59- I. R.Tayyip Erdogan H

1

• 59- I. R.Tayyip Erdogan Hükümeti (14.03.2003 - )
  58- I. Abdullah Gül Hükümeti (18.11.2002 -
  14.03.2003 ) 57- VI. Bülent Ecevit Hükümeti
  (28.05.1999 - 18.11.2002 ) 56- V. Bülent Ecevit
  Hükümeti (11.01.1999- 28.05.1999) 55- III. Mesut
  Yilmaz Hükümeti (30.06.1997-11.01.1999 ) 54-
  Necmettin Erbakan Hükümeti (28.06.1996-30.06.1997)
  53- II. Mesut Yilmaz Hükümeti
  (06.03.1996-28.06.1996) 52- III. Tansu Çiller
  Hükümeti (30.10.1995-06.03.1996) 51- II. Tansu
  Çiller Hükümeti (05.10.1995-30.10.1995) 50- I.
  Tansu Çiller Hükümeti (25.06.1993-05.10.1995)
  49- VII. Süleyman Demirel Hükümeti
  (21.11.1991-25.06.1993) 48- I. Mesut Yilmaz
  Hükümeti (23.06.1991-20.11.1991) 47- Yildirim
  Akbulut Hükümeti (09.11.1989-23.06.1991) 46- II.
  Turgut Özal Hükümeti (21.12.1987-09.11.1989) 45-
  I. Turgut Özal Hükümeti (13.12.1983-21.12.1987)
  44- Bülend Ulusu Hükümeti (20.09.1980-13.12.1983)
  Darbe sonrasi ilk hükümet 43- VI. Süleyman
  Demirel Hükümeti (12.11.1979-12.09.1980) 42-
  III. Bülent Ecevit Hükümeti (05.01.1978-12.11.1979
  ) 41- V. Süleyman Demirel Hükümeti
  (21.07.1977-05.01.1978) 40- II. Bülent Ecevit
  Hükümeti (21.06.1977-21.07.1977) 39- IV.
  Süleyman Demirel Hükümeti (3l.03.1975-21.06.1977
  ) 38- Sadi Irmak Hükümeti (17.11.1974-31.03.1975)
  37- I. Bülent Ecevit Hükümeti
  (26.01.1974-17.11.1974) 36- Naim Talu Hükümeti
  (15.04.1973-26.01.1974) 35- Ferit Melen Hükümeti
  (22.05.1972-15.04.1973) 34- II. Nihat Erim
  Hükümeti (11.12.1971-22.05.1972) 33- I. Nihat
  Erim Hükümeti (26.03.1971-11.12.1971) Askeri
  muhtira sonrasi ilk hükümet32- III. Süleyman
  Demirel Hükümeti (06.03.1970-26.03.1971) 31- II.
  Süleyman Demirel Hükümeti (03.11.1969-06.03.1970)
  30- I. Süleyman Demirel Hükümeti
  (27.10.1965-03.11.1969) 29- Suat Hayri Ürgüplü
  Hükümeti (20.02.1965-7.10.1965) 28- X. Ismet
  Inönü Hükümeti (25.12.1963-20.02.1965) 27- IX.
  Ismet Inönü Hükümeti (25.06.1962-25.12.1963) 26-
  VIII. Ismet Inönü Hükümeti (20.11.1961-25.06.1962)
  25- II. Cemal Gürsel Hükümeti (05.01
  .1961-20.11.1961) 24- I. Cemal Gürsel Hükümeti
  (30.05 .1960-05.01.1961) Darbe sonrasi ilk hükümet

Türkiyede 1960dan buyana isbasindaki baslica
hükümetler
2

• 1970lerin Sonu
• Cehennem Yillari 1977-1978-1979

3
1970li Yillar.... li Yillar

• Bretton Woodsun çöküsü
  ile birlikte uluslararasi para piyasasinda
  bunalim bas göstermistir...
• 1971 Aralik sonunda 1 ons altin 38 a
  yükselmistir..Bu dolarin dalgalanmaya birakilmasi
  anlamina gelmektedir ki, ayni zamanda Bretton
  Woods sisteminin çökmesi demektir...

4
1970lerin basinda Türkiye...

• DPT Müstesari Turgut Özal ,
• Merkez Bankasi Baskani Naim Talu
• Hazine Genel Sekreteri Kemal Cantürk
• Hükümetin 66 oranindaki devalüasyonuna
  gidisini tartisiyorlar.....

