Stany i wskazniki rynku pracy (materialy)

1
Stany i wskazniki rynku pracy (materialy)
stopa bezrobocia - wspólczynnik (stopa)
zatrudnienia - wspólczynnik aktywnosci
zawodowej -
Zródlo Opracowanie wlasne. Dane BAEL za III kw.
2013
2
Mierzenie bezrobocia w Polsce

• Bezrobocie w sensie ekonomicznym (BAEL)
• Osoby w wieku produkcyjnym, które spelniaja
  jednoczesnie trzy warunki

2
3
Jakie sa przyczyny trwalych róznic w stopie
bezrobocia miedzy krajami?

• Czynniki zwiazane z instytucjami rynku pracy

3
4
Jakie sa przyczyny wzrostu bezrobocia w Polsce?
5
1. Prawna ochrona zatrudnienia
6
Prawna ochrona zatrudnienia (EPL)

• Definicja
• Przyklady EPL
• Czy EPL jest potrzebne?

7
Wplyw restrykcyjnego EPL na rynek pracy

• Z perspektywy pracodawców
• Z perspektywy pracowników
• Z perspektywy bezrobotnych

8
Wplyw restrykcyjnego EPL na rynek pracy
(materialy)
Zatrudnienie w cyklu koniunkt. w warunkach
istnienia kosztów rotacji zalogi
Zródlo P. Strzelecki, R. Wyszynski, K. Saczuk,
Zjawisko chomikowania pracy
W warunkach pogorszenia koniunktury 1)
chomikowanie miejsc pracy, 2) spadek
efektywnosci przedsiebiorstw i wieksze ryzyko
bankructwa.
9
(materialy)
Zródlo Opracowanie wlasne na podstawie danych
OECD
10
(materialy)
Zródlo Opracowanie wlasne na podstawie danych
OECD
11
EPL w Polsce (materialy)

• Ogólny poziom EPL w Polsce jest nieco wyzszy niz
  srednia OECD (2,41 wobec 2,25). W ostatnich
  latach indeks w Polsce rósl, gdy srednia dla OECD
  malala.
• Relatywnie ponadprzecietne restrykcje dotycza
  umów czasowych i zwlaszcza zwolnien grupowych, a
  mniejsze niz w OECD umów stalych.

12
2. Pozaplacowe koszty pracy - klin podatkowy
13
Pozaplacowe koszty pracy - klin podatkowy

• Klin podatkowy

13
14
Wplyw klina podatkowego na konkurencyjny rynek
pracy (materialy)
14
Zródlo K. Polarczyk, Klin podatkowy w Polsce,
Infos, BAS.
15
Wplyw klina podatkowego na konkurencyjny rynek
pracy
16
Badania empiryczne - wplyw na rynek pracy o
niedoskonalej konkurencji (materialy)

• Popyt na prace
• opodatkowanie pracy wplywa negatywnie na
  zatrudnienie tylko wtedy, gdy ciezar podatków nie
  moze byc przeniesiony na pracowników w formie
  nizszych plac.
• Podaz pracy
• aktywnosc zawodowa mezczyzn pozostaje raczej
  niewrazliwa na stawki opodatkowania. Wieksza
  wrazliwosc dotyczy kobiet
• bardziej wrazliwe sa osoby o niskich
  kwalifikacjach zawodowych oraz mlodziez
• duze znaczenie ma struktura klina wysoki udzial
  skladki emerytalnej moze wplywac korzystnie, gdy
  sa one postrzegane jako oszczednosci, a nie
  podatek.
• Róznice w opodatkowaniu wyjasniaja tylko
  niewielka czesc róznic na rynku pracy. Wiekszosc
  tlumaczy sie istnieniem innych instytucji

