Sualti Haritalari ve Siniflandirilmasi

1
Sualti Haritalari ve Siniflandirilmasi

• Sularla örtülü alanlarda yapilan ve özellikle
  sualti zemini ile kiyinin topografik durumunu
  gösteren haritalar hidrografik haritalar
  olarak adlandirilmaktadir. Bu haritalari üç ana
  gruba ayirarak siniflandirmak olanaklidir
• 1- Yapildiklari ortama göre
• a. Deniz haritalari,
• b. Göl haritalari,
• c. Akarsu haritalari.
• 2- Yapilis amaçlarina göre
• a. Seyir haritalari,
• b. Bilimsel arastirmalar ve teknik hizmetler için
  yapilan haritalar,
• c. Tematik ve özel haritalar (askeri haritalar
  vb.)

2
Sualti Haritalari ve Siniflandirilmasi

• 3-Ölçeklerine göre Hidrografik haritalarin
  ölçeklerine göre siniflandirilmasi daha çok deniz
  haritalari için yapilir.
• a. Okyanus haritalari Okyanus asiri deniz
  ulasim yollarinin belirtilmesi için yapilan
  1/5000000 ve daha küçük ölçekli haritalardir. Bu
  haritalarda adalarin genel görünümleri disinda
  kara ayrintilari bulunmaz. Önemli seyir yollari
  ile bu yollar üzerindeki sualti zeminine iliskin
  derinlik verileri bulunur.
• b. Genel görüntü haritalari Okyanus haritalari
  ile normal deniz haritalari arasinda bir çesit
  geçis amaçli haritalardir. Ölçekleri 1/5000000
  ile 1/1000000 arasindadir. Bu haritalarda,
  okyanus haritalarinda gösterilen ayrintilara ek
  olarak büyük görüs uzakligi olan isikli deniz
  fenerleri, konum belirlemek için otomatik sinyal
  veren telsiz istasyonlari, yangin ihbar
  istasyonlari, seyir yollari üzerinde daha sik
  sualti zemini bilgileri ve bölgesel manyetik
  pusula sapmalari gösterilmistir.

3
Sualti Haritalari ve Siniflandirilmasi

• c. Normal Deniz haritalari Okyanuslar disindaki
  denizlerde deniz ulasimini kolaylastirmak ve
  güvencesini saglamak üzere yapilan haritalardir.
  Ölçekleri 1/1000000 ile 1/250000 arasinda
  degisir. Genel görüntü haritalarindaki
  ayrintilara ek olarak, denizde ve kiyida bulunan
  fenerler, samandiralar ve telsiz istasyonlari
  gibi önemli seyir yardimcilari, kiyidaki yüksek
  tepeler, liman tesisleri, genel yerlesme
  bölgeleri, siklastirilmis derinlik bilgileri ve
  ana derinlik egrileri ve varsa sigliklar
  gösterilir.
• d. Kiyi haritalari Denizlerin kiyiya yakin
  bölgeleri için yapilirlar. Ölçekleri 1/250000 ile
  1/40000 arasindadir. Karaya iliskin daha çok
  ayrintiyi içerdigi için yersel seyire daha
  uygundurlar. Bu haritalarda ana derinlik egrileri
  ile ara derinlik egrileri de çizilmistir.

4
Sualti Haritalari ve Siniflandirilmasi

• e. Özel haritalar Deniz ve göllerde yapilan ve
  1/40000 ve daha büyük ölçekli haritalardir. Seyir
  amaçlarina ilaveten sualti ve su kiyisinda
  yapilacak arastirma, insaat ve isletme hizmetleri
  için çok yönlü kullanima açiktirlar. Bu gruptaki
  haritalar
• 1. Liman haritalari,
• 2. Gemi demirleme sahalarina iliskin haritalar,
• 3. Bogaz ve suyolu ( kanal ) haritalari,
• 4. Dogal ve yapay göl haritalari,
• 5. Özel arastirma haritalari ve
• 6. Askeri amaçli haritalar olarak sayilabilir.
• f. Hidrografik planlar Deniz ve göl kiyilari
  ile akarsularda yapilan haritalardir. Ölçekleri
  1/5000 ve daha büyük olan hidrografik planlardir.
  Arastirma ve isletme hizmetleri için yapilirlar.
  Bu nedenle amaçlarina uygun olarak daha çok
  ayrintiyi içerirler. Akarsu planlari ve kesitleri
  ile özel hidrografik ölçmelere dayanarak üretilen
  planlar bu sinifa alinabilir.

