HEKIMLERIN YASAL SORUMLULUKLARI ve TCK

1
Hekimlerin Cezai ve Hukuki Sorumlulugu Doç. Dr.
Haluk Ince
2

• Hekim nadiren sifa eder,
• ekseriyetle teskin eder,
• fakat daima teselli eder.
• Hipokrates

3

• Hukuka aykiri bir fiile karsi hukukun öngördügü
  yaptirim
• Hukuk kurallarina aykiri düsmenin hesabini verme
  durumu
• Hukuka aykirilik!

• Var olan aktin ihlali ile olusan,
• Akdin kendisinin de hukuka aykiri olmasi
• Akid yokken yapilan eylemin ve sonucunun hukuka
  aykirilik olusturmasi

4
Imhoetepin yazdigi kabul edilen Hermetica adiyla
bilinen corpus hermeticum isimli 42 kitabin son
6 tanesi tipla ilgilidir. Imhoetepin buyruklari
arasinda hastanin ödeme gücünün üstünde ücret
istenmeyecegi yazilidir. ( MÖ.2600 )

5
MÖ 1700-1500 yillarindaki tip uygulamalarina
iliskin kurallar ve yasalari içeren Hammurabi
Kanunlarinda 282 maddeden 10 tanesi cerrahlarin
alacaklari ücretler ve hata yaptiklarinda
çarptirilacaklari cezalara aitti. Tip meslegini
pratikte icra edenlere, meshur 215. madde
uygulanirdi. Bu maddede bir hasta
operasyon sirasinda hayatini yada gözünü
kaybederse doktorun elleri kesilirdi

6
Hipokrat (MÖ 460-377) sadece hekimlerin degil,tip
tarihinin ve tibbin da babasi kabul
edilmektedir ..hastalarin tedavisini, bütün
güç ve düsüncemle onlarin yararina
ayarlayacagim benden, istense bile, hiç kimseye
zehir vermeyecegim. tas sancisi çekseler bile,
hiç kimseye mesane ameliyati yapmayacak, bunu söz
konusu isle ugrasanlara birakacagim meslegimi
yerine getirirken veya baska zamanlarda, toplum
arasinda gördügüm ve isittigim, gizli kalmasi
gereken konularda agzimi siki tutacak ve bunlari
sir olarak saklayacagim.

7
Islam tibbinin en önemli cerrahlarindan olan Ebul
Kasim el Zahravi (albucasis) Cordobada El Zehra
kasabasinda 936 da dogmustur.Ölüm yili 1013dür.
cerrahlar,tanrinin gözü üzerinizdedir,sizin
gerçekten gerekli oldugu için mi,para aski için
mi ameliyat yaptiginizi bilir. sözü meshurdur.
8
1219 sayili Tababet ve Suabati Sanatlarinin
Tarzi Icrasina Dair Kanun (1928)

• 6023 sayili TTB (Türk Tabipleri Birligi) Yasasi
• Tibbi Deontoloji Tüzügü (1960)
• Özel Hastaneler Yasasi
• Saglik Hizmetleri Temel Yasasi
• Adli Tip Müessesesi Kanunu
• TTB Meslek Etigi Kurallari Yönetmeligi
• TTB Sorusturma ve Sorgulama Yönetmeligi
• 657 sayili Devlet Memurlari Kanunu, Medeni Kanun
  Borçlar Kanunu
• 5237 sayili TCK (Türk Ceza Kanunu) 2005

9

• HEKIMLIK MESLEK ETIGI KURALLARIYayin Tarihi
  01.02.1999
• TÜRK TABIPLERI BIRLIGI DISIPLIN
  YÖNETMELIGIResmi Gazete 28 Nisan 2004Sayi
  25446

