KINH LANG NGHI

1
KINH LANG NGHIÊMBài 4 B?N CH?T TÁNH TH?Y

• TT. Thích Nh?t T?

2
I. Thân th? bi?n di?t trong t?ng sát-na

• Lúc b?y gi?, A Nan và d?i chúng nghe l?i Ph?t
  d?y, thân tâm thu thái, nghi mình t? vô th? d?n
  nay, l?c m?t b?n tâm, l?m nh?n bóng phân bi?t c?a
  nhân duyên can tr?n, hôm nay khai ng?, nhu d?a bé
  khát s?a b?ng du?c g?p m?, ch?p tay l? Ph?t, mong
  du?c nghe Nhu Lai hi?n bày ch? chon v?ng hu th?t
  c?a thân tâm, phát minh hai tánh sanh di?t và
  ch?ng sanh di?t ngay tru?c m?t.
• - Ba Tu N?c Ngo?i d?o Ca Chiên Diên và T? La Chi
  T? d?u nói thân này sau khi ch?t do?n di?t g?i là
  Ni?t Bàn.
• - Ph?t Cái nh?c thân này là d?ng nhu kim cang,
  thu?ng tr? ch?ng ho?i hay có bi?n di?t?
• - B?ch Th? Tôn! Cái thân vô thu?ng bi?n ho?i c?a
  con dù chua t?ng di?t, nhung con xét th?y tru?c
  m?t ni?m ni?m d?i d?i, mãi mãi không thôi, d?n
  d?n tiêu mòn, nhu l?a thành tro, s? tiêu mòn
  ch?ng ng?ng, nên bi?t ch?c ch?n thân này r?i s?
  di?t m?t.
• - Ph?t nói Tu?i tác c?a d?i vuong nay dã già
  y?u, v?y m?t mày so v?i thu? nh? nhu th? nào?

3
I. Thân th? bi?n di?t trong t?ng sát-na

• - B?ch Th? Tôn! Xua con còn nh?, da th?t mon m?n,
  d?n khi tru?ng thành, khí huy?t sung túc, nay thì
  tu?i già, ngày thêm suy y?u, hình s?c khô g?y,
  tinh th?n m?t m?i, tóc b?c m?t nhan, s? s?ng
  ch?ng còn bao lâu n?a, làm sao so b?ng lúc tr?
  m?nh!
• - Ph?t nói Hình th? c?a ông dâu ph?i b?ng nhiên
  bi?n ho?i!
• - B?ch Th? Tôn! S? bi?n hóa âm th?m d?i d?i, con
  th?t ch?ng hay, mùa dông mùa h? th?m thoát trôi
  qua, d?n d?n d?n th? này. Khi hai muoi tu?i, dù
  g?i là tr?, nhung m?t dã già hon lúc lên mu?i,
  khi ba muoi tu?i l?i sút hon lúc hai muoi, d?n
  nay dã sáu muoi hai, so v?i lúc nam muoi thì suy
  y?u hon nhi?u. Th? Tôn, con c?m th?y s? d?i d?i
  âm th?m trôi ch?y theo k? h?n mu?i nam, nhung n?u
  suy xét t? m? thì cái bi?n d?i ?y dâu ph?i t?ng
  10 nam! Th?t ra thì m?i nam m?i d?i, cho d?n m?i
  tháng, m?i ngày, m?i gi?, trong m?i sát na ni?m
  ni?m bi?n d?i ch?ng ng?ng, nên bi?t thân này
  chung quy bi?n di?t v?y.

4
II. Tánh th?y chua t?ng già

• - Ph?t Ông th?y bi?n hóa d?i d?i ch?ng ng?ng,
  ng? bi?t ph?i di?t. V?y trong lúc di?t, ông còn
  bi?t trong thân có cái gì ch?ng di?t chang?
• - Vua Ba Tu N?c Con th?t ch?ng bi?t!
• - Ph?t Nay ta ch? d?i vuong cái tánh ch?ng sanh
  di?t. Ð?i Vuong, ông th?y nu?c sông H?ng h?i m?y
  tu?i?
• - Vua dáp Lúc lên ba, m? con d?t di y?t l? th?n
  T? Bà Thiên, di qua sông này, khi ?y dã bi?t sông
  H?ng.
• - Ph?t Lúc hai muoi tu?i thì sút hon lúc lên
  mu?i, cho d?n sáu muoi ni?m ni?m d?i d?i theo
  t?ng ngày gi?. V?y khi ông ba tu?i th?y nu?c
  sông, r?i d?n nam mu?i ba, th?y nu?c sông, tánh
  th?y nhu th? nào?

