Hri

1
Hrišcanstvo u srednjem veku
2
Pojava monaštva

• Hrišcanstvo je bitno doprinelo ocuvanju kulturnih
  vrednosti antickog sveta
• Propadanje sistema vrednosti antickog doba dovelo
  je do toga da mnogi hrišcani odgovor na novo
  vreme nalaze u monaškom pokretu
• Monaški pokret je zacet u pustinjama Egipta i
  Palestine, u 3.veku
• Ocem istocnog monaštva smatra se Sveti Vasilije
  Veliki

3

• Tvorac zapadnog monaštva bio je Sveti Benedikt iz
  Nursije
• On je 529.god. osnovao manastir Monte Kasino i
  osnovao prvi monaški red-benediktinski
• On je napisao i prvo pravilo, po kojem se
  ustrojava život u manastiru
• Manastirsko pravilo se na istoku naziva tipik a
  na zapadu regula

4

• Monte Kasino
• Model za buduci razvoj monaštva
• Na važnom strateškom mestu, pa je uništavan
  nekoliko puta, poslednji put u II svetskom ratu
  1944.god.

5
Delatnost misionara

• Krajem 6. i pocetkom 7.veka na celu rimske crkve
  nalazio se papa Grgur I, zaslužan za širenje
  hrišcanstva
• Svojim osnovnim zadatkom smatrao je širenje
  hrišcanstva izvan granica Rimskog carstva
• Najpoznatija misija bila je misija 40
  benediktinskih kaludjera u Britaniju, krajem
  6.veka

6

• Još u 5.veku su sa istoka krenule prema zapadu
  monaške misije
• Jedna od takvih misija bila je misija Sv.Patrika,
  koji je u Irskoj organizovao prve monaške
  naseobine i proglašen je nacionalnim svetiteljem
• Irski monasi su širili hrišcanstvo, najpre u
  Škotskoj i Engleskoj, a zatim i na citavom
  kontinentu

7

• Najpoznatiji uceni irski monah bio je Sv.
  Kolumban, koji je osnovao nekoliko važnih centara
  pismenosti, sa monaškim školama
• U manastirima su osnivani skriptorijumi, u kojima
  su prepisivana dela crkvenih otaca i antickih
  pisaca
• Manastiri su bili jedini centri pismenosti, sve
  do Karolinške obnove
• Zato se citava kultura ranog srednjeg veka može
  nazvati monaškom kulturom

8
Odnos duhovne i svetovne vlasti

• Slom carstva Karla Velikog doveo je do politicke
  i ekonomske nestabilnosti u Evropi
• Najezde Normana, Madjara i Saracena dovele su do
  slabljenja centralne vlasti kraljeva i jacanja
  vlasti lokalnih gospodara, grofova i vojvoda
• Lokalni gospodari pocinju da prisvajaju crkvene
  posede i položaje u crkvenoj hijerarhiji, ne
  poštujuci pravila crkve

9
Klinijevska reforma

• Pocetkom 10.veka dolazi do svesti da je neophodna
  obnova manastira, monaške discipline i vracanja
  izvornom hrišcanstvu
• Reforma crkve pocela je u manastiru Klini, u
  kojem je osnovan klinijevski monaški red, koji se
  odlikovao cvrstom disciplinom
• Zalagao se za poštovanje celibata, borba protiv
  prodaje crkvenih položaja, zalaganjem za ukidanje
  uticaja svetovnih vlasti na crkvu

10
Manastir Klini

• Osnovan 910. u Burgundiji
• Bio je benediktinski manastir
• Papa Urban II, inicijator I krstaškog rata bio je
  iz Klinija
• Kasnije je bio pod jakom uticajem francuskih
  kraljeva
• Iz njega su poticali kardinali Rišelje i Mazaren
• Definitivna propast manastira usledila je u vreme
  francuske revolucije,

11

• Opati manastira Klini bili su uticajni, kada su u
  11.veku za pape birani prvi klinijevci to je
  dovelo do zaoštravanja sukoba
• Sa nemackim carevima
• Sa Carigradom, kao crkvenim centrom

12
Borba za investituru

• Nemacki carevi su koristili slabost crkve, oni su
  presudno uticali na izbor vodecih crkvenih
  velikodostojnika, ukljucujuci i papu
• Osim toga raširena je bila simonija-kupoprodaja
  crkvenih položaja
• Ovi problemi su pretili da dovedu do raspada
  zapadnog hrišcanstva

