YASAM BOYU SPORU ETKILEYEN DIGER ETKENLER

1
YASAM BOYU SPORU ETKILEYEN DIGER ETKENLER
2
EKLEM RAHATSIZLIKLARI

• Eklemler
• Kemiklerin ucuca geldikleri birlesme yerlerine
  eklem adi verilir.
• Kemiklerin eklemlere bakan yüzlerinde kikirdak
  adi verilen koruyucu bir tabaka bulunur.
• Diz eklemi vücudumuzun en büyük eklemidir. Ve
  kikirdak tabakalari arasinda menüsküs adi verilen
  ilave bir koruyucu dokuya sahiptir.
• Eklemin çevresinde bulunan zar tabakasina
  sinoviyal zar ve bu zarin içinde az miktarda
  bulunan siviya sinoviyal sivi denir.
• Sinoviyal zarin en disinda kapsül adi verilen
  daha sert bir zar örtüsü vardir ki kemiklerin
  asiri hareketlerini engeller.
• Kemiklerin eklem bölgelerindeki asiri
  hareketlerini önleyen bir baska yapi da, kapsülün
  hemen dis yaninda bulunan eklem baglaridir.
  Bunlara ligaman adi verilir.

3
Osteoartrit Nedir?

• Eklem çevresinde agri ve sislige sebep olan,
  hareketlerde kisitlanma yaratan kronik romatizmal
  bir hastaliktir. Artrit tip dilinde eklem
  iltihabi demektir.
• Eklemi hareket ettiren kaslarda zayiflama ve
  incelmeler olur. Hastalik daha da ilerlerse,
  kikirdak iyice incelir, kemik uçlari birbirine
  degmeye baslar, kemiklerde sürtünerek asinmaya
  bagli sekil degisiklikleri olusabilir, buna
  deformite adi verilir.
• Osteoartritte en sik tutulan eklemler dizler,
  kalçalar, eller (basparmak ve parmaklarin uç
  eklemleri), omurga (boyun ve bel) ve ayak bas
  parmaklaridir.

4
Osteoartrit Kimlerde Görülür?

• 30 yasin altinda 1, 40 yasin üzerinde 10, 60
  yasin üzerinde 50 ve 75 yasin üzerinde 95
  siklikta görülür.
• Osteoartritin Bulgulari Nelerdir?
• Osteoartritin bulgulari agri ve hassasiyet,
• eklem tutuklugu, hareket kisitlanmasi, eklem
• sisligi, eklemlerde krepitasyon adi verilen
  çitirti
• sesi, instabilite yani eklemin asiri hareketli
  hale
• gelmesi, eklem harabiyeti ve fonksiyonel
• kisitlamadir.

5
Osteoartrit Tedavisinde Amaçlar

• Osteoartrit tedavisinde amaçlarimiz sunlardir
• Agriyi kontrol altina almak
• Eklem fonksiyonunu korumak veya iyilestirmek
• Kas kuvvetini korumak ve arttirmak
• Sekil bozukluklarini önlemek
• Günlük yasam aktivitelerinde bagimsizlik
  kazandirmak
• Yasam kalitesini arttirmaktir.

• Osteoartritte Tedavi
• Osteoartrit tedavisi üç ana baslik altinda
  özetlenebilir
• 1-Ilaç tedavisi
• 2-Ilaç disi tedaviler
• 3-Cerrahi tedavi.

6
Osteoartritte Ilaç Tedavisi

• a-Agri kesiciler (analjezikler) Eklemde iltihabi
  bir durum yoksa sadece parasetamol ya da düsük
  doz kodein ile birlikte parasetamol yeterlidir.
  Eger osteoartrit yeni baslamissa veya
  sikayetleriniz hafif ise, bu gruptaki ilaçlari
  kullanmaniz önerilebilir.
• b-Agri ve eklem iltihabina karsi kullanilan
  ilaçlar Antikoagunlar, aspirin, antihipertansif
  gibi pek çok ilaçla birlikte kullanimlarinda bu
  ilaçlarin, hele ileri yaslardaki hastalarda
  kullaniminda hekim kontrolü sarttir.
• Ekleme lokal olarak sürülen analjezikler, steroid
  olmayan antiinflamatuvar krem, pomad ve jeller
  Bu grupta yer alan ilaçlarin yan etki açisindan
  güvenle kullanilmalari söz konusudur. Özellikle
  diz veya el eklemleri gibi yüzeye yakin
  eklemlerde, günde 4 kez uygulama önerilir.
• Eklem kikirdagini koruyan ilaçlar Kondotin
  sülfat ve glikozamin sülfat gibi. Henüz ülkemizde
  üretimi bulunmayan ilaçlardir. 30-40 yildir
  osteoartrit tedavisinde bitkisel destekler adi
  altinda kullanilan, dis ülkelerde reçetesiz
  olarak satilan bu ilaçlara duyulan ilgi, son
  yillarda yapilan önemli çalismalar nedeniyle
  artmistir. Eklem içi hyaluronan ve kortikosteroid
  enjeksiyonlari Eklem içi uygulamalar özellikle
  son yillarda osteoartrit tedavisinde popülarite
  kazanmistir. Hyaluronan, sinoviyal sivida dogal
  olarak bulunan ve eklemin kayganligini saglayan
  bir maddedir.

