What is Buddism?

1
What is Buddhism ?
2
Hon 2500 nam qua, tôn giáo mà ngày nay
ngu?i ta g?i là Ph?t Giáo t?ng là ngu?n c?m h?ng
chính y?u cho  nhi?u n?n van minh thành công, c?i
ngu?n c?a nh?ng thành t?u van hóa vi d?i, và là
m?t s? hu?ng d?n lâu dài d?y ý nghia cho d?i s?ng
tâm linh c?a  hàng tri?u ngu?i. Ngày nay,
có hon sáu tram tri?u ngu?i trên th? gi?i dang
s?ng và tu t?p theo giáo lý c?a Ð?c Ph?t.
V?y Ð?c Ph?t là ai và giáo lý c?a Ngài d?y nh?ng
gì ? 
3
Ngài d?n sinh vào nam 624 tru?c Tây l?ch (trTL)
có tên là T?t Ð?t Ða C? Ðàm (Siddhatta Gotama)
v?n là m?t hoàng t? c?a m?t ti?u vuong qu?c ? g?n
biên gi?i ?n Ð? và Nepal ngày nay. V? hoàng t?
này s?ng trong c?nh xa hoa nhung l?a c?a m?t b?c
vua chúa, nhung không có m?t l?c thú v?t ch?t nào
có th? che gi?u s? b?t toàn c?a cu?c s?ng d?i v?i
ngu?i thanh niên ham bi?u bi?t s? th?t m?t cách
d? thu?ng này.
4
(No Transcript)
5
Vào nam hai muoi chín tu?i (595 trTL), Ngài dã
r?i b? cung di?n d? di tìm ý nghia sâu xa c?a d?i
s?ng trong r?ng núi hoang vu ? mi?n dông b?c ?n
Ð?. Ngài dã h?c v?i các b?c d?o su và tri?t gia
thông thái nh?t th?i dó, nhung các v? này không
th? cung c?p nh?ng l?i gi?i dáp mà ngài dang tìm
ki?m. Sau dó ngài dã áp d?ng pháp tu kh? h?nh
kh?c nghi?t nh?t, nhung ngài cung không ch?ng d?c
du?c gì c?. 
6
(No Transcript)
7
R?i vào nam ba muoi lam tu?i, trong m?t dêm trang
tròn tháng Vesakha nam 589 trTL, ngài dã ng?i
thi?n d?nh du?i c?i B? Ð? trong khu r?ng Uu Lâu
T?n Loa g?n b? sông Ni Liên Thi?n (Neranjara).
Dùng s? trong sáng khác thu?ng c?a tâm trí v?i
tr?ng thái thi?n sâu xa, s?c m?nh trí tu? du?c
phát sinh trong tr?ng thái dó, ngài quán sát s?
th?t c?a tâm trí, vu tr? và d?i s?ng. Cu?i cùng
ngài dã d?t d?n giác ng? vô thu?ng và t? dó tr?
di ngài du?c g?i là Ph?t (Buddha).
8
S? giác ng? c?a ngài là trí tu? bao quát và sâu
xa nh?t, thông su?t th?t tánh c?a tâm trí cung
nhu v?n v?t. S? giác ng? này không ph?i là m?t
s? m?c kh?i do m?t d?ng thiêng liêng nào dó ban
cho, mà là m?t s? khám phá ch?ng nghi?m c?a chính
ngài, có n?n móng t? nh?ng giai t?ng thi?n d?nh
sâu xa nh?t. Ð?t d?n giác ng? có nghia là ngài
dã gi?i thoát kh?i s? trói bu?c c?a tham ái và vô
minh, có nghia là ngài dã gi?i tr? du?c m?i hình
th?c dau kh? và d?t du?c an l?c vinh c?u. 
9
Giáo lý c?a Ð?c Ph?t  Sau khi thành d?o và
trong b?n muoi nam k? ti?p, Ð?c Ph?t d?y m?t d?o
lý mà khi tinh t?n làm theo, m?i ngu?i không phân
bi?t nam n?, ch?ng t?c hay giai c?p, d?u cung s?
d?t d?n giác ng? viên mãn nhu ngài. Nh?ng giáo
lý du?c g?i là Dhamma. có nghia là th?t tánh
c?a v?n v?t hay s? th?t ? bên du?i s? hi?n h?u
c?a m?i v?t.