10

• Hekimin yansizligi (mad.7)
• Vicdani ve mesleki kanaat (mad.8)
• Sir saklama yükümlülügü (mad.9)
• Acil yardim (mad.10)
• Ticari amaç ve reklam yasagi (mad.11)
• Aracilik etme aracidan yararlanma (mad.14)
• Endüstri ile çikar iliskisi yasagi (mad.15)
• Meslektaslar arasinda saygi (mad.16)
• Konsültasyon ve ekip çalismasi (mad.19)
• Hasta haklarina saygi (mad.21)
• Muayenesiz tedavi yasagi (mad.23)
• Tedaviyi üstlenmeme veya yarida birakma (mad.25)
• Uluslararasi sözlesmelere uyma zorunlulugu
  (mad.33)
• Yayin etigi (mad.44)

11
hekimin yasalar karsisindaki sorumluluklari

• Cezai sorumluluk (adli yargi-ceza davasi)
• Hukuki sorumluluk (adli yargi-hukuk davasi)
• Idari sorumluluk (kurum içi sorusturma)
• Mesleki sorumluluk (Tabip Odasi Onur Kurulu)
• Vicdani Sorumluluk

12
hekim herhangi bir hata sonucu hastaya zarar
vermisse kusurlu sayilir

• Kusur sorumluluk getirir
• Kusur yoksa sorumluluk da yoktur
• Kusursuz suç olmaz
• Bagislanabilir kusur söz konusu degildir
• Zarar ile kusur sayilan eylem arasinda illiyet
  (nedensellik) bagi olmalidir

13
Kusur Çesitleri

• Dikkatsizlik Bir tibbi girisim sirasinda
  yapilmamasi gerekeni yapmaktir.
• Tedbirsizlik Önlenebilir bir tehlikeyi önlemede
  yetersiz kalmak, geç kalmak, unutmaktir.
• Meslekte acemilik - yetersizlik Meslek ve
  sanatin esaslarini ve optimal klasik bilgilerini
  bilmemek, temel beceriden yoksun olmaktir.
• Özen eksikligi Dikkatsizlik ve tedbirsizlik
  disinda evrensel tip degerlerini uygulamamaktir.
• Emir ve yönetmeliklere uymamak Kanun, tüzük ve
  yönetmelikler ile yetkili idari ve mülki amirin
  verdigi emirlere uymamaktir.

14

• Endikasyonun dogru konulmasi
• Bilgilendirilmis olur alinmasi
• Hekimin müdahalesinin uzmanliginin gerektirdigi
  sekilde ve özenli yapilmasi

15
Suç Çesitleri

• Kasitli Suç Kisi eyleminin sonuçlarini
  bilmekte buna ragmen bilerek ve planlayarak
  eylemini uygulamaktadir
• Taksirli Suç Kisi eyleminden dogacak sonucu
  bilmekte, bu sonucu istememekte , ancak gerekli
  önlemleri almamakta veya yetersiz kalmaktadir.

16
Komplikasyon mu ??? Malpraktis mi ???

17
KOMPLIKASYON

• yapilan tibbi müdahale ,klasik tip bilgilerinde
  (uluslararasi kitaplarda ve yayinlarda )
  komplikasyon olarak adlandiriliyorsa ve bu
  müdahale, tibbin kabul ettigi normal risk ve
  sapmalar çerçevesinde yapilmissa ,kötü sonuçlar
  meydana gelse bile, hekime sorumluluk
  yükletilmeyen olumsuzluklardir.
• (F.Çelik)

18
MALPRAKTIS

• hekimin tedavi sirasinda standart uygulama
  yapmamasi,beceri eksikligi veya tedavi uygulamama
  sonucu hastaya zarar vermesi (DTB)
• hekimin tani ve tadavide standart ve
  belirlenmis davranis biçimlerinden farkli
  davranmasi ( hatali davranis) veya görev
  ihmali sonucu, hastada geçici saglik
  bozulmasindan , ölüme kadar giden bir
  degiskenlikte zarara neden olmasidir.
• (F. Çelik)

19
neden malpraktis ?