7
Osteoartritte Ilaç Disi Tedaviler

• Hastanin Egitimi
• Fizik Tedavi
• Zayiflama
• Yardimci Cihazlar
• Egzersiz Tedavisi
• Kaplica Tedavisi

8
Kemik Dokusunda Degisme (Osteoporosiz)

• Kemik yogunlugunda kadinlarda 30-35, erkeklerde
  50-55 yasindan sonra her yil 0,75 ile 0,1
  azalma görülür.
• Mineral kaybi arttikça kemiklerin kirilma
  ihtimali de artar.
• Normal fertlerde kemik kitlesi 30-35 yaslarina
  kadar artar ve bu yaslarda en üst degerlerine
  ulasir. Bu yastan sonra yillik 1 oraninda azalma
  gösterir.
• Osteoporosiz, kemik kütlesinde olan kayiptir ve
  genellikle 50 yas üstündeki kadinlari etkiler.
• Kadinlarda postmenapozal dönemde kemik kaybi 2-3
  oranina yükselir. Kayiplarin asiri olmasi sonucu
  osteoporoz gelisir.

9
Osteoartrit ve Osteoporosiz de Egzersiz Tedavisi

• Osteoartritli hastalarda, özellikle tutulan eklem
  çevresindeki kas gruplarinda kas gücü azalir,
  günlük yasam aktivitelerinde kisitlanma görülür,
  kilo alinir ve siklikla hareket yetenegi bozulur.
  
• Düzenli egzersiz uygulamasi ile agriyi azaltmak,
  kilo vermek ve osteoartrit ile osteoporosiz
  ilerlemesini yavaslatmak mümkündür .
• Hastaligin erken devrelerinde, eklemlerde hasar
  olusmadan önce yogun ve kapsamli bir egzersiz
  programi ile eklemleri korumak ve hastaligi
  geciktirmek, hatta önlemek mümkündür.
• Yapilan çalismalarda, kas kuvvetindeki zayifligin
  da osteoartrit için bir risk olusturdugu ortaya
  konmustur.

10
Sonuç olarak,

• Sonuç olarak, dayaniklilik, esneklik ve kuvvet
  aktiviteleri yasli insanlarin bu alandaki
  kapasitelerini gelistirmek için egzersiz programi
  tavsiyeleri asagida sunulmustur.
• Genç yaslilar ? 55 - 75 Vo2 max 6-7 METs
• Yasli yaslilar ? gt 75 Vo2 max 2-3 METs
• Atletik yaslilar ? gt 55 Vo2 max 9-10 METs
• Görüldügü gibi atletik yaslilarin VO2 max miktari
  birçok
• spor aktivitesi yapma imkani tanir ve bu miktar
  onlari
• siradan genç ve spor yapmayan kisilerden farkli
  kilmaz.
• Çünkü ortalama bir gencin VO2 maxi 6-7 METsdir.

11
SIGARA VE YASAM BOYU SAGLIK

• Sigarayi Neden Içiyoruz ?
• 1.Uyarilmak amaciyla içenler (uyarilmak,
• canlilik kazanmak, dikkati ve
• konsantrasyonu artirmak için).
• 2.Psiko-sosyal nedenlerle içenler (kendine
• güvenini artirmak, çevreyle kolay iliski
• kurmak, olgun ve seçkin görünmek, karsi
• cinse çekici görünmek için).
• 3.Olumsuz etkileri azaltmak için içenler
• (öfke, yilginlik ve stresin etkilerine karsi
• koyabilmek, mutsuzluktan, endiseden ve
• suçluluk duygusundan kurtulmak
• amaciyla).
• 4.Duygusal gerçeklerle içenler (tat ve
• kokusundan hoslandigi için).