10
1/ Cách tìm hi?u chân lý Ð?c Ph?t m?nh m? c?nh
cáo chúng ta không nên tin vào m?t di?u gì m?t
cách mù quáng, và ngài khuy?n khích cách tìm hi?u
s? th?t m?t cách chân xác. Ngài cho th?y s? nguy
hi?m c?a vi?c thi?t l?p ni?m tin ch? d?a trên
nh?ng di?u sau dây nghe nói l?i, truy?n th?ng,
t?p t?c, vì nhi?u ngu?i nói di?u dó, th?m quy?n
c?a kinh sách c? truy?n, l?i c?a m?t d?ng siêu
nhiên, do tin vào các v? th?y, các v? tru?ng
thu?ng và các v? Th?y thân c?n c?a mình. Thay vì
ch? tin theo nh?ng di?u này, m?i ngu?i nên gi?
cho tâm trí c?a mình phóng khoáng và kh?o sát
kinh nghi?m d?i s?ng c?a chính mình. Khi t? mình
nh?n th?y m?t giáo lý nào dó phù h?p v?i kinh
nghi?m c?a b?n thân và giáo lý dó dua d?n an l?c
cho mình và cho m?i ngu?i, ch? khi dó chúng ta
m?i ch?p nh?n và tin theo giáo lý dó.
11
2/ T? Di?u Ð?  Giáo lý chính y?u c?a Ð?c Ph?t
không nh?m vào vi?c lý lu?n v? m?t thu?ng d?,
d?ng sáng t?o hay ngu?n g?c c?a vu tr? v?n v?t,
giáo lý dó cung không nh?m d?n vi?c d?t t?i m?t
cõi tr?i vinh h?ng. Giáo lý này nói ngay d?n th?c
t?i dau kh? c?a con ngu?i và s? c?p thi?t ph?i
tìm ra con du?ng gi?i thoát vinh vi?n kh?i m?i
hình th?c dau kh?. Ð?c Ph?t dua ra t? d? v? m?t
ngu?i b? trúng m?t mui tên t?m thu?c d?c mà tru?c
khi du?c c?u ch?a l?i mu?n bi?t ai dã b?n mui tên
dó, ngu?i b?n ? dâu và thu?c giai c?p nào, dã
dùng lo?i cung nào, mui tên dã du?c làm b?ng ch?t
li?u gì.v.v.. Ngu?i b? trúng tên này ch?c ch?n s?
ch?t tru?c khi nh?ng câu h?i c?a mình du?c tr?
l?i. Cung gi?ng nhu v?y, Ð?c Ph?t d?y r?ng vi?c
làm c?n thi?t và c?p th?i nh?t c?a chúng ta là
tìm s? gi?i thoát kh?i dau kh? hi?n t?i, d? không
còn phi?n não và d?t du?c an l?c. Vi?c lý lu?n
tri?t h?c ch? có t?m quan tr?ng th? y?u và t?t
nh?t nên d? l?i cho d?n khi chúng ta dã tu t?p
tâm trí t?i trình d? có kh? nang kh?o sát v?n d?
m?t cách rõ ràng và t? trông th?y s? th?t cho
chính mình. V?y giáo lý trung tâm c?a Ð?c Ph?t mà
t?t c? nh?ng giáo lý xoay xung quanh là T? Di?u
Ð? hay b?n s? th?t cao quý.
12
a/ Kh? d?  H?t th?y chúng sinh, d?u ph?i ch?u d?
lo?i kh? dau, s? hãi và th?t v?ng. Ð?i s?ng là
m?t s? dau kh? c?a sinh, lão, b?nh và ch?t. b/
T?p d?  Nguyên nhân dua d?n dau kh? là tham mu?n
l?c thú, v?t ch?t. Tham mu?n du?c nuôi du?ng b?ng
nh?ng di?u thích và không thích, du?c thúc d?y
b?i ?o tu?ng ta và cái c?a ta v?n phát sinh
t? s? không hi?u h?t tính ch?t chân th?t c?a th?c
t?i d?i s?ng. c/ Di?t d? Ðau kh? s? du?c ch?m
d?t khi không còn tham mu?n. Ðau kh? k?t thúc
trong ch?ng nghi?m giác ng?. Ðây là s? d?t giác
ng? hay Ni?t bàn gi?i thoát. Giác ng? là buông b?
hoàn toàn ?o tu?ng v? m?t t? ngã hay linh h?n có
tính ch?t d?c l?p và thu?ng t?n. Ngu?i giác ng?
du?c g?i là A La Hán (Arahant). d/ Ð?o d? S?