17
(materialy)
Pozaplacowe koszty pracy 38,8
Zródlo obliczenia wlasne
18
(materialy)
Pozaplacowe koszty pracy 40,7
Zródlo obliczenia wlasne
19
Country2 Total Tax wedge 2011 Annual change 2011/10 (in percentage points) Annual change 2011/10 (in percentage points) Annual change 2011/10 (in percentage points) Annual change 2011/10 (in percentage points)
Country2 Total Tax wedge 2011 Tax wedge Income tax Employee SSC Employer SSC
Belgium 55,5 0,16 0,04 -0,01 0,13
Germany 49,8 0,59 0,04 0,28 0,28
Hungary 49,4 2,77 2,39 0,39 0,00
France 49,4 0,03 0,04 -0,01 0,00
Austria 48,4 0,24 0,24 0,00 0,00
Italy 47,6 0,44 0,44 0,00 0,00
Sweden 42,8 0,04 0,05 0,00 0,00
Finland 42,7 0,24 0,08 0,03 0,13
Slovenia 42,6 0,11 0,11 0,00 0,00
Czech Republic 42,5 0,38 0,38 0,00 0,00
Estonia 40,1 0,09 0,09 0,00 0,00
Spain 39,9 0,14 0,14 0,00 0,00
Portugal 39,0 1,38 1,38 0,00 0,00
Slovak Republic 38,9 0,95 0,95 0,00 0,00
Denmark 38,4 0,09 0,08 0,00 0,00
Netherlands 37,8 -0,34 -0,14 0,01 -0,21
Poland 34,3 0,12 0,12 0,00 0,00
United Kingdom 32,5 -0,08 -0,56 0,25 0,23
Canada 30,8 0,33 0,19 0,00 0,14
Japan 30,8 0,58 -0,09 0,33 0,34
United States 29,5 -0,93 0,93 -1,82 -0,04
Ireland 26,8 0,95 3,82 -2,87 0,00
Switzerland 21,0 0,27 0,10 0,09 0,09
20
(materialy)
20
21
Koszty pracy w Polsce i Europie (materialy)
21
Zródlo Gazeta Wyborcza.
22
Klin podatkowy porównanie miedzynarodowe
(materialy)

• Klin podatkowy w Polsce jest nieznacznie nizszy
  od sredniej OECD
• (W 2011 r PL 34,3, OECD - 35,3).
• Klin podatkowy w Polsce jest plaski Wskazniki
  klina w Polsce dla najnizej i najwyzej
  zarabiajacych sa prawie tak samo wysokie. Wyzsze
  obciazenia dotycza tez rodzin z dziecmi.
• Calkowite koszty pracy (placa netto pozaplacowe
  koszty pracy) w Polsce na tle UE sa niskie.

23

• Czy nizszy wiek emerytalny spowodowalby
  zwiekszenie liczby miejsc pracy dla mlodych???

24
3. Zwiazki zawodowe i negocjacje zbiorowe
25
Zwiazki zawodowe a rynek pracy

• Na poziomie przedsiebiorstwa
• Na poziomie krajowym
• Jakie moga byc pozytywne, a jakie negatywne
  skutki dzialalnosci zwiazków zawodowych?

26
Zwiazki zawodowe a rynek pracy

• Negatywny wplyw zwiazków na rynek pracy ma
  miejsce wtedy, gdy
• Sila zwiazków zawodowych zalezy od
• Wplyw zwiazków na presje placowa zalezy od
  stopnia centralizacji ustalania plac

27
Zwiazki zawodowe w Polsce ustalenia empiryczne
(materialy)

• Zwiazki zawodowe w Polsce na tle UE sa slabe. Na
  poczatku lat 1990 wskaznik uzwiazkowienia (WU
  relacja czlonków zwiazków do pracujacych ogólem)
  przekraczal 30, teraz jest to tylko ok. 15 16
  . W wiekszosci krajów UE WU jest wyzszy, w
  krajach skandynawskich przekracza nawet 70.
• Zwiazki zawodowe dominuja w sektorze publicznym
  (WU 62), natomiast sa mniej popularne w
  sektorze prywatnym (WU 37 w podmiotach z
  kapitalem zagranicznym i 8 z kapitalem polskim)
• Strajki wystepuja najczesciej na poziomie
  przedsiebiorstw. Strajki na poziomie branzowym
  dotycza niemal wylacznie sektora publicznego.
• Najsilniej uzwiazkowionymi branzami w Polsce sa
  edukacja (zwiazki istnieja w ponad 90
  podmiotach) i górnictwie (ponad 75 zakladów).
  Zwiazki sa natomiast bardzo slabe w uslugach
  rynkowych i budownictwie.
• Wskaznik objecia pracowników ukladami zbiorowymi
  jest równiez niski na tle UE i nie przekracza
  25.
• W Polsce dominuja negocjacje na poziomie
  przedsiebiorstw. W sektorze publicznym negocjacje
  placowe sa nieco bardziej scentralizowane niz w
  prywatnym

28
Zwiazki zawodowe w Polsce
(materialy)
Zródlo Gardawski, J., Mrozowicki, A., Czarzasty,
J., Country report trade unions in Poland.
Report 123. Brussels, ETUI
29
(materialy)
Zródlo Gardawski, J., Mrozowicki, A., Czarzasty,
J., Country report trade unions in Poland.
Report 123. Brussels, ETUI
30
KGHM