5
Hidrografik Haritalar için Ölçme Standartlari

• Hidrografik haritalarin yapiminda klasik harita
  ölçmelerine göre bazi yöntem benzerlikleri
  bulunmasina karsin çalisma ortaminin sularla
  örtülü olmasindan dolayi bu yöntemlerin uygulanis
  biçimi ve kullanilan aletler yönünden önemli
  farklar vardir. Derinlik ve konum belirleme
  ölçmeleri birbirinden bagimsiz ama senkronize
  olarak sürdürülür. Sualti tabanina iliskin
  ölçmeler, su üzerindeki bir tasittan yapilir.
  Sualti tabani görülemediginden ölçmeler önceden
  belirlenen bir dogrultuda (hatta) ve belirli
  araliklarla gerçeklestirilir. Hidrografide
  iskandil olarak adlandirilan derinlik ölçmeleri,
  karadaki nivelman ile es anlamli olmasina karsin,
  uygulanan yöntemler ve kullanilan aletler
  bakimindan tamamen farklidir.
• Hidrografik ölçmeler, Uluslararasi Hidrografi
  Örgütü (IHO) tarafindan belirlenen standartlara
  uygun olarak yapilmaktadir.

6
BASLANGIÇ YÜZEYI VE ORTALAMA SU SEVIYESININ
BELIRLENMESI

• Her harita çalismasinda gerek yüksekliklerin
  gerekse derinliklerin belirlenmesinde belli bir
  baslangiç yüzeyi seçilir. Bu baslangiç yüzeyinin
  geoit oldugunu biliyoruz. Sualti tabanina
  iliskin derinlik ölçmeleri, o andaki su
  seviyesine göre yapildigindan, ölçülerin
  baslangiç yüzeyine indirgenebilmesi için su
  seviyesindeki degismelerin belirlenmesi gerekir.
  Çünkü su seviyesi, dinamik ve meteorolojik
  etkenler altinda sürekli degisir. Bu nedenle
  ortalama su seviyesine göre belirlenecek bir
  yüzey (geoit), derinlik ölçülerinin
  indirgenebilecegi yüzey olarak kabul edilir.

7
Baslangiç Yüzeyi

• Ülke baslangiç yüzeyinin belirlenmesi amaciyla
  yapilacak su seviyesi gözlemleri ile bölgesel
  hidrografik çalismalar için yapilacak su seviyesi
  gözlemlerinin alet, süre ve degerlendirme
  yönünden bazi farkliliklari vardir. Örnegin, Ülke
  baslangiç yüzeyinin belirlenmesi için presizyonlu
  mareograflarin kullanilmasi ve uzun süreli
  gözlemlerden ortalama su seviyesinin
  hesaplanmasi zorunlu olmasina karsin, bölgesel
  hidrografik çalismalar için basit mareograflar ve
  kisa süreli gözlemler genellikle yeterlidir.

8
Baslangiç Yüzeyi

• Hidrografik ölçmeler için kullanilan datum,
  genellikle deniz seviyesine dayandirilmazlar.
  Haritalar için alçak su seviyesi datumu
  kullanilmasi daha uygun olmaktadir. Çünkü gelgit
  süresinin uzunlugu ne olursa olsun, suyun minimum
  derinligi gösterilir. Çesitli uygun seviyeler
  arasinda seçim yapilabilir. Pek çok ülke, 1926
  Uluslararasi Hidrografi Konferansinda kabul
  edilen tanima göre harita datumunu
  benimsemistir "Gelgitin çok seyrek olarak altina
  inebilecegi kadar alçak olan bir düzlem".
  Ingiltere Kiyilari boyunca, bu genellikle en
  alçak astronomik gelgitin ölçülen degerine
  yakindir. Bu en alçak gelgit, ay ile günesin
  etkileriyle saglanan seviyedir

9
ORTALAMA SU SEVIYESI
10
Baslangiç Yüzeyi

• Haritada gösterilen derinlikler, datum degerinin
  altinda olanlardir. Bu nedenle hesaplama
  sirasinda datumun üstünde olan her gelgit,
  derinlikler haritaya geçirilmeden önce gözlenen
  derinlikten çikarilmalidir. Sekildeki
  echo-sounder izleri, datumun altindaki
  derinlikleri dogrudan okumaya izin verecek
  sekilde, bir gelgit hatti eklenerek
  gösterilmistir. Türkiyede hidrografik
  haritalarin düsey datumu olarak ortalama su
  seviyesi alinmaktadir.