• tip egitiminde ve sürekli tip egitimindeki
  yetersizlikler
• tibbi teknolojideki çok hizli gelismeler
• hekimler üzerindeki olaganüstü medya baskisi
• yüksek tazminatlarin cazibesi ve avukatlar
  lobisinin agirliginin artmasi

20
birey

• tibbi bilgi (tip egitimi, STE)
• beceri (yetenek, deneyim )
• karar verebilme yetenegi
• kendini yenileme ve degerlendirme
• çevreyle iletisimde basari
• karakter (sorumluluk duygusu,vicdan)

21
sistem

• tip egitimin niteligi,STE sürekliligi
• altyapi yeterliligi,fiziki kosullarin uygunlugu
• nitelikli insan gücü
• ekipman/araç-gereç durumu
• hukuki isleyisteki nitelik,zaman ve saydamlik

22
komplikasyon malpraktis

• Zamaninda farkedilmezse
• Farkedilmesine ragmen gerekli önlemler alinmazsa
• Farkedilip önlem alinmasina ragmen yerlesmis
  standart tibbi girisimde bulunulmazsa

23
(No Transcript)
24
Yüksek Saglik Surasi

• Saglik Bakanliginin sürekli kuruludur,
  bürokratlar da yer alir.
• Hekimler hakkindaki ceza davalarinda bilirkisilik
  görevi gören bir danisma kuruludur.
• Karari baglayici degildir.
• Dosya üzerinden karar verir, kisileri dinlemez.

25
Adli Tip Kurumu

• Adli yargida bilirkisi görevi görür.
• Ölüm nedenini belirler.
• Uzuv veya fonksiyon kaybinin derecesini saptar.
• Kurul dosya üzerinden inceleme yapar,
  delil,kayit,laboratuar vb. bulgulara dayanarak
  karar verir.

26
Yanilgi !....

• Hasta haklari hekim hatalari degildir.
• Hasta haklari içinde hekimin hatasina ugramamak
  gibi bir haktan söz etmek mümkün degildir.

27
5237 yeni TCK (1 Haziran 2005)
28
5237 yeni TCK (1 Haziran 2005)

• Malpraktis cezasi agirlastiriliyor mu ?
• Hekimlerin kaderi hakim-savcinin insafinda mi ?
• Hekim kasten öldürmeyle suçlanabilecek mi ?
• Kisirlastirma maddesi tehdit olusturuyor mu ?
• Meslekten alikoyma mahkemelere mi ait ?
• Sir saklama yükümlülügü çigneniyor mu ?
• Riza olmaksizin tedavi yasallasiyor mu?
• Hekim potansiyel suçlu mu görülüyor ?

29
(No Transcript)
30
Cezai Sorumluluk

• 83,
• 85,
• 89, Olasi kasit ???
• 90,
• 91, Bilinçli taksir ???
• 101,
• 280,
• 298

31
bilinçli taksir mad.22- (3)

• kisinin öngördügü neticeyi istememesine karsin,
  neticenin meydana gelmesi hâlinde bilinçli taksir
  vardir (???)
• bu hâlde taksirli suça iliskin ceza üçte birden
  yarisina kadar artirilir

32
olasi kasit mad.21-(2)

• Kast, suçun kanunî tanimindaki unsurlarin bilerek
  ve istenerek gerçeklestirilmesidir
• Kisinin, suçun kanunî tanimindaki unsurlarin
  gerçeklesebilecegini öngörmesine ragmen, fiili
  islemesi hâlinde olasi kast vardir

33
TCK (1 Haziran)

• mad.85 taksirle bir insanin ölümüne neden olan
  kisi 2 yildan 6 yila kadar hapis cezasina
  çarptirilir (ERTELEME)
• 86,87 ve 88. maddeler
• mad.89-(1) taksirle baskasinin vücuduna aci veren
  veya sagliginin ya da algilama yeteneginin
  bozulmasina neden
• olan kisi 3 ay-1 yil hapis cezasi veya adli
  para cezasi,
• (2) duyu veya organlardan birinin islevinin
  sürekli zayiflamasi, kemik kirilmasi, sürekli
  konusma zorlugu,yüzünde sabit iz, prematüre
  doguma neden olmussa, ceza yarisi oraninda
  arttirilir,
• (3) iyilesmesi olanaksiz bir hastalik veya
  bitkisel hayata,duyu ve organ fonksiyon
  kaybina,konusma ve çocuk yapma yeteneginin
  kaybolmasina,düsüge,yüzün sürekli degisimine
  neden olmussa ceza bir kat arttirilir.
• Bu maddeler dogrudan malpraktis ile
  ilgilidirler