• Krajowe i zagraniczne wycieczki, bale, grille i
  biesiady, imprezy sportowe od zawodów wedkarskich
  po wypady do kregielni to codziennosc w KGHM.
• Srednia placa w KGHM wynosi blisko 9 tys. brutto,
  a wladze zwiazków dalej zadaja podwyzek
• znakomita wiekszosc pracowników fizycznych
  zatrudnionych pod ziemia w KGHM zarabia
  (otrzymuje na ROR) kwoty rzedu 3 - 3,5 tys. zl. 
• Górnicy w KGHM, oprócz comiesiecznej pensji,
  dostaja dodatkowe wyplaty z tytulu np. zysków,
  Barbórki, 14-tki, "Pod grusza" itp. 
• Wsród etatowych zwiazkowców z panstwowej spólki
  miedziowej KGHM sa tacy, którzy zarabiaja brutto
  ponad 22 tysiace miesiecznie.
• Zwiazki wysuwaja zadania dotyczace gwarancji
  zatrudnienia na 10 lub 20 lat w przypadku utraty
  kontroli nad KGHM przez Skarb Panstwa
• Na dzialalnosc zwiazków zawodowych koncern, który
  w jednej trzeciej nalezy do panstwa, wydaje ponad
  8 mln zlotych rocznie.

31
4. Placa minimalna
32
Placa minimalna na doskonale konkurencyjnym rynku
pracy
33
Placa minimalna na doskonale konkurencyjnym rynku
pracy

• PM a popyt na prace
• PM a podaz pracy

34
Placa minimalna na niedoskonale konkurencyjnym
rynku pracy (materialy)

• Gdy pracodawcy dysponuja przewaga nad
  pracownikami (monopson lub kartel pracodawców),
  ich wybór maksymalizujacy zysk wiaze sie z
  nizszym zatrudnieniem i nizszymi placami niz na
  konkurencyjnym rynku pracy
• Na takim rynku wzrost placy minimalnej nie musi
  prowadzic do obnizenia zatrudnienia i wzrostu
  bezrobocia.
• W praktyce wielu pracodawców dysponuje sila
  monopsonistyczna wynikajaca z tego ze zmiana
  pracy jest kosztowna, a informacja o wakatach
  niedoskonala.

35
Zatrudnienie w warunkach doskonalej konkurencji i
monopsonu
Zob. wiecej T. Boeri, Ekonomia niedoskonalych
rynków pracy, Wolters Kluwer, Warszawa 2011, s.
64-69.
36
Placa minimalna a rynek pracy -ustalenia
empiryczne (materialy)

• Badania daja niejednoznaczne rezultaty.
  Generalnie przyjmuje sie ze o ile nie jest bardzo
  wysoka, to nie stanowi szczególnej bariery dla
  wzrostu zatrudnienia. Badania dla panstw OECD
  wskazuja takze, ze wysokosc placy minimalnej moze
  miec pewien negatywny wplyw na zatrudnienie osób
  mlodych, natomiast nie wywiera wplywu na
  zatrudnienie osób w primeage.

37
Placa minimalna w Polsce (materialy)

• Wysokosc PM brutto 2013 1600 zl 2014 1680
  zl
• W Polsce wynagrodzenie pracownika w pierwszym
  roku pracy moze byc obnizone do 80 placy
  minimalnej.
• Zgodnie z zaleceniami MOP, PM powinna stanowic
  50 placy przecietnej. W 2013 roku w Polsce bylo
  to 44 (placa przecietna w I-III kw. 2013 3667
  zl)
• Problemem moze byc silne regionalne zróznicowanie
  wynagrodzen, przy jednakowej PM dla calego kraju
• Odsetek zatrudnionych pobierajacych place
  minimalna w Polsce jest niewielki (3,9 w 2010).
• W praktyce gospodarczej alternatywa dla
  pracodawcy jest zatrudnianie na umowach
  cywilnoprawnych.
• ? Wplyw PM na bezrobocie wydaje sie znikomy.

37
37
38
(No Transcript)
39
(No Transcript)
40
5. Pasywna polityka rynku pracy
41
Regulacje dotyczace zasilków dla bezrobotnych -
teoria

• Pozytywny wplyw zasilków
• Negatywny wplyw na rynek pracy maja
• Róznice w wysokosci zasilków wyjasniaja znaczna
  czesc trwalych róznic w zatrudnieniu i bezrobociu
  miedzy poszczególnymi krajami.