giác ng? an l?c d?t du?c b?ng cách áp d?ng m?t
pháp tu, dó là Bát Chánh Ð?o. Ngu?i ta s? sai l?m
khi g?i giáo lý này là bi quan mà dúng hon là
Ph?t giáo r?t th?c t? ? ch? d?i di?n th?ng th?n
v?i s? th?t dau kh? c?a cu?c d?i, và Ph?t giáo
l?c quan ? ch? ch? cho m?i ngu?i th?y s? ch?m d?t
dau kh?, dó là ni?t bàn, là s? gi?i thoát ngay
trong ki?p s?ng này. Nh?ng ngu?i dã d?t du?c s?
an l?c t?i h?u này là nh?ng t?m guong gây c?m
h?ng cho ta th?y m?t cách xác quy?t r?ng Ph?t
Giáo không bi quan m?t chút nào c?, mà là m?t d?o
pháp d?n t?i phúc l?c dích th?c.
13
3/ Trung Ð?o hay Bát Chánh Ð?o  Con du?ng d?n
t?i gi?i thoát kh? dau du?c g?i là Trung Ð?o vì
nó tránh hai c?c doan, dó là hu?ng th? l?c thú
v?t ch?t và ép xác kh? h?nh. Ch? khi nào thân th?
du?c tho?i mái v?i nh?ng ti?n nghi h?p lý mà
không hu?ng th? nh?ng l?c thú v?t ch?t m?t cách
quá dáng, thì tâm trí m?i có s? trong sáng và
 kh?e m?nh d? hành thi?n và ch?ng ng? chân lý.
Pháp tu Trung Ð?o là siêng nang vun b?i d?c h?nh,
hành thi?n, và d?t d?n trí tu?, là nh?ng pháp tu
du?c gi?i thích chi ti?t trong Bát Chánh Ð?o, dó
là tám di?u chánh dua d?n an l?c và giác ng? bao
g?m Chánh ng?, Chánh nghi?p và Chánh m?ng là
trau d?i d?c h?nh. Ð?i v?i Ph?t t? t?i gia thì c?
g?ng gi? nam gi?i 1/ Không gi?t ngu?i hay các
loài sinh linh khác 2/ Không c? ý l?y ti?n b?c
và tài s?n c?a ngu?i khác 3/ Không tà dâm 4/
Không nói d?i, nói l?i d?c ác, nói l?i thêu d?t
và nói l?i hai lu?i 5/ Không u?ng ru?u hay các
ch?t ma túy, là nh?ng th? làm suy y?u s? chánh
ni?m và ý th?c v? d?o d?c. Chánh tinh t?n, Chánh
ni?m và Chánh d?nh là nói d?n vi?c hành thi?n v?n
có tính cách thanh l?c tâm trí qua ch?ng nghi?m
tr?ng thái an tinh n?i tâm và hành thi?n còn có
tích cách tang cu?ng cho tâm trí thông hi?u ý
nghia c?a d?i s?ng. Chánh Ki?n và Chánh Tu Duy
là s? hi?n l? c?a Ph?t trí, ch?m d?t m?i kh? dau,
chuy?n hóa b?n thân và d?t du?c s? an l?c b?t
bi?n cùng v?i t? bi vô lu?ng. 
14
4. Nghi?p báo   Ti?ng Ph?n g?i là Kamma có
nghia là nghi?p hay hành d?ng, ? dây mu?n nói
d?n lu?t nhân qu? nghi?p báo. Theo lu?t này thì
có nh?ng h?u qu? không th? tr?n tránh du?c m?t
khi chính mình dã hành d?ng. Nghi?p du?c phát
sinh qua thân, mi?ng và ý, làm t?n thuong cho
mình, cho ngu?i khác hay c? hai, dó du?c g?i ác
nghi?p, nghi?p phát xu?t t? d?ng l?c tham lam,
sân h?n và si mê, và mang l?i nghi?p qu? dau kh?
ngu?i t?o, chúng ta nên tránh t?o nh?ng lo?i
nghi?p này. Ngu?c l?i, nh?ng hành d?ng qua thân,
mi?ng và ý, dua d?n k?t qu? an vui cho mình, cho
ngu?i ho?c c? hai, nh?ng hành d?ng nhu v?y g?i là
thi?n nghi?p,  có d?ng l?c t? lòng t? bi, trí
tu?, và vì chúng mang l?i k?t qu? an l?c h?nh
phúc, chúng ta nên t?o nh?ng nghi?p nhu th? này
càng nhi?u càng t?t. Nh?ng gì con ngu?i tr?i qua
trong d?i s?ng này là h?u qu? c?a nh?ng nghi?p
báo mà h? dã t?o ra trong quá kh?. Khi nh?ng di?u
b?t tr?c x?y ra, thay vì bu?c t?i hay b?t l?i
ngu?i khác, ngu?i ta có th? nhìn th?y nh?ng l?i
l?m này t? nh?ng hành vi quá kh? c?a chính mình.
