1
ÇALISMAVE SOSYAL
GÜVENLIK BAKANLIGI

• FAZIL ÖLMEZ
• MAKINA MÜHENDISI
• Bas Is Müfettisi
• folmez_at_csgb.gov.tr

2
KONU
RISK YÖNETIMINE GIRIS TANIMLAR RISK
DEGERLENDIRMESI
3
DURUM TESBITI

• ISG UYGULAMALARI
• ÇSGB EKSENLI,
• TEFTIS,
• DENETIM,
• ÖLÇME VE IZLEME OLARAK
• YÜRÜTÜLMEKTEDIR.

4
NOKSANLIKLARIN GIDERILMESINI TAKIP  
PROGRAM HAZIRLAMA ÖNCELIK BELIRLEMESI VE MAKRO
SEVIYEDE RISK DEGERLENDIRME
   
ISTEFTIS
KONTROL TEFTIS
ISYERI ZIYARETLERI GENEL TEFTIS
ÖN TEHLIKE VE RISK ANALIZI (MEVZUAT UYARINCA)
CEZAI UYGULAMA
NOKSANLAR VE TAVSIYELER MEHIL VERME
KLASIK IS TEFTIS UYGULAMASI
5
YENI ISG YAKLASIMININ EN BELIRGIN ÖZELLIKLERI

• RISK DEGERLENDIRMESI
• ÇALISANLARIN KATILIMI
• UZMAN KATKISI SAGLANMASI
• ÇALISANLARIN BILGILENDIRILMESI
• ÇALISANLARIN EGITIMI
• KORUMA ÖNLEME ANLAYISI

6
ESKI - YENI YAKLASIMIN KARSILASTIRILMASI
  ESKI UYGULAMA YENI ANLAYIS
1 TESBIT BAZLI REAKTIF RISK BAZLI PROAKTIF
2 SINIRLI NOKTADA ÇALISAN KATILIMI HER KONUDA GENIS ÇAPLI ÇALISAN KATILIMI
3 SERTIFIKASIZ UZMAN VE YETERSIZ KATGI SERTIFIKASYON VE GENIS UZMAN DESTEGI KULLANIMI
4 SINIRLI BILGILENDIRME HABERDAR ETME VE DIGER KISILERI KAPSAMA
5 YETERSIZ EGITIM PROGRAMLI VE NITELIKLI EGITIM VE BELGELEME
6 SADECE KORUMA ANLAYISI ÖNLEME VE KORUMAYA DAYALI ANLAYIS
ESKI - YENI YAKLASIMIN KARSILASTIRILMASI
7
TANIMLAR

• TÜRK DIL KURUMU SÖZLÜGÜNDE TEHLIKE
• TEHLIKE (isim) Arapça Tehluke kökünden gelir
• 1. Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek
  durum, muhatara
• 2. Gerçeklesme ihtimali bulunan fakat istenmeyen
  durum
• RISK Fransizca, risque kelimesinden gelir (isim)
• Riziko

8
Tehlike ve Risk Kavramlari
Bu durumda Köpek baligi Tehlike midir
? Risk midir?
9
Tehlike ve Risk Kavramlari

• Bu durum için köpek baligi sadece bir TEHLIKEDIR.
• Suya girerseniz köpek baligi bir RISK olur.

RESIMDE BASKA TEHLIKE VAR MIDIR ?
10
Tehlike ve Risk Kavramlari

• Diger tehlikeler nelerdir?
• Hindistan cevizi
• Hava Durumu
• Günes
• Yagmur
• Rüzgar
• Deniz
• Agaç
• Mevsim
• Korsanlar
• Gel-git
• Saglik

11
TEHLIKE

• Insanlarin yaralanmasi, hastalanmasi,malin
  veya malzemenin hasar görmesi,isyeri ortaminin
  zarar görmesi veya bunlarin gerçeklesmesine sebep
  olabilecek kaynak veya durum. (TS 18001)