42
Zasilek dla bezrobotnych w Polsce
43
Zasilki dla bezrobotnych w Polsce

• Bezrobotny w Polsce ma prawo do zasilku, gdy
• nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy,
  stazu itp
• pracowal przez okres co najmniej 365 dni w
  okresie ostatnich 18 miesiecy.
• Bezrobotni z prawem do zasilku stanowili w koncu
  2011 roku 16 bezrobotnych ogólem (ok. 400 tys.
  osób).
• W zaleznosci od stazu pracy bezrobotnemu
  przysluguje 80, 100 lub 120 zasilku.
• Dlugosc pobierania zasilku wynosi 6 lub 12 mscy,
  w zaleznosci od stopy bezrobocia w powiecie oraz
  wieku, stazu pracy i sytuacji rodzinnej
  bezrobotnego.
• Czy zasilki w Polsce przyczyniaja sie do
  wysokiego bezrobocia???

44
Bezrobocie a zasilki w Polsce

• Okolo 1/3 bezrobotnych zarejestrowanych nie jest
  zainteresowana podjeciem zatrudnienia. (Diagnoza
  spoleczna). Ich glównym celem jest uzyskanie
  bezplatnego ubezpieczenia zdrowotnego
• Kolizja swiadczenie praca moze czesciej
  dotyczyc innych swiadczen renty rodzinnej,
  inwalidzkiej czy socjalnej, badz swiadczenia
  alimentacyjnego.
• Ze wzgledu na bardzo niska wysokosc, swiadczenia
  rodzinne czy z pomocy spolecznej w mniejszym
  stopniu oslabiaja bodzce do pracy.
• W okresie 2007-2011 tylko 3,1 osób bez pracy
  wskazywalo jako przyczyne korzystanie ze
  swiadczen spolecznych (Diagnoza Spoleczna)

45
5 c.d. Aktywna polityka rynku pracy (APRP)
46
APRP aspekty teoretyczne

• Rodzaje instrumentów APRP (klasyfikacja OECD)
• Publiczne uslugi zatrudnienia i administracja
• Szkolenia zawodowe
• Subsydiowanie zatrudnienia platnosci dla
  przedsiebiorstw zatrudniajacych bezrobotnego,
  srodki na rozpoczecie dzialalnosci gospodarczej,
  bezposrednie tworzenie miejsc pracy w sektorze
  publicznym
• Srodki skierowane do mlodziezy szkolenia,
  tworzenie miejsc prac oraz praktyki i staze
• Programy dla osób niepelnosprawnych.
• Rola APRP ? poprawa efektywnosci rynku pracy
• pozwalaja na szybsze znalezienie zatrudnienia
  (posrednictwo pracy)
• pozwalaja na zdobycie kwalifikacji i
  przezwyciezenie niedopasowan strukturalnych
  (szkolenia, subsydia)
• zwiekszaja szanse na znalezienie pracy osobom z
  grup problemowych na rynku pracy, zwiekszaja
  konkurencje na rynku pracy.

47
Efektywnosc APRP badania empiryczne

• Badania efektywnosci APRP wskazuja na
• wysoka skutecznosc uslug posrednictwa pracy,
• nieefektywnosc bezposredniego tworzenia miejsc
  pracy,
• niejednoznaczny wplyw szkolen i subsydiowania
  zatrudnienia na bezrobocie. Skutecznosc zalezy od
  konstrukcji tych instrumentów (dopasowanie
  szkolen do popytu na prace, ograniczenie
  subsydiowania do grup problemowych, dopasowanie
  instrumentów do postaw bezrobotnych)

48
APRP w Polsce

• Glówne instrumenty
• Skala i zasieg pomocy
• Efekty APRP
• APRP w latach 2011-2012
• APRP w Polsce na tle UE
• (M. Kabaj, Aktywna polityka)

49
6. Regulacje rynku produktów
50
Regulacje rynku produktów

• czynniki instytucjonalne niezwiazane bezposrednio
  z rynkiem pracy, które warunkuja rozwój
  przedsiebiorczosci i konkurencji rynkowej, jak
  np..

51
Doing Business 2013 Poland (materialy)
Doing Business 2013 Rank Doing Business 2012 Rank Change in Rank
55 74 19
Topic Rankings DB 2013 DB 2012 Change in Rank
Starting a Business 124 129 5
Dealing with Construction Permits 161 157 -4
Getting Electricity 137 130 -7
Registering Property 62 87 25
Getting Credit 4 4 No change
Protecting Investors 49 46 -3
Paying Taxes 114 124 10
Trading Across Borders 50 49 -1
Enforcing Contracts 56 84 28
Resolving Insolvency 37 91 54
http//www.doingbusiness.org