N?u nhìn th?y du?c qu? báo nhu th?, s? làm cho ta
có ý th?c hon trong nh?ng sinh ho?t hi?n t?i và
tuong lai c?a mình. Khi h?nh phúc xu?t hi?n, thay
vì xem nó nhu m?t s? ki?n t? nhiên, ngu?i ta có
th? nhìn th?y di?u t?t dó phát xu?t t? nh?ng
thi?n nghi?p trong quá kh?. N?u có th? nhìn th?y
thi?n nghi?p và hu?ng th? k?t qu? t?t trong d?i
này, s? khuy?n khích ngu?i ta t?o nhi?u nghi?p
t?t hon n?a trong tuong lai.
15
Ð?c Ph?t nói r?ng không có m?t chúng sinh nào có
th? ngan c?n ho?c tr?n ch?y kh?i qu? báo m?t khi
nghi?p dã du?c t?o. Khi h?c du?c chân lý r?ng
nhân nào qu? n?y, gieo gió g?t bão, dem ni?m vui
cho ngu?i, mình s? du?c h?nh phúc, gây kh? dau
cho ngu?i, mình s? ch?u s? b?t h?nh s? giúp cho
ngu?i ta không ti?p t?c làm di?u ác trong m?i
hình th?c và c? g?ng làm m?i vi?c lành nhu b?
thí, trì gi?i, ni?m Ph?t, thi?n d?nh... Dù không
th? tránh du?c nghi?p qu? x?u dã t?o, nhung chúng
ta có th? gi?m thi?u s? nghiêm tr?ng c?a qu? báo
m?t mu?ng mu?i pha trong m?t ly nu?c có th? làm
cho ly nu?c r?t m?n, trong khi m?t mu?ng mu?i pha
trong m?t h? nu?c s? khó thay d?i du?c v? c?a
nu?c. Tuong t?, qu? báo t? nghi?p ác c?a m?t
ngu?i chua có thói quen làm vi?c thi?n, h? s?
ch?u dau kh? nhi?u ? tuong lai, trong khi qu? báo
t? nghi?p x?u dó ? m?t ngu?i có thói quen tu nhon
tích d?c s? g?p qu? kh? ít hon ho?c qu? kh? s?
tan bi?n m?t. Nhu v?y lu?t nhân qu? t? nhiên này
dã tr? thành d?ng l?c và lý do chính dáng giúp
cho con ngu?i tu luy?n d?o d?c và phát tri?n tình
thuong vô di?u ki?n trong xã h?i c?a chúng ta. 
16
5/ Luân h?i  Ð?c Ph?t dã nh? rõ nhi?u ki?p
tru?c c?a ngài. Ngay c? ngày nay nhi?u tu si
Ph?t Giáo và cu si t?i gia cung có kh? nang nh?
ki?p tru?c c?a mình. Ký ?c m?nh m? nhu v?y là
k?t qu? c?a vi?c hành thi?n sâu xa. Ð?i v?i
nh?ng ngu?i nh? l?i ki?p tru?c c?a mình, luân
h?i hay s? tái sinh nhi?u ki?p dã tr? thành m?t
s? ki?n du?c xác l?p, d?t d?i s?ng này trong m?t
quan di?m d?y ý nghia .
17
Lu?t nhân qu? ch? có th? du?c hi?u trong khuôn
kh? s? ki?n ngu?i ta tr?i qua nhi?u ki?p s?ng
liên ti?p, vì có nh?ng khi ph?i m?t m?t th?i gian
dài nhu v?y d? m?t hành d?ng s?n sinh nghi?p qu?.