11
HARITA DATUMU
12
Deniz Seviyesi Ölçümleri

• Türkiye Ulusal Deniz Seviyesi Izleme Sistemi
  (TUDES) halihazirda Harita Genel Komutanligi
  Jeodezi Dairesinde bulunan bir adet veri merkezi
  ve Akdeniz kiyisinda Antalya-II ve Girne
  (K.K.T.C.), Ege denizi kiyilarinda Bodrum-II ve
  Mentes, Marmara denizi kiyisinda Erdek mareograf
  istasyonu ve Karadeniz kiyilarinda ise Amasra,
  Igneada ve Trabzon-II mareograf istasyonlarindan
  olusmakta olup TUDES in genisletilmesi
  çalismalari devam etmektedir. TUDES kapsaminda
  deniz seviyesi ile yardimci meteorolojik
  parametreler sayisal ve yüksek dogrulukta elde
  edilmektedir. TUDES kapsaminda Kuzey Kibris Türk
  Cumhuriyeti Harita Dairesi tarafindan Girnede
  isletilen mareograf istasyonuna da ulasilmakta ve
  verileri toplanmaktadir. Ankaradaki veri
  merkezinde mareograf istasyonlarindaki verilerin
  toplanmasi, kalite kontrol ve analiz
  islemlerinden geçirilmesi faaliyetleri
  yürütülmektedir.

13
TUDES Mareoraf Istasyonlarinin Dagilimi
14
SU SEVIYESI ÖLÇME YERININ SEÇIMI

• Bir su seviyesi ölçme istasyonu yani maregraf
  kurulurken ilk is olarak ölçme tesisinin yerlesim
  alani dogru olarak belirlenmelidir. Bu yerlesim
  alaninin seçiminden önce kullanilacak gel-git
  ölçer tipi, sönümleme borusunun büyüklügü,
  bölgenin konumu ve elde edilecek bilgilerin
  nerede kullanilacagi göz önüne alinmalidir. Bu
  bilgilerin isiginda ölçme yeri seçiminde su
  hususlara dikkat edilmelidir
• 1- Maregraf istasyonu en kuvvetli firtinalardan
  bile etkilenmeyecek sekilde saglam olmalidir.
  Ölçme aleti yüksek dalgalarin etkili oldugu yerde
  kuruluyorsa yüksekte olmalidir.
• 2- Istasyonun kurulacagi zemin sert, duragan ve
  erozyon tehlikesiz olmalidir. Köprü, iskele
  ayaklari, dalgakiranlarin açik deniz taraflari
  maregraf istayonlari için en uygun yerlerdir.
• 3- Sistemin sönümleme borusunun çikisi
  engellemesiz ve en düsük su seviyesinden en az 1
  m asagida olmalidir.

15

• 4- Akarsularin suyu deniz suyu ile karistiginda
  su yogunlugu degistiginden, yer seçiminde akarsu
  agizlarindan kaçinilmalidir. Akarsu akintilari
  kuyu içindeki suyun alçalmasina neden olurlar.
• 5- Denizden ayrilmis bölgeler çok düsük su
  seviyesi okumalarina neden olurlar. Ayni nedenle
  sig ve egimli kumsallarda da ölçüm
  yapilmamalidir.
• 6- Keskin burun ve bogazlar kuvvetli akintilara
  açik bulundugundan bu gibi yerlerden de
  kaçinilmalidir.
• 7- Yeni mendirek ve liman insaatlari ile büyük
  fabrikalarin atik sularini verdikleri çikislarin,
  bölgede su seviyesi degisimlerini etkileyecegi
  dikkate alinmalidir.
• 8- Asil amaci ortalama deniz seviyesinin
  belirlenmesi olan maregraf istasyonlari mutlaka
  açik deniz kiyilarinda kurulmalidir.
• 9- Ölçme aletinin, kötü hava kosullarindan, tuzlu
  sulardan, nem ve sicaklik degisimlerinden
  etkilenmemesi için bir bina veya kulübe içerisine
  yerlestirilmesi gerekir.

