BAB 9

1

• BAB 9
• PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN ISLAM
• Kandungan
• Pendahuluan
• Prinsip pemerintahan dan pentadbiran Islam
• Mentauhidkan Allah
• Risalah Rasulullah
• Khilafah
• Ciri Pemerintahan dan Pentadbiran Islam
• Konsep khilafah, Imamah dan Imarah
• Pemerintahan Rasulullah
• Pemerintahan Khulafa al-Rasyidin
• Institusi Pemerintahan dan Pentadbiran Islam
• Majlis syura
• Jawatankuasa hisbah

2

• Pengenalan
• Kepimpinan Rasulullah dan khulafa al-rasyidin
  merupakan model pemerintahan kurun terbaik dlm
  sejarah Islam dan mengandungi qudwah hasanah
• Sabda Rasulullah s.a.w, maksudnya
• Sahabat-sahabat diibaratkan bintang-bintang di
  langit. Sekiranya kamu mengikut mereka, nescaya
  akan mendapat petunjuk

??????? ????? ?????? ??? ??????? ??????? ????????
????????? Demi sesungguhnya adalah bagi kamu
pada diri Rasulullah itu contoh ikutan yang baik
(al-Ahzab 21)

3

• Prinsip Pemerintahan dan Pentadbiran
• Sistem pemerintahan sebagai salah satu dari
  kewajipan agama dan syariah berlandaskan al-Quran
  dan al-Sunnah. Bertujuan lahirkan negara dan
  ummah yang mardhatillah bagi mencapai kebahagian
  akhirat
• Asas falsafah dan prinsip pemerintahan Islam
  ialah
• Mentauhidkan Allah
• Menyedari bhw segala kuasa dan hak pemerintahan
  adalah milik mutlak Allah sebagai penguasa,
  pentadbir, pemilik kerajaan langit dan bumi.
  Tiada lain yang berhak melainkan Allah jua.
• Inilah yang dimaksudkan dengan tauhid Uluhiyyah
  (hanya Allah sahaja yang berhak disembah) dan
  tauhid Rububiyyah (Dialah Pencipta, pemerintah
  dan pemilik segalanya)
• Risalah Rasulullah
• Iaitu Rasulullah s.a.w satu-satunya utusan Allah
  s.w.t untuk memimpin dan membimbing manusia ke
  jalan kebenaran serta menjadi contoh teladan
  (role model)
• Rasulullah s.a.w dibekalkan al-Quran untuk
  dijadikan panduan kepada umat manusia

4

• Khilafah
• Manusia dicipta oleh Allah di muka bumi sebagai
  khalifah untuk memikul amanah dan tanggungjawab
• Antara tugas manusia ialah memakmurkan alam.
  Setiap anugerah seperti pangkat, kekayaan dan
  kekuasaan datang bersama amanah yang bakal
  dihitung di akhirat kelak.
• ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
• Kemudian Kami (Allah) jadikan kamu sebagai
  khalifah di muka bumi sesudah mereka, supaya Kami
  nilaikan aapa yang kamu perbuat (Yunus 14)
• Sabda Rasulullah s.a.w, maksudnya
• Ia (pemimpin) adalah amanah. Pada hari kiamat ia
  menjadi punca kehinaan dan penyesalan, kecuali
  mereka yang mengambilnya dengan haknya dan
  menunaikan kewajipan-kewajipan..

5

• Ciri-ciri Pemerintahan dan Pentadbiran Islam
• Pemerintah mentauhidkan Allah
• Menjadikan Al-Quran dan al-Sunnah sebagai sumber
  rujukan
• Mewujudkan perlembagaan yang meletakkan ketaatan
  kepada Allah dan Rasul
• Konsep khalifah yang memegang amanah
• Wujud sistem syura
• Mengutamakan keadilan, persamaan dan kebebasan
• Memelihara akhlak
• Berusaha mencapai keredhaan Allah dan kejayaan
  (dunia dan akhirat)

6

• Konsep Khilafah, Imamah dan Imarah
• Dalam sistem pemerintahan Islam, istilah Siasah
  Syariyyah sering digunakan yang bererti ilmu
  ketatanegaraan, ilmu kenegaraan dan ilmu
  pengetahuan berkaitan dgn kegiatan manusia utk
  peroleh kuasa
• Siasah bermakna perintah melakukan pembaikan dan
  mendidik. Iaitu pemerintah memimpin rakyat ke
  arah kebaikan
• Segi praktikalnya siasah syariyyah ialah sistem
  dan peraturan yang diwujudkan bagi memelihara dan
  mendaulatkan negara dan pemerintahan serta
  melaksanakan syariat Allah

