FINLANDIA A OSWIATA

1
FINLANDIA A OSWIATA
Jorma Lempinen Dyrektor Przewodniczacy Finskiego
Stowarzyszenia Dyrektorów SURE-FIRE Sekretarz
Generalny Europejskiego Stowarzyszenia Dyrektorów
Szkól

• Finlandia
• 5,2 milliony ludnosci
• 338 000 kilometrów kwadratowych (17
  mieszkanców/km2)
• Czlonek UE od 1995

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
2
Szkolnictwo w Finlandii struktura

• Nieobowiazkowe szkolnictwo przedszkolne (dla
  szesciolatków)
• Powszechne szkoly podstawowe (dziewiecioletnie)
• 10-ta klasa szkoly podstawowej (3 absolwentów
  szkoly podstawowej)
• Szkoly srednie (trzyletnie)
• 54 absolwentów szkól podstawowych
• Szkoly zawodowe (trzyletnie)
• 36 absolwentów szkól podstawowych
• Politechniki
• Uniwersytety
• Ksztalcenie doroslych

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
3
DROGA DO AUTONOMII SZKOLY

• Okres reform w oswiacie
• Szkoly podstawowe1972 1982
• Szkoly srednie1978 1992
• Scisle kierownictwo centralne
• Dwa centralne urzedy podlegajace Ministerstwu
  Edukacji
• Panstwowe urzedy na szczeblu regionalnym - w
  prowincjach
• Deregulacja i decentralizacja rozpoczeta w
  polowie lat 80-tych i wzmacniania od lat 90-tych
• Dwa poziomy kierowania szkola na poziomie
  Ministerstwa Edukacji i prowincji
• Jedna Krajowa Komisja Edukacji (National Board of
  Education) jako organizacja specjalistyczna

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
4
DLUGA TRADYCJA LOKALNEJ AUTONOMII OKREGI
SAMORZADOWE

• 432 Okregi samorzadowe (srednia liczba
  mieszkanców 12 000)
• opodatkowanie w okregach (16 20 dochodów)
• panstwo wyrównuje róznice poprzez dotacje
• finansowanie oswiaty w okregach odbywa sie w
  przeliczeniu na jednego ucznia
• System oswiaty w okregach samorzadowych (lokalny)
• nieobowiazkowe przedszkola (96 dzieci)
• szkoly podstawowe (3670, do których uczeszcza
  580700 uczniów)
• szkoly srednie (440, do których uczeszcza
  110000 uczniów)
• szkoly zawodowe (zwykle podlegajace
  Zwiazkom okregów samorzadowych)
• Kierownictwo na szczeblu lokalnym
• Szkola/Rada Szkoly (nieobowiazkowa)
• Komisja Edukacyjna
• Zarzad i rada miejska

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
5
NIEZALEZNOSC SZKOLY - NA CZYM POLEGA

• Program nauczania
• Panstwowy program nauczania przygotowany przez
  Ministerstwo Oswiaty, który zaklada osiaganie
  dobrych wyników nauczania z poszczególnych
  przedmiotów
• Wytyczne ustalane na poziomie okregów
  orientacja lokalna
• Szkolny program nauczania
• Mozliwosc uzupelnienia programu nauczania o 10 w
  nizszych klasach szkoly podstawowej
• Mozliwosc uzupelnienia programu nauczania o 20 w
  wyzszych klasach szkoly podstawowej
• Mozliwosc uzupelnienia programu nauczania o 25 w
  szkole sredniej

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
6
AUTONOMIA SZKOLY NA CZYM POLEGA

• Profilowanie szkól ze wzgledu na tresci nauczania
• Podreczniki i inne materialy
• Narzucanie podreczników szkolnych zabronione w
  1991 roku
• Nauczyciele podejmuja decyzje
• Pedagogiczna niezaleznosc nauczycieli
  (posiadajacych wyksztalcenie wyzsze w dziedzinie
  przedmiotów scislych)
• Szkoly podejmuja decyzje odnosnie tworzenia klas,
  dziennego rytmu pracy i innych procedur
• Nieobowiazkowe uczestnictwo w panstwowych
  programach rozwoju

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
7
AUTONOMIA SZKOLY NA CZYM POLEGA

• Decyzje podejmowane przez dyrektorów i Rade
  Szkoly
• Zatrudnianie nauczycieli, budzet szkoly, program
  nauczania szkoly, roczny plan pracy, przepisy
  szkolne
• Roczny plan pracy i budzet
• Brak przepisów dotyczacych wielkosci klas
• Maksymalna liczba godzin nauczania (wedlug
  przepisów) ustalana przez Komisje Edukacji w
  okregach
• Budzet
• Wynagrodzenie nauczycieli i plan innych wydatków
  wedlug przepisów
• Zatrudnianie nauczycieli i pracowników
• Potwierdzone kwalifikacje
• Dyrektor i Rada Szkoly