5
II. Tánh th?y chua t?ng già

• - Vua Tánh th?y cung gi?ng nhu khi ba tu?i, cho
  d?n nam nay dã sáu muoi hai cung ch?ng có khác.
  (B?n ki?n v?n ch?ng sanh di?t bi?n d?i).
• - Ph?t Nay ông t? than dã già, m?t ông ch?c ph?i
  nhan hon lúc tr?, v?y hi?n nay th?y sông H?ng v?i
  lúc nh? th?y sông H?ng, cái tánh th?y có già tr?
  gì chang?
• - B?ch Th? Tôn! Không ?!
• - Ph?t M?t ông dù nhan mà cái tánh c?a ki?n tinh
  (nang th?y) chua t?ng nhan, có nhan là bi?n,
  ch?ng nhan thì b?t bi?n bi?n ?t ph?i di?t, b?t
  bi?n v?n ch?ng sanh di?t. V?y l?y gì d? th? nh?n
  sanh t? cho ông? Mà còn dem tà thuy?t c?a b?n M?t
  Già Lê kia, cho là thân này sau khi ch?t do?n
  di?t!

6
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 1. ?nh d? chánh và d?o là do tay
• - A Nan N?u cái tánh th?y nghe này th?t ch?ng
  sanh di?t, sao Th? Tôn l?i nói chúng con l?c m?t
  chon tánh, hành theo diên d?o?
• T?c th?i, Nhu Lai du?i cánh tay s?c vàng, ngón
  tay ch? xu?ng, b?o v?i A Nan
• - Nay nguoi th?y tay ta là chánh hay d?o?
• - A Nan Chúng sanh th? gian cho dây là d?o, mà
  con thì ch?ng bi?t th? nào chánh, th? nào d?o.
• - Ph?t N?u ngu?i th? gian cho dây là d?o thì l?y
  gì làm chánh?
• - A Nan Nhu Lai dua cánh tay ch? lên tr?i g?i là
  chánh.

7
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 1. ?nh d? chánh và d?o là do tay
• - Ph?t li?n gio cánh tay lên Theo tánh th?y là
  chánh, theo c?nh tr?n là d?o tánh th?y ch?ng có
  chánh, d?o, c?nh tr?n m?i có chánh, d?o, nay
  ch?ng theo tánh th?y mà duyên theo c?nh tr?n, dã
  là m?t l?p diên d?o. L?i, theo lý l? thu?ng, cánh
  tay ch? xu?ng thu?n theo thân là chánh, cánh tay
  ch? lên ngh?ch v?i thân là d?o nay ngu?i th?
  gian d?u duôi d?i nhau, cho thu?n là d?o, cho
  ngh?ch là chánh, thành diên d?o b?i ph?n. V?y dem
  thân nguoi so v?i pháp thân thanh t?nh c?a Nhu
  Lai thì du?c bi?t rõ, thân Nhu Lai g?i là Chánh
  Bi?n Tri, thân các nguoi g?i là tánh diên d?o.
  Nguoi hãy quán xét k? gi?a thân nguoi và thân
  Ph?t, cái cho là diên d?o ?y, ? ch? nào g?i là
  diên d?o?

8
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 2. ?nh d? nh?n nu?c b?t làm bi?n
• - Ph?t Ta thu?ng nói các duyên tâm và s?c v?i
  các tâm s? (bu?n, vui, yêu, ghét v.v...) các pháp
  s? duyên (c?nh tr?n) d?u tuong tác v?i tâm. Sao
  các nguoi l?i l?c m?t cái b?n tánh v?n tròn d?y
  sáng t? c?a di?u tâm, nh?n l?m cái mê (v?ng tâm)
  noi ng? (di?u tâm) cho là tâm tánh, bèn mê di?u
  minh (di?u tâm sáng t?) tr? thành vô minh, t? vô
  minh bi?n thành ngoan không, vô minh là nang
  bi?n, ngoan không là s? bi?n, nang s? hòa h?p
  bi?n ra t? d?i, là ngo?i s?c c?a y báo, s?c l?n
  l?n v?i tâm v?ng tu?ng thành có chúng sanh, là
  n?i s?c c?a chánh báo, tu?ng (v?ng tu?ng), tu?ng
  (v?ng s?c) làm thân, nhi?p trì thân tâm là th?c
  th? tám, t? duyên lay d?ng bên trong là th?c th?
  b?y, dong ru?i theo c?nh bên ngoài là th?c th?
  sáu, t? vô minh bi?n kh?i v?ng duyên v?ng tr?n,
  mà nh?n tu?ng nhi?u lo?n lang xang này, mê mu?i
  cho là t? tâm ? trong s?c thân, ch?ng bi?t s?c
  thân, núi sông, d?t dai cho d?n hu không d?u là
  v?t do di?u tâm bi?n hi?n, ví nhu b? c? tram ngàn
  bi?n l?n, ch? nh?n m?t b?t nu?c cho dó là bao g?m
  t?t c? nu?c bi?n, cung nhu các nguoi, t? b? B?n
  Ki?n, l?i ? noi tay ta phân bi?t chánh, d?o, th?t
  là mê l?i thêm mê. Nhu Lai nói là k? dáng thuong
  xót v?y.