7

• Khilafah
• Asal perkataan ialah khalafa iaitu pengganti kpd
  org terdahulu / menggantikan org lain
• Khalifah diertikan sebagai ketua negara /
  masyarakat
• Saidina Abu Bakar merupakan pemegang jawatan
  khalifah pertama dlm pemerintahan Islam selepas
  kewafatan Rasulullah.
• Hakikatnya, umat Islam merupakan khalifah yg
  bertanggungjawab melaksanakan amanah bg
  mentadbir, mengurus, memakmurkan bumi seterusnya
  melaksanakan amar makruf dan nahi mungkar
• Nabi Adam khalifah pertama (manusia)
• ? ? ? ? ? ? ? ? ?
• Maka adakah patut kamu menyangka bahawa Kami
  hanya menciptakan kamu sia-sia sahaja? Dan kamu
  tidak akan dikembalikan kepada Kami?(al-Mukminun1
  15)

8

• Imamah
• Khalifah juga disebut sebagai imamah .
• Orang melaksanakan / beroleh kuasa dikenali ulil
  amri _at_ imam. Dalam konteks sekarang dikenali
  sbg. sultan, raja, perdana menteri dsb.
• ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
• Wahai orang yang beriman, taatlah kamu kepada
  Allah dan Rasul dan kepada Ulil-Amri dari
  kalangan kamu.(an-Nisaa 59)
• Elemen berkaitan khalifah dan imamah
• Kuasa mutlak adalah milik Allah
• Khalifah sbg pemegang amanah / wakil utk tadbir
  alam
• Tujuan khalifah ialah utk memastikan manusia
  bertindak sejajar dgn Allah dan Rasul
• Hukum menegakkan imamah Islam adalah wajib

9

• Sebaik-baik calon khalifah ialah dari mereka yang
  soleh
• ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
• Allah menjanjikan orang yang beriman dan
  beramal soleh dari kalangan kamu (Muhammad)
  bahawa Dia akan menjadikan mereka khalifah yang
  memegang kuasa pemerintahan di bumi..(an-Nur 55)
• Tugas Khalifah dan Imam terhadap alam
• mewujudkan kesejahteraan
• tidak berlaku zalim
• tidak rakus dalam menikmati hasil alam sehingga
  melakukan pencemaran dan kemudharatan
• mengkaji alam utk kebaikan dan mengenal Allah
• Berhati-hati dlm menikmati alam ini kerana ia
  adalah amanah
• memahami alam tidak kekal, tetapi akhirat tempat
  kembali dan kekal

10

• Imarah
• Berkait rapat dgn khilafah dan imamah. Ia
  bererti pemerintah atau pemimpin umum berkaitan
  dengan hidup di dunia utk kesejahteraan akhirat
  spt raja, perdana menteri, khalifah dsb.
• Kesimpulan
• Khilafah, imamah dan imarah ialah konsep yg
  berkaitan dgn pentadbiran, pemerintahan dan
  jawatan dlm Islam
• Ianya bertanggungjawab
• Memelihara kebajikan masyarakat
• Memastikan mereka mentaati syariat
• Mencotohi kehidupan Rasulullah
• Menegakkan amar maaruf dan nahi mungkar

11

• Pemerintahan di Zaman Rasulullah s.a.w
• Usaha-usaha pentadbiran dan pemerintahan baginda
  di Madinah
• mendirikan masjid yang menjadi tempat ibadat,
  perhimpunan dan pusat pentadbiran
• menyatukan dan mempersaudarakan masyarakat yang
  berbilang kaum
• membentuk perlembagaan dan negara Islam
• membentuk majlis syura yang terdiri dari kalangan
  sahabat dan diketuai oleh baginda
• memperkenalkan sistem ekonomi Islam seperti
  mudharabah, wadiah dan menghapuskan riba
• mengasaskan undang-undang/syariat dalam seluruh
  aspek kehidupan
• menjamin keadilan dan hak warganegara