Do nh?ng nghi?p t?t trong d?i s?ng nhu b? thí, t?
bi, gi? gi?i, d?c h?nh và giúp d? ngu?i khác,
ngu?i ta có th? có s? tái sinh thu?n l?i trong
ki?p sau. Nhu v?y không có nghia là ngu?i ta s?
tái sinh trong m?t gia dình giàu có hay du?c s?c
kh?e t?t, nhung có th? sinh ra trong m?t hoàn
c?nh mà nhu c?u v?t ch?t du?c cung ?ng d?y d? và
thu?n l?i cho vi?c du?c bi?t t?i giáo pháp, th?c
hành tu t?p và d?t d?n ni?t bàn an l?c. Ngu?i ta
có th? sinh ra trong m?t gia dình có ngh? nghi?p
không t?t, có th? b? lôi cu?n vào môi tru?ng x?u
này và không du?c bi?t d?n hay không th?c hành
giáo pháp. Nhi?u ngu?i tr? tu?i thu?c nh?ng gia
dình giàu có dã nghi?n ma túy và nhi?u di?u không
t?t, h?y ho?i d?i s?ng c?a mình, trong khi có
nh?ng ngu?i tr? thu?c nh?ng gia dình bình thu?ng
du?c nuôi d?y trong tình thuong, s? cham sóc và
s? hu?ng d?n dúng d?n tr? thành nh?ng ngu?i
tru?ng thành luong thi?n và  có ích cho xã h?i.
Do thi?n nghi?p dã t?o trong quá kh? mà h? du?c
sinh ra trong nh?ng gia dình t?t. Ngu?c l?i, vi?c
sinh ra trong nh?ng gia dình r?t giàu có có th?
là m?t chu?ng ng?i cho vi?c tu t?p t? phát tri?n
trong Chánh Pháp. V?i thi?n nghi?p dã t?o trong
ki?p tru?c, dã có nhi?u tru?ng h?p ngu?i ta r?i
kh?i gia dình giàu có c?a mình d? s?ng d?i tu
hành. Vì v?y s? ki?n sinh ra trong m?t gia dình
giàu có hay nghèo nàn, sinh ra có s?c kh?e hay
dau b?nh, không ph?i là nh?ng di?u chính y?u nói
lên nh?ng nghi?p quá kh?, mà di?u quan tr?ng hon
là ngu?i ta có g?p du?c Chánh pháp hay không, có
du?c nghe nói t?i, th?c hành và ch?ng nghi?m Giáo
pháp và d?t du?c ni?t bàn an l?c hay không.
18
S? tái sinh không ch? di?n ra trong cõi ngu?i.
Ð?c Ph?t d?y r?ng cõi ngu?i ch? là m?t trong
nh?ng cõi gi?i khác nhau mà thôi. Có d?n 28 cõi
tr?i khác nhau và có nhi?u cõi gi?i th?p hon và
kh?c nghi?t hon cõi ngu?i, nhu cõi thú và cõi ma
qu?. Không nh?ng chúng ta có th? di d?u thai vào
b?t c? cõi nào ? ki?p sau mà có th? chúng ta dã
tái sinh qua l?i trong nhi?u cõi gi?i dó r?i
trong quá kh?. Ði?u này gi?i dáp  m?t quan di?m
ph?n d?i thông thu?ng ch?ng l?i thuy?t luân h?i
làm gì có s? tái sinh trong khi ngày nay dân s?
 trên th? gi?i nhi?u g?p mu?i l?n con s? c?a m?t
th? k? tru?c?. Câu tr? l?i là nh?ng ngu?i dang
s?ng trên th? gi?i ngày nay dã tái sinh v? t?
nhi?u cõi gi?i khác nhau. Khi bi?t r?ng ngu?i ta
dã qua l?i nh?ng cõi gi?i khác nhau, chúng ta s?
tôn tr?ng hon và t? bi hon v?i các sinh linh
trong cõi dó. Thí d? ngu?i ta s? không làm t?n
h?i các loài v?t khác khi dã nhìn th?y rõ ràng
m?i liên h? luân h?i gi?a loài thú và loài ngu?i. 
19
6/ Không có Ð?ng sáng th?  Ð?c Ph?t dã t?ng nói
r?ng không có Thu?ng Ð? cung nhu không m?t ai có
quy?n can thi?p vào s? v?n hành c?a nghi?p qu?
c?a chúng ta. Vì v?y, Ph?t Giáo d?y ngu?i ta nh?n
trách nhi?m d?y d? cho chính mình. Thí d?, n?u
mu?n giàu có, hãy b? thí, tín nhi?m và cham ch?
làm vi?c, và n?u mu?n thác sinh v? cõi tr?i, hãy
luôn luôn t? t? v?i ngu?i khác và th?c hành mu?i
di?u thi?n (không gi?t h?i, không tr?m c?p, không
tà dâm, không nói láo, không nói l?i thêu d?t,
không nói l?i d?c ác, không nói l?i hai lu?i,
không tham lam, không sân h?n và không si mê).
Không có Thu?ng Ð? nào d? c?u xin du?c ban on,
hay nói m?t cách khác, không th? có s? mua chu?c
ho?c can thi?p nào trong s? v?n hành c?a lu?t
nhân qu?.