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
8
PODSTAWOWE ELEMENTY FINSKIEGO SYSTEMU EDUKACJI

• Zaufanie pokladanie w szkolach, dyrektorach,
  nauczycielach i uczniach
• Wplyw spolecznosci lokalnej
• Szkoly podstawowe w duzym stopniu zapewniajace
  nauczanie specjalne i wyrównawcze
• Ograniczone wspólzawodnictwo na poziomie szkól
  podstawowych
• Intensywne wspólzawodnictwo pomiedzy szkolami na
  poziomie ponadpodstawowym na terenie calego kraju
• Szkoly rywalizuja o najlepsza mlodziez
• Mlodziez rywalizuje o najlepsze szkoly

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
9
ROZLICZANIE SZKOLY Z POZIOMU NAUCZANIA BADANIE
WYNIKÓW

• Brak panstwowych egzaminów na zakonczenie szkoly
  podstawowej
• Panstwowy egzamin dojrzalosci na zakonczenie
  szkoly sredniej
• Brak nadzoru nad szkolami
• Obowiazkowa samoocena szkól

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
10
ROZLICZANIE SZKOLY Z POZIOMU NAUCZANIA BADANIE
WYNIKÓW

• Panstwowy system oceniania
• Panstwowa Komisja Egzaminacyjna ocenia wyniki
  nauczania na przykladzie wybranych uczniów (5
  10 uczniów, równiez sprzedaz testów)
• Rada ds. Oceniania organizuje ocenianie w
  zakresie poszczególnych przedmiotów
• Szkoly otrzymuja swoje wyniki i srednie wyniki
  innych testowanych szkól
• Brak list rankingowych ocenianie ma sluzyc
  rozwojowi

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
11
Finskie Stowarzyszenie Dyrektorów
SURE-FIREZasady etyki zawodowej dyrektorów szkól

• Kierowanie szkola ma pozyskiwac zarówno serca
  jak i umysly

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
12
Zasady styki zawodowej dyrektorów szkól

• 1. Dyrektor zna cele edukacyjne wyznaczone przez
  spoleczenstwo i dazy do ich realizacji.
• 2. Dyrektor szanuje indywidualnosc,
  nienaruszalnosc i równosc wszystkich pracowników.
• 3. Dyrektor zapewnia uczniom poszanowanie ich
  pogladów.
• 4. Dyrektor jest odpowiedzialny za bezpieczenstwo
  srodowiska pracy.
• 5. Dyrektor dazy do rozwijania wlasnej wiedzy
  fachowej i umiejetnosci aby podniesc range swego
  zawodu.
• 6. Dyrektor kieruje szkola.

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
13
Jestesmy w dobrej szkole jezeli

• Nauczyciele rozmawiaja na temat procesu nauczania
  i uczenia sie
• Nauczyciele przygladaja sie wzajemnie metodom
  swojej pracy
• Nauczyciele wspólnie planuja, organizuja,
  wykonuja, monitoruja i oceniaja swoja prace
• Nauczyciele ucza sie nawzajem

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
14
Co kryje sie za sukcesem finskim

• Niektóre standardy miedzynarodowe
• Czolowe miejsce w projekcie Pisa w 2000 i 2003
  roku
• Ogólna liczba lekcji w szkolach o 100 godzin
  mniejsza niz srednia OECD
• Absolwenci szkól srednich - 90 (OECD 82)
• Srednia dlugosc ksztalcenia mezczyzn 18 i pól
  roku (OECD 16,6), kobiet 20 lat (OECD 17,2)
• Liczba osób podejmujacych studia wyzsze jedna z
  najwyzszych
• 57 udzialu w ksztalceniu doroslych (1 miejsce
  wsród krajów OECD)

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
15

• Swiatowa Organizacja Zdrowia finscy uczniowie
  odrabiaja najmniej pracy domowej i czuja sie zle
  w szkole
• Wynagrodzenie nauczycieli na przecietnym poziomie
• Liczba uczniów przypadajacych na jednego
  nauczyciela - 16 (Korea - 31, Zjednoczone
  Królestwo - 20, Wlochy, Dania, Wegry - 11)
• 38 nauczycieli powyzej 50 roku zycia (OECD 32)
• Wielkosc klas (klasy 7-9) 19.9 srednia OECD
  23,6
• Szkolnictwo stanowi 5,8 PKB (Korea 8,2, Dania
  7,1)
• Finansowanie prywatne 4

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
16
Dlaczego Finlandia osiagnela tak dobre wyniki w
projekcie PISA?