16
SU SEVIYESI ÖLÇME ALETLERI (MAREGRAFLAR)

• Su seviyesinin degisimini belirlemek için
  kullanilan ölçme aletlerini yapim ve duyarliklari
  yönünden iki gruba ayirarak inceleyebiliriz.
  Bunlar
• 1- Basit maregraflar,
• 1a- Lata maregraf ( esel ),
• 1b- Samandirali maregraf,
• 1c- Basinç göstericiler,
• 2- Kaydedici maregraflardir.

17
SU SEVIYESI ÖLÇME ALETLERI (MAREGRAFLAR

• 2.3.1. BASIT MAREGRAFLAR
• 1. LATA MAREGRAF ( ESEL )
• Lata maregraf, üzerinde bölümler bulunan ahsap ya
  da metalden yapilmis bir cetveldir. Boyutlari,
  2-5 m uzunlugunda, 10-12 cm eninde ve 3-5 cm
  kalinligindadir. Boylari ölçme yapilacak
  bölgedeki su seviyesi degisim araligindan fazla
  olacak sekilde seçilir. Ölçmenin yapilacagi
  kiyilarda dalgalanmanin en az oldugu yerlerde,
  suya dik olarak ve sifiri minimum su seviyesinin
  altinda kalacak sekilde yerlestirilir. En küçük
  bölüm degeri 2 cm ya da daha büyüktür. Okumalar
  dis etkilere açik serbest su yüzeyine göre
  yapildigindan, ölçülerin duyarligi ?1-5 cm
  arasinda degisir. Her su seviyesi ölçme
  istasyonunda mutlaka bir lata maregraf bulunmasi
  gerekir. Böylece lata maregrafdan okunan su
  seviyesinden asil gözlem verilerinin kontrolünde
  yaralanilir.

18
(No Transcript)
19

• Lata meragraf ölçülerinden yükseklik belirlenmesi
  gerekirse, latanin herhangi bir yerine,
  genellikle sifir çizgisine nivelman röperinden
  yükseklik tasinir. Su seviyesindeki degisimlerin
  cetvel boyunu geçtigi yerlerde, örnegin baraj
  rezervuarlarinda, birinin son bölüm çizgisi
  digerinin sifir çizgisi seviyesinde olacak
  sekilde kademeli olarak kullanilir.

20
2. SAMANDIRALI MAREGRAF

• Su yüzeyindeki dalgalarin maregraf ölçülerine
  etkisini en aza indirmek için samandirali
  maregraf gelistirilmistir. Samandirali maregraf
  2-4 m boyunda bir boru ile bunun içinde hareket
  eden ve üzerinde ince bir cetvel bulunan bir
  samandiradan olusur. Maregraf, kiyida uygun bir
  yere düsey konumda yerlestirilir ve yatay konumlu
  sönümlendirme borusu olarak adlandirilan bir boru
  yardimiyla su ile baglantisi saglanir. Bazi
  samandirali maregraflarda, maregraf borusunun alt
  yüzeyine açilmis ince delikler yardimiyla su
  baglantisi saglandigindan boru dogrudan su içine
  indirilir.

21
(No Transcript)
22

• Maregraf borusunda oldukça durgunlasan su
  yüzeyine bagli olarak samandira ve ona bagli
  cetvel düsey dogrultuda hareket eder. Su
  seviyesi, maregraf borusu üzerindeki bir gösterge
  yardimiyla okunur. Bazi maregraflarda
  samandiranin ve cetvelin agirligi, karsi bir
  agirlik ile dengelenmis oldugundan samandiranin
  çok küçük hareketleri okuna-bilir ve daha
  duyarlikli bir sonuç elde edilebilir. Maregraf
  borusunda su seviyesi durgunlastirilmis
  oldugundan samandirali maregraf ile saglanan
  duyarlik ?0.5-1 cm arasindadir.
• Samandirali maregraflar tesis edilirken, maregraf
  borusunun düsey konumda olmasina ne sönümlendirme
  borusunun yatay konumda minimum su seviyesinin
  altinda bulunmasina dikkat edilir.
• Maregraf ölçüleri yükseklige dönüstürülürken
  maregraf borusu üzerindeki her hangi bir noktaya,
  genellikle sabit konumdaki göstergeye nivelman
  röperinden yükseklik tasinir. Samandirali
  maregraflar yapimi basit, fakat duyarliklari lata
  maregraflara göre yüksek olmalari nedeni ile her
  türlü su ortaminda daha yaygin olarak
  kullanilmaktadir