20
Tín d? Ph?t Giáo có tin r?ng có m?t Ð?ng T?i Cao
sáng t?o vu tr? hay không? Tru?c h?t, ngu?i Ph?t
t? s? h?i r?ng b?n nói t?i lo?i vu tr? nào. T?
khi có ti?ng n? l?n khai sinh ra vu tr? cho d?n
bây gi?, vu tr? c?a chúng ta ch? có là m?t trong
vô s? vu tr? trong cái nhìn c?a Ph?t Giáo v? vu
tr? quan. Khi m?t chu k? c?a vu tr? ch?m d?t thì
m?t chu k? khác b?t d?u, c? nhu th? mãi, theo quy
lu?t t? nhiên và không có lúc kh?i d?u nào có th?
du?c tìm th?y. Qua quá trình dó, m?t Ð?ng Sáng
th? là th?a và là không c?n thi?t. Không có m?t
sinh linh nào du?c xem là Ð?ng C?u R?i T?i Cao,
vì các v? th?n, các v? tr?i, các loài thú và t?t
c? các loài chúng sinh khác d?u b? l? thu?c vào
lu?t nhân qu?. Ngay c? Ð?c Ph?t cung không có
quy?n d? c?u v?t ai, mà ngài ch? ngu?i d?n du?ng,
dua ra chân lý d? giúp ngu?i tìm l?i thoát. M?i
ngu?i ph?i nh?n trách nhi?m cho h?nh phúc tuong
lai c?a d?i mình, còn n?u giao phó trách nhi?m
này cho ngu?i khác thì dó là m?t di?u tai h?i. 
21
7/ ?o tu?ng v? linh h?n Ð?c Ph?t d?y r?ng
không có linh h?n nào c?, không có ph?n bên
trong c?t y?u và thu?ng t?n nào c?a m?t chúng
sinh. Cái mà ta g?i là sinh v?t, dù là ngu?i
hay m?t loài nào khác, có th? du?c xem là s? k?t
t? t?m th?i c?a nhi?u thành ph?n và cùng ho?t
d?ng, khi d?y d? nó du?c g?i là sinh v?t, nhung
khi nh?ng thành ph?n dó tách r?i nhau và nh?ng
ho?t d?ng dó ng?ng l?i thì nó không du?c g?i là
sinh v?t n?a. Gi?ng nhu m?t cái máy vi tính du?c
ráp v?i nhi?u b? ph?n d? ho?t d?ng, ch? khi du?c
ráp xong và làm nh?ng công vi?c hoà h?p v?i nhau,
nó m?i du?c g?i là máy vi tính, nhung khi nó
du?c tháo r?i và nh?ng ho?t d?ng ng?ng l?i thì nó
không du?c g?i là máy vi tính n?a. Không có
ph?n bên trong c? d?nh và thu?ng t?n nào mà chúng
ta có th? th?c s? g?i là máy tính c?, và gi?ng
nhu v?y, không có ph?n bên trong c?t y?u và
thu?ng t?n nào có th? du?c tìm th?y mà chúng ta
có th? g?i là linh h?n. Không có linh h?n
nhung s? tái sinh hay luân h?i v?n x?y ra. Hãy
xét l?i t? d? này trong m?t ngôi chùa, m?t cây
n?n dã cháy g?n h?t và s?p tàn. M?t tu si l?y m?t
cây n?n m?i và châm l?a nó t? cây n?n s?p tàn
kia. Ng?n n?n cu t?t nhung ng?n n?n m?i cháy
sáng. Cái gì dã chuy?n t? cây n?n cu sang cây n?n
m?i? Ch? có s? liên h? nhân duyên ch? không có
v?t gì chuy?n sang c?. Cung gi?ng nhu v?y, ch?
có s? liên h? nhân duyên gi?a ki?p tru?c và ki?p
hi?n t?i c?a chúng ta ch? không có linh h?n nào
chuy?n sang c?.