12
TEHLIKE Çalisma çevresinin fiziki kusurlari ve
insanlarin hatali davranislari gibi, çalisma
ortam ve sartlarinda var olan, ya da
disaridan gelebilecek kapsami belirlenmemis,
maruz kimselere, isyerine ve çevreye
zarar yada hasar verme potansiyeli
13
Risk I x D I Ihtimal D Zararin derecesi
RISK Tehlikelerden kaynaklanan bir olayin,
meydana gelme ihtimali ile zarar verme
derecesinin bir bileskesidir.
RISK
I H T I M A L
ZARAR - HASAR
14
RISK DEGERLENDIRMESI
15
Tanimlar
Risk degerlendirmesi ne demektir ?
16
Tanim TS 18001 Madde 3.15e göre RISK
DEGERLENDIRMESI
Tüm proseslerde, rIskIn büyüklügünü tahmIn
etmek ve rIske tahammül edIlIp edIlemeyecegIne
karar vermek.
17
Risk Degerlendirmesi
Riskin büyüklügünün tahmin
edilmesini ve riskin kabul edilebilir olup
olmadiginin tanimlanmasini kapsayan süreç.

( BS 8800e göre Tanim 3.14 )
18
Risk Degerlendirmesi

• (TS 1050 Risk Degerlendirmesi)
• tehlikelerin, (belirlenerek)
• sistematik bir yolla gözden
• geçirilmesine imkan veren bir
• dizi mantik adimidir.

19
RISK DEGERLENDIRMESI
ILO-OSH 2001 ISGYS REHBERI ISTEKI TEHLIKELERDEN
ORTAYA ÇIKAN SAGLIK VE GÜVENLIK RISKLERINI
DEGERLENDIREN BIR PROSESTIR.
20

Risk Degerlendirmesi
Sistematik metotlarla çalisma ortami,
sartlari ya da çevrede var olan
Tehlikeleri belirlemek, Riskleri ortaya
çikarmak ve Riskleri kontrol etmek için
uygun nitel ve/veya nicel yöntemler
kullanilarak yapilan çalismalarin
bütünüdür.
21
Kabul Edilebilir Risk Kanuni zorunluluklar ve
isletmenin kendi saglik ve güvenlik politikasi
ve uygulamalari dikkate alindiginda, kabul
edebilecek düzeye indirilmis risk
22
RISK DEGERLENDIRMESI
23
NEDEN RISK DEGERLENDIRMESI?
24
Avrupa Birliginin 2002-2006 Stratejisi

• Isyerlerinde risk algilama ve önleme kültürünü
  olusturmak ve gelistirmek,
• Is sagligi ve güvenligi anlayisina global bir
  yaklasim getirmek,
• Is sagligi ve güvenligi uygulamalarinda
  yayginlik, birlik ve beraberlik olusturarak,
  Serbest piyasa sartlarinda rekabet esitligi
  saglamak

25
Is Sagligi ve Güvenligi Yönetmeliginde Risk
Degerlendirilmesinin Yeri
Md 6/b.2-c.1 Isverenlerin Genel Yükümlülükleri
-Önlenmesi mümkün olmayan risklerin
degerlendirmesini yapar, -Kullanilacak is
ekipmaninin, kimyasal maddeler ve preparatlarin
seçimi,isyerindeki çalisma düzeni gibi konularda
dahil isçilerin saglik ve güvenligi yönünden tüm
riskleri degerlendirir.
Md 9/1.a - Isverenlerin Muhtelif
Yükümlülükleri Isveren Isyerinde risklerden
özel olarak etkilenebilecek isçi gruplarinin
durumunu da kapsayacak sekilde saglik ve
güvenlik yönünden risk degerlendirmesi yapar.
26
Neden Risk Degerlendirmesi?