• 5.Rahatlik ve gevsekligin uzantisi olarak içenler
  (dinlenme aninda, kendini iyi hissettiginde )
• 6.Psiko motor egilimlerle içenler (yakmak, elinde
  tutmak için.)
• 7.Zevk için içenler (bagimlilik olmadan, yalnizca
  zevk için, bir içkiyle dinlenirken )
• 8.Bagimli hale geldikleri için içenler (nikotin
  bagimliliginin olumsuz etkilerini gidermek ve
  önlemek amaciyla ve dumanini içine çekerek).
• 9.Otomatik olarak içenler (sartlandigi için,
  farkinda olmadan, bazen diger küllükte yanarken,
  ne zaman yaktigini bile hatirlamaksizin )

12
Sigarada Bulunan Zararli Maddeler

• Sigaradaki zararli maddeleri ise 4 grupta
  toplayabiliriz
• Nikotin
• Kanser Yapici Maddeler
• Tahris Edici Maddeler
• Karbon monoksit

13
Sigara ve Kanser

• Sigaranin Neden Oldugu Baslica Kanser Çesitleri
• Akciger Kanseri,
• Girtlak Kanseri,
• Agiz Kanseri,
• Özafagus (Yemek borusu) Kanseri,
• Mesane Kanseri,
• Pankreas Kanseri,

14
Sigara ve Sportif Performans

• Bir sigara içildiginde alyuvarlarin l0u
  dejenere olur ve akcigere alinan havadaki oksijen
  miktari düserek performansin düsmesine,
• laktik asidin kanda çabuk birikmesine yol açar,
  yorgunluk olusur.
• Böyle bir ortamda sporcunun kalbi dokulara daha
  fazla kan atmak zorunda kalarak kan basincinin
  yükselmesine sebep olur ve sporcu stresli durumla
  karsi karsiya kalir.
• Sigaranin diger bir etkisi ise solunum
  yollarindadir. Istirahattaki ve egzersizdeki
  alveoller ventilasyon kapasitesini azaltir,
• vital ve total akciger kapasitesi azalir ve
  egzersiz esnasinda oksijen borcu olusur. Zamanla
  sigara içenlerde maksimal solunum kapasitesinde
  düsme olur

15
ALKOL VE YASAM BOYU SAGLIK

• Alkol Nedir?
• Bazi alkollü içecekler meyvelerden yapilirken,
  bazilari sebzelerin veya kaktüslerin, tahillarin
  fermantasyonu sonucu olusur.
• Alkolün kandaki miktarina göre sarhoslugun
  derecesi belirlenir. 0.05e kadar alkolün beyin
  üzerine etkisi gevseme ve sakinlestirici hissi
  verir.
• 0.05 ve 0.15 arasinda içici, harekette ve
  konusmada kontrolünü kaybetmeye baslayacaktir.
• Alkol düzeyi 0.15 ve 0.20 arasina ulasinca
  sarhosluk olusur.
• 0.30 ve 0.40 arasinda suur kaybi olusacak ve 0.50
  üzerinde ise ölüme sebebiyet verecektir

16
Alkolün Zararlari

• Alkolün vücudumuzda meydana getirdigi tahribatlar
  çok çesitlidir
• En çok beyne zarar verir ,
• Midedeki ve bogazdaki dokularin tahris olmasina
  sebep verir ve yanma hissi olusur.
• Az miktardaki alkol midede açlik hissi
  olusturacaktir. Uzun süreli fazla alkol alimi
  mide duvarinin tahrisine yani GASTRITe sebep
  olur.
• Aç karnina alinan fazla miktarda alkol mide
  bulantisina ve kusmaya sebep olur.
• Pituitary glandi etkileyerek onun salgisini
  azaltir. Bundan dolayi içici sik sik tuvalet
  ihtiyaci duyar.
• Alkol karaciger metabolizmasinda önemli rol
  oynar. Sarhosluk sirasinda bazen siser ve
  etkilenir. Büyük miktarda alkol alindiginda
  karacigerde depolanan seker ve A vitamini kana
  geçer.
• Kalp ve dolasim da alkolden etkilenir.
• Orta miktarda alinan alkol kollardaki,
  bacaklardaki ve derideki damarlarin
  genislemesine, rahatlamasina sebep olur ve
  dolasim hizlanir. Ayni zamanda kalp atimi
  hizlanir, yanma hissi duyulur, vücut isisi düser
  ve kan basinci azalir.