• Równe szanse edukacyjne dla wszystkich
  niezaleznie od miejsca zamieszkania, plci,
  sytuacji materialnej lub jezyka
• Dostep do szkolnictwa w kazdym regionie
• Brak podzialu ze wzgledu na plec
• Powszechne szkolnictwo podstawowe, nie oparte na
  selekcji

• Wspierajaca i elastyczna administracja
  scentralizowane kierownictwo calego procesu
  wdrazania na szczeblu lokalnym
• Interaktywna wspólpraca na kazdym poziomie idea
  partnerstwa
• Indiwidualna pomoc w nauce i sytuacji materialnej
  uczniów

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
17

• Ocenianie sprzyjajace rozwojowi ucznia brak
  testów, list rankingowych

• Wysoce wykwalifikowani, samodzielni nauczyciele
• Socjo-konstruktywistyczne pojecie procesu uczenia
  sie

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
18
Zmiana w kulturze kierownictwa

• Kultura autorytarna
• - Instruktaz
• - Wydawanie polecen (nakaz)
• - Motywacja
• - Kontrola
• - Przepisy

• Kultura polegajaca na uczestnictwie
• - Informacja zwrotna, refleksja
• - Informacja wewnetrzna
• - Poswiecenie
• - Kontrolne badanie wyników, ocenianie
• - Zasady gry

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
19
System nadzoru pedagogicznego

• Podejmowanie decyzji w oswiacie w Finlandii
• Szkoly podstawowe
• Parlament (prawo) struktura i dlugosc trwania
  nauki w szkole, liczba godzin nauki dla uczniów,
  dni pracy szkól, zasady otrzymywania swiadectw
• Rzad przedmioty i podzial lekcji
• Ministerstwo Edukacji oplata za szkole
• Krajowa Komisja Edukacji program nauczania
  (podstawa programowa, ramowy plan nauczania)
• Okreg samorzadowy zakladanie szkól, przedmioty i
  podzial lekcji, podreczniki, delegowanie,
  nominowanie dyrektorów i nauczycieli
  (kwalifikacje okreslone przez statut), dalsze
  szkolenie nauczycieli
• Dyrektor zatrudnianie nauczycieli
• Szkola program nauczania szkoly, swiadectwo
  ukonczenia szkoly
• Rodzice wybór szkoly (prawo wyboru najblizej
  polozonej szkoly)

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
20

• Szkoly srednie
• Parlament (prawo) struktura i dlugosc trwania
  nauki w szkole, zasady otrzymywania swiadectw
• Rzad przedmioty i podzial lekcji
• Ministerstwo Edukacji oplata za szkole
• Krajowa Rada Edukacji program nauczania
  (podstawa programowa, ramowy plan nauczania)
• Komisja Egzaminu Dojrzalosci swiadectwo
  ukonczenia szkoly
• Okreg samorzadowy zakladanie szkól, liczba
  uczniów, dni pracy szkoly, delegowanie,
  nominowanie dyrektorów i nauczycieli
  (kwalifikacje okreslone przez statut), dalsze
  szkolenie nauczycieli
• Dyrektor zatrudnianie nauczycieli
• Szkola program nauczania szkoly, podreczniki,
  liczba godzin nauki dla uczniów, swiadectwo
  ukonczenia szkoly
• Uczniowie wybór szkoly

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
21
Wspieranie kierownictwa w szkolach

• Kierownictwo w szkole rozwijajacej sie
• Organizacja zespolów
• Dzielenie sie odpowiedzialnoscia (dyrektor,
  zastepca dyrektora)
• Praca i rola dyrektora
• - autorytet i odpowiedzialnosc
• - prawa i statuty, wytyczne ustalane przez
  okregi
• - kwalifikacje i doswiadczenie w nauczaniu
• - wszechstronne uzdolnienia chec uczenia sie,
  nawiazywanie kontaktów zawodowych, indywidualna
  wytrzymalosc psychiczna i fizyczna
• - dalsze szkolenia
• - kierowanie pracownikami, kierownictwo w
  zakresie pedagogicznym i administracyjnym

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
22
Wewnetrzne kierowanie szkola

• Szkola jako organizacja skupiajaca specjalistów
• Tworzenie pozytywnej atmosfery
• Uznanie i szacunek dla pracy kolegi
• Zespoly
• Role dyrektora
• Obecnie pracodawca, przewodnik, realizator
• W przyszlosci inspirator, prekursor, osoba
  wspierajaca rozwój

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska
23
Udzial i wplyw rodziców na zycie szkoly

• Zaangazowanie rodziców
• Wspólpraca pomiedzy szkola a domem (nauczyciele
  wychowawcy)
• Spotkania z rodzicami
• Przedstawiciele rodziców w Radzie Szkoly

J. Lempinen dla I Kongresu Zarzadzania Oswiata,
OSKKO, www.oskko.edu.pl/kongres/ tlum. Katarzyna
Klobukowska