• KANUNI NEDENLER
• AHLAKI NEDENLER
• EKONOMIK NEDENLER

27
Risk Degerlendirmesi Isleminin Taraflara Yararlari

• ÇALISANLAR AÇISINDAN
• ISVERENLER AÇISINDAN
• DEVLET AÇISINDAN

28
(No Transcript)
29
ÇALISANLAR ve RISK DEGERLENDIRMESI
5
1
Dengeli Katilim Haberdar olma, Sorumlularin
belirlenmesi Kayitlar Ulasma
Dogrudan Çalisan yerine bütün çalisanlari
kapsama
6
2
Kurallarin önceden belirlenmesi
7
3
Proaktif yaklasim Sürekli gelisim
8
4
Acil durum hazirligi Iç denetim
30
ISVERENLER ve RISK DEGERLENDIRMESI
Tehlike ve risklerini önceden görebilme
Uluslararasi sayginlik ve geçerlilik
Proaktif yaklasimla acil durumlar için her an
hazirlikli olma
Istenmeyen durumlarin önlenmesi ile kayiplarin
azaltilmasi
Sorumluluklarin ve görevlerin belirlenmesi ve
paylasimi
Güvenli teknoloji seçimi ile güvenli çalisma
ortami temini
31
TARAFLARIN KATILIMI ILE YÜKÜN AZALMASI
RISK KÜLTÜRÜÜNDE GELISME
DENETIM KOLAYLIGI
DEVLET Ve RISK DEGERLENDIRMESI
SÜREKLI GELISME
KAYIPLARIN AZALMASI
ÇALISMA BARISINA KATKI
ULUSLARARASI SGYS HAZIRLIK
DÜZENLI VERI AKISI
32
RISK DEGERLENDIRMESI NE ZAMAN YAPILMALI?

• ISE BASLARKEN VEYA HIÇ YAPILMAMISSA,
• HERHANGI BIR DEGISIKLIK HALINDE,
• IS KAZASI,MESLEK HAS.VEYA BIR OLAY DURUMUNDA,
• DÜZENLI ARALIKLARLA.

33
KIM SORUMLU VE KIM VE NASIL YAPMALI?

• SORUMLU ISVEREN.
• Is Sagligi ve Güvenligi Yönetmeligi Md9
• a) Isveren
• 1-Isyerinde risklerden özel olarak
  etkilenebilecek isçi gruplarinin durumunu da
  kapsayacak sekilde saglik ve güvenlik yönünden
  risk degerlendirmesi yapar.
• 2-Risk degerlendirmesi sonucuna göre,alinmasi
  gereken koruyucu önlemlere ve kullanilmasi
  gereken koruyucu ekipmana karar verir.
• 3-Üç günden fazla isgücü kaybi ile sonuçlanan is
  kazalari ile ilgili kayit tutar.
• 4-Isçilerin ugradigi is kazalari ile ilgili rapor
  hazirlar.
• b-(a) bendinin (1) ve (2) numarali alt
  bentlerinde belirtilen çalismalar ve
  degerlendirmelerle ilgili kayit ve dökümanlarin
  hazirlanmasi ile (a) bendinin (3) ve (4) numarali
  bentlerinde belirtilen belgelerin
  düzenlenmesi,isyerinin büyüklügü ve yapgilan isin
  niteligine göre,Bakanlikça belirlenen usul ve
  esaslara uygun sekilde yapilir.

34
(No Transcript)
35
Risk Kaynaklari Nelerdir ?

• RISKLER
• Isler, (isletme, bakim, onarim, temizlik vb.
  faaliyetler)
• Islemler (operasyonlar)
• Maddeler (ham, yari mamul ve mamul maddeler)
• Makina ve donanimlar
• Insanlar (Çalisan, stajyer, ziyaretçi vb.)
• Organizasyon
• Çevre vb. kaynaklanabilir.

36
RISK TAYIN PROSESI
Çalisma Faaliyetlerinin Siniflandirilmasi

Gerekliyse
Tehlike Tanimlama
Risk Belirleme
Risk Katlanabilirligine Karar Verme
Risk Kontrol Faaliyet Plani Hazirlama
Faaliyet Planin Yeterliligini Gözden Geçirme
37
Isletme Faaliyetlerinin Siniflandirilmasi.

• Sürekli yapilan isler.(üretim,boyama vs.)
• Seyrek yapilanlar.(bakim, temizlik)
• Agir ve tehlikeli isler kapsamina girenler.
• Firma sahasi içinde yapilanlar, disinda
  yapilanlar.
• Kimyasal ,mekanik, biyolojik, elektriksel
  faaliyetler.