34
TCK (1 Haziran)

• mad 83- Kasten öldürmenin ihmali davranisla
  islenmesi (1) kisinin yükümlü oldugu belli bir
  icrai davranisi gerçeklestirmemesi dolayisiyla
  meydana gelen ölüm neticesinden sorumlu
  tutulabilmesi için,bu neticenin olusumuna
  sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai
  davranisa esdeger olmasi gerekir (3) belli bir
  yükümlülügün ihmali ile ölüme neden olan kisi
  hakkinda,temel ceza olarak,agirlastirilmis
  müebbet hapis yerine 20-25 yil,müebbet hapis
  yerine 15-20 yil, diger hallerde ise 10-15 yil
  hapis cezasina hükmolunabilecegi gibi,cezada
  indirim de yapilmayabilir.

35
TCK (1 Haziran)

• mad.99-(2) tibbî zorunluluk bulunmadigi hâlde,
  rizaya dayali olsa bile, gebelik süresi on
  haftadan fazla olan bir kadinin çocugunu düsürten
  kisi, 2 yildan 4 yila kadar hapis cezasi
  ile cezalandirilir. Bu durumda, çocugunun
  düsürtülmesine riza gösteren kadin hakkinda bir
  yila kadar hapis veya adlî para cezasina
  hükmolunur
• (4) rizaya dayali olsa bile tibbi zorunluluk
  bulunmadigi halde gebelik süresi 10 haftadan
  fazla olan bir kadinin çocugunu düsürtürken
  kadinin beden ve ruh sagligi bakimindan bir
  zarara ugramissa , 3-6 yil hapis cezasi,fiilin
  kadinin ölümüne neden olmasi halinde 4-8 yil
  hapis cezasi

36
TCK (1 Haziran)

• mad.90- (1) insanlar üzerinde bilimsel deney
  (???) yapan kisi 1-3 yil hapis cezasi....,(3)
  çocuklar üzerinde hiçbir surette bilimsel deney
  yapilamaz DEGISTI,kurallara bagli olarak
  yapilabilecek,
• (5) birinci fikrada tanimlanan suçun
  islenmesi sonucunda magdurun yaralanmasi veya
  ölmesi halinde kasten yaralama-öldürme suçuna
  iliskin hükümler uygulanir.

37
TCK (1 Haziran)

• mad.280 suç bildirme
• Görevini yaptigi sirada bir suçun islendigi
  yönünde bir belirti ile karsilasmasina ragmen,
  durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu
  hususta gecikme gösteren saglik meslegi mensubu,
  bir yila kadar hapis cezasi ile cezalandirilir
• Saglik mensubu deyiminden tabip,dis
  tabibi,eczaci,ebe,hemsire ve saglik hizmeti veren
  kisiler anlasilir

38
Maddi Tazminat

• Madde 41 Kasten ya da ihmal ve tedbirsizlikle
  baskasina bir zarar veren sahis o zararin
  tazminine mecburdur.
• Madde 43 hakim hal ve mevkiin icabina göre
  tazminatin seklini ve derecesini tayin eder.
• Madde 45 Ölüm neticesi yakinlari ölenin
  yardimindan mahrum kaldilarsa onlarin bu
  zararlarini karsilamak gerekir.

39
Maddi tazminat sunlari kapsar

• Kisinin tedavi giderleri
• Çalisma gücü kaybi ve zararlari
• Destekten yoksun kalma zarari
• Ölüm nedeni ile olusan gömme giderleri

40
sonuç

• hekimlerin görüsleri ve önerileri dogrultusunda
  acilen bir
• tibbi malpraktis yasasi çikarilmalidir.

41

• homo hominis lupus
• (medico medicis lupus)

42
Bir gün herkes hasta olabilir!