22
Ð?c Ph?t nói r?ng tà ki?n v? linh h?n là nguyên
nhân c?a m?i dau kh?. ?o tu?ng linh h?n hi?n l?
nhu ta (t? ngã), ch?c nang không th? ngan c?n
du?c c?a t? ngã là di?u khi?n hay ki?m soát ngu?i
khác. Nh?ng t? ngã l?n mu?n di?u khi?n th? gi?i,
nh?ng t? ngã trung bình có s?c ki?m soát khung
c?nh gia dình, cái nhà và noi làm vi?c c?a mình,
và t?t c? nh?ng t? ngã d?u c? g?ng di?u khi?n cái
mà h? xem là thân th? và tâm trí c?a mình. S?
di?u khi?n và ki?m soát nhu v?y bi?u l? nh?ng c?m
xúc nhu thuong và ghét, và h?u qu? c?a nó là
không có s? an tinh n?i tâm cung nhu hòa h?p
ngo?i c?nh. Chính t? ngã này tìm cách th? d?c tài
s?n, kh?ng ch? ngu?i khác và khai thác môi
tru?ng. Vi?c làm c?a nó là tìm h?nh phúc cho mình
nhung nó là nguyên nhân làm phát sinh dau kh?. Nó
mu?n du?c tho? mãn nhung ch? th?y s? b?t mãn. S?
dau kh? bám r? sâu nhu v?y không th? ch?m d?t tr?
khi chúng ta siêng nang tu t?p thi?n d?nh, trí
tu? phát sinh và nh?n ra r?ng ý tu?ng ta và
c?a ta ch? là ?o ?nh, là cái không th?t có. 
23
Các tông phái Ph?t Giáo Ngu?i ta có th? nói ch?
có m?t lo?i hình Ph?t Giáo và dó là b? suu t?p
l?n c?a nh?ng giáo lý mà nguyên th?y Ð?c Ph?t dã
d?y. Nh?ng giáo lý này ? trong kinh di?n ti?ng
Pali, nh?ng kinh sách c? truy?n c?a Ph?t Giáo
Theravada, du?c ch?p nh?n r?ng rãi nhu nh?ng cu?n
sách c? nh?t và dáng tin c?y nh?t ghi l?i nh?ng
l?i d?y c?a Ð?c Ph?t.   Sau khi Ð?c Ph?t thành
d?o, ánh sáng giác ng? c?a Ngài dã chi?u kh?p m?i
noi, hàng v?n ngu?i dân ?n, t? si, nông, công,
thuong, m?i t?ng l?p c?a xã h?i ?n d?u th?a hu?ng
du?c k?t qu? giác ng? c?a Ngài. V? sau, Chánh
pháp dã có m?t ? kh?p ?n Ð? và lan t?a d?n các
qu?c gia láng gi?ng. T? h? luu c?a sông H?ng di
v? phía Ðông, phía Nam t?i b? sông Caodaveri,
phía Tây t?i b? bi?n Á-r?p, phía B?c t?i khu v?c
Thaiysiro, dâu dâu cung có s? ?nh hu?ng c?a giáo
lý Ph?t-dà, và ngu?i dân noi ?y s?ng trong s? hòa
bình và h?nh phúc.
24
Trong tri?u d?i c?a Hoàng Ð? Asoka thu?c Vuong
Tri?u Maurya (th? k? th? III tru?c TL), Ph?t giáo
dã b?t d?u truy?n bá sang các vùng biên gi?i c?a
d?i l?c. Ph?t giáo nguyên th?y, xu?t phát t? mi?n
nam ?n Ð?, r?i du?c truy?n sang Tích Lan, t? Tích
Lan truy?n qua Mi?n Ði?n, Thái Lan, Campuchia,
Lào...Ph?t giáo t?i các qu?c gia này còn du?c g?i
là Ph?t giáo Nam Truy?n và Ph?t t? t?ng Kinh b?ng
ngôn ng? Pali. Ph?t Giáo phát tri?n t? mi?n B?c
?n Ð? vu?t qua dãy núi Hindu và sông Amua ? mi?n
Trung Afghanistan, r?i vu?t qua cao nguyên Pamia,
vào Tân Cuong Trung Qu?c, t? dó d?n Hà Tây,
Tru?ng An và L?c Duong. Ti?p dó Ph?t giáo t?
Trung Hoa truy?n d?n các nu?c lân c?n nhu Tri?u
Tiên, Nh?t B?n và Vi?t Nam. Và m?t con du?ng
khác là t? ?n Ð? truy?n sang Nepal, vu?t qua dãy
núi Hymalaya, vào Tây T?ng, r?i t? Tây T?ng
truy?n vào m?t s? t?nh l? c?a Trung Hoa và m?t s?
vùng thu?c b? t?c Buryat c?a Mông C? và Xiberi.
Ph?t Giáo trong các qu?c phía b?c này t?ng Kinh
ph?n l?n b?ng ngôn ng? Sanskrit ho?c du?c d?ch
sang ti?ng m? d? c?a h?.