5

• Devalüasyon kesin olarak yapilmayacaktir.
  Bunlar zayif bir ekonominin zaaflaridir...
• Basbakan Süleyman Demirel
• Ancak daha sonra...................
• Peki beyler. Ne yapalim çok riskli bir karar.
  Ama, bu durumda böyle bir karar almaktan baska
  çare yok. Siyasi kariyerimi ve partimin siyasi
  durumunu tehlikeye atmak pahasina, bu karari
  alacagiz..
• Basbakan
  Süleyman Demirel

6
10 Agustos 1970 Devalüasyonu Basarili
devalüasyon örnegi

• 66 devalüasyon
• 1 9 TLden 1 15 TLye çikiyor
• Ertesi gün, IMFnin Türkiyeye verdigi 950 milyon
  lik borcun ilk dilimi Türkiyenin hesabina
  yatiriliyor
• Ortaya çikan saibeli haberler.....
• Devalüasyon öncesinde özel sektör kisa vadeli
  olarak Merkez Bankasindan 533 milyon liralik
  kaynak saglamistir. Ayni sekilde, devalüasyon
  öncesinde 476 milyon lira degerinde döviz
  satilmistir.
• Buna karsin.....
• Devalüasyonu izleyen yillarda ihracat ve isçi
  dövizlerinde artis olmustur
• 1970de 388 milyon olan ihracat gelirleri
  1971de 676, 1972de 885 milyon dir. Isçi
  dövizleri ise, 1970de 273 milyon dan 1974de
  1.5 milyar a çikmistir. Ithalat ise 1969da 264
  milyon dan 1972de 1.5 milyar , 1973de 2
  milyar i asti.

7
1970 Ekim ayi...IMF Yillik Olagan Toplanti...

• Türkiye IMFden uçak kredisi aramaktadir...Konuyu
  ABDli
• Meslektasina açan Maliye Bakani Ereze
  Kennedynin yaniti
• Sayin Bakan, siz önce su hashasa bir çare
  bulun. Damarlarimiza girdi, yuvalarimiza girdi.
  Toplumu kemiriyor. Hashas konusunu
• çözün, uçak kredisini sonra konusuruz
• ABD Maliye Bakani M. Kennedy
• Bu kanaatler yanlistir. Türkiye eger sizin
  yakindiginiz ölçüde
• afyon yetistirse ve eroin üretseydi, ihraç
  edecegimiz afyon
• gelirinden dolayi, bugün sizinle konusmak
  geregini duymazdim
• Maliye Bakani Mesut Erez
• 1970 -1975 yillari arasinda Türkiye-IMF
  iliskileri donduruldu..

8
1970-1975 arasi dönem

• 12 Mart 1971 Askeri Muhtira sonucu hükümet
  istifa etti
• 6 Mayis 1972
• Deniz Gezmis, Hüseyin Inan ve Yusuf Aslan idam
  edildiler
• 14 Ekim 1973 Seçimler yapildi Bülent Ecevit
  Basbakan oldu

9
1 Ocak 1973de Katma Protokol yürürlüge girdi

• Katma Protokol, Geçis Dönemi'nin uygulanmasina
  iliskin sartlari, usulleri, sira ve süreleri
  belirlemektedir.
• Katma Protokol"ün ilkeleri
• 1.Akit taraflar arasinda "karsilikli ve dengeli
  yükümlülükler"in esas olmasi
• 2. Türkiye ile Topluluk arasinda bir gümrük
  birliginin giderek yerlestirilmesi
• 3. Ortakligin iyi islemesi amaciyla taraflarin
  ekonomi politikalarinin yakinlastirilmasi ve
  ortak faaliyetlerin gelistirilmesinin saglanmasi.
• olarak siralanmaktadir.
• Katma Protokol'ün Kapsami
• Gümrük Birligi esasina dayandirilmis bulunan ve
  64 maddeden meydana gelen Katma Protokol,
  mallarin serbest dolasimini gerçeklestirecek
  usul, sira ve süreler de dahil olmak üzere,
  kisilerin, hizmetlerin, sermayenin serbest
  dolasimi ulastirma, rekabet, vergileme ve
  mevzuatin yakinlastirilmasi ekonomi ve ticaret
  politikalarinin uyumlu hale getirilmesi
  konularini hükme baglamaktadir.