9
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 2. ?nh d? nh?n nu?c b?t làm bi?n
• A Nan th? nh?n lòng t? bi d?y b?o thâm sâu c?a
  Ph?t, roi l? ch?p tay b?ch Ph?t r?ng
• - Con dù du?c nghe di?u âm, ng? bi?t ch? b?n lai
  thu?ng tr? viên mãn c?a di?u tâm mà con hi?n nay
  dùng tâm phan duyên nghe ti?ng thuy?t pháp c?a
  Ph?t, d?u ng? du?c tâm này, nhung chua dám cho là
  b?n tâm, mong Ph?t thuong xót khai th? di?u pháp,
  nh? tr? g?c nghi ng? c?a con, d? du?c d?n d?o vô
  thu?ng.

10
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 3. ?nh d? ngón tay không ph?i là m?t trang
• - Ph?t Các nguoi nay còn dùng tâm phan duyên d?
  nghe pháp, v?y pháp này cung là duyên, ch?ng h?p
  pháp tánh. Cung nhu có ngu?i dùng tay ch? m?t
  trang cho ngu?i khác xem, ngu?i ?y nên nh? ngón
  tay d? th?y m?t trang n?u nhìn ngón tay cho là
  m?t trang thì ch?ng nh?ng b? m?t m?t trang, cung
  ch?ng bi?t ngón tay. T?i sao? Vì cho ngón tay là
  m?t trang, ch?ng nh?ng không bi?t ngón tay, l?i
  cung ch?ng phân bi?tdu?c sáng t?i. T?i sao? Vì
  cho cái b?n th? c?a ngón tay là tánh sáng c?a m?t
  trang, ch?ng rõ du?c hai tu?ng sáng t?i v?y. Các
  nguoi cung th?, n?u dùng ý th?c phân bi?t ti?ng
  thuy?t pháp c?a ta, cho là tâm c?a các nguoi, thì
  tâm này ph?i lìa s? phân bi?t âm thanh, riêng có
  tánh phân bi?t.

11
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 4. ?nh d? chân tâm nhu ch? khách s?n
• Ph?t Ví nhu ngu?i di du?ng ? l?i khách s?n, ngh?
  t?m r?i di, ch?ng du?c thu?ng trú, còn ngu?i giám
  d?c khách s?n thì kh?i di dâu c?, nên g?i là ch?.
  Nay cung nhu th?, n?u là chon tâm (ch?) c?a nguoi
  thì kh?i c?n di dâu, sao l?i lìa âm thanh ch?ng
  có t? th? c?a tánh phân bi?t? Th? thì, cái tâm
  phân bi?t âm thanh dung m?o này, lìa các s?c
  tu?ng ch?ng có t? th? c?a tánh phân bi?t cho d?n
  s? phân bi?t cung ch?ng có, phi s?c phi không, mà
  ngo?i d?o Câu Xá Ly mê mu?i cho là th?n ngã. N?u
  lìa các pháp nhân duyên ch?ng có t? th? c?a tánh
  phân bi?t thì tâm tánh các nguoi d?u có ch? tr?
  v?, l?y gì làm ch??

12
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 5. ?nh d? m?t trang th? hai
• - A Nan N?u tâm tánh c?a con d?u có ch? tr? v?,
  thì cái di?u tâm sáng t? c?a Nhu Lai nói, sao
  ch?ng có ch? tr? v?? Xin Ph?t thuong xót, khai
  th? cho con.
• - Ph?t Nay nguoi th?y du?c ta là do cái ki?n
  tinh sáng t? (d? nh? nguy?t), ki?n tinh này ch?ng
  ph?i là di?u tâm sáng t? (d? nh?t nguy?t), gu?ng
  nói nhu m?t trang th? hai, cung ch?ng ph?i bóng
  c?a m?t trang th? nh?t v?y.
• A Nan, nhu dây, gi?ng du?ng m? c?a bên dông, m?t
  tr?i m?c lên thì sáng, n?a dêm không trang thì
  t?i ch? có c?a n?o thì thông, ch? có vách tu?ng
  thì ngh?n, ch? phân bi?t là duyên, noi hu không
  là tr?ng r?ng, b?i tr?n n?i lên thì th?y m?t mù,
  mua t?nh tr?i thanh thì th?y sáng s?a, A Nan,
  nguoi xem các tu?ng bi?n hóa này, nay ta tr? v?
  ch? b?n nhân c?a nó! Sao g?i là b?n nhân?