25
(No Transcript)
26
S? thích h?p c?a Ph?t Giáo ngày nay Qu? th?t
v?y, ngày nay Ph?t Giáo ti?p t?c du?c ch?p nh?n
m?i lúc m?i r?ng rãi hon ? nhi?u x? bên ngoài quê
huong c?a mình. Qua s? ch?n l?a c?n th?n c?a
mình, nhi?u ngu?i trên th? gi?i dang tin theo d?o
lý hòa bình, t? bi và có trách nhi?m c?a Ph?t
Giáo. Giáo lý v? lu?t nhân qu? c?a Ph?t Giáo c?ng
hi?n cho m?i ngu?i m?t n?n móng, lý do công b?ng
và v?ng ch?c d? s?ng m?t d?i s?ng d?o d?c. Ngu?i
ta d? hi?u t?i sao m?t s? ch?p nh?n r?ng rãi hon
lu?t nhân qu? s? dua b?t c? m?t qu?c gia nào ti?n
t?i m?t xã h?i v?ng m?nh hon, có ý th?c hon và
d?o d?c nhi?u hon. Giáo lý v? luân h?i d?t ki?p
s?ng ng?n ng?i hi?n t?i c?a chúng ta vào m?t cái
nhìn r?ng l?n hon, quan tâm nhi?u hon d?n hai
vi?c l?n c?a d?i mình, dó là s?ng và ch?t, bi?t
chu?n b? cho cái ch?t t?t, chúng ta s? s?ng t?t.
S? hi?u bi?t v? thuy?t luân h?i gi?i tr? r?t
nhi?u s? bi th?m và dau kh? xung quanh s? ch?t và
chuy?n s? chú tâm c?a chúng ta t?i ph?m ch?t c?a
d?i s?ng hon là ch? chú ý d?n d? dài c?a nó.
27
Ngay t? lúc d?u vi?c th?c hành thi?n quán dã là
tâm di?m c?a Ph?t Giáo. Ngày nay, thi?n quán
càng ngày càng ph? thông khi s? l?i ích c?a nó
d?i v?i tâm linh và th? xác dã du?c ch?ng minh và
du?c bi?t t?i r?ng rãi hon trong xã h?i. Khi s?
cang th?ng, b?c xúc du?c nhìn th?y là m?t nguyên
nhân chính y?u  dua d?n s? kh? dau cho con ngu?i,
thì pháp tu thi?n d?nh trong d?i s?ng hàng ngày
l?i càng tr? nên du?c ua chu?ng. Th? gi?i hôm nay
quá nh? bé và d?y hi?m h?a n?u chúng ta s?ng
trong sân si và don d?c, vì th? lòng bao dung và
tinh th?n t? bi r?t quan tr?ng d? áp d?ng. Nh?ng
ph?m ch?t này c?a tâm, c?t y?u c?a h?nh phúc, ch?
du?c hình thành trong thi?n d?nh Ph?t giáo và
th?c hành tinh t?n trong d?i s?ng h?ng
ngày.  Tha th?, hoan h?, b?t h?i và t? bi là
nh?ng nhãn hi?u n?i ti?ng c?a Ph?t Giáo du?c
ban t?ng t? do r?ng rãi cho chúng sinh k? c? loài
thú, và quan tr?ng nh?t là cho chính mình. Trong
Ph?t Giáo không có ch? cho m?c c?m t?i l?i hay s?
t? ghét mình, bi?t l?i thì sám h?i, ch?m d?t t?o
nghi?p ác, c? g?ng làm di?u lành, d? nghi?p du?c
chuy?n, nghi?p chuy?n thì cu?c d?i mình s? thay
d?i và thang hoa.   Nh?ng giáo lý và nh?ng pháp
th?c hành này mang l?i t? bi, an l?c và trí tu?,
v?n là nh?ng d?c tính c?a Ph?t Giáo trong hon hai
muoi lam th? k? qua và r?t c?n thi?t cho th? gi?i
ngày nay.
28
Trong su?t chi?u dài l?ch s? c?a Ph?t Giáo, không
có m?t cu?c chi?n nào du?c gây ra nhân danh b?i
Ph?t Giáo. Tính ch?t hi?n hòa và khoan dung này
phát sinh t? m?t tri?t thuy?t giác ng? thâm di?u
và khi?n cho b?c thông di?p c?a Ð?c Ph?t vu?t
không gian, th?i gian và phù h?p m?t cách s?ng
d?ng v?i m?i th?i d?i. 
T? Kheo Thích
Nguyên T?ng
PPS VinhNguyen