10

• 20 Temmuz 1974 Kibris Harekati
• Türkiyeye üstü örtülü bir ekonomik ambargo
  uygulanmaya basladi.
• Birlesmis Milletler Güvenlik Konseyi 11 Mayis
  1984 tarihindeki 550 sayili kararinda durumu
  "isgal" olarak niteledi.

11

• 59- I. R.Tayyip Erdogan Hükümeti (14.03.2003 - )
  58- I. Abdullah Gül Hükümeti (18.11.2002 -
  14.03.2003 ) 57- VI. Bülent Ecevit Hükümeti
  (28.05.1999 - 18.11.2002 ) 56- V. Bülent Ecevit
  Hükümeti (11.01.1999- 28.05.1999) 55- III. Mesut
  Yilmaz Hükümeti (30.06.1997-11.01.1999 ) 54-
  Necmettin Erbakan Hükümeti (28.06.1996-30.06.1997)
  53- II. Mesut Yilmaz Hükümeti
  (06.03.1996-28.06.1996) 52- III. Tansu Çiller
  Hükümeti (30.10.1995-06.03.1996) 51- II. Tansu
  Çiller Hükümeti (05.10.1995-30.10.1995) 50- I.
  Tansu Çiller Hükümeti (25.06.1993-05.10.1995)
  49- VII. Süleyman Demirel Hükümeti
  (21.11.1991-25.06.1993) 48- I. Mesut Yilmaz
  Hükümeti (23.06.1991-20.11.1991) 47- Yildirim
  Akbulut Hükümeti (09.11.1989-23.06.1991) 46- II.
  Turgut Özal Hükümeti (21.12.1987-09.11.1989) 45-
  I. Turgut Özal Hükümeti (13.12.1983-21.12.1987)
  44- Bülend Ulusu Hükümeti (20.09.1980-13.12.1983)
  Darbe sonrasi ilk hükümet 43- VI. Süleyman
  Demirel Hükümeti (12.11.1979-12.09.1980) 42-
  III. Bülent Ecevit Hükümeti (05.01.1978-12.11.1979
  ) 41- V. Süleyman Demirel Hükümeti
  (21.07.1977-05.01.1978) 40- II. Bülent Ecevit
  Hükümeti (21.06.1977-21.07.1977) 39- IV.
  Süleyman Demirel Hükümeti (3l.03.1975-21.06.1977
  ) 38- Sadi Irmak Hükümeti (17.11.1974-31.03.1975)
  37- I. Bülent Ecevit Hükümeti
  (26.01.1974-17.11.1974) 36- Naim Talu Hükümeti
  (15.04.1973-26.01.1974) 35- Ferit Melen Hükümeti
  (22.05.1972-15.04.1973) 34- II. Nihat Erim
  Hükümeti (11.12.1971-22.05.1972) 33- I. Nihat
  Erim Hükümeti (26.03.1971-11.12.1971) Askeri
  muhtira sonrasi ilk hükümet32- III. Süleyman
  Demirel Hükümeti (06.03.1970-26.03.1971) 31- II.
  Süleyman Demirel Hükümeti (03.11.1969-06.03.1970)
  30- I. Süleyman Demirel Hükümeti
  (27.10.1965-03.11.1969) 29- Suat Hayri Ürgüplü
  Hükümeti (20.02.1965-7.10.1965) 28- X. Ismet
  Inönü Hükümeti (25.12.1963-20.02.1965) 27- IX.
  Ismet Inönü Hükümeti (25.06.1962-25.12.1963) 26-
  VIII. Ismet Inönü Hükümeti (20.11.1961-25.06.1962)
  25- II. Cemal Gürsel Hükümeti (05.01
  .1961-20.11.1961) 24- I. Cemal Gürsel Hükümeti
  (30.05 .1960-05.01.1961) Darbe sonrasi ilk hükümet

Türkiyede 1960dan buyana isbasindaki baslica
hükümetler
12

• 31 Mart 1975 Birinci Milliyetçi Cephe hükümeti
  (AP, MSP, MHP ve CGP) kurulur ve Türkiye ile
  arasina mesafe koyan IMF yeniden sahne alir