23

• 3. BASINÇ GÖSTERICILER
• Basinç göstericiler, su seviyesinin alçalip
  yükselmesi ile su dibindeki basincin degismesi
  ilkesine göre çalisirlar. Basinç göstericisi,
  sahilleri dar ve daha çok kapali olan sularda
  diger aletler kadar duyarlikli çalismaz. Basinç
  göstericisinin daha çok diger su seviyesi ölçme
  aletlerinin kurulmasina uygun olmayan, kiyidan
  biraz açiktaki sig sularda yapilan gözlemlerde
  iyi sonuç verdigi gözlenmistir.

24
KAYDEDICI MAREGRAFLAR

• Kaydedici maregraflar, su seviyesindeki
  degisimleri otomatik olarak kaydeden duyarlikli
  aletlerdir. Çesitli tipleri bulunmasina karsin
  bunlarda durgunlastirma kuyusu, samandira ve
  kaydedici mekanik sistem ortak elemandirlar.
• Kaydedici maregraflar, sürekli gözlemler için
  kullanildigindan, kiyida saglam zemin üzerinde
  insa edilen beton duvarli bir kuyu üzerine
  yerlestirilirler. Durgunlastirma kuyusu adi
  verilen bu kuyunun en az iki tane yatay konumlu
  sönümlendirme borusu ile su baglantisi saglanir.
  Bu sekilde dalga, çamur ve kum etkilerinden
  korunmus olan samandiranin düsey dogrultudaki
  hareketleri bir tel yardimiyla kuyunun üst
  tarafinda bulunan kaydedici mekanik sisteme
  iletilir. Mekanik sistemdeki bir çizici uç, bu
  hareketi ölçekli olarak özel kayit kagidi üzerine
  isaretler. Kaydedici maregraflar sürekli
  çalistiklarindan, kayit kagidi da belirli bir
  hizla hareket ettirilerek su seviyesi
  degisimlerinin sürekli ve ölçekli grafikleri
  çizilir. Bu grafikler, çalismanin amacina göre
  günlük, haftalik ya da aylik olarak düzenlenir.

25
(No Transcript)
26

• Durgunlastirma kuyusu içindeki samandiranin çok
  küçük hareketlerini belirleyebilmek için
  samandiraya bagli tel veya kablo, sabit bir çekme
  kuvveti uygulayan bir yay ile ya da ters
  dogrultuda hareket eden bir agirlikla dengelenir.
  Kaydedici maregraflar yardimiyla su seviyesindeki
  degisimler ?0.1-.05 mm duyarlikla
  belirlenebilmektedir. Bu nedenle sürekli ve
  duyarlikli gözlemler gerektiren ortalama deniz ve
  göl seviyelerinin belirlenmesinde
  kullanilmaktadir.

27
Mareograf okumasi- zaman grafigi
28
3. HIDROGRAFIK HARITALARIN JEODEZIK NOKTALARI

• Hidrografik haritalarin temelini de, kara
  haritalarinda oldugu gibi jeodezik noktalar
  olusturur. Bu ag karadaki noktalarin denize
  uzantisi seklindedir. Ancak su üzerindeki
  noktalarin sabitligi tam olarak
  saglanamadigindan, bu noktalarin homojen bir
  yapisi yok- tur. Elektronik uzunluk ölçerlerin
  gelisimine kadarki zaman sürecinde, özellikle
  açik denizlerde yapilan çalismalarda su üstünde
  jeodezik nokta tesisi zorunlu olmustur.
  Elektronik sistemlerin devreye girmesinden sonra
  deniz üzerinde nokta tesisi günümüzde bazi özel
  çalismalar disinda önemini tamamen yitirmistir