17

• Alkol tüketiminin görme ve duymaya da etkisi
  ardir .
• Alkoliklerin en az l/4ü karaciger yetersizligi
  ile karsi karsiyadir. Bazi hastalarda alkolik
  hepatit (karaciger iltihabi) ortaya çikabilir.
• En hafif vakalarda bile karacigerde toksik
  (zehirli) yag birikimi olur. Müzminlesmis alkol
  alimi karaciger sirozuna sebebiyet vermektedir.
• Vitamin B12 ve Folik asit eksikligi nedeni ile
  alkoliklerde kansizlik bas gösterir.
• Östrojen denilen ve kadinlarda erkeklerden daha
  yüksek yogunlukta bulunan bir hormonun yikimi
  karacigerde olur. Alkoliklerde karaciger
  harabiyeti sebebiyle kandaki konsantrasyon
  yükselir ve erkek alkoliklerde erkeklik
  yeteneklerinin azalmasina sebebiyet verir.
• Alkol kalp kaslarina zehirli etki eder, kalp
  kaslari önce hacim genislemesine ugrar ve sonra
  kalp yetmezligi olusur. Alkoliklerde ruhi
  bozukluklara da rastlanir. Kronik alkolizmde zeka
  geriler. Ögrenme kapasitesi zayiflar ve hafiza
  kusurlari ortaya çikar.
• Alkoliklerde ahlak duygusu da çok zayiflamistir.
  Alkolik, zalim ve bencil olurken, ailesine karsi
  vazifesini tamamiyla unutmustur.

18
(No Transcript)
19
Alkol Ve Yasam Boyu Spora Etkisi

• Soguk bir ortamda, uzun süren egzersiz sirasinda
  alkol kullanimi vücudun isi düzenleme
  fonksiyonlarini bozabilir.
• Akut olarak kuvvet, güç, lokal dayaniklilik,
  sürat ve kardiyovasküler dayanikliligi
  azaltabilir .
• Kronik olarak yukarida meydana gelen
  bozukluklarin daha ileri seviyeleri sagligi
  bozacak sekilde ortaya çiktigi gibi karaciger,
  kalp, beyin ve kaslarda kalici hastaliklara ve
  sonu ölümle biten durumlar ortaya çikabilir.

• Alkolün fiziksel uygunluga etkilerini asagidaki
  gibi siralamak mümkündür
• Akut etki olarak reaksiyon zamani, göz-el
  koordinasyonu, denge, hareketin dogru yapilmasi
  ve çesitli psiko motor beceriler üzerinde
  geciktirici ve bozucu etkileri vardir.
• Akut etki olarak enerji metabolizmasini, VO2
  degerini, kalp atim hizini, kalp hacmini, kasa
  gelen kan akimini, arteriyal venöz O2 farkini
  veya solunum degerleri gibi fiziksel performansin
  temel metabolik ve fizyolojik fonksiyonlarini
  genel olarak etkileyecektir.

20
STRES VE SAGLIK

• Stres baski yaratan durum ve sartlara bireysel ve
  kisisel bir tepkidir.
• Stres bir dis baski degil belirli uyari veya
  stres kaynagina psikolojik bir tepkidir.
• Strese karsi vücudun reaksiyonlari vücudu ayakta
  tutan, savasma veya kaçma cevabi olarak bilinen
  ve otomatik olarak gerçeklesen eylemlerdir.
• Bu tehlike esnasinda vücutta kalp atislarinin
  hizlanmasi, gözbebeklerinin büyümesi, kandaki
  seker miktarinin artmasi gibi bir takim
  degisikler olmaktadir. Tehlike geçtikten sonra bu
  tepkiler normale dönmektedir .

21
(No Transcript)
22
stresin 4 temel çesidi

• stres

Asiri Hiper stres
Iyi
Kötü
Az Hipostres
23
Stresi Yaratan Nedenler

• 1. Dis Sebepler
• a)Psikolojik dis sebepler
• b)Fizyolojik dis sebepler,
• 2. Bireysel Sebepler
• a)Fizyolojik
• b)Psikolojik
• c)Anatomik sebeplerdir

24
Stresin Yol Açtigi Rahatsizliklar

• Çok doyurucu olmasa dahi, stresin yol açtigi
  saglik sorunlarini fizyolojik zihinsel ve
  duygusal sorunlar olarak üç grup altinda toplamak
  mümkündür .
• Fizyolojik olarak kardiyovasküler hastaliklari,
  seker hastaligi ve hipertansiyon ile stres
  arasinda iliski oldugu ileri sürülmüstür.