38
Risk Yönetimi
39
RISK DEGERLENDIRMESI BES temel adimdan olusur
EVET
1.ADIM TEHLIKELERI TANI
Bu konuda elinizdeki bu kaynaklari takip edin
Tanimladiginiz tehlikelerle ilgili olarak
herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya
madde güvenlik bilgi formu var mi ?
2.ADIM RISKLERI DEGERLENDIR
5.ADIM IZLE VE TEKRAR ET
HAYIR
4.ADIM KONTROL TEDBIRLERINI TAMAMLA
3.ADIM KONTROL TEDBIRLERINE KARAR VER
40
Tehlikelerin taninmasi

• Su üç soru tehlikeleri tanimlamamiza olanak
  tanir
• Tehlike Kaynaklari nelerdir?
• Bu tehlikeden kim yada ne zarar görebilir?
• Zarar nasil ortaya çikabilir?

41
Tehlike Belirleme

• Tehlike Siniflari.
• A)Mekanik
• B)Elektrik
• C)Radyasyon
• D)Kimyasal yada biyolojik maddeler.
• E)Yangin ve Patlama
• F)Ergonomik(Hareket,pozisyon,egilme,isik v.b)

42
Tehlike Belirleme

• Bazi Tehlikeler
• Kayma ve Düsmeler.
• Zehirli madde kullanimi.
• Alet, Malzeme Düsmesi.
• Çalisanlarin saldirisi,
• Yangin, Patlama.
• Mesleki Hastaliklar.
• Sicak Soguk Dengesizlikleri
• Elektrik Çarpmasi.

43
TEHLIKELER NASIL BELIRLENIR.

• Yasal Sartlarin incelenmesi.
• Kaza Raporlarinin,envanterlerinin,kitaplarin,
  sektörel istatistiklerin incelenmesi ile.
• Tesis yapisi,yerlesimi incelenerek.
• Faaliyetlerin yapilis sekli,is akis semalari.
• Standardlar incelenerek.
• Daha önce alinmis tedbirler,alina bilecek
  tedbirler incelenerek.
• Kullanilan malzemeler.
• Politika,Tetkik Sonuçlari vs.

44
TEHLIKENIN TANINMASI
45
RISKLERIN DEGERLENDIRILMESI
46
RISKIN KONTROLU
47
MAKINA TEHLIKELERI
TEHLIKLER
Elektrik
Buhar
Mekanik Parçalar
Gaz
Radyasyon
Lazerler
Kimysallar
Basinçli hava
Termal
Digerleri
Sicak
Soguk
Gürültü
Vibrasyon
48
MAKINA TEHLIKELERI
RISKLER
Sagirlik
Kimyasal Etkiler
Elektrik soku
Tuzaklar
Etki
Körlük
Temas
Iç yaralanma
Firlamalar
Dig.
Yaniklar
Karismalar
49
SÜREÇ RISKLERINI BELIRLEME SÜREÇ RISKLERINI
YÖNETME
ELECTRIK TEHLIKELERI
Elektrikle ilgili tehlikeleri degerlendir. Yangi
n Yanik Sok Patlama
Tehlike Kaynaklarini Belirle veya Yukaridaki
sonuçlarin nasil ortaya çiktigini belirle
50
SÜREÇ RISKLERINI BELIRLEME SÜREÇ RISKLERINI
YÖNETME
Kablo/Yalitim
Asiri yüklü hatlar
Alet/Teçhizat
FislerPrizler
Tasinabilir elektrikli alet
51
SÜREÇ RISKLERINI BELIRLEME SÜREÇ RISKLERINI
YÖNETME
52
SÜREÇ RISKLERINI BELIRLEME SÜREÇ RISKLERINI
YÖNETME
53
1-TEHLIKE TANIMLAMA

• Ise baslanmadan su veriler toplanip
  degerlendirilmelidir.
•  Kimyevi, fiziki ve biyolojik ajanlar listesi
• Is aktivitelerinin (isin sikligi,süresi,yapildigi
  yer)gözden geçirilmesi
• Ortam ölçüm raporlarinin incelenmesi
• Is kazasi ve hadise (olay) raporlarinin
  incelenmesi
• Literatür taramasi (standart vb.)
• Imalatçi verilerinin degerlendirilmesi
• Uzman görüslerinden yararlanilmasi
• Teknik periyodik kontrol raporlarinin
  incelenmesi
• ISIG Kurulu yillik faaliyet raporlarinin
• degerlendirilmesi,
• Benzeri diger isyerlerinden elde edilen veriler,
• Isten kimlerin etkilendigi,(ziyaretçiler,tasoranl
  ar diger etkilenenler)