29
KARADAKI JEODEZIK NOKTALAR

• 1. KARA TRIYANGULASYONU
• Hidrografik amaçlarla karada tesis edilen
  noktalar, genellikle kiyi boyunca uzanan bir ag
  olusturur. Agin sekli, öncelikle çalisma alaninin
  sekline ve büyüklügüne baglidir. Düz ve açik
  kiyili alanlarda kiyi boyunca uzanan üçgen ya da
  dörtgen zincirler, küçük ve kara ile çevrili
  deniz ve göllerde merkezi ve karisik ag sekilleri
  uygulanir. Çalisma alaninin büyüklügüne ve su
  üstü konum ölçmelerinde uygulanacak yönteme göre,
  derecelendirilmis ag olusturulur. Açik
  denizlerdeki çalismalarda genel olarak uzun
  kenarli I. ve II. derece aglar kullanilir.

30

• Hidrografik haritalar ile kara haritalarinin
  baglantisini saglamak üzere, olusturulan kara
  triyangulasyonu ülke nirengi agina dayandirilir.
  Eger, çalisma bölgesindeki ülke nirengi agi
  noktalari uygun konumda ve yeterli yogunlukta ise
  hidrografik çalismalarda yalniz bu noktalar
  kullanilir. Hidrografik amaçlar için tesis edilen
  kara triyangulasyon noktalarinda zemin üstü
  isaretleri hariç, ölçme ve hesaplamalarda
  jeodezik kurallar uygulanir. Bu noktalar kiyiya
  yakin olmali ve su kesiminden kolaylikla
  görülebilmelidir. Kiyinin, agin olusturulmasina
  olanak vermeyecek sekilde engebeli ve ormanlik
  olmasi durumunda, kiyida koordinatlari bilinen
  noktalar arasina poligon dizisi tesis edilir. Bu
  diziye iliskin ölçmelerin bir kismi gemiden, bir
  kismi da karadan yapilir.

31
KARA POLIGONU

• Kiyiya yakin küçük alanlarda yapilacak
  hidrografik çalismalarda, su üstü konum ölçmeleri
  için kara triyangulasyon noktalari yeterli
  yogunlukta degilse, jeodezik nokta olarak poligon
  noktalarindan ve bunlarin olusturdugu dizilerden
  yararlanilir. Özellikle iskandil noktalarina
  iliskin konum belirlemede kullanilan Sabit
  Dogrultu Yönteminde, her iki kiyida veya
  birinde, paralel iki poligon dizisi tesis edilir.
  
• Hidrografik amaçlar için tesis edilen poligon
  noktalarinin yer seçiminde, noktalarin yaklasik
  ayni yükseklikte ve kiyiya yakin olmasi
  gerekmektedir. Poligon noktalarinin zemin
  isaretleri ile ölçme ve hesap islemlerinde normal
  poligon kurallari geçerlidir. Iskandil noktalari
  için yapilan konum ölçmelerinde poligon
  noktalarindan yararlanilacak ise bu noktalara
  özel zemin üstü isaretleri yerlestirilir. Ahsap
  ya da metalden yapilan bu isaretlerin boylari
  4-17 m arasindadir. Uzaktan kolay seçilebilmeleri
  için isaretlerin üst kismina özel kanatlar,
  plakalar ve bez flamalar gibi ayirt edici
  elemanlar takilir.

32
DENIZDEKI JEODEZIK NOKTALAR

• DENIZ TRIYANGULASYONU
• Su üstünde tesis edilecek noktalarda tam bir
  sabitlik saglanamamasina karsin, yakin zamana
  kadar açik denizlerde yapilan hidrografik
  çalismalarda deniz triyangulasyonu zorunlu olarak
  kullaniliyordu. Su üstünde karadaki gibi görüs
  engeli olmadigi için ideal üçgenlerden olusan bir
  ag olusturmak olanaklidir. Bu noktalar özel
  olarak yapilmis samandiralarla belirtilir.
  Samandira, konumunu olabildigince sabitlestirmek
  için tel veya zincirle en az bir yerinden
  demirlenir. 30-60 kg arasinda bir agirlik
  tabandan 3-5 m kadar yukarida olacak sekilde tel
  veya zincire takilir. Uzaktan iyi görünebilmesi
  için üzerine ahsap veya metalden yapilmis özel su
  üstü isaretleri yerlestirilir. Bu isaret
  elemanlari samandiranin dengesini saglamak üzere
  simetrik olarak sualtina dogru uzatilir.