25
Stresin Evreleri

• Stres tehlike, direnç, çöküntü adini alan ve
  birbirini izleyen 3 ayri evreyi içerir.
• Tehlike evresinde, kaygi düzeyinin yükselmesine
  bagli olarak endise, karamsarlik, öfke, korku,
  sinirlilik, tedirginlik artar.
• Direnç evresinde, bedensel ve ruhsal olarak
  zararli etkene direnilir. Bu amaçla organizmada
  yeni bir dengelesim düzeyi olusur.
• Direnç evresinden sonra gelen çöküntü evresinde,
  bir önceki evrede ortaya çikan hastaliklara
  bagli, geri dönüsü olmayan organik bozukluklar
  baslar.

26

• C) Fizyolojik Tepkiler
• Kalp vurum sayisinin artmasi, basta merkezi sinir
  sistemi olmak üzere bütün organlara ve sistemlere
  daha çok kan gitmesini, oksijen tasinmasini
  saglar.
• Kan basincinin yükselmesi ve solunum sayisinin
  artmasi.
• Adale sisteminde gerginlik, kas geriliminin
  artmasi, kramp ve agrilarin olusmasi
• Göz bebeklerinde büyüme.
• Depolanmis seker ve yagin kana geçmesi ve kan
  sekerinde degisikligin olusmasi.
• Kani pihtilastiran mekanizmalarin islevlik
  kazanmasi.
• Agizda ve bogazda kuruluk.
• Bitkinlik, istahsizlik ve zayiflama.
• Bas agrisi, bas dönmesi ve uykusuzluk.
• Mide, bagirsak ve sindirim bozuklugu, ishal,
  kusma.
• Eklem agrilari, belde ve sirtta gerginlik.
• Dengesizlik.

• A) Duygusal Tepkiler
• Sikinti, huzursuzluk
• Gerginlik
• Karamsarlik
• Umutsuzluk
• Kaygi düzeyinin yükselmesine bagli olarak endise,
  öfke, tedirginlik.
• B) Zihinsel Tepkiler
• Suur bulantisi
• Hafiza kusurlari
• Dikkat ve anlama
• Konsantrasyon bozuklugu

27
Vücudumuzun Strese Karsi Koymasi

• Tehlike sezildiginde oldugu gibi, uyarinin yogun
  oldugu durumlarda da vücudumuzda bir dövüs veya
  kaç tepkisi olusur.
• stresli durumda hipotalamus dan kortitotropin
  hormonunun salgilanmasinda bir artis olur ve bu
  plazmadaki kortitotropinin miktarini artirir ve
  hipofizin ön kismindan salgilanan
  adrenokortikotropik hormonunu salgilamasi artar,
• bununla beraber adrenal kortexden salgilanan
  kortizol hormonunun salgilanmasi artar ve derhal
  nabiz hizlanir, kaslarimiz gerilir ve
  tansiyonumuz yükselir. Vücudumuz dövüsmeye ve
  kosmaya hazirlanir .
• Stres sirasinda aldesteron, vasopresin, glikojen
  büyüme ve prolaktin hormon salgisi artarken
  insülin salgilanmasi azalir. Acil durumda genis
  kaslarimizin daha fazla kana ihtiyaci vardir. Bu
  nedenle kalbimiz daha hizli atar ve aniden
  tansiyonumuz yükselir.

28
Egzersizin Strese Etkisi

• Egzersiz ile tedavi son yirmi yil içinde, yaygin
  bir sekilde kullanilmaya baslanmistir.
• Egzersiz, stres etkisi ile kana geçen hormon
  fazlaliklarinin tüketimini saglarken, tüm hayati
  organlarin gücünü artirmakta, kandaki yag ve
  seker seviyelerinin normal düzeylerde kalmasini
  desteklemektedir.
• Haftada 3-5 antrenman yapan kisilerde, strese
  karsi büyük bir direnç olustugu gibi,
  antrenmanlar sonrasinda tam bir gevseme ve ruhsal
  dinlenme oldugu gözlenmistir.