HAL DEGISIMLERI

1
HAL DEGISIMLERI
2
MADDENIN HALLERI
Boslukta yer kaplayan, kütlesi ve eylemsizligi
olan her sey maddedir. Oturdugumuz siralardan,
yedigimiz yiyeceklere ,dev yildizlardan
gezegenlere, kullandigimiz basit aletlerden
bilgisayarlara,tek hücreli canlilardan karmasik
yapili canlilara,gözümüzle görebildigimiz bütün
nesnelerden göremedigimiz,atmosferdeki gazlara
kadar her sey maddedir. Yani kisaca uzayda yer
kaplayan ve kütlesi, hacmi, eylemsizligi olan
duyu organlarimizla algilayabildigimiz her seye
madde denir.
3
Maddenin kati, sivi, gaz ve plazma olmak üzere
dört hali vardir.
4
KATI HALI
YEMEK TUZU ( NaCl )
ÇINKO ( Zn )
GÖZ TASI ( CuSO4 )
5
Belirli bir sekli olan ve bu seklin ortamlara
göre degismedigi hale kati hal denir.

• Genel Özellikleri
• Kati halinde atomlar ve moleküller birbirine
  oldukça yakindir.
• Maddenin en düzenli (karali ) halidir.
• Tanecikler arasindaki çekim kuvveti en fazladir.
• Hacimleri ve sekilleri bellidir.
• Sikistirilamazlar.
• Akiskan degildir.
• Tanecikler bulunduklari yerde titresim hareketi
  yaparlar.
• Fiziksel yollarla diger üç hal olan sivi, gaz ve
  plazmaya dönüstürülebilirler.

6
SIVI HALI
MEYVE SUYU
SU
COLA
SÜT
7
Maddenin bulunduklari kabin seklini alan haline
sivi hali denir.

• Genel Özellikleri
• Kabin doldurdugu kismin seklini ve hacmini
  alirlar.
• Belirli bir sekilleri ve hacimleri yoktur.
• Katilara göre daha düzensizdirler.
• Akiskandir.
• Sivi tanecikleri birbiri üzerinde kayarak
  hareket ederler.
• Öteleme hareketi yaparlar.
• Tanecikler arasi bosluk fazladir.
• Üzerine uygulanan basinci her yöne aynen iletir.
• Akmaya karsi direnç gösterirler.Buna viskozite
  denir.
• Açik kapta buharlasirlar.
• Yüzey gerilimleri vardir.Sicaklik arttiginda
  hacimleri az da olsa artar.Böylelikle
  yogunluklari azalir.
• Birbirleri içinde çözünebilen iki sivi
  karistirildiginda birbirleri içinde yayilirlar.
• Sikistirilamazlar.

8
Bos bir kaba konulan bir madde o kabin her
noktasina yayilabiliyorsa bu haline gaz hali
denir.

1. GAZ HALI

• GENEL ÖZELLIKLERI
• Tanecikler arasinda çekim yok denecek kadar
  azdir.
• Akiskandir.
• Tanecikler arasinda çok büyük bosluklar
  vardir.Daima hareket halindedirler.
• Maddenin en düzensiz halidir.
• Belirli bir sekilleri ve hacimleri yoktur.
• Bulunduklari kabi doldururlar ve kabin her
  yerine homojen olarak yayilirlar.
• Sikistirilabilirler.
• Sonsuz yayilma özelligine sahiptir.

9

1. PLAZMA HALI

10
KUTUP ISIKLARI
11

• Maddenin dördüncü hali plazmada
• Iyonlasmis gaz
• Elektronlar ve protonlar
• Yüksüz atomlar ve moleküller
• Uyarilmis atomlar
• bulunur.