12

• Pemerintahan di Zaman Khulafa al-Rasyidin
• Terdiri daripada Abu Bakar al-Siddiq, Umar al
  Khattab, Usman bin Affan, Ali bin Abi Talib
• Mereka merupakan sahabat yang pernah berjuang
  menegakkan Islam bersama nabi
• Konsep pemerintahan yg diaplikasikan oleh
  Khulafa al-Rasyidin dlm pemerintahan
• Keadilan
• Keadilan bermaksud meletakkan sesuatu pada
  tempatnya iaitu melaksanakan sesuatu tindakan dan
  hukuman yang bersesuaian
• Keadilan termasuk sebahagian amanah yg wajib
  dilaksanakan.
• Contoh keadilan Saidina Umar sering melakukan
  rondaan waktu malam untuk menyiasat masalah
  rakyat. Beliau telah mengarahkan pihak Baitulmal
  membantu seorang lelaki tua Yahudi yang hidup
  melarat kerana kerajaan telah mengutip jizyah
  (cukai) yang dikenakan ke atas orang kafir.

13

• Kesamarataan dan persamaan
• Persamaan (musawwah) ada kaitan bahawa umat Islam
  adalah bersaudara. Hak dan kedudukan manusia di
  sisi Allah adalah sama dan yang membezakannya
  adalah taqwa.
• Hak rakyat dilayan dengan adil dan saksama.
• Orang bukan Islam (kafir zimmi) yg tinggal di
  bawah pemerintah Islam tidak boleh dizalimi
• Di zaman Khulafa al-Rasyidin, orang Islam
  diwajibkan bayar zakat, manakala orang bukan
  Islam dikenakan jizyah
• Kebebasan
• Kebebasan bermaksud bebas dalam lingkungan yang
  dibenarkan syarak.
• Contoh kebebasan - Khulafa al-Rasyidin memberi
  kebebasan kepada rakyat mengamalkan agama masing
  namun tertakluk kepada peraturan demi menjaga
  keharmonian / keamanan

14

• Ketelusan
• Khulafa al-Rasyidin sentiasa mengamalkan prinsip
  ketelusan dalam pemerintahan kerana dosa dan
  pahala tidak boleh dipisahkan daripada urusan
  sebagai ketua negara.
• Sikap telus dalam setiap perkara menggambarkan
  kejujuran dalam melaksanakan amanah
• Sesuatu yang bukan hak pemerintah akan diberikan
  kepada yang berhak atau diberikan kepada Baitulmal

15

• Institusi Pemerintahan dan Pentadbiran Islam
• Majlis syura
• Syura bermaksud perundingan / perbincangan /
  nasihat. Ianya dilaksanakan dalam hal ehwal
  pemerintahan dan pentadbiran kerajaan.
• Sebelum keputusan dicapai terlebih dahulu
  diadakan majlis syura.
• Sistem syura berlawanan dgn sistem autokrasi
  (pemerintahan bersifat kuku besi iaitu pemerintah
  mempunyai kuasa mutlak)
• Rasulullah dan para sahabat menggunakan
  pendekatan syura dalam pemerintahan. Contoh, nabi
  menerima pandangan membina parit keliling Madinah
  dalam peperangan Khandak
• Ciri-ciri ahli syura adil, luas ilmu,
  berhikmah, cerdas, cergas, mempunyai kemahiran
  dan kepakaran dalam pelbagai bidang
• Antara tugas ahli syura
• Memilih, melantik dan melucutkan jawatan Khalifah
• Melakukan ijtihad
• Menafsir al-Quran
• Menasihati kerajaan / pemerintah

16

• Contoh ahli syura zaman Saidina Umar al-Khattab
• Ketua Muhajirin dan Ansar, Ulama, Panglima
  tentera dan Khalifah
• Urusan syura di zaman Rasulullah adalah mengenai
  hal-ehwal
• Pentadbiran dan pengurusan negara
• Peperangan
• Perlantikan jawatan penting
• Masyarakat yang melibatkan persoalan ijtihad
• Membuat keputusan bagi permasalahan yang timbul
• Jawatankuasa Hisbah
• Hisbah bermaksud menyeru kepada kebaikan dan
  cegah kemungkaran.
• Pegawai pelaksana disebut Muhtasib
• Peringkat Islam institusi hisbah berperanan
  mengawasi dan menyelia pasar berkaitan harga
  barangan, sukatan dan timbangan, hak pengguna
  dsb.
• Dlm konteks hari ianya boleh dikaitkan dengan
  KPDNHEP, SPRM dsb.