin ortadan kaldirilmasi
(Toplumsal bir olgu oldugu için yasalarla
düzeltmek mümkün degil, ancak devletin toplumsal
psikolojiyi düzeltecek egitim ve çabalariyla
zaman içerisinde düzeltilebilir. Bu noktada
gettolasma-mahallelesme süreci karsisinda
kaynastirici bir iskan ve nüfus politikasi
izlenmelidir). - 3-) Özellikle sahipsiz büyüyen ve terör
örgütlerinin agina düsürülen Kürt kökenli
çocuklarimiza yönelik özel politikalar ve yardim
projeleri. Terörizmin bitmesine yönelik halki
kucaklayici sosyal projeler.
318-) ÇÖZÜM YOLLARI
- 4-) DTP yerine bölgeye ve bölge halkinin
sorunlarina tüm Türkiyeyi kucaklayan siyasal
partilerin el atmasi, DTPnin Kürtleri temsil
etmediginin gösterilmesi. - 5-) Kürtlerin Türk milletinin diger unsurlariyla
kaynasarak kendilerini bu ülkenin asli unsuru ve
önemli bir parçasi olarak görmelerinin saglanmasi
(Politik Psikoloji biliminin destekleriyle Kürt
halkinin Cumhuriyete ve devlete desteklerinin
arttirilmasi, Kürt ayrilikçilarinin seçilmis
travma olarak gösterdikleri, kullandiklari
gerekçelerin ortadan kaldirilmasi ? Diyarbakir
cezaevinin müze haline getirilmesi). - 6-) Kürtlerin yogun olarak yasadigi Güneydogu
Anadolu bölgesinde vatandaslarimizin terörizm ve
feodal yapi nedeniyle var olmayan can ve mal
güvenliklerinin yeniden saglanmasi, seçimlerin
saglikli sonuçlar vermesi için cemaatçi, asiret
mensubu kisiler yerine özgür bireyler
yetistirilmesi.
328-) ÇÖZÜM YOLLARI
- 7-) Güneydogu Anadolu Projesi basta olmak üzere
bölgede ekonomik kalkinmayi ve yüksek istihdam
oranini saglayacak projelerin ivedilikle hayata
geçirilmesi. Toprak reformu ile asiret yapisinin
kirilarak vatandasin toprak ve is sahibi
yapilmasi. (neo-liberalizm saplantisi yerine
yeniden devletçilik) Bertold Brechtin deyimiyle
? Önce ekmek gelir, ardindan ahlak - 8-) Terör örgütünü bitirmeye yönelik askeri
operasyonlarin devam etmesi, terörün bitme ve
terör örgütü mensuplarinin tamaminin teslim
olmasi noktasina gelinmesi halinde ilan
edilebilecek olan bir genel af. Ancak bu noktaya
gelinse dahi sehit yakinlarini, gazileri ve
terörle mücadele hassasiyetleri yüksek
toplumumuzu rahatsiz etmemek adina çok dikkatli
adimlar atilmali ve af konusunun bir yenilgi
degil, zafer olarak toplumda anlasilmasina gayret
edilmelidir. - 9-) ABD, Israil ve AB ülkeleri basta olmak üzere
teröre verilen uluslar arasi destegin kesilmesi,
bu noktada daha cesur çikislarin yapilmasi.
33KAYNAKÇA
- 75 Yilda Tebaadan Yurttasa Dogru, 1998,
Istanbul Tarih Vakfi Yayinlari - Bozarslan, Hamit (2007), Türkiyede Kürt Sol
Hareketi in Modern Türkiyede Siyasi Düsünce
cilt 8 Sol, Istanbul Iletisim Yayinlari - Cem, Ismail (1994), Gelecek Için Denemeler,
Istanbul Cem Yayinevi - Cem, Ismail (1970), Türkiye Üzerine
(Arastirmalar), Istanbul Cem Yayinevi - CHP (1999), Dogu ve Güneydogu Raporu
- Çevik, Abdülkadir (2009), Politik Psikoloji,
Ankara Dost Kitabevi Yayinlari - Davison, Roderic (1979), Nationalism as an
Ottoman Problem and the Ottoman Response, in
Nationalism in a Non-national State The
Dissolution of the Ottoman Empire (ed. by William
W. Haddad William Ochsenwald), Columbus Ohio
State University Press - Heper, Metin (2008), Devlet ve Kürtler,
Istanbul Dogan Kitap - Inalcik, Halil (2000), Osmanli Imparatorlugunun
Ekonomik ve Sosyal Tarihi I. Cilt 1300-1600,
Istanbul Eren Yayincilik - Mango, Andrew (1999), Atatürk and the Kurds, in
Seventy-five Years of the Turkish Republic (ed.
by Sylvia Kedourie), Londra Frank Cass - Özbudun, Ergun (2000), Contemporary Turkish
Politics Challenges to Democratic Consolidation,
Boulder and London Lynne Rienner Publishers - Perinçek, Dogu (1999), Kemalist Devrim - 4
Kurtulus Savasinda Kürt Politikasi, Istanbul
Kaynak Yayincilik - Sarigil, Zeki (2009), Curbing Kurdish
ethno-nationalism in Turkey An empirical
assessment of pro-Islamic and socio-economic
approaches (unpublished manuscript) - Wikipedia (Vikipedi), http//tr.wikipedia.org/wik
i/KC3BCrtler