13

• Pokret za reformu crkve krenuo je iz manastira
  Klini
• Taj pokret se narocito proširio sredinom 11.veka
• To je dovelo do velikog sukoba izmedju duhovne
  vlasti (papa) i svetovne vlasti (nemacki car) oko
  toga ko postavlja visoke crkvene velikodostojnike
• Taj sukob je poznat kao borba za investituru
• Vrhunac sukoba je usledio kada je za papu izabran
  papa Grgur VII
• On je zahtevao da papu mogu birati samo
  kardinali, da papa iskljucivo postavlja biskupe i
  da crkveni prihodi pripadaju samo papi
• On se tada sukobio sa nemackih carom Henrihom IV

14

• Na državnom saboru 1076.god. car je pokušao da
  svrgne papu, na šta ga je papa iskljucio iz crkve
  i njegove podanike oslobodio zakletve vernosti
• Nemacko plemstvo se odmetnulo od cara i on je
  morao da traži oproštaj od pape (pokajanje u
  Kanosi

15
Pokajanje u Kanosi
16

• Borba za investituru je nastavljena i za vreme
  njihovih naslednika
• Spor je rešen kompromisom, tzv. Vormskim
  konkordatom 1122.god.
• Tim sporazumom uvedena je dvostruka investitura
  crkva je postavljala biskupe i sveštenike
  (duhovna investitura) a nemacki car ih je uvodio
  u posed (svetovna investitura)

17
Raskol crkava

• Ideja o univerzalnom carstvu Romeja na celu sa
  vizantijskim carem i carigradskim patrijarhom
  postala je neodrživa usled sve vece moci zapadnih
  sila
• Sa druge strane širenje uticaja vizantijske crkve
  na istocne slovenske narode dovelo je u pitanje
  nacelo o prevlasti rimskog pape u jedinstvenom
  hrišcanskom svetu

18

• Raskol u hrišcanstvu bio je olakšan jacanjem
  uticaja klinijevaca na zapadu i slabljenjem
  carske vlasti u odnosu na carigradskog patrijarha
• Do podele hrišcanstva došlo je 1054.god., crkva
  je podeljena na istocnu (pravoslavnu) i zapadnu
  (katolicku)

19
Pojava jeretika

• Moralnom slabljenju crkve papa Grgur VII
  suprotstavljao se jacanjem crkvenih dogmi
• Sukob oko investiture doveo je do pojacanog
  interesa za pravnu nauku, bio je u središtu
  interesovanja pravnika
• Isto tako doveo je i do formiranja teologije kao
  naucne discipline

20

• Direktno povezana sa jacanjem uticaja crkve je i
  pojava jeretickih pokreta
• Jereticka ucenja su sva ucenja koja su bila
  suprotna zvanicnom tumacenju crkve
• Jereticka ucenja su imala dosta zajednickog sa
  reformatorima crkve, bili su odani moralnim
  nacelima crkve i insistirali su na vracanju
  izvornom hrišcanstvu

21

• Prva jereticka ucenja imala su dualisticki
  karakter, po kojem postoji stalna borba dveju
  suprotstavljenih sila dobra i zla
• Najrasprostranjenije jereticko ucenje u zapadnoj
  Evropi bili su katari (cisti), insistiraju na
  cistoti pred Bogom
• U severnoj Italiji se zovu patareni, a na jugu
  Francuske albižani

22

• Posebno mnogo pristalica stekli su na jugu
  Francuske, koja je u to vreme bila poznata po
  razvijenoj kulturi, književnosti, toleranciji
• Papa Inocentije III je protiv njih 1209.god.
  proglasio krstaški rat, nakon cega je sproveden
  pokolj albižana

23
Inkvizicija

• Inkvizicija je posebna ustanova za borbu protiv
  jeretika, neka vrsta crkvenog suda
• Osnovana je još 1184.god. kao biskupska
  inkvizicija, pošto je svaki biskup na svom
  podrucju imenovao sveštenika za borbu protiv
  jeretika, otkrivene jeretike crkva je prepuštala
  svetovnim vlastima
• Rimsku ili papsku inkviziciju osnovao je papa
  Grgur IX, u prvoj polovini 13.veka
• Najpouzdaniji papin oslonac u borbi protiv
  jeretika bio je crkveni red dominikanaca, koji je
  imao status službenih inkvizitora od 1235.god.

24

• Osnivac tog reda bio je Dominik Guzman
• Dominikanci su spadali u red tzv.prosjackih
  monaških redova
• Osim dominikanaca u prosjacke redove spadali su i
  franjevci, ciji je osnivac bio Sv.Franjo Asiški
• Inkvizicija je otkrivala jeretika, vršila
  isledjivanje i iznudjivala priznanje, nakon cega
  su jeretici predavani svetovnim vlastima

25

• Pošto crkva nije dozvoljavala prolivanje krvi,
  jeretici su kažnjavani spaljivanjem na lomaci