54
2-Risk Belirleme-Degerlendirme

• Zararin Siddeti(S) Zararin etkisinin büyüklügü
• Zararin Meydana Gelme Olasiligi(O)Zarar ne
  siklikta meydana gelebilir.
• RISKSO
• OLASILIK
• 1 2 3 4 5
• RISK
• SIDDET

55
Zararin Meydana Gelme Olasiligi
56
Zararin meydana gelme olasiligi

• YARALANMA / HASAR OLASILIGI
  DEGERLENDIRILIRKEN
• MARUZ KALABILECEK ÇALISAN SAYISI,
• TEHLIKEYE MARUZ KALMA SIKLIGI VE SÜRESI,
• ELEKTRIK, SU KESINTILERI GIBI KONTROL VE
  ÖNLEMLERIN ETKINLIGINI AZALTABILECEK DURUMLAR,
• TESIS VE MAKINALARDAKI GÜVENLIK BILESENLERI
  EKSIKLIKLERI,
• KISISEL KORUYUCULARIN ETKINLIGI VE KULLANIM
  SIKLIGI,
• GÜVENSIZ ORTAM VE DAVRANISLAR,
• ÇALISANLARIN SAGLIK DURUMU VE YAKLASIMI
• VB. DEGERLENDIRILMELIDIR.

57
Zararin Siddeti
58
Riskin Derecelendirilmesi
59
Riskin Tolere Edilebilirligine Karar Verme
60
3-KONTROL TEDBIRLERINE KARAR VERME

• Bu adimda risklerin kabul edilebilir düzeye
  indirilmesi için gerekli kontrol tedbirlerine
  karar verilir.
• KONTROLLERIN HIYERARSIK DÜZENI(Öncelikler)
• 1- TEHLIKENIN ORTADAN KALDIRILMASI,
• 2-IKAME ,
• 3-TEHLIKEYI AZALTAN TEKNIK ÖNLEMLERIN ALINMASI
• (Otomasyon,süre kisitlamasi,uzaklastirma,ayirma,
  havalandirma.)
• 4-ORGANIZASYONEL DÜZENLEMELER (vardiyali
  çalisma,isyeri düzeni,egitim,denetim,disiplin )
• 5-KISISEL KORUYUCU DONANIM.

61
4-KONTROL TEDBIRLERININ TAMAMLANMASI

• Bu adimda seçilen kontrol tedbirleri isyerinde
  uygulanarak
• tamamlanir
• Kontrol tedbirlerinin tamamlanmasi su hususlari
  içerir
• Çalisma yöntemlerinin gelistirilmesi
• Iletisim
• Egitim ve ögretimin saglanmasi
• Denetim
• Bakim

62
5-IZLE VE TEKRAR ET

• Son adim tedbirlerin etkinliginin izlenmesi ve
  tekrar
• edilerek gözden geçirilmesidir
• Bu adimda en azindan su sorular
  cevaplandirilmalidir.
• Seçilen kontrol tedbirleri planlandigi gibi
  tamamlanmis mi ?
• Seçilen kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi
  ?
• Bu kontrol tedbirleri uygulanmis mi ?
• Bu kontrol tedbirleri dogru bir sekilde
  uygulanmis mi ?
• Seçilen yöntem çalisiyor mu ?
• Yapilan degisiklikler amaçlariniza uygun
  sonuçlanmis mi?
• Degerlendirilen risklere maruziyet ortadan
  kaldirilmis veya
• yeterince azaltilmis mi ?