13
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 5. ?nh d? m?t trang th? hai
• Các tu?ng bi?n hóa này, sáng tr? v? m?t tr?i, t?i
  sao? Vì không m?t tr?i thì ch?ng sáng, sáng thu?c
  m?t tr?i, nên tr? v? m?t tr?i, t?i tr? v? dêm
  không trang, thông tr? v? c?a n?o, ngh?n tr? v?
  vách tu?ng, duyên tr? v? phân bi?t, tr?ng r?ng
  tr? v? hu không, m?t mù tr? v? b?i tr?n, sáng s?a
  tr? v? mua t?nh, t?t c? vi?c th? gian không ngoài
  nh?ng lo?i này, v?y còn ki?n tinh th?y du?c tám
  th? k? trên dó, nguoi d?nh tr? v? dâu? N?u tr?
  cho sáng thì lúc không sáng ch?ng th? th?y t?i,
  th? thì sáng t?i ch?ng th? phân bi?t, còn b?y th?
  kia cung gi?ng nhu v?y. Nh?ng cái tr? v? du?c t?t
  nhiên ch?ng ph?i nguoi, cái không th? tr? v?,
  ch?ng ph?i nguoi là ai? V?y bi?t tâm nguoi v?n
  di?u minh trong s?ch, nguoi t? mê mu?i l?c m?t
  b?n tâm, cam ch?u luân h?i, thu?ng b? trôi lan
  trong vòng sanh t?, nên Nhu Lai nói là dáng
  thuong xót!

14
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 6. Ki?n tinh là tánh th?y
• - A Nan Con dù bi?t tánh ki?n này ch?ng th? tr?
  v?, nhung làm sao bi?t là chân tánh c?a con?
• - Ph?t A Na Lu?t th?y cõi Ta Bà nhu xem trái Yêm
  Ma La trong bàn tay, các B? Tát th?y tram ngàn
  cõi, mu?i phuong Nhu Lai cùng t?t vô s? qu?c d?
  Ph?t, ch?ng ch? nào không th?y kh?p, mà s?c th?y
  c?a chúng sanh thì ch?ng quá vài d?m.
• A Nan, nay ta cùng nguoi xem cung di?n c?a T?
  Thiên Vuong, t? dó tr? xu?ng, xem t?t c? hình
  tu?ng sáng t?i kh?p hu không, du?i nu?c và trên
  b?, d?u b? chu?ng ng?i noi ti?n tr?n phân bi?t.
  Nay nguoi phân bi?t trong s? th?y, xét xem cái
  nào là t? th? c?a tánh th?y, cái nào là v?t
  tu?ng?

15
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 6. Ki?n tinh là tánh th?y
• A Nan, cùng t?t s?c th?y c?a nguoi, t? cung trang
  cho d?n Th?t Kim Son, quán xét cùng kh?p, dù có
  d? th? ánh sáng cung d?u là v?t ch? ch?ng ph?i
  nguoi, d?n d?n xem d?n mây bay, chim hót, gió
  d?ng, b?i n?i, cho d?n núi sông, d?t dai, ngu?i
  thú, c? lá... d?u là v?t ch? ch?ng ph?i nguoi. A
  Nan, các tánh v?t xa g?n dù có khác bi?t, nhung
  d?u do ki?n tinh trong s?ch c?a nguoi mà nhìn
  th?y. V?y thì các loài v?t t? có sai bi?t mà tánh
  ki?n ch?ng khác, cái ki?n tinh di?u minh này
  chính là tánh th?y c?a nguoi.

16
III. B?n ch?t c?a tánh th?y

• 6. Ki?n tinh là tánh th?y
• - N?u ki?n tinh là v?t thì nguoi cung có th? th?y
  ki?n tinh c?a ta, n?u cùng th?y g?i là th?y ki?n
  tinh ta, thì lúc ta ch?ng th?y, sao nguoi không
  th?y ch? ch?ng th?y c?a ta? N?u th?y du?c ch?
  ch?ng th?y c?a ta thì ch?ng ph?i cái tu?ng ch?ng
  th?y n?u không th?y ch? ch?ng th?y c?a ta, thì
  ki?n tinh t?t nhiên phi v?t, sao l?i ch?ng ph?i
  nguoi?
• - N?u ki?n tinh là v?t, thì v?t cung có tánh
  th?y, lúc nguoi th?y v?t, v?t cung th?y nguoi,
  th? tánh l?n l?n thì nguoi và ta v?i t?t c? th?
  gian ch?ng th? an l?p. A Nan, n?u lúc nguoi th?y
  là nguoi ch?ng ph?i ta th?y, thì cái tánh th?y
  cùng kh?p dó không ph?i nguoi là ai? Sao l?i t?
  nghi chon tánh c?a nguoi cho là ch?ng chon, mà
  c?u s? th?t noi ta?