• Normal bir gazla plazma arasindaki temel fark,
  gazlarin yalnizca elektriksel olarak olarak nötr
  atom veya moleküllerden olusmasidir.. Plazmada
  ise nötr parçaciklarin yani sira özgür elektron
  ve iyonlar da bulunur. Burada özellikle
  içerisinde bulunan plazma ile maddenin dördüncü
  hali olan plazma karistirilmamalidir.
• Plazma ortaminda plazma titresimleri ve plazma
  dalgalari oldukça sik görülür. Normal gazda
  yalnizca ses dalgalari üretilebilir.

12
GENEL ÖZELLIKLERI

• Iyi bir iletkendir. Elektrigi ve isiyi iletir.
• Elektrik ve manyetik alanla etkilesir.
• Kimyasal reaksiyonlari çok hizlidir.
• Yüksek sicaklik ve enerji yogunluguna sahiptir.

13
(No Transcript)
14
Sicak bir cisimden soguk bir cisme aktarilan
enerjiye isi denir,yani isi sicaklik farkindan
ileri gelen enerjidir.
HAL DEGISIM OLAYLARI VE ISI
15
Erime ve Donma

• ERIME (ERGIME) Kati maddeler
  isitildiklarinda sicakliklari artar ve bir
  noktaya gelindiginde hal degistirerek sivi hale
  geçerler. Bu olaya yani maddelerin ergime
  sicakliginda kati halden sivi hale geçmesine
  erime (ergime) denir. Erimenin oldugu sicakliga
  da erime noktasi denir.

• DONMA Bir sivinin katiya dönüsmesine donma
  denir. Donmanin oldugu sicakliga da donma noktasi
  denir.

Saf maddeler için , Erime noktasi Donma
noktasi
16
Buharlasma ve Yogusma

• BUHARLASMA Siviyi olusturan tanecikler
  katilara oranla birbirlerine daha uzak ve
  yapilarini olusturan tanecikler arasindaki çekim
  kuvvetleri daha zayiftir. Siviyi buharlastirmak
  (gaz hale getirmek) için tanecikleri arasindaki
  çekim kuvvetlerini yenmek amaciyla enerji vermek
  gerekir. Yeterli enerji ile tanecikler sivi
  yüzeyinden kurtularak gaz haline geçerler. Bu
  olaya buharlasma denir.
• YOGUSMA Kaynayan suyun üzerine kapak
  kapattigimizda kapakta su damlaciklari olusur. Bu
  su damlaciklari kaynama sirasinda olusan
  buharinin tekrar sivi hale geçtigini gösterir.
  Bir gaz ya da buharin siviya dönüsmesine yogusma
  denir. Buhar siviya dönüsürken isi verir.

17
Süblimlesme
Maddenin kati halden sivi hale dönüsmeden gaz
hale dönüsmesine süblimlesme denir. Katidan gaz
hale geçerken madde isi alir. Süblimlesmenin
tersine maddenin gaz halden dogrudan kati hale
geçmesine geri süblimlesme denir. Su
moleküllerinin geri süblimlesmesine kiragilasma
denir.

KIRAGILASMA
18
HAL DEGISIM ISISI (L) Maddenin 1
graminin bir halden baska bir hale geçmesi
sirasindaki isi degisimidir. Hal degisim isisi
madde eriyorsa, erime gizli isi (Le) , madde
buharlasiyorsa buharlasma gizli isisi (Lb)
seklinde ifade edilir. Erime sicakligindaki bir
mol katinin erimesi için gerekli isi molar erime
isisi, kaynama noktasindaki bir mol sivinin
buharlasmasi için gerekli isi molar buharlasma
isisidir. KÜTLE (m) Hal degisimine
ugrayan maddenin kütlesidir. Birimi gram (g)
dir. ÖZ ISI (c) Bir maddenin 1 graminin
sicakligini 1 santigrat derece artirmak için
gereken isi miktaridir. Birimi joule / gram
derece celcius tur . SICAKLIK FARKI
Son sicaklik ile ilk sicaklik arasindaki farktir.
Sicaklik birimi celcius tur.
19
HAZIRLAYAN OYA TOPUZ SINIF 10 -
FB 891