63
RISK ANALIZI YÖNTEMLERI

• Kontrol Listeleri (Check- List)
• Ön Tehlike Analizi(ÖTA)
• Hata Modu ve Etkileri Analizi (FMEA)
• Tehlike ve Çalisilabilirlik Analizi (HAZOP)
• Hata Agaci Analizi (FTA)
• Kaza Sonuç Analizi (ETA)
• Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktalari
  (HACCP)
• Böyle Olsa Metodu (What-If Method)

64
Bir Tehlike Kaynagina göre
Tehlike Risk Mevcut önlemler Risk kontrolu Sorumluluk Zamanlama
Düzensiz ara kablosu Takilip düsme riski, elektrik çarpmasi Yok yok Kabloyu topla, Süreci gözden geçir, Daha fazla priz yap Yönetici Yönetici Bakim Hemen Hemen 1 ay
65
TEHLIKELER

1. Gece çalismalari için çevre aydinlatmasi yoktur.
2. Bakimci ustanin egitim belgesi yoktur.
3. Kapali alanlarda araç ve yaya ayni yolu
   kullanmaktadir.
4. Yollarin yüzeyinde çukurluklar olusmustur.
5. Yükleme bosaltma rampalari genislikleri
   yetersizdir.
6. Güzergah belirlemesi ve isaretleme yapilmamistir.
7. (c) hammadde bidonlarini tasimak için ekipman
   uygun degildir.
8. (e) Mamul maddesi kutulari forklift kapasitesini
   zorlamaktadir.
9. Isyerinde is ve ISG organizasyonu sikintilari
   yasanmaktadir.
10. Operatörlerden ikisinin ehliyeti yoktur.
11. Yük ve çatallar üzerinde insan tasinmaktatir.

66
Sira FAALIYET/ TEHLIKE Kimler MARUZ Kal. IHTIML ZARAR SIDDETi RISK DEG. KORUMA DEGERI SONUÇ
1 GECE ÇALISMA/ GÖRÜS AZLIGI Operatör/ Yayalar 5 4 20 5010 Orta
2 TEHL. HAREKET/ EGITIM Operatör- Yayalar 2 3 6 253 Düsük
3 YAYA YOLU AYRILMAMIS Yayalar 5 3 15 yok Yüksek
4 YOLDA ÇUKURLAR Operatör 3 3 9 yok Orta
5 RAMPA DAR Operatör 4 4 16 yok Orta
6 SEYIR GÜÇL./ /ISARETLEME Operatör/ Yayalar 4 4 16 yok Orta
7 TASIMA EKIPMANI Yaya 2 5 10 25 Orta
8 ASIRI YÜK/ KAPASITE ASIMI Operatör/ Yayalar 2 5 10 75 Düsük
9 ORGANIZASYON Herkes 3 3 9 50 Düsük
10 EHLIYET Operatör/ Yaya 4 4 16 50 Orta
11 NAKLIYE/INSAN TASIMA Yayalar 2 5 10 yok Orta
67
RISK DEGERLENDIRME VE KONTROL FORMU RISK DEGERLENDIRME VE KONTROL FORMU RISK DEGERLENDIRME VE KONTROL FORMU RISK DEGERLENDIRME VE KONTROL FORMU RISK DEGERLENDIRME VE KONTROL FORMU RISK DEGERLENDIRME VE KONTROL FORMU
Sira Faaliyet/ Tehlike Risk Skoru Sonuç Taml. Tarihi Sorumlu
6 Isaretleme yok 16 Traf. isaretleri yerlest. Bir ay Ihale
5 Rampa dar 16 Korugan yapilacak Bir ay Ihale
10 Ehliyetsiz operatör 16 Ehliyetli operatör sag. Alti
3 Yaya yolu ayrilmamistir. 15 Yollar boyanarak ayrilacak Bir ay Bakim
1 Aydinlatma yok 10 Çevre ayd.yapilmali Üç ay Bakim
7 Ekipman yetersiz 10 Bidon tutus ekp. Arastir Alti ay Ihale
11 Insan tasiniyor 10 Disipline edilecek derhal Idari
8 Kapasite yetersiz 10 Bu yükte Diger forklift kullanilacak Derhal Idare
4 Yolda çukur var 9 Tamir edilecek Bir ay Bakim
9 Org. Uygun degil 9 Uygun org. Için arastirma yapilacak Üç ay Persl.
2 Ustanin egt. Ytz. 3 Egitime gönderilecek Bir yil Egt.
68
(No Transcript)