33
DENIZDEKI JEODEZIK NOKTALAR
34
DENIZDEKI JEODEZIK NOKTALAR

• Deniz triyangulasyonu için ideal geometrik
  sekiller gerçeklestirilebilmesine karsin,
  samandiraya alet kurulamamasi nedeni ile ölçmeler
  gemi üzerinden dis merkezli olarak yapilir. Ölçme
  yapilan nokta ile gözlenen noktalarin sallantili
  olmasindan dolayi açi ölçmesinde zorunlu olarak
  sekstant kullanilir. Sekstantin açi ölçme
  dogrulugunun teodolite oranla daha az olmasi
  sebebi ile deniz triyangulasyonunun duyarligi,
  kara triyangulasyonuna göre daha azdir. Deniz
  triyangulasyon agi genellikle kara triyangulasyon
  agina dayali oldugundan baz ve astronomik azimut
  ölçmelerine gerek duyulmaz. Ancak çalisilacak
  alan çok büyük ise ag dengelemesi için, agin
  sonunda baz ve azimut ölçmeleri zorunlu olur.

35
DENIZDEKI JEODEZIK NOKTALAR

• Deniz triyangulasyon noktalarinin kiyiya yakin
  olanlari genellikle kara triyangulasyon
  noktalarindan önden kestirme yöntemi ile
  konumlandirilir. Karadan görülemeyen noktalar ise
  karadan kestirme ile belirlenmis noktalara dayali
  olarak hidrografi gemisinden geriden kestirme
  yöntemi ile konumlandirilir. Deniz
  triyangulasyonu açik denizlerde uygulandiginda,
  bölgesel akinti ve dalga etkilerinin farkli
  olmasi nedeni ile ag noktalarindan homojen bir
  duyarlik beklenemez.

36
Önden ve Geriden Kestirme
37
DENIZ POLIGONU

• Deniz triyangulasyonunun nokta yogunlugunu
  artirmak veya kiyiya yakin alanlar ile adalar
  arasinda yapilacak çalismalarda jeodezik nokta
  sayisini artirmak için deniz poligonlarindan
  yararlanilir. Poligon noktalari özel ölçme
  samandiralari kullanilarak belirlenir. Ancak
  çalisma alaninin küçük olmasi nedeni ile bu
  samandiralarin ve üzerindeki isaretlerin
  boyutlari triyangulasyon noktalarinda
  kullanilanlara oranla küçüktür.
• Deniz poligonunun baslangiç ve bitis noktalari
  deniz veya kara triyangulasyonuna dayandirilir.
  Kiyidan uzaklasan poligonlarda ise üçgenleme veya
  kösegenli dörtgenlerin olusturdugu, kiyiya bagli
  kapali poligon dizileri tesis edilir. Deniz
  poligonlarinda kenar uzunluklari uygulanacak
  yönteme ve harita ölçegine bagli olarak 500-1500
  m arasinda degisir.

38
DENIZ POLIGONU

• Deniz poligonu, çalisma ortaminin uygunlugu
  nedeniyle genellikle tam bir dogrultu üzerinde
  tesis edildiginden poligon açilarinin ölçülmesine
  gereksinim duyulmaz. Poligon kenarlari ise ya
  geminin aldigi yoldan ya da elektronik uzunluk
  ölçer ile ölçülür. Yan yana birden fazla poligon
  dizisinin gerekli olmasi veya kenar ölçmelerinin
  yapilamadigi durumlarda zincir seklinde üçgenler
  tesis edilir. Deniz poligonunun kiyi boyunca
  uzamasi ve kiyida yeterli sayida jeodezik nokta
  bulunmasi halinde, poligon noktalarinin konumu
  karadan veya su üstünden kestirme yöntemi ile
  belirlenir.

39
Deniz Poligonu
40
DENIZ POLIGONU
41
(No Transcript)