13
Sermayenin asiri yogunlasmasiyla gelen problemler

• 1950lerdeki Altin Çag yeni teknolojilerle
  birlikte sermayenin asiri yogunlasmasini
  dogurmustur yani üretim için giderek daha fazla
  sermaye kullanmak zorunda kalmislardir..Bu mali
  yogunlasma ile birlikte sermayenin de
  merkezilesmesini dogurmaktadir. Sermayenin bu
  ihtiyaca cevap verecek sürekliligi saglayabilmesi
  için de degerlenmesi gerekir. Degerlenmeyi
  saglayacak olan yeni bir teknolojik yenilik
  motivasyonudur..kisacasi post-fordist üretim
  beklenmektedir. Ortalama verimliligin sinira
  ulasmasi ile tüketim mallari üreten sektörlerin,
  ara ve yatirim mallari üreten sektörlere kiyasla
  daha hizi otomasyona geçisi, birikim açisindan
  sektörler arasi dengeyi bozmustur.Ayrica sektör
  ücretleri arasindaki denge de bozulmustur

14

• Petrol krizleriyle gelen sarsintilar...
• Nedenleri
• 1960li yillarin sonlarinda yavaslasa da
  hissedilen 6ya ulasan enflasyon
• Sabit sermaye yatirimlarinda yapisal
  degisiklikler baslamistir

3. 1960li yillarin sonlarindan itibaren ABD
ödemeler dengesinde yapisal degisiklikler ve
ciddi tikanikliklar baslar 4. G-5 olarak
adlandirilan (ABD, Japonya, Almanya, Fransa,
Ingiltere) ülkelerde ortalama kar oranlari ve
büyüme düsme egilimine girer.Örnegin, ABDde
vergi öncesi kar oranlari 1948-50 yillarinda
16.2 iken 1970de bu oran 9.1e düser. 5.
Bretton Woods çökmüs, dolar 1.3.1973den itibaren
dalgalanmaya birakilmistir 6. Tüm gelismis
ülkelerde verimlilik krizleri ortaya çikmaya
baslamistir
15

• Enflasyonun Körüklenmesinin Nedenleri
• Iç talebin belirleyici oldugu evrede, malin
  degerinin azaltilmasi ile aslinda ücretlilerin
  üretim güçlerini yenilemelerinda yaygin olarak
  kullandiklari tüketim mallarinin degerleri
  (fiyatlari) düsük tutulmaktaydi. Böylece
  ücreterin denetlenmesi de saglanabiliyordu Ancak
  verimlilikte gerileme baslayip çalisan kesimlerin
  sendikal mücadelelerinin yükselmesi sonucu ücret
  artislari gündeme gelmeye basladi maliyet artisi
  dolayisiyla da enfasyon kaçinilmazdi...
• Özellikle 1965lerden itibaren düsmeye baslayan
  kar oranlarina büyük tekellerin ve oligopollerin
  tepkisi, fiyat yükseltmek seklinde olmustur

16
6 Ekim 1973 Yom Kipur Arap-Israil Savasi ve
OPECin petrol ambargosu

• Petrol fiyati varil basina 70 artarak 3.65
  oldu..1973 Aralik ayina gelindiginde varil basina
  19.35 di.

17

18
Sermayenin Yurtiçi Kaynaklari

• Dolasimdaki para artisi
• Merkez Bankasinin kamu ve özel sektöre açtigi
  krediler
• - özellikle Merkez Bankasi Hazine, Tekel ve
  KITlere kredi açiyordu
• Özel bankalarin kredilerinin dagilimi
• Vergi yükü artirilmistir özellikle dolayli
  vergilerde artis olmustur

19
Sermayenin Yurtdisi Kaynaklari

• - Planli dönemin basinda, ekonomi politikasinin
  temelini ekonominin dis kaynaklara
  bagimliliginin azaltilmasi olusturuyordu. Ancak,
  üç plan döneminin sonunda, ekonominin dis kaynak
  gereksinimi öncekinden çok daha fazla hale
  gelmisti.
• - Yabanci özel sermaye plan dönemleri
  itibariyle sirasiyla 115, 183 ve 362 milyon
  olarak gerçeklesmistir. Baslica dört sektörde
  yogunlasmistir Elektriki makineler, Tasit
  araçlari, Gida, içki ve tütün ile Kimya sanayii
• - Ilk üç plan döneminde sirasiyla 4.6 , 9.7 ve
  16.8 milyar dis borç
• alinmistir giderek kisa vadeli borçlarin toplam
  borçlar içindeki payi da yükselmeye baslamistir

20